4-1316/1 | 4-1316/1 |
7 MEI 2009
Het ontharen van bepaalde plaatsen op het lichaam is een ingeburgerd en eeuwenoud gebruik. De jongste jaren zijn ontharingstechnieken echter sterk geëvolueerd. Steeds meer opteert men voor definitieve ontharing, teneinde de activiteit van de haarzakjes uit te schakelen. Dit tracht men te verwezenlijken door het selectief aanbrengen van warmte. Hiervoor bestaan verschillende technieken : elektrische naaldepilatie, laserontharing, intense pulsed light (IPL) of variable pulsed light (VPL).
De behandeling van ongewenst haar door middel van elektrische naaldepilatie geschiedt via het inbrengen van een naald langs de haarschacht waarna er zachte stroom wordt toegevoegd die de haarfollikel vernietigt (1) . Het voordeel van elektrische naaldepilatie is dat alle haarkleuren kunnen behandeld worden. Enkele nadelen zijn de lange behandelingsduur, de pijn tijdens de behandeling, de nood aan een herstelperiode voor de huid en het niet-permanente effect.
Bij het gebruik van een lasertoestel voor het ontharen, speelt monochromatisch laserlicht een bijzondere rol. Bepaalde kleuren monochroom licht hebben immers een specifiek effect en werken tot op een bepaalde diepte. Het monochrome licht van laserstralen glijdt via het pigment van het haar tot in het haarzakje dat door de warmte vernietigd wordt. Bij het ontharen met een laser wordt nadrukkelijk aangeraden met grote precisie te werken vermits er een reële kans bestaat op pigmentverschuivingen, brandwonden en/of littekens. Bovendien is lasertherapie ondoeltreffend bij de combinatie van een te donkere huidskleur en witte, blonde of grijze haren.
De intens pulsed light (IPL of flitslamp) is geen laser, maar hanteert nagenoeg wel hetzelfde principe, met name dat van de lichtflits. De flitslampen geven, in tegenstelling tot een lasertoestel, licht met een breed spectrum. Dit licht wordt via een saffier naar de haarzakjes geloodst. Deze therapie kan bij verschillende huidtypes toegepast worden aangezien het kleurenspectrum van de lichtflits door verschillende haarkleuren geabsorbeerd wordt. Omdat veel van dit licht weerkaatst op de huid, zal ook de reactie van de huid milder zijn. Hierdoor wordt de kans op huidschade beduidend kleiner, hoewel de kans op pigmentproblemen niet (volledig) uitgesloten kan worden. Een tweede voordeel van deze behandeling is dat het zeer snel en vrijwel pijnloos verloopt.
Tot slot bestaat er ook nog een tweede variant van lichttherapie aan de hand van variable pulsed light (VPL). Deze methode maakt gebruik van gepulseerd licht om de groeicellen te vernietigen. Men kan zelf de temperatuur en intensiteit regelen waardoor alle energie terechtkomt in het haarzakje. Zo worden meer groeicellen uitgeschakeld tijdens minder behandelingen en wordt aldus de kostprijs gedrukt. Daarnaast is IPL nagenoeg pijnloos, kunnen mensen met een donkere huid ook behandeld worden en worden fijne of minder donkere haren eveneens verwijderd. Het meest positieve kenmerk van deze behandeling is dat het veilig is voor de huid.
De hedendaagse definitieve ontharingstechnieken zijn niet enkel verbonden aan mogelijkheden, maar tevens aan beperkingen en voorzorgsmaatregelen (2) .
— De laser- of lichttherapie kan contra-indicaties opleveren bij epilepsie, lichtovergevoeligheid, recente zon- of zonnebankbruining, huidkanker, keloïde (= wild vlees) reactie van de huid na verwonding, pacemaker, inwendige defibrillator en bepaalde medicijnen die de huid overgevoelig maken voor (dag)licht. Om toevallige complicaties te vermijden wordt ook aangeraden een permanente ontharingsbehandeling te vermijden tijdens de zwangerschap.
— Bij bepaalde licht- en laserbehandelingen vallen de haren relatief snel uit (de volgende dagen). Dit kan bij de cliënt de verkeerde indruk wekken als zou de behandeling zeer effectief zijn.
— Het aantal behandelingen is afhankelijk van de huidskleur, de haarkleur, de plaats van de haargroei, de fase van de haargroei, de dikte van het haar en de dichtheid van de haren. Bij de laserontharing mag men rekenen op 4 tot 8 behandelingen; bij de lichttherapie zijn er gemiddeld 3 tot 6 behandelingen nodig. Medische rapporten gewagen van een succesvolle permanente ontharing wanneer 80 tot 90 % van de haren gereduceerd werd. Tussen de behandelingen mag het haar niet uitgetrokken worden.
— Bij het hedendaags definitief ontharen wordt louter het effect van de beharing weggewerkt maar niet de oorzaak. Dit maakt dat hormonale storingen in het lichaam « slapende » haarvaatjes kunnen wakker maken, waardoor er opnieuw beharing ontstaat.
— Om beschadiging van een gezonde huid te voorkomen en een optimaal rendement te verkrijgen, wordt bij een behandeling met de laser of lichttherapie aangeraden drie tot zes weken vóór de behandeling zonlicht, « bruinen zonder zon », bruinversnellers en zonnebank te vermijden. Na de behandeling dient men elke blootstelling aan de zon te vermijden. Zoniet, kan hypo- of hyperpigmentatie (3) rond de huid ontstaan.
— Niettegenstaande lichttherapie toegepast kan worden op alle huidtypes en elke haarkleur, moeten de haren donkerder zijn dan de huid om tot efficiënte resultaten te komen. Witte, stugge haren kunnen wel met elektrische naaldepilatie verwijderd worden.
— Momenteel zijn er heel wat verschillende IPL-merken op de markt en bestaan er verschillen in kwaliteit (4) . De betere apparaten hebben een saffier, waterkoelingsysteem, een oppervlaktespot van 2 cm² tot 12,5 cm2, een veilige flits en dienen gecombineerd te worden met een gel (5) .
— Voor het gebruik van gepulst licht is het wegfilteren van ongewilde secties van het lichtspectrum van IR (infrarood) en UV (ultraviolet) een belangrijk veiligheidsaspect.
— Sommige toestellen zijn aan de zwakkere kant waardoor meer behandelingen nodig zijn dan gemiddeld.
Onwetendheid kan ertoe leiden dat patiënten letsels (blaren, brandwonden, infecties, huidverkleuringen, littekens) oplopen (6) . De behandelaar dient over een uitgebreide kennis te beschikken, in combinatie met praktische vaardigheden. Ook voor de patiënt zelf is het belangrijk dat hij eenduidige, klare en beknopte informatie verwerft over de permanente ontharingstechnieken. Op die manier kan hij een weloverwogen beslissing maken, rekening houden met de voorzorgsmaatregelen en gepast reageren op eventuele negatieve gevolgen van de permanente ontharingstherapie.
De toepassing van permanente ontharing, door middel van laser- en lichttherapie, beweegt zich momenteel in een wettelijk vacuüm.
— Lasertherapie welke gedefinieerd wordt onder de geneeskundepraktijk wordt gereguleerd door het koninklijk besluit nr. 78 van 10 november 1967 (7) . Volgens dit besluit mogen enkel artsen of andere gezondheidsbeoefenaars, die conform dit besluit erkend zijn, zulke handelingen toepassen. Laserbehandelingen door personen die hier niet toe gemachtigd zijn, situeren zich in de illegaliteit en kunnen bijgevolg strafrechtelijk gesanctioneerd worden. Belangrijk om hierbij te vermelden is dat elke gediplomeerde arts in de geneeskunde over het recht beschikt alle takken van de geneeskunde te beoefenen.
— Voor lasertoepassingen die niet onder de geneeskundepraktijk vallen, bestaat geen wettelijke regulering. Wel wordt er verwezen naar artikel 37ter van koninklijk besluit nr. 78 : « De Koning kan, op advies van de Hoge Gezondheidsraad, bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad, beroepsactiviteiten reglementeren die gevaarlijk kunnen zijn voor de gezondheid en die uitgevoerd worden door beoefenaars waarvan het beroep niet of nog niet erkend wordt in het kader van dit besluit ».
In 2006 heeft de ad-hocwerkgroep « Laser » van de Hoge Gezondheidsraad (HGR) een advies uitgebracht over problematiek van de toepassing van laserontharing (8) . Datzelfde jaar heeft de Koninklijke Academie voor Geneeskunde in een advies bepleit dat lichttherapie, naar analogie van een laserbehandeling, beschouwd dient te worden als een medische behandeling.
De HGR gaat akkoord met dit advies. Anderzijds stelt hij dat « epilatie als zodanig niet per definitie te beschouwen is als een medische behandeling. ... Een mechanische epilatie met een pincet of door middel van was kan bezwaarlijk als een medische handeling beschouwd worden, zeker als de epilatie louter om esthetische redenen gebeurt, zonder dat er een onderliggende pathologie is. ».
Als men zich beperkt tot epilatie om louter esthetische redenen, zonder dat er een onderliggende pathologie is, is de HGR van oordeel dat men, ook bij gebruik van laser of IPL, kan afzien van het begrip medische handeling strictu sensu. Gezien de effecten die het toestel teweegbrengt en de problemen die kunnen optreden, pleit de HGR er echter wel met aandrang voor het gebruik van laser- en IPL-apparatuur voor epilatie te regelen.
Dit betekent dat esthetische epilaties met lasers van klasse IV en lichtpulsapparaten uitgevoerd kunnen worden door de hiertoe opgeleide paramedici en schoonheidsspecialisten. Toch worden hier nog enkele voorwaarden aan verbonden. Zo dienen de behandelingen uitsluitend plaats te vinden in erkende laser- en IPL-centra die aan een aantal normen voldoen. Die centra kunnen deel uitmaken van afzonderlijke entiteiten of grotere instellingen. Enkel bij laser- en pulslichtcentra voor epilatie mag een bevoegde arts maar ook een individuele, zelfstandige en deskundig opgeleide schoonheidsspecialist of paramedicus aan het hoofd staan van de centra. Ook een derde mag deze verantwoordelijkheid op zich nemen, maar enkel als hij of zij opgeleide schoonheidsspecialisten of paramedici in dienst heeft. Het uitvoeren van alle andere niet-epilatiebehandelingen en van epilatie in het kader van een onderliggende pathologie met laser- of lichttherapie als medische handelingen, blijven voorbehouden aan een arts. De arts dient wel een complementaire opleiding te hebben genoten betreffende het gebruik van de toestellen. De HGR geeft tot slot de overheid het advies te zorgen voor de organisatie van een officiële, professionele en erkende opleiding inzake het gebruik van een laser of pulslichttherapie. Momenteel krijgen artsen in opleiding de basis van dermatologie, maar niet in laser- of lichttherapie. Ook dermatologen hebben tijdens hun gespecialiseerde opleiding in de dermatologie geen apart opleidingspakket inzake de laser- of pulslichtapparatuur genoten. Beide medici dienen zich te beroepen op cursussen die aangeboden worden door de leveranciers van de apparaten. Een schoonheidsspecialist heeft tijdens de opleiding basiskennis opgedaan in ontharing.
Tot slot hebben paramedici basiskennis van het menselijk lichaam en/of de huid. Zowel schoonheidsspecialisten als paramedici dienen, net als de artsen, een technische opleiding te volgens bij een laserfabrikant indien ze zelf een dergelijk apparaat willen aanschaffen. Daarom zou men een onderzoek moeten uitvoeren naar de mogelijkheden om op gemeenschaps- en gewestniveau in een erkende en uniforme opleiding te voorzien.
DOELSTELLING
Ontharing door middel van laser- en pulslichttherapie zit duidelijk in de lift. Helaas ontbreekt een eenduidig wettelijk kader. Hierdoor wordt men — naarmate de populariteit en het gebruik van deze apparaten toeneemt — steeds meer geconfronteerd met patiënten die klachten hebben over de letsels die ze opliepen tijdens een dergelijke behandeling. Om de efficiëntie te verhogen en het aantal klachten te laten dalen is het nodig deze praktijken te regelen. De doelstelling van dit wetsvoorstel bestaat erin laser- en pulslichtpraktijken welke niet onder de geneeskundepraktijk vallen, te regelen.
| Margriet HERMANS. |
Artikel 1
Deze wet regelt een aangelegenheid als bedoeld in artikel 78 van de Grondwet.
Art. 2
Definitieve ontharing door middel van een laser- en/of pulslichtapparaat moet worden uitgevoerd door dermatologen, artsen, schoonheidsspecialisten en paramedici, op voorwaarde dat de patiënt over een dermatologisch attest beschikt dat de huid gezond verklaart.
Art. 3
Het uitvoeren van alle niet-epilatiebehandelingen en van epilatie in het kader van een onderliggende pathologie met laser-of lichttherapie, blijft als medische behandeling voorbehouden aan de arts.
Art. 4
Een laser- of pulslichtbehandeling mag enkel plaatsvinden in erkende centra, welke verbonden kunnen zijn met grotere instellingen of afzonderlijke entiteiten.
Enkel bij laser- of pulslichtcentra voor epilatie moet een bevoegde arts of deskundig opgeleide schoonheidsspecialist of paramedicus aan het hoofd staan.
Ook een derde mag deze verantwoordelijkheid op zich nemen, op voorwaarde dat hij of zij opgeleide schoonheidsspecialisten of paramedici in dienst heeft.
Art. 5
Elke behandelaar die permanente ontharing uitvoert met pulslicht of een laser, brengt zijn patiënt op de hoogte van het verloop, de mogelijke gevolgen en risico's van de behandeling.
Iedere patiënt ontvangt een verklaring met een volledige uitleg en tekent een dubbel daarvan voor ontvangst.
De verklaring vermeldt duidelijk de gegevens van de controleorganisatie die klachten centraliseert en de naam van een dermatoloog waar men bij terecht kan met problemen.
Art. 6
De Koning bepaalt de veiligheids- en kwaliteitsnormen waaraan de laser- en pulslichtapparaten moeten beantwoorden.
Art. 7
De Koning regelt de toepassingsmodaliteiten van de laser- of pulslichtbehandeling in de erkende centra.
Art. 8
Te allen tijde kunnen de door de Koning aangewezen ambtenaren van de federale overheidsdienst Volksgezondheid controle uitvoeren.
27 april 2009.
| Margriet HERMANS. |
(1) Tifara (2008). Definitief ontharen. http://www.ontharen.be/definitief-ontharen/
(2) Tifara (2008). Definitief ontharen. http://www.ontharen.be/definitief-ontharen/
(3) Hypo- of hyperpigmentatie zijn witte en/of bruine vlekken op de huid.
(4) Raats, L. « Een haartje betoeterd » in : Knack, 14 juli 1999.
(5) Tifara (2008). Definitief ontharen. http://www.ontharen.be/definitief-ontharen/
(6) De Gendt, T., « Ontharing met lasers maakt steeds meer slachtoffers » in : De Morgen, 23 augustus 2005; Finoulst, M., « De gevaren van het schoonheidssalon », in : Knack, 5 mei 2004.
(7) Koninklijk besluit nr. 78 betreffende de uitvoering van gezondheidsberoepen (1976). http://www.vlaamsartsensyndicaat.be/uploads/b87_kb-nr-78--uitoefening-van-de-gezondheidszorgberoepen--kb-10-11-19671473.pdf
(8) Hoge Gezondheidsraad (2006). Advies van de HGR betreffende de impact op de volksgezondheid van het gebruik van laser in het kader van epilatie. https://portal.health.fgov.be/pls/portal/docs/PAGE/INTERNET_PG/HOMEPAGE_MENU/ABOUTUS1_MENU/INSTITUTIONSAPPARENTEES1_MENU/HOGEGEZONDHEIDSRAAD1_MENU/ADVIEZENENAANBEVELINGEN1_MENU/ADVIEZENENAANBEVELINGEN1_DOCS/8160_LASER_OKTOBER %202006_NL.PDF