SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2011-2012 Zitting 2011-2012
________________
20 septembre 2012 20 september 2012
________________
Question écrite n° 5-7078 Schriftelijke vraag nr. 5-7078

de Cindy Franssen (CD&V)

van Cindy Franssen (CD&V)

au secrétaire d'État à la Fonction publique et à la Modernisation des Services publics, adjoint au ministre des Finances et du Développement durable, chargé de la Fonction publique

aan de staatssecretaris voor Ambtenarenzaken en Modernisering van de Openbare Diensten, toegevoegd aan de minister van Financiën en Duurzame Ontwikkeling, belast met Ambtenarenzaken
________________
StopArmoede.Nu - Personnes socialement vulnérables - Autorité - Communication - Formulaires - Procédures - Compréhensibilité - Simplification - Politique - Moyens - Résultats StopArmoede.Nu - Maatschappelijk kwetsbare mensen - Overheid - Communicatie - Formulieren - Procedures - Begrijpbaarheid - Vereenvoudiging - Beleid - Middelen - Resultaten 
________________
pauvreté
formalité administrative
catégorie sociale défavorisée
armoede
administratieve formaliteit
sociaal achtergestelde groep
________ ________
20/9/2012Verzending vraag
25/10/2012Antwoord
20/9/2012Verzending vraag
25/10/2012Antwoord
________ ________
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7062
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7063
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7064
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7065
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7066
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7067
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7068
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7069
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7070
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7071
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7072
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7073
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7074
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7075
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7076
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7077
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7079
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7062
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7063
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7064
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7065
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7066
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7067
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7068
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7069
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7070
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7071
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7072
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7073
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7074
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7075
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7076
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7077
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-7079
________ ________
Question n° 5-7078 du 20 septembre 2012 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-7078 d.d. 20 september 2012 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

« StopArmoede.Nu » est une plateforme qui veut faire de la pauvreté une priorité politique. Le 13 décembre 2011, l'organisation a présenté un cahier de revendications dans lequel elle plaide pour des documents compréhensibles, des procédures simples et des services accessibles.

Des formulaires compréhensibles et des procédures simples sont une nécessité si l'on veut que les citoyens participent à la société. Trop souvent encore, les papiers et les procédures constituent un obstacle et les personnes socialement vulnérables sont à nouveau laissées sur le côté. Elles ne possèdent souvent pas les aptitudes, les moyens nécessaires ou sont coupées du réseau social qui pourrait leur indiquer la voie à suivre.

« StopArmoede.Nu » demande donc que les autorités élaborent des formulaires simples pour les citoyens. Cela signifie : (1) que le message central de tout document est formulé dans un langage compréhensible, (2) que ce message peut être retrouvé facilement dans un document et (3) que les autorités publiques exploitent davantage les connaissances actuelles sur la clarté du langage.

Le Rapport général sur la pauvreté (1994) faisait déjà référence aux cinq critères auxquels les initiatives en matière d’aide juridique doivent répondre, dont la compréhensibilité : les informations et les conseils sont-ils formulés dans un langage simple et clair ?

Le gouvernement fédéral a promis d'accorder une attention particulière à sa communication destinée aux groupes socialement vulnérables. Le premier Plan fédéral de lutte contre la pauvreté précise que l'on peut faire appel à des experts du vécu pour améliorer la communication et l'accessibilité des services. Dans l'action 99 du deuxième plan, le gouvernement souhaite également s'engager à améliorer la qualité de la communication en invitant des experts du vécu à contrôler le langage utilisé et à formuler des conseils en la matière. On ne trouve toutefois aucune information sur les mesures effectives prises par les ministres pour réaliser cette action.

J'aimerais obtenir une réponse aux questions suivantes.

1) Prévoyez-vous une formation sur la communication avec les groupes socialement vulnérables afin de permettre aux services d'adapter facilement et correctement leurs formulaires et procédures ?

a) Dans l'affirmative, comment cette formation sera-t-elle organisée ? Qui peut la suivre et avec qui collabore-t-on ? Quand sera-t-il possible de suivre des sessions de formation ?

b) Dans la négative, pourquoi ? Quelles mesures envisagez-vous afin de permettre aux services d'améliorer facilement et correctement la compréhensibilité et l'accessibilité de leur communication ?

2) Pouvez-vous communiquer, par service et/ou domaine politique de l'autorité fédérale qui relèvent de sa compétence, de quelle manière les formulaires, documents et procédures soumis aux citoyens sont évalués en termes de compréhensibilité ?

3) Pouvez-vous communiquer, par service et/ou domaine politique de l'autorité fédérale qui relèvent de sa compétence, quels formulaires, documents et procédures soumis aux citoyens ont déjà été adaptés pour garantir leur compréhensibilité ? Comment ces formulaires, documents et procédures ont-ils été adaptés ?

4) Pouvez-vous communiquer, par service et/ou domaine politique de l'autorité fédérale qui relèvent de sa compétence, s'il existe un inventaire des formulaires, documents et procédures, soumis aux citoyens, qui doivent encore être évalués en termes de compréhensibilité et, le cas échéant, adaptés ? Dans la négative, pourquoi ? J'aimerais obtenir un aperçu de cette liste.

 

StopArmoede.Nu is een actieplatform dat armoede hoog op de politieke agenda wil zetten. Op 13 december 2011 pleitte StopArmoede.Nu in haar eisenbundel voor verstaanbare papieren, eenvoudige procedures en een toegankelijke dienstverlening.

Begrijpbare formulieren en eenvoudige procedures zijn nodig om burgers te laten deelnemen aan de samenleving. Nog te vaak vormen papieren en procedures een hindernis en worden maatschappelijk kwetsbare mensen opnieuw achtergesteld. Vaak missen ze de vaardigheden, de middelen of het sociaal netwerk om hen de weg te wijzen.

StopArmoede.Nu vraagt dan ook dat de overheid eenvoudige formulieren voor de burgers opstelt. Dit betekent (1) dat de kernboodschap van elk document in een begrijpbare taal wordt opgesteld, (2) dat de kernboodschap gemakkelijk is terug te vinden in een document (3) en dat de overheid meer gebruik maakt van bestaande kennis over duidelijke taal.

Reeds in het Algemeen Verslag over de armoede (1994) wordt verwezen naar de 5 B's waaraan de rechtshulpinitiatieven dienen te worden getoetst, waaronder de begrijpbaarheid. Is de informatie en zijn adviezen in een heldere en eenvoudige taal uitgedrukt?

De federale regering beloofde specifiek aandacht te besteden aan haar communicatie ten opzichte van maatschappelijk kwetsbare groepen. In het eerste Federaal plan armoedebestrijding wordt vermeld dat ervaringsdeskundigen ingezet kunnen worden om de communicatie en toegankelijkheid van diensten te verhogen. Ook in actie 99 van het tweede plan wil de federale regering zich engageren om de kwaliteit van de communicatie te verhogen door ervaringsdeskundigen te betrekken bij het screenen van en adviseren over taalgebruik. Over de effectieve maatregelen van de ministers om deze actie tot stand te brengen, is echter geen informatie te vinden.

Graag had ik vernomen:

1) Plant u een vorming of opleiding omtrent het communiceren met maatschappelijk kwetsbare groepen zodat de diensten hun formulieren en procedures vlot en correct kunnen aanpassen?

a) Zo ja, hoe wordt deze georganiseerd? Wie kan deze opleiding volgen en met wie wordt er samengewerkt? Wanneer kunnen vormingssessies gevolgd worden?

b) Zo neen, waarom niet? Welke maatregelen zal u treffen zodat de diensten vlot en op een correcte manier de begrijpbaarheid en toegankelijkheid van hun communicatie kunnen verbeteren?

2) Kan u per dienst en/of beleidsdomein van de federale overheid waarvoor hij/zij bevoegd is, meedelen op welke wijze formulieren, documenten en procedures waarmee burgers in contact komen op hun begrijpbaarheid worden getoetst?

3) Kan u per dienst en/of beleidsdomein van de federale overheid waarvoor hij/zij bevoegd is, meedelen welke formulieren, documenten en procedures waarmee burgers in contact komen al zijn aangepast om de begrijpbaarheid van het formulier, document of de procedure te garanderen? Hoe worden deze aangepast?

4) Kan u per dienst en/of beleidsdomein van de federale overheid waarvoor hij/zij bevoegd is, meedelen of er een inventaris bestaat van formulieren, documenten en procedures waarmee burgers in contact komen die nog op hun begrijpbaarheid moeten worden getoetst en desgevallend worden aangepast? Zo neen, waarom niet? Graag een overzicht van deze lijst.

 
Réponse reçue le 25 octobre 2012 : Antwoord ontvangen op 25 oktober 2012 :

En réponse à sa question, j’ai l’honneur de porter à la connaissance de l’honorable membre ce qui suit :

I.Le Service public fédéral (SPF) Personnel et Organisation est un SPF de seconde ligne qui s’adresse principalement aux autres administrations fédérales (services RH, services de communication, responsables des marchés publics, …) ou directement aux membres du personnel de l’administration fédérale via différents canaux de communication (journal d’entreprise, site internet, …). Il n’est donc pas directement en contact avec le groupe cible visé dans votre question.

Toutefois, une entité du SPF fait exception à ce niveau, le Selor, bureau de sélection de l’administration fédérale pour lequel :

1. Certains éléments du plan d’action sont repris dans les formations diversité existantes. Par exemple, les directives/questions prioritaires dans les communications par groupe cible, que Selor propose à trois groupes cibles :

a) Les collaborateurs internes.

b) Les collaborateurs externes qui suivent un ou plusieurs modules de certification (certifiés).

c)Les clients externes qui demandent une formation diversité au Centre d’expertise de Selor.

Les collaborateurs internes : tous les assistants en sélection doivent participer à une formation sur la gestion des handicaps (et des groupes vulnérables aussi) dans le cadre de leur trajet pour devenir accompagnateur de test. Pour les nouveaux collaborateurs de Selor, le module de base Diversité et la formation Gestion de la diversité sont planifiés périodiquement.

Les collaborateurs externes qui sont inscrits à un ou plusieurs modules de certification de la Selor Academy. Les directives susmentionnées font partie, par exemple, des modules Entretien et Module de base Diversité. Ceux-ci ont lieu 3 à 4 fois par an.

Les clients externes : sur demande via le Centre d’expertise. Les formations suivantes sont proposées : Diversité et sélection & recrutement du personnel, Handicap et aménagements raisonnables des tests ainsi que Formation ad hoc.

Toutes ces formations sont dispensées par les consultants Diversité de Selor. Elles ont été développées en étroite collaboration avec, entre autres, des experts externes et des candidats des groupes cibles.

2. Depuis février 2009, un expert du vécu en pauvreté et en exclusion sociale est venu renforcer à temps plein l’équipe Diversité de Selor et collabore à l’objectif cité plus haut.

  • L’accessibilité d’un point de vue de la langue (documents, intranet, site web…) est notamment contrôlée par l’expert du vécu et l’équipe Communication de Selor.

  • Des sessions de test ont été organisées lors de la création du nouveau site web et lors du développement de nouveaux examens linguistiques. Durant ces processus, il a été demandé à des membres du personnel interne ainsi qu’à des candidats externes de fournir du feed-back.

  • L’initiative a été prise d’obtenir le label Anysurfer pour le site web de Selor tout comme pour sa plateforme de tests.

3. Le volet « Égalité des chances » sur le site de Selor a été développé en étroite collaboration avec l’expert du vécu afin que le site reste synoptique et rédigé dans un « langage clair ».

  • Les descriptions de fonction proposées aux candidats sur le site ont été divisées en plus petites parties, dans le but de pouvoir facilement retrouver les informations.

  • Les collaborateurs de l’Infocenter et du Callcenter ont été formés à accompagner les candidats qui ont des questions sur les sélections ou qui rencontrent des difficultés pour compléter leur C.V. et/ou leur candidature.

  • Les C.V. en ligne ont été et sont adaptés (par exemple, le dossier handicap est simplifié).

4. Non, actuellement, une telle liste n’a pas encore été établie. Nous tâchons de rédiger chaque document de façon compréhensible.

En ce qui concerne l’Institut de Formation de l’Administration fédérale (IFA), ce dernier offre dans son catalogue standard des formations en matière d’expression écrite et de lisibilité.

Les formations standard de l’IFA sont accessibles à tous les fonctionnaires fédéraux et sont organisées suivant le calendrier académique, à savoir de septembre à août. Des formations à la demande des administrations clientes peuvent être organisées sur base de leurs besoins spécifiques.

Depuis plusieurs années, l’IFA propose quatre formations en matière de lisibilité et d’expression écrite, à savoir : « Rédiger des textes administratifs lisibles », « Rédiger des Lettres, des notes et des courriels », « Rédiger des rapports » et « Rédiger pour le Web ».

Le contenu de ces formations a été développé par l’équipe de linguistes de l’IFA aidée par des linguistes externes. Ces formations qui s’adressent à l’ensemble des fonctionnaires fédéraux, tous niveaux confondus, ont pour vocation de permettre aux participants de respecter les principes de lisibilité à tout niveau. À l’issue de neuf journées de formation, les participants doivent être, entre autres, capables de tenir compte du lecteur, d’exprimer clairement et correctement les idées essentielles et de formuler des phrases claires.

Vu l’importance accordée par le gouvernement à la simplification des formulaires administratifs, l’IFA a revu son offre dernièrement. Depuis septembre 2012, les quatre formations citées ont été regroupées en une seule formation : ‘Ecrire avec professionnalisme’. Cette formation de quatre jours, destinée à tous les fonctionnaires fédéraux, vise à appréhender dans son ensemble la problématique des textes administratifs. Elle a pour objectif l’amélioration de la qualité des textes, la rédaction des textes adaptés aux lecteurs et l’utilisation des techniques d’écriture.

En outre, l’IFA soutient un certain nombre de projets relatifs à la politique rédactionnelle et à la rédaction pour les groupes en précarité sociale.

À la demande du SPF Sécurité sociale, une formation en matière d’expression écrite a été lancée à l’IFA pour les ‘experts du vécu’, à savoir des personnes qui sont issues de groupes en précarité sociale. Celles-ci jouent dans diverses organisations le rôle de « maillon » et permettent d’aborder les procédures, les documents et l’accueil d’un point de vue des groupes en précarité sociale.

II. Pour les collaborateurs de FEDICT – le service public fédéral Technologie de l'Information et de la Communication – aucune formation pratique ou théorique n'est prévue en matière de communication avec des groupes socialement vulnérables.

1.b) Aucune formation n'est prévue étant donné que Fedict est un service public fédéral qui aide les autres services publics et qui n'est dès lors en contact direct avec les citoyens que pour un nombre limité d'applications par le biais de son Service Desk et de ses formulaires web.

2) Fedict ne communique que dans une moindre mesure avec les citoyens.

  • Une charte client est disponible sur le site web www.fedict.belgium.be. Fedict s'est basé sur la charte client rédigée avec la collaboration du SPF Économie et de Test-Achats. Fedict suit également les instructions du SPF P&O en ce qui concerne le formulaire de plainte en ligne.

  • Le Service Desk de Fedict assiste les citoyens dans l'utilisation de l'e-guichet, la demande du token et la configuration du service « Allo Parents » lié à la kids-ID. Le Service Desk accompagne les citoyens jusqu'à complète résolution de leurs problèmes.

  • Sur les sites web de Fedict se trouvent trois formulaires web qui peuvent être complétés par les citoyens. Ces formulaires ne demandent que des informations de base.

3) Cette question ne s’applique pas aux activités de Fedict.

4) Cette question ne s’applique pas aux activités de Fedict.

In antwoord op haar vraag heb ik de eer het geachte lid het volgende mee te delen:

I.De Federale Overheidsdienst (FOD) Personeel en Organisatie is een tweedelijns-FOD die zich hoofdzakelijk richt tot de andere federale administraties (HR-diensten, communicatiediensten, verantwoordelijken voor overheidsopdrachten, …) of rechtstreeks tot de personeelsleden van de federale overheid, via verschillende communicatiekanalen (nieuwsbrief, website, …) en staat dus niet rechtstreeks in contact met de doelgroep van uw vraag. Eén entiteit hiervan vormt hierop echter een uitzondering: Selor, het selectiebureau van de federale overheid:

1. Bepaalde elementen van het actieplan zijn opgenomen in de bestaande diversiteitsopleidingen (bijvoorbeeld richtlijnen/aandachtspunten in de communicatie per doelgroep) die Selor aanbiedt aan drie doelgroepen:

a) Interne medewerkers.

b) Externe medewerkers die één of meerdere certificeringmodule(s) volgen (gecertificeerden).

c) Externe klanten die een diversiteitsopleiding aanvragen via het Selor Expertisecentrum.

Interne medewerkers: Voor alle selectieassistenten wordt binnen hun traject tot testbegeleider voorzien in een opleiding rond omgaan met handicap (en eveneens met kwetsbare groepen). Voor nieuwe Selormedewerkers wordt op periodieke basis de Basismodule Diversiteit en de opleiding Diversiteitsmanagement georganiseerd.

Externe medewerkers die één of meerdere certificeringmodule(s) volgen binnen de Selor Academy. Bovenstaande richtlijnen worden meegenomen in bijvoorbeeld de modules Interview en Basismodule Diversiteit. Deze worden 3 à 4 x per jaar georganiseerd.

Externe klanten: op vraag via het Expertisecentrum. Volgende opleidingen worden aangeboden: Diversiteit en selectie & rekrutering van personeel, Handicap en redelijke aanpassingen van tests en Ad-hoctraining.

Al deze opleidingen worden verzorgd door de consultants Diversiteit van Selor. Deze opleidingen kwamen tot stand door een nauwe samenwerking met onder meer externe experten en kandidaten uit de doelgroepen.

2. Sinds februari 2009 heeft Selor een fulltime ervaringsdeskundige in kansarmoede en sociale uitsluiting in dienst bij het team Diversiteit die meewerkt aan bovenstaande doelstelling.

  • Toegankelijkheid op gebied van taal (documenten, intranet, website, …) wordt o.a. afgetoetst bij de ervaringsdeskundige en het Selor-team communicatie.

  • Testsessies werden georganiseerd bij de opmaak van de nieuwe website en bij het opstellen van nieuwe taalexamens waarbij interne personeelsleden en externe kandidaten betrokken werden voor feedback.

  • Initiatiefname om voor de Selor-website en het Selor-testplatform het Anysurfer label te bekomen.

3. Het luik “gelijke kansen” op de Selor-website werd in nauwe samenwerking met de ervaringsdeskundige opgesteld zodat de site overzichtelijk blijft en “klare taal” gegarandeerd wordt.

  • Functiebeschrijvingen die aangeboden worden aan de kandidaten op de website werden opgedeeld in kleinere onderdelen, zodat de informatie vlot terug te vinden is.

  • Medewerkers van het Infocenter en het Callcenter werden voorbereid om kandidaten te begeleiden die vragen hebben omtrent selecties of die moeilijkheden ondervinden om hun CV in te vullen en/of hun sollicitatie te vervolledigen.

  • Cv online werd en wordt aangepast (bijvoorbeeld het dossier handicap wordt vereenvoudigd).

4. Neen, op dit moment bestaat dergelijke lijst niet. We streven er naar elk document begrijpbaar op te stellen.

Het opleidingsinstituut van de Federale Overheid (OFO) biedt in zijn standaardcatalogus opleidingen rond schrijf- en leesvaardigheden aan.

De standaardopleidingen van het OFO zijn voor alle federale ambtenaren toegankelijk. Ze worden volgens de academische kalender georganiseerd, namelijk van september tot augustus.

Op verzoek van de administraties die klant zijn, kunnen er opleidingen worden georganiseerd volgens hun specifieke behoeften.

Sinds verschillende jaren biedt het OFO vier opleidingen aan inzake lees- en schrijfvaardigheden, dat zijn: “Leesbare overheidsteksten schrijven”, “Brieven, nota’s en e-mails schrijven”, ‘Rapporten schrijven’ en “Schrijven voor het Web”.

De inhoud van die opleidingen werd ontwikkeld door het team van linguïsten van het OFO, bijgestaan door externe linguïsten. De opleidingen zijn bestemd voor alle federale ambtenaren van alle niveaus. In de opleidingen leren de deelnemers de leesbaarheidsprincipes op elk niveau toe te passen. Na negen opleidingsdagen moeten de deelnemers onder meer in staat zijn om rekening te houden met de lezer, duidelijk en correct de kernideeën te formuleren en duidelijke zinnen te schrijven.

Gezien het belang dat de regering toekent aan de vereenvoudiging van administratieve formulieren heeft het OFO onlangs zijn aanbod herzien. Sinds september 2012 zijn de vier genoemde opleidingen in een enkele opleiding gegroepeerd: “Professioneel schrijven’” De vierdaagse opleiding, die voor alle federale ambtenaren is bestemd, geeft inzicht in de problematiek rond overheidsteksten. Met de opleiding willen we de kwaliteit van de teksten verbeteren, lezersgerichte teksten schrijven en schrijftechnieken aanleren.

Daarnaast ondersteunt het OFO een aantal projecten rond schrijfbeleid en schrijven aan maatschappelijk kwetsbare groepen.

Op vraag van de FOD Sociale Zekerheid is een schrijfopleiding opgestart bij het OFO voor “Ervaringsdeskundigen”, mensen die zelf uit maatschappelijk kwetsbare groepen komen. Ze vervullen in verschillende organisaties de taak van “schakel” waarbij procedures, documenten en onthaal vanuit het standpunt van maatschappelijk kwetsbare groepen bekeken wordt.

II. Voor de medewerkers van FEDICT – de Federale overheidsdienst Informatie- en communicatietechnologie – is geen vorming of opleiding omtrent het communiceren met maatschappelijk kwetsbare groepen voorzien.

1.b) Er is geen vorming voorzien omdat Fedict als federale overheidsdienst ten dienste staat van de andere overheidsdiensten en enkel voor een beperkt aantal toepassingen rechtstreeks in contact staat met de burger via zijn service desk en via webformulieren.

2) Fedict communiceert slechts in zeer beperkte mate met de burger.

  • Er is het klantencharter op de website www.fedict.belgium.be. Fedict volgt hiervoor het klantencharter dat tot stand kwam in samenwerking met de FOD Economie en Test Aankoop en de instructies van de FOD P&O voor wat het online klachtenformulier betreft.

  • De service desk van Fedict geeft ondersteuning aan de burger voor het gebruik van het e-loket, het aanvragen van het token en het instellen van de dienst “Hallo Ouders” voor de kids-ID. De service desk begeleidt de burger bij haar of zijn vragen tot het probleem is opgelost.

  • Op de websites van Fedict bevinden zich tevens een drietal webformulieren die door burgers kunnen worden ingevuld. Deze vragen enkel om basisinformatie.

3) Deze vraag is niet van toepassing op de activiteiten van Fedict.

4) Deze vraag is niet van toepassing op de activiteiten van Fedict.