5-1950/2 | 5-1950/2 |
18 JULI 2013
Nr. 1 VAN DE HEER DAEMS
Punt A
In de considerans punt A vervangen als volgt :
« A. Gelet op het Verdrag van Lissabon, gericht op economische groei en concurrentiekracht, werkgelegenheid en sociale zekerheid, maar ook op veiligheid van het individu, de samenleving, een beter milieu en een betere gezondheid, cohesie en onderlinge solidariteit van de lidstaten, wetenschappelijke en technologische vooruitgang, en de versterking van de rol van de EU op het wereldtoneel; ».
Verantwoording
Het lijkt de indiener aangewezen om wat betreft de aandachtspunten van het Verdrag van Lissabon alle elementen eruit te lichten en niet enkel deze die voortvloeien uit een selectieve lezing.
Nr. 2 VAN DE HEER DAEMS
Punt B
In de considerans punt B/1 nieuw invoegen :
« B/1. Gelet op Artikel 119 VWEU dat bepaalt : « Teneinde de in artikel 3 van het Verdrag betreffende de Europese Unie genoemde doelstellingen te bereiken, omvat dit het optreden van de lidstaten en de Unie, onder de voorwaarden waarin de Verdragen voorzien, de invoering van een economisch beleid dat gebaseerd is op de nauwe coördinatie van het economisch beleid van de lidstaten, op de interne markt en op de uitwerking van gemeenschappelijke doelstellingen en dat wordt gevoerd met inachtneming van het beginsel van een openmarkteconomie met vrije mededinging; ».
Verantwoording
De verwijzing naar artikel 3 van het EU verdrag kan niet losgelezen worden van het sleutelartikel 119 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie dat het gemeenschappelijke streven naar een Open en vrije markt benadrukt.
Nr. 3 VAN DE HEER DAEMS
Punt C
Punt C van de considerans vervangen als volgt :
« C. Gelet op Titel 28 dat het belang van het vrij verkeer van goederen en diensten benadrukt en gelet op Titel 32 waarbij de richtsnoeren worden aangeven waardoor de Commissie zich laat leiden bij de uitvoering van haar taken en dan in het bijzonder de noodzaak het handelsverkeer tussen de lidstaten en derde landen te bevorderen; ».
Verantwoording
Aangezien de indieners van de resolutie het nodig achten een eigen voorkeurselectie te maken van de verschillende verdragen waardoor de Verdragen een heel andere lezing krijgen, acht de indiener van dit amendement het noodzakelijk om deze selectie bij te sturen teneinde het evenwicht te herstellen. (1)
Nr. 4 VAN DE HEER DAEMS
Punt E/1
In de considerans punt E/1 nieuw invoegen :
« E/1. Gelet op het voorstel van de Europese Commissie (IP/13/372) om te zorgen voor een betere toepassing van de EU-wetgeving inzake het recht van personen om in een andere lidstaat te werken en het zo gemakkelijker te maken voor burgers om hun rechten in de praktijk uit te oefenen met het oog op het terugdringen van de werkloosheid; ».
Verantwoording
Het vrije verkeer van werknemers is een belangrijk beginsel van de interne markt van de EU. Nu de werkloosheid in sommige lidstaten veel hoger is dan in andere, is het des te meer van belang dat mensen die in een ander EU-land willen werken, dit vlotter kunnen doen. Arbeidsmobiliteit is een win-winsituatie — zij komt zowel de economieën van de lidstaten als de individuele betrokken werknemers ten goede. Mensen die in een ander land willen werken, beschikken vaak niet over voldoende bescherming en informatie in de ontvangende lidstaat en kunnen moeilijkheden hebben bij het vinden van een baan, het verkrijgen van sociale voordelen of met betrekking tot hun arbeidsomstandigheden. Uit een Eurobarometer-enquête van september 2011 bleek dat 15 % van de EU-burgers niet zou overwegen om in een andere lidstaat te gaan werken, omdat er volgens hen te veel belemmeringen zijn, zoals :
— verschillende aanwervingsvoorwaarden,
— nationaliteitsvoorwaarde voor toegang tot bepaalde banen,
— toepassing van verschillende arbeidsvoorwaarden (zoals de lonen, carrièremogelijkheden en rang),
— problemen met de toegang tot sociale uitkeringen waarvoor voorwaarden gelden waaraan eigen onderdanen gemakkelijker kunnen voldoen dan andere EU-burgers (bijvoorbeeld een verblijfsvoorwaarde);
— in andere lidstaten verworven beroepskwalificaties en opgedane beroepservaring waarmee geen rekening of niet in dezelfde mate rekening wordt gehouden.
De resolutie houdt hier totaal geen rekening mee en dit ondanks de nu reeds groeiende krapte op de arbeidsmarkt tengevolge de vele knelpuntberoepen.
Nr. 5 VAN DE HEER DAEMS
Punt G
In de considerans punt G vervangen als volgt :
« G. stelt vast dat het economisch herstel nog steeds gehinderd wordt door zwakheden in het bancaire systeem in haar geheel alsook in het bijzonder wat betreft de kredietverstrekking aan kleine en middelgrote ondernemingen en dat de bancaire Unie nog niet gerealiseerd is; ».
Verantwoording
Indiener meent dat het voorstel van resolutie de foute nadruk legt om te komen tot echte oplossingen (2) . Punt G. dient te worden geschrapt en vervangen.
Nr. 6 VAN DE HEER DAEMS
Punt H/1
In de considerants punt H/1 nieuw invoegen :
« H/1. Gelet dat de noodzakelijk hervorming en modernisering van de pensioenen, het verhogen van de mobiliteit op de arbeidsmarkt en opheffen van expliciet en impliciet protectionisme binnen de EU, in het bijzonder wat betreft de diensten, onvoltooid zijn; »
Verantwoording
Punt H vergt een aanvulling.
Nr. 7 VAN DE HEER DAEMS
Punt I
In de considerans punt I vervangen als volgt :
« I. Gelet op het recente « Trade and investment Barriers Report » van de Europese Commissie en de noodzaak om de strijd tegen protectionisme bij onze handelspartners op te drijven; ».
Verantwoording
Punt I. vormt de aanzet wat de indieners betreft van een nieuwe en bijzonder gevaarlijke vorm van protectionisme waarbij de EU eenzijdig milieu- en sociale normen gaat opleggen aan de handelspartners. Vreemd genoeg verwijten de indieners enerzijds de handelspartners van de EU dat ze een protectionistisch beleid voeren om dan vervolgens zelf te pleiten voor een nooit geziene vorm van protectionisme. Dit standpunt gaat volledig in tegen de huidige aanpak van de Commissie, getuige volgende mededeling van de commissie (3) :
« The Commission is today able to report about some success in its strategy to fight global trade barriers. The efforts of the European Commission to fight protectionism over the last year bear fruit and could create better trade and investment conditions for EU companies. Yet the struggle against protectionism continues. The resistance of Europe's strategic partners to the plea for open markets comes into the limelight in the European Commission's third annual Trade and Investment Barriers Report published today. In particular, China, India, Mercosur and Russia do not escape criticism.
According to the report, the European Commission in 2012 achieved progress towards eliminating some of the most trade distortive barriers hindering global activities of EU companies :
— The EU victory in the WTO case against China on access to raw materials brings to an end a fundamental disadvantage affecting the competitiveness of the European industries;
— Many years of difficult negotiations over the Russian accession to the WTO resulted last year in the significant lowering of import duties;
— EU trade diplomacy made progress toward the opening of the Indian market to EU telecommunication equipment, tyres and steel products. The bilateral discussions conducted with Japan are making it easier for EU producers of liquor, beef meat and processed foods to respond to the Japanese appetite.
Yet not all of the 25 key trade and investment barriers identified by the European Commission last year could be satisfactorily addressed. Several long-standing obstacles, together with a number of new trade-distortive measures taken by our partners in 2012, still stand in the way of European companies looking for markets outside the EU.
— Chinese investment barriers persist. Disappointingly, China introduced further restrictions in some industrial sectors and raised the uncertainty levels to discourage potential investors;
— India refuses to withdraw the unjustified regulatory measures that maintain its agri-food market closed to imports. Also, trade in electronic products and renewable energy technology suffers from a protectionist attitude of the Indian authorities.
— Protectionism in Argentina and Brazil is on the rise. There has been no improvement regarding measures affecting import and export, public procurement procedures, reinsurance services or maritime transport in these countries. The new tax regime in Brazil increasingly favours domestic producers against the interest of European companies. Furthermore, the looming perspective to increase 100 tariffs in Brazil up to the permitted WTO limit jeopardises the future of commercial relations.
— In addition to longstanding market access issues, Russia adopted a series of protectionist measures, the majority of which are not in compliance with its WTO obligations. Those include discriminatory recycling fees for imported vehicles and various technical and sanitary barriers to trade.
Against the evidence of rising protectionism around the world, the European Commission will continue to ensure that the EU's trading partners stick to their commitments and keep their markets open. Firstly, it will use the trade diplomacy instrument, leveraging on EU's global network of Delegations and working closely with the EU Member States. Secondly, it will use the WTO's Dispute Settlement Mechanism and the EU's presence in WTO Committees to enforce international trade rules. Finally, the European Commission will use negotiations for bilateral trade agreements and WTO accessions to address certain specific trade disruptive measures in third countries. ».
Zie ook het recente « Trade and Investment Barriers Report rapport (4) .
Nr. 8 VAN DE HEER DAEMS
Punt J
In de considerans punt J vervangen als volgt :
« J. Gelet op het Finale Rapport van de « High Level Working Group on Jobs and Growth » en gezien de potentiële jobcreatie tengevolge een vrijhandelsakkoord tussen de Verenigde Staten en Europa; ».
Verantwoording
België heeft een open economie die afhankelijk is van buitenlandse handel. Op grond van de analyse van de werkgroep die gezamenlijk werd voorgezeten door Europees commissaris voor Handel Karel De Gucht en de Amerikaanse handelsvertegenwoordiger Ron Kirk (5) volgde de gezamenlijke officiële aankondiging van de voorzitter van de Europese Commissie José Manuel Barroso, de voorzitter van de Europese Raad Herman Van Rompuy en Amerikaans president Barack Obama om te starten met onderhandelingen met het oog op een handelsakkoord gecombineerd met een investeringspartnerschap tussen de EU en de VS.
De doelstelling van dit akkoord is duidelijk : in beide economieën groei en jobcreatie in de hand werken en hun internationale concurrentiekracht verbeteren. De geboekte vooruitgang zal ook bijdragen tot het uitwerken van globale regels die het multilaterale handelssysteem, dat de laatste jaren een crisis doormaakt, moeten versterken.
Nr. 9 VAN DE HEER DAEMS
Punt K
In de considerans punt K vervangen als volgt :
« K. Gelet dat het Europese Innovatiebeleid te gefragmenteerd is en er nog te weinig sprake is van kennisoverdracht tussen de academische wereld en de bedrijfswereld en gezien er onvoldoende vooruitgang wordt geboekt inzake duurzame infrastructuurnetwerken en gezien veel bedrijfsleiders voorstander zijn van een gespecialiseerd EU-agentschap voor Innovatie; ».
Verantwoording
Vier op de vijf bedrijfsleiders vindt het Europese innovatiebeleid te gefragmenteerd.
Een meerderheid (74 %) gelooft dan ook dat er nood is aan een gespecialiseerd EU-agentschap voor innovatie. Onder de Belgische bedrijfsleiders is dat percentage zelfs 91 %.
Meer centralisering in het Europese innovatiebeleid is dan ook een van de vier concrete aanbevelingen die het rapport van E&Y formuleert.
De drie andere zijn : meer kennisoverdracht tussen de bedrijfswereld en de universiteiten, steunmaatregelen om de private sector als innovatieversneller uit te bouwen en prioriteit geven aan de uitbouw van een duurzaam infrastructuurnetwerk (6) .
Indiener wil zeker geen onrecht aandoen aan de conventies van de IAO, maar deze zijn hier niet op hun plaats. Wil men echt werk maken van een hernieuwd industriebeleid in de EU zal men eerder moeten inzetten op efficiënte innovatie. Bijgevolg worden de punten K. en L. vervangen.
Nr. 10 VAN DE HEER DAEMS
Punt L
In de considerans punt L doen vervallen.
Verantwoording
Zie verantwoording amendement nr. 9.
Nr. 11 VAN DE HEER DAEMS
Punt M
In de considerans punt M vervangen als volgt :
« M. gelet het Global Competitiveness Report 2012-2013 volgende vijf punten naar voor schuift als zijnde de meest problematische om aan bedrijfsactiviteiten te doen in ons land : 1. de belastingsvoet, 2. de complexiteit van de belastingen, 3. de restrictieve arbeidsregulering, 4. de bureaucratie en als laatste de moeilijke toegang tot kredieten voor bedrijven; ».
Verantwoording
Punt M. omvat geen duidelijke cijfers en verwijst naar « honderden werknemers en hun gezinnen » die in 2012 getroffen werden door werkloosheid. Dit emotionele argument deelt de indiener maar het oogt slordig in een resolutie en naast de jobs die verdwijnen zijn er tevens jobs die bijkomen in andere sectoren en in de dienstensector. Beter is een globaal rapport door te nemen, los van de emotionaliteit en te zien waar onze zwakke punten zijn (7) .
Nr. 12 VAN DE HEER DAEMS
Punt N
In de considerants punt N vervangen als volgt :
« N. Gelet dat ons land tussen 2008 en 2012 een sterke stijging kende van de bruto loonkost in het bijzonder wat de industrie betreft en gezien deze onvoldoende gecompenseerd werd door een toename van de productiviteit en dit de concurrentiekracht ondermijnt ten opzichte van onze rechtstreekse buurlanden en belangrijkste concurrenten; ».
Verantwoording
Het rapport « The cost competitiveness of European industry in the globalisation era — Empirical evidence on the basis of relative unit labour costs (ULC) at sectoral level » windt er geen doekjes om (8) : « Belgium has seen a similar trend in wearing apparel as the other northern European eurozone members : an improvement in ULC competitiveness together with a sharp deterioration in the trade deficit and a sharp reduction in employment. Both electrical machinery and other transport equipment have seen a deteriorating trade deficit despite an improvement in ULC competitiveness, but the rate of job loss has been broadly similar to that in manufacturing as a whole. ».
Gezien indieners van de resolutie de Belgische situatie toelichten is het belangrijk om het hele plaatje te geven. De loonkost is een determinerende factor die we de komende jaren systematisch en diepgaand moeten aanpakken. Wie in de Belgische industrie iemand werk geeft, moet daarvoor gemiddeld 40,60 euro per uur aan brutoloon en sociale lasten neertellen. Voor de hele eurozone bedragen de gemiddelde loonkosten 29,30 euro. België is 38,6 % duurder dan het gemiddelde. In vergelijking met Duitsland, Frankrijk en Nederland is België 17,6 % duurder (9) .
Eurostat komt tot iets andere cijfers maar de tendens is duidelijk : « Between 2008 and 2012, hourly labour costs in the whole economy expressed in euro have risen by 8.6 % in the EU27 and by 8.7 % in the euro area. Within the euro area, the largest increases were recorded in Austria (+15.5 %), Slovakia (+13.8 %), Finland (+13.7 %) and Belgium (+13.1 %) ».
Nr. 13 VAN DE HEER DAEMS
Punt O
In de considerans, punt O vervangen als volgt :
« O. Overwegende dat het belangrijk is dat de lidstaten hun begrotingstekorten onder controle krijgen opdat er sprake kan zijn van een structurele en duurzame groei in de economie in het algemeen en de industrie in het bijzonder en gelet op het Europese semester, de Two pack en de Six pack en gelet op de inwerkingtreding van het Verdrag inzake stabiliteit, coördinatie en bestuur in de economische en monetaire unie; ».
Verantwoording
Punt O herleidt het optreden van de EU wel zeer sterk. Indieners schijnen te vergeten de bankencrisis werd opgevolgd door de schuldencrisis en dat deze laatste werd veroorzaakt door een te hoog uitgavenpatroon van diverse EU landen ten opzichte van hun inkomsten en in sommige gevallen er zelfs niet voor terugdeinsden om valse statistieken door te geven aan de EU. Niet de landen worden door deze resolutie hierop echter aangesproken maar wel de EU die te streng zou optreden. Indieners schijnen te vergeten dat de EU zelfs de Nobelprijs voor de vrede heeft gekregen wegens hun optreden in tijden van economische crisis. Ik citeer : « Het comité is tot zijn beslissing gekomen wegens het optreden van de EU in tijden van economische crisis. Ze heeft leiderschap getoond en heeft de zaak bij elkaar gehouden. ».
Vooral landen in Zuid-Europa, zoals Cyprus, Griekenland, Spanje, Portugal en Italië, maar ook Ierland, hebben een enorm begrotingstekort en een flinke staatsschuld. Daardoor dreigen ze hun financiële verplichtingen niet meer te kunnen nakomen.
Om het tij te keren, zijn op opeenvolgende Europese toppen noodmaatregelen genomen om een faillissement van eurolanden te voorkomen en zijn afspraken gemaakt om problemen in de toekomst te vermijden. Zo zijn noodfondsen ingesteld voor landen die acuut hulp nodig hebben en zijn er maatregelen genomen om banken te versterken. Daarnaast wordt werk gemaakt van een strenger toezicht op de banken.
Enkele belangrijke Europese initiatieven zijn :
— in het begrotingspact zijn regels vastgelegd die begrotingsdiscipline bij lidstaten moeten afdwingen en de financiële markten zekerheid moeten bieden. Het verdrag is op 1 januari 2013 in werking getreden.
— in maart 2011 hebben de landen van de eurozone een pakket maatregelen aangenomen voor een betere coördinatie van de nationale economieën van de eurolanden. Dit zou moeten leiden tot een sterkere gemeenschappelijke munt en een betere concurrentiepositie voor de Europese economie. Omdat ook een aantal niet-eurolanden zich bij het pact aansloten, werd het plan Euro Plus Pact gedoopt
— het IMF en de eurolanden hebben een noodfonds ingesteld om eurolanden met financiële problemen bij te staan. Steun uit het noodfonds is gebonden aan strikte voorwaarden (bezuinigingen en hervormingen) en strenge controle door het zogenaamde trojka van de ECB, Europese Commissie en het IMF. Aanvankelijk is er een tijdelijk noodfonds, het EFSF ingesteld, maar dit is later vervangen door een permanent noodfonds, het Europees Stabiliteitsmechanisme.
— Europa startte onlangs de onderhandelingen voor een baanbrekend vrijhandelsverdrag tussen de VS en de EU dat inzet op het aansterken van de economie en de groei van werkgelegenheid.
— Europa heeft veel maatregelen getroffen om de administratieve overlast terug te dringen. De Europese Unie besliste onlangs circa 8 miljard euro vrij te maken in de strijd tegen jeugdwerkloosheid.
Indiener wijst erop dat de waarheid haar rechten heeft en dat de soevereine schuldencrisis er niet vanzelf is gekomen en zeker niet vanzelf zal verdwijnen. Een duurzame economie behoeft een gezonde staatshuishouding.
Nr. 14 VAN DE HEER DAEMS
Punt P
In de considerans punt P vervangen als volgt :
« P. Overwegende dat het structureel nastreven van de vermindering van de overheidstekorten teneinde een toekomstige soevereine schuldencrisis te vermijden de basisvoorwaarde is voor het duurzaam behoud van ons sociaal model en het herstel van de binnenlandse consumptie en gelet dat er daarnaast behoefte is aan een Europees herindustrialiseringsbeleid dat niet ten koste gaat van de groei in de dienstensector; ».
Verantwoording
Punt P. behoeft een meer genuanceerde benadering en wordt dan ook in dit amendement herschreven.
Nr. 15 VAN DE HEER DAEMS
Punt Q
In de considerans, punt Q vervangen als volgt :
« Q. Overwegende dat de bankencrisis en vervolgens de soevereine schuldencrisis structurele tekortkomingen aan het licht brachten wat betreft de regulering en het toezicht op de banken, de gebrekkige begrotingsdiscipline van diverse lidstaten en het ermee gepaard gaande gebrekkige concurrentievermogen in het bijzonder wat betreft de industrie en gelet een krachtdadig Europese economic governance noodzakelijk is om de economie duurzaam te herstellen. Een nieuw ambitieus industriebeleid zal beter bestuur en een gecoördineerd optreden op EU-niveau vergen; ».
Verantwoording
Voorliggende punt Q behoeft nuancering.
Nr. 16 VAN DE HEER DAEMS
Punt T
In de considerans, punt T vervangen als volgt :
« T. Overwegende dat protectionisme wereldwijd in opmars is en dit zowel onder de vorm van marktafscherming via subsidies en het opleggen van wettelijke voorwaarden als onder de vorm van administratieve regelgeving en gelet dat de strijd tegen protectionisme het wereldwijde BBP met 4,7 % zou doen toenemen; ».
Verantwoording
Indiener is het eens dat protectionisme moet worden bekampt. Stellen dat de EU en haar lidstaten de kampioen zijn in van de strijd tegen het protectionisme is onjuist.
Daar waar protectionisme tot voor kort vooral werd geassocieerd met landen buiten de EU, grijpen vandaag steeds meer EU landen terug naar protectionisme om hun bedrijven af te schermen van de concurrentie.
Dit ondermijnt de grondvesten van de EU en dat heeft een hoge prijs. Ook ons land ondervindt concreet de gevolgen op onze werkgelegenheid van dit nieuwe protectionisme. Zo raakte enkele maanden terug bekend dat een Herentalse kreeg van de Britse overheid bedrijfssubsidies voor de productie van een automodel in Groot-Brittannië op voorwaarde dat ook de onderdelen in Groot-Brittannië worden gefabriceerd.
De EU-landen gaven van 2008 tot en met 2011 €1,6 biljoen (€1,6 miljard × 1000) uit aan staatssteun om de eigen productie te ondersteunen. Dit bedrag omhelst 13 % van het Europese Bruto Nationaal Product.
Recente vormen van protectionisme binnen de EU waren de staatssteun aan Peugeot in Frankrijk of de aanscherping van allerhande administratieve regels in de toeleveringsketen in diverse EU landen.
De strijd tegen het protectionisme kan een ongelooflijke economische groei teweegbrengen. Als alle landen in hun regelgeving half zo efficiënt zouden zijn als bijvoorbeeld Nederland, zou het wereldwijde bbp met 2 600 miljard dolar kunnen stijgen, zo becijferen Bain, de Wereldbank en het WEF. Dit komt neer op een mondiale groei-impuls van 4,7 % (10) .
Nr. 17 VAN DE HEER DAEMS
Punt W
In de considerans, punt W vervangen als volgt :
« W. Overwegende dat België volgens de KOF Index of Globalization het meest geglobaliseerde land ter wereld is, heeft het alles te winnen door de EU aan te manen zowel intern als extern de strijd aan te binden met alle vormen van protectionisme alsook door een ambitieus standpunt in te nemen over de noodzaak om te komen tot een daadwerkelijk Europees economisch beleid dat werk maakt van een globaal plan voor de herindustrialisering en de versteviging van de dienstensector en dit op een duurzame wijze; ».
Verantwoording
Alle sectoren en alle banen zijn belangrijk en er is geen reden om sectoren of industrietakken tegen elkaar uit te spelen. Geïsoleerde nationale waardeketens en industrieën zijn dan ook geen duurzame oplossingen.
Het volstaat niet om maar één onderdeel van de waardeketen (onderzoek en ontwikkeling, productie, enz.) concurrerender te maken. Er is een totaalbenadering nodig waarbij bijvoorbeeld rekening wordt gehouden met concurrerende infrastructuur en de gevolgen van financiële regelgeving voor de toegang tot krediet.
Een nieuw ambitieus industriebeleid zal beter bestuur en op gecoördineerd optreden op EU-niveau vergen, wil het succesvol zijn. België is het meest geglobaliseerde land ter wereld en het zou dus het grootste slachtoffer zijn mocht het protectionisme toenemen (11) .
| Rik DAEMS. |
(1) (http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do ?uri=OJ :C :2010 :083 :0047 :0200 :nl :PDF).
(2) (http://europa.eu/rapid/press-release_SPEECH-13-365_en.htm).
(3) (http://www.europa-nu.nl/id/vj7xgq3uf0y1/nieuws/eu_rapporten_tonen_progressie_aan_bij ?ctx=vg9pijs4vzzn).
(4) (http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2013/march/tradoc_150742.pdf)
(5) (http://ec.europa.eu/enterprise/policies/international/cooperating-governments/usa/jobs-growth/index_en.htm).
(6) (http://www.ey.com/Publication/vwLUAssets/Moving_Europe_forward-_Innovating_for_a_prosperous_future/$FILE/Moving_Europe_forward_AU1571_April_2013.pdf.).
(7) (http://reports.weforum.org/global-competitiveness-report-2012-2013/#=).
(8) (http://ec.europa.eu/enterprise/policies/industrial-competitiveness/competitiveness-analysis/working-papers/files/2012_iperp_unit_labout_costs_en.pdf).
(9) (http://trends.knack.be/economie/nieuws/finance/loonkosten-nergens-hoger-dan-in-belgie/article-4000162791686.htm).
(10) (http://fd.nl/entrepreneur/wereldveroveraars/353889-1302/protectionisme-neemt-laatste-tijd-wereldwijd-flink-toe).
(11) (http://globalization.kof.ethz.ch/).