4-700/1 (Sénat)
52-1467/001 (Chambre)

4-700/1 (Sénat)
52-1467/001 (Chambre)

Belgische Senaat en Kamer van volksvertegenwoordigers

ZITTING 2007-2008

27 MEI 2008


De toestand in het Midden-Oosten


VERSLAG

NAMENS DE SENAATSCOMMISSIE VOOR DE BUITENLANDSE BETREKKINGEN EN VOOR DE LANDSVERDEDIGING EN DE KAMERCOMMISSIE VOOR DE BUITENLANDSE BETREKKINGEN UITGEBRACHT DOOR

DE HEREN BROTCHI (S) EN FLAHAUT (K)


Op dinsdag 15 april 2008 heeft de Senaatscommissie voor de Buitenlandse Betrekkingen en voor de Landsverdediging, samen met de Kamercommissie voor de Buitenlandse Betrekkingen, een gedachtewisseling gehouden over de toestand in het Midden-Oosten met mevrouw Tamar Samash, ambassadrice van Israël, en mevrouw Leila Shahid, Algemeen Palestijns Afgevaardigde.

Nadien, op dinsdag 27 mei 2008, volgde een gedachtewisseling met de heer Marc Otte, speciaal EU-gezant voor het vredesproces in het Midden-Oosten.

I. Uiteenzetting van mevrouw Leilah Shahid, Algemeen Palestijns Afgevaardigde

Na de akkoorden van Oslo van 1993 was er enige hoop ontstaan, vooral omdat het om een partnerschap ging dat verder reikte dan Palestina en Israël, waarbij ook de Europese Unie betrokken was. De huidige blokkering is het gevolg van de achtjarige onderbreking van de onderhandelingen, met als oorzaak, of met als excuus, de gebeurtenissen in Irak en Iran.

De hervatting van de dialoog is de vrucht van een unilateraal beleid, wat tegelijk het zwakke punt ervan is. De dialoog wordt immers beïnvloed door twee conflicten, het conflict met Iran en dat met Irak in de Golfoorlog.

Er is een kloof tussen de werkelijkheid in het veld en de politieke theorie. Dit probleem kan niet bilateraal worden opgelost, zolang niet is voldaan aan twee criteria, namelijk de organisatie van een objectieve monitoring door een derde partij zoals de VN of Europa en het bieden van waarborgen door de internationale gemeenschap.

Vervolgens is er het probleem van de versnippering van het grondgebied. Obstakels zoals muren, controlepunten en tunnels beletten de overheid van de Palestijnse gebieden een Staat uit te bouwen. Bovendien is de toestand in Gaza een belediging voor de mensheid, zelfs wanneer men er rekening mee houdt dat Hamas er een staatsgreep heeft gepleegd. Door de omsingeling wordt een hele bevolking verantwoordelijk gesteld voor het beleid van Hamas. 80 % tot 85 % van de leerlingen van de scholen kan de lessen niet bijwonen. De fueltoevoer voor de elektriciteitscentrale is afgesneden en het probleem van de elektriciteitstoevoer veroorzaakt op zijn beurt het stilvallen van de pompen die drinkwater aanvoeren en die gebruikt worden om het afvalwater af te voeren. Dat veroorzaakt een hygiëneprobleem, omdat de kinderen op straat spelen, waar zich open riolen bevinden. De blokkade veroorzaakt ook medische problemen, omdat de zieken niet naar Israël of Jordanië kunnen voor verzorging, zoals dat in het verleden gebeurde.

Behalve de Gazastrook, is ook Oost-Jeruzalem van de buitenwereld afgesneden door de uitbreiding van de Joodse nederzettingen rond Oost-Jeruzalem, wat een schending is van het vierde verdrag van Genève, en van de eenzijdige verbintenissen die de Israëliërs zijn aangegaan.

Israël moet de PLO erkennen als gesprekspartner. De versnippering van het grondgebied belet ook de economische en politieke ontwikkeling. De Palestijnen vragen dus de opheffing van de wegblokkades. Sinds de conferentie van Annapolis hadden alle partijen in het conflict een inspanning geleverd. De Palestijnen hadden de strijd tegen het geweld en de ontwapening van de gewapende groepen aangevat, terwijl de Israëliërs de voortdurende controles bevroren hadden. Nu is alles weer ongedaan gemaakt. Het enige wat overblijft, zijn vergaderingen zoals die tussen Barak en Frazer, die het stappenplan weer vlot proberen te krijgen.

Wat het derde deel betreft, worden evenwel weinig vorderingen geboekt : de maatregelen die strekken om de kwaliteit van het dagelijks leven te verbeteren. Ondanks de wederopbouw van de Palestijnse instellingen en besturen die met veiligheid belast zijn, blijft het Israëlische leger binnenvallen in de gebieden, wat de actie van de Palestijnse politie discrediteert. Zonder de steun van de rest van de wereld, dreigt al het krediet dat de Palestijnse Autoriteit verworven heeft teloor te gaan. Een versnipperde staat kan men niet organiseren. Het is dus belangrijk dat men pressie op de onderhandelaars uitoefent en dat men de rol van het « Kwartet » versterkt.

België neemt initiatieven in die zin. De initiatieven van de heer Charles Michel hebben tot een samenwerkingsakkoord van drie jaar geleid, om de ontwikkeling te garanderen.

II. Uiteenzetting van H.E. mevrouw Tamar Samash, ambassadrice van Israël.

Mevrouw Samash verwijst naar het boek van Jacques Attali, Une brève histoire de l'avenir (1)  : « Les générations actuelles devront avoir le courage de faire le bilan de ce qu'elle laisseront aux suivantes. Elles devront expliquer que si notre région est magnifique, pleine de richesses et de promesses, elle est aussi menacée de disparaître, engloutie par les mouvements du monde. Nous devrons oser avouer que nous avons perdu beaucoup de temps et écarter ceux qui, dans chaque camp, masquent l'écart entre nos ambitions et nos résultats. Selon la façon dont nous agirons, nos enfants et nos petits-enfants habiteront un monde vivable ou traverseront un enfer envahissant. »

Het conflict waarvan hier sprake is, is eigenlijk geen conflict tussen Israël en Palestina, maar eerder een conflict tussen gematigden en extremisten. Gematigde Palestijnse en Israëlische leiders hebben in wezen slechts één doel, met name een manier om te leven, vinden. De aangekondigde top tussen de twee betrokken partijen, plus de Verenigde Staten, vertegenwoordigd door president Bush, Egypte en Jordanië, moet dit doel voor ogen houden.

Wat betreft de problemen van de Palestijnen die mevrouw Shahid heeft aangehaald, merkt mevrouw Samash het volgende op : eerst en vooral is de muur langs de bestandslijn geen doorlopende versperring en is hij niet vast verankerd. Hij kan ieder moment weggehaald of ontmanteld worden. Sinds de bouw van de muur is het aantal aanvallen met 300 % verminderd. Er zijn slechts 11 gevallen van « groot alarm » (concrete mogelijkheid van aanval tegen Israëli's) geweest. Het laatste vond plaats in Dimona, door toedoen van een terrorist uit de regio Judea-Samaria. Sommige versperringen werden midden mei opgeheven. Ondanks de aanwezigheid van 700 Palestijnse politieagenten in de streek van Jenin, blijven de Islamitische Jihad en de Al-Aqsabrigades aanvallen uitvoeren, zelfs op Palestijnse politieagenten. Ondanks de terugtrekking van Israël uit Gaza en Libanon blijven de incidenten zich opstapelen.

Het is bekend dat de Palestijnen hun eigen brandstofvoorraden niet aanspreken, maar toch eisen dat de brandstofleveringen voor hun elektrische centrales hervat worden. Tezelfdertijd vallen zij burgers aan die dichtbij de grens brandstof vervoeren. Israël heeft 1 700 ton rijst, melkpoeder en medisch materieel laten passeren. Vijfduizend arbeidsvergunningen werden toegekend.

Het is heel belangrijk dat de onderhandelingen plaatsvinden. Eerst en vooral moeten de onderhandelingen in Annapolis slagen om de vrede een kans te geven en een einde te maken aan het geweld.

III. Gedachtewisseling

De heer Flahaut (Kamer) meent dat beide sprekers vrij buitengewone vrouwen zijn die hier tegenstrijdige belangen vertegenwoordigen. Toch gaat het om dezelfde belangen want het Israëlisch-Palestijns conflict zal maar een goede afloop hebben als beide volkeren tevreden zijn over het resultaat, anders zal er chaos heersen.

Spreker vraagt zich af waarom er geen vrede is. Er moet nog een hele weg worden afgelegd en een pragmatische aanpak is daarbij het meest aangewezen. Toch kent iedereen de oplossing of eerder het te volgen schema, want dat werd op een bewonderenswaardige manier naar voren gebracht tijdens de informele akkoorden van Genève die gesloten werden tussen mensen van goede wil uit beide gemeenschappen. Die mensen hebben niks uitgevonden want zij hebben enkel een structuur gegeven aan ideeën die tijdens de verschillende Israëlisch-Palestijnse onderhandelingen werden geventileerd.

Er zal geen duurzame vrede noch reële veiligheid zijn in het Midden-Oosten als er geen billijke oplossing komt voor het conflict. Een dergelijke oplossing zal moeten voortvloeien uit onderhandelingen waarin beide partijen op gelijke voet worden behandeld. Bovendien zit in die oplossing onvermijdelijk de oprichting van een soevereine en leefbare Palestijnse staat vervat die vreedzaam zal bestaan naast de Israëlische staat, met grenzen die door de internationale gemeenschap worden erkend.

Er moet voor iedereen een aanvaardbare oplossing komen over Jeruzalem en over het terugkeerrecht voor de Palestijnen die van hun grond werden verjaagd, maar dat betekent niet noodzakelijk de fysieke terugkeer : in bepaalde gevallen kan het gaan om een schadeloosstelling.

Zijn beide sprekers het hiermee eens ? Zo ja, waarom komen we daar dan niet toe ? Elke dode die nu valt in beide kampen (ook al zijn er meer slachtoffers aan Palestijnse zijde), is dat geen zinloos verlies, ... of eerder een absurd verlies ?

Er zijn in beide kampen extremisten (religieuze fanatici, xenofoben, opportunisten) die zich verzetten tegen elke toegeving en zich overgeven aan misdadige provocatie. Kunnen die uiteindelijk getemperd worden ? Dat dient binnen de eigen gemeenschap te gebeuren, want als men de extremisten van het andere kamp wil temperen, verkrijgt men vaak het tegenovergestelde effect. Men plooit zich terug op zijn identiteit en vervalt in een haatopwekkende frustratie, zeker als het gaat om blinde aanslagen of buitenmaatse repressie en collectieve afstraffingen.

Waarom zouden we niet eerder de kant kiezen van hen die daadwerkelijk vrede willen of op zijn minst toch een kans geven aan hen die beweren die vrede ook te willen ?

Vanuit die logica kun je je afvragen wat voor zin het heeft om iemand als Marwan Barghouti gevangen te houden ? Hij is de voormalige leider van de gewapende tak van Fatah en zit een levenslange gevangenisstraf uit in Israël. Hij is één van de meest invloedrijke vooraanstaande figuren aan Palestijnse kant, wordt aanbeden door de jonge generatie van Fatah en gerespecteerd door de militanten van Hamas, vooral omdat hij voortdurend oproept tot een algemeen staakt-het-vuren en tot het hervatten van de onderhandelingen.

We kunnen ons ook vragen stellen over de hervatting van de gesprekken (omdat Abbas en Olmert elkaar zagen begin april 2008) of eerder de niet-hervatting omdat uit de Israëlisch-Palestijnse dialoog niks belangrijks is voortgekomen, meer bepaald na de conferentie van Annapolis in de Verenigde Staten in november 2007. Bovendien is het beleg van Gaza moreel gezien onaanvaardbaar en politiek gezien idioot omdat de bevolking hierdoor dieper in de ellende wegzinkt en Hamas sterker wordt.

Mevrouw Samash beweert dat de muur die de Israëlische regering liet bouwen rond de westelijke Jordaanoever en Jerusalem geen blijvende, maar verwijderbare constructie is die ooit kan worden afgebroken. Het bouwen van huizen in Palestijnse gebieden die onder Israëlische controle vallen, blijft een heikel punt. Die nederzettingen, die een struikelblok vormen voor de onderhandelingen tussen beide partijen, zouden ook hetzelfde lot kunnen ondergaan als de muur.

De heer Brotchi (Senaat) wenst te weten of de Palestijnen toegang hebben tot gezondheidszorg, ondanks de blokkade van Gaza. Hoe kan men de blokkade van Gaza opheffen en wie mag de doorgangen controleren : Fatah, Hamas of de Europese Unie ?

Is er sinds de conferentie van Annapolis op 30 november 2007 vooruitgang geboekt in het vredesproces in het Midden-Oosten ? Hoe evalueert men de zending van bijzonder gezant generaal James Jones, voor het veiligheidsgedeelte van het stappenplan in het Midden-Oosten ?

In de week voor het bezoek van president Bush aan het Midden-Oosten, dat waarschijnlijk in de loop van de maand mei zal plaatsvinden, moet een raamakkoord worden afgerond. Wat zijn de verwachtingen van de partijen in dat verband ? Is een algemeen akkoord mogelijk vóór de presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten eind 2008 of zal het veeleer om een deelakkoord gaan ?

Spreker wenst informatie over het politiek gewicht van de Arabische Liga. Is een vredesakkoord tussen Israël en Palestina mogelijk zonder een globaal vredesakkoord in het Midden-Oosten ? Is het slechts een conflict tussen Israël en Palestina of is het aangewezen er de Arabische buurlanden, die nog geen vredesakkoord hebben ondertekend, bij te betrekken ?

Op haar laatste top in Damascus op 29 en 30 maart 2008, heeft de Arabische Liga nogmaals haar steun betuigd aan het Saudische plan van 2002. Wat kan die organisatie behalve dat standpunt teweegbrengen en hoe coherent is ze ?

Wat moeten we denken van de oproep van het Volksbevrijdingsfront voor Palestina en van het Democratisch Front voor de bevrijding van Palestina om een einde te maken aan de rivaliteit tussen Fatah en Hamas en welke rol speelt Jemen in dit dossier ?

Krijgen de Palestijnen die voor 1948 in het Britse mandaatgebied verbleven, financiële compensaties ? Bestaan er studies over dat probleem en welke mensen komen voor dat dossier in aanmerking ?

Mevrouw Shahid antwoordt dat deze tweede poging om vrede te stichten in het Midden-Oosten eigenlijk een race tegen de tijd is. Men mag die tweede kans niet missen en niet uit het oog verliezen dat het extremisme niet alleen aan Palestijnse kant aanwezig is. Er is een derde partij nodig om toezicht te houden op de uitvoering van de verbintenissen van de partijen, die niet even sterk zijn.

Mahmout Abbas werd in januari 2005 verkozen tot voorzitter van de Palestijnse Autoriteit met 82 % van de stemmen, maar nu is dat percentage tot een derde gereduceerd. Voor het eerst sinds de stichting van Israël zijn 21 Arabische landen en de Palestijnse Autoriteit de verbintenis aangegaan om diplomatieke betrekkingen aan te knopen, op voorwaarde dat Israël het bestaan van een Palestijnse staat erkent. Israël heeft nog niet gereageerd op dat voorstel.

Indien een derde land als België het probleem van de Palestijnse extremisten probeert op te lossen, dreigt het hen te versterken. De Palestijnse regering is soeverein en door het gesprek met de Palestijnse verkozenen te weigeren, verzwakt men het vredesproces. De Palestijnse regering opent een openbaar onderzoek naar de misdrijven waartoe het extremisme aanleiding heeft gegeven en de daders zullen voor het gerecht worden gebracht. Zolang de Palestijnse regering haar geloofwaardigheid bij de burgers niet heeft herwonnen door de burgerrechten te doen eerbiedigen, krijgt het van hen geen steun.

In het conflict in het Midden-Oosten is ook sprake van internationale verantwoordelijkheid. De Verenigde Staten besteden teveel aandacht aan de grote internationale conferenties, terwijl de Europese Unie zich meer op het dagelijks leven van de Palestijnen concentreert. De tenuitvoerlegging van het akkoord over het openstellen van de doorgangen van Gaza dateert van 2005 en moet door de Europese Unie worden gecontroleerd en aangemoedigd.

Volgens mevrouw Shahid is in een rapport van de Verenigde Naties vastgesteld dat, in strijd met wat men denkt, het Israëlische leger actiever is op de westelijke Jordaanoever, waar Hamas niet aanwezig is, dan in Gaza. Bovendien zal het Israëlisch leger zijn slag niet thuishalen met alleen maar militaire middelen.

Spreekster meent dat de heer Marwan Barghouti, die veroordeeld is tot levenslang, en alle militanten graag voor democratie willen ijveren, indien dat mogelijk was. Ze verzoekt de Senaat de vrijlating van de heer Barghouti te vragen. Indien Israël de Palestijnen werkelijk autonoom wil laten leven, dan zal er een oplossing voor het conflict in het Midden-Oosten worden gevonden, ook voor dat van de vluchtelingen.

Mevrouw Samash meent dat er sinds 1948 heel wat kansen op vrede zijn geweest in het Midden-Oosten. De betrokken partijen zijn genoodzaakt een oplossing te vinden. Hamas staat wereldwijd bekend als een terroristische beweging. Het bombarderen van Israël vanaf de Gazastrook gedurende maanden bleef zo goed als onopgemerkt, maar de tegenaanvallen van Israël vormden voorpaginanieuws. Men kan Israël niet verwijten een tegenaanval te lanceren. De scheidingslijn redt Israëlische levens. De Israëlische huizen in de buurt van Jeruzalem, werden gebouwd zonder dat er nieuwe gebieden werden onteigend. Bovendien kunnen bestaande Israëlische nederzettingen worden afgebroken.

Er moet zo snel mogelijk een raamovereenkomst voor het Midden-Oosten worden gesloten waarbij de nodige tijd wordt genomen om die overeenkomst uit te werken, wat jammer genoeg niet is gebeurd voor de Oslo-akkoorden van 1993 die dan ook tot niets hebben geleid.

Spreekster verklaart dat het akkoord van Annapolis van november 2007 niet kan worden toegepast zolang het stappenplan niet wordt gevolgd. Bovendien heeft de inmenging van buitenlandse machten in het Midden-Oosten, zoals Iran, die er alles aan doen om de huidige situatie te laten escaleren, een pervers effect op het vredesproces. Bovendien wordt de vrijlating van de heer Bargouthi niet overwogen door de Israëlische overheid.

Mevrouw Lizin (Senaat) wenst te weten hoe de relaties tussen Israël en Egypte evolueren. In januari 2007, ontmoette spreekster met een afvaardiging van de Senaat, de heer Kahled Mechaal, de leider van Hamas die in Syrië in ballingschap leeft. Er moeten stappen worden ondernomen om Hamas te schrappen van de lijst van terreurorganisaties. In tegenstelling tot de heer Yasser Arafat, hebben de Palestijnen momenteel geen strategie om de verschillende Palestijnse bewegingen te coördineren. De Europese Unie moet een andere houding aannemen tegenover Hamas om een dialoog op gang te brengen.

Mevrouw Vanermen (Senaat) vraagt of de Knesseth wel voldoende menselijkheid aan de dag legt tegenover de Palestijnse gevangenen. Indien zij overlijden in gevangenschap worden de lijken niet teruggeven aan de familie. Zij verwijst naar het boek van Jenny Vanlerberghe « Van Antwerpen naar Jeruzalem » (2) , waarin onder meer wordt gesteld dat vele Palestijnen geen administratieve identiteit hebben, wat een zeer zware psychische last betekent.

De Europese Unie staat voor een zeer grote uitdaging bijdragen tot de ontwikkeling van het vredesproces. Zij heeft immers meer voeling met de dagelijkse realiteit van zowel de Israëli als de Palestijnen in het Midden Oosten, dan de Verenigde Staten die een eenzijdiger visie hebben, die onder meer is ingegeven door de zeer machtige Joodse lobby.

Mevrouw Shahid antwoordt dat de Europese Unie inderdaad veel dichter staat bij de realiteit in het Midden-Oosten op het identitaire, economische en culturele vlak dan de Verenigde Staten. Door de holocaust maakt Israël deel uit van de Europese geschiedenis, maar dat geldt ook voor de Palestijnen, die het slachtoffer geweest zijn van de Europese, inzonderheid Britse, kolonisatie. Er is dus een bepaalde lotsverbondenheid tussen Europa en het Midden-Oosten, en de Europese Unie zou een rol moeten spelen in het begeleiden van de partijen tijdens de onderhandelingen.

Volgens mevrouw Samash is er in de Israëlische samenleving sprake van een gebrek aan vertrouwen. Indien men zou voorkomen dat de Palestijnse schoolprogramma's de jodenhaat verspreiden, zou dat helpen om het vertrouwen bij jonge Israëli's te herstellen.

Mevrouw Shahid is het erover eens dat racisme in de schoolprogramma's bestreden moet worden in plaats van aangewakkerd. De manier waarop Hamas de Israëlische soldaat in de schoolboeken voorstelt, getuigt inderdaad van racisme tegenover Israëli's, maar beantwoordt ook aan het beeld dat kinderen in Gaza van de realiteit hebben. Er moet weer vrede komen, zoals Arafat en Rabin die hebben kunnen verwezenlijken. Wij moeten de verkiezingsuitslag aanvaarden en de verkozenen niet meteen als extremisten bestempelen.

Mevrouw Lizin (Senaat) vindt dat men moet ophouden met het beledigen van Hamas en erkennen dat zij een politieke rol spelen in de moslimwereld en onze geglobaliseerde wereld in het algemeen.

Mevrouw Samash antwoordt dat Hamas gewoon een terroristische organisatie is, die weigert Israël te erkennen en de door de PLO ondertekende akkoorden verwerpt.

Mevrouw Shahid wijst erop dat het regeerakkoord van de Palestijnse coalitie, dat medeondertekend werd door de heer Ismaël Haniyeh, voormalig Palestijns eerste minister en leider van Hamas, de akkoorden die de PLO heeft ondertekend wel erkent. De internationale gemeenschap heeft de Israëlische socialisten en Fatah geholpen om elkaar werderzijds te erkennen, wat geleid heeft tot de verzoening tussen Rabin en Arafat in 1993. De internationale gemeenschap moet nu een politieke houding aannemen ten opzichte van Hamas, in plaats van een morele. Zij moet zich afvragen hoe moet worden omgegaan met oppositiepartijen die behoren tot de politiek-islamitische strekking, en die men moet betrekken in het politieke spel indien men de democratie in dat deel van de wereld wil redden. Het is belangrijk dat het debat op volledig transparante wijze gevoerd wordt, met steun van de Europese Unie. Het is vanzelfsprekend dat het plegen van bomaanslagen door sommige groepen nooit aanvaard kan worden. Vandaag is er in Palestina echter een heel diepe legitimiteitscrisis wegens de dagelijkse kwellingen. Bovendien is Egypte sterk betrokken bij het vredesproces.

Mevrouw Samash legt uit dat zij met betrekking tot het bestaan van Israël een ander beleid wenst dan dat van Hamas. Zelfs in het embleem van de PLO bestaat Israël niet. Israël verkiest een koude vrede, zoals bijvoorbeeld met Egypte, die beter is dan een oorlog.

IV. Uiteenzetting van de heer Marc Otte, speciale EU-gezant voor het vredesproces in het Midden-Oosten

Bij wijze van inleiding gaat de heer Otte uit van het principe dat een oplossing voor het probleem in het Nabije-Oosten van fundamenteel belang is voor België en Europa. Naast de politieke uitdagingen, dient eraan herinnerd te worden dat dit conflict de Europese belastingbetaler veel geld kost.

Om het probleem goed te plaatsen, dient teruggeblikt te worden, in het bijzonder op de conferentie van Annapolis die een belangrijke mijlpaal was.

Enerzijds werd er een poging gedaan om rekening te houden met de mislukkingen uit het verleden door de huidige situatie te veroordelen (via de « Routekaart ») en anderzijds werd er nagedacht over een uiteindelijk statuut (met andere woorden, een te bereiken doel). De conferentie heeft bovendien geleid tot een follow-up bargaining (zoals voor Airbus). Het ging erom de inspanning in Irak voort te zetten met de steun van de Palestijnen.

Er werden technische vergaderingen georganiseerd tussen de afgevaardigde van het Israëlisch ministerie van Buitenlandse Zaken en zijn Palestijnse homoloog. Nadat het pad geëffend was, kwam men tot dezelfde conclusies, wat de hoofdlijnen voor een akkoord betreft, zoals in Gaza, in het kader van de Camp David-onderhandelingen.

Het probleem was hetzelfde : hoe moeten de standpunten over de grenzen van beide staten en over de verdeling van Jerusalem worden verzoend ?

Israël wilde geen derde partij in het verdere verloop van de operaties. De hamvraag was nochtans of de Amerikaanse regering al dan niet bereid is om een taak op zich te nemen.

Het tweede onderdeel van het proces waren de onrechtstreekse contacten tussen Israël en Syrië via Turkije, die in 2007 werden gelegd.

De heer Olmert heeft dat uiteindelijk bekend gemaakt omdat dit de aandacht van iets anders afleidde. Ondertussen kwamen het leger en de veiligheidsdiensten immers nog steviger in het zadel te zitten. De overtuiging groeide dus dat het gemakkelijker was om met Syrië tot een akkoord te komen dan met de Palestijnen. Het leiderschap van deze laatsten was immers problematisch en de Palestijnen moesten twee territoria besturen. De versterking van Hamas was een strategisch probleem en daarom moest er voorkomen worden dat beide kampen zouden samenspannen. Het ging dus om een loutere strategische berekening van Israël.

De positie van de Syriërs was bekend : een verdeling van het grondgebied op basis van de vroegere onderhandelingen.

Elke oplossing kon worden overwogen, zolang er maar geen proces voor het Internationaal Strafhof voor de moord op president Hariri kwam en een strategische alliantie met Iran kon worden voorkomen.

Wat de situatie op het terrein betrof, was er een bijkomende motivering : de eerste onderhandelaar wilde dat er een einde aan de bezetting komt en de andere een erkenning van de nationale rechten.

Ondertussen deed Hamas aan state-building door een verscherpte controle in verschillende zones. Zo was er onder andere Jenin, waarin Blair een doorbraak had gewild.

Op de conferentie van Bethlehem waren 2 000 privé-investeerders die projecten voorstelden ten bedrage van 1,5 miljard $.

Israël heeft er fundamenteel belang bij om de desintegratie van Palestina een halt toe te roepen. Autonomie zonder beleidsinstrumenten is moeilijk te bereiken. Ten slotte is een braindrain zeer reëel. Een actieplan is belangrijk voor Israël. De conferentie van Parijs bracht geldschieters samen, goed voor 7,7 miljard $, waarvan de helft in euro.

De rechtsstaat moet worden versterkt in Palestina zodat elk mogelijk excuus dat extremistische bewegingen kan versterken, geen kans maakt. De privésector en de buitenlandse investeringen moeten dus gesteund worden.

De relaties met Israël zijn, wat Europa betreft, aan de beterhand.

Op 16 juni 2006 vond een vergadering van de Europese Raad plaats. Er moest voorzien worden in het volgende :

1) ‏een sterkere samenwerking; Duitsland heeft aangedrongen op de uitvoering van de verbintenissen;

2) betere relaties met Israël; dit impliceert dat het bouwen van nieuwe nederzettingen moet stoppen en dat de belemmeringen voor het vrije verkeer van personen moeten worden weggewerkt.

De drie conferentiedagen in Bethlehem verliepen vlekkeloos, een voorbeeld voor de toekomst.

Bovendien moet men beseffen dat de strategische omgeving fundamenteel aan het veranderen is : er zijn, ten eerste, de situatie in Iran en de grotere tegenstellingen tussen de soennieten en de sjiieten. Hezbollah rukt op. Israël heeft een energieprobleem. Ten slotte is er de verdeeldheid in de Arabische wereld als gevolg van de houding van de olieproducerende landen zoals Abu-Dhabi en Koeweit die zich hoe langer hoe meer op China richten, waar betere investeringen kunnen worden gedaan. In feite worden op die manier historische relaties hersteld. Verder is er nog de bemiddeling van Qatar.

Midden-Arabië daarentegen (Egypte, Libië, Syrië en Libanon) is meer in zichzelf gekeerd en zijn aanzien in de Afrikaanse staten neemt af.

De Verenigde Staten hebben veel aan aanzien ingeboet, zo ook de Europese Unie.

Er is dus een nieuwe wereld ontstaan : het volstaat te kijken naar het World Economics Forum in Sharm-el-Sjeik. De kans is groot dat zij zelf een oplossing voor hun problemen zullen vinden.

Wat doet de Europese Unie in die context ? Ze voert een gemeenschappelijk beleid, maar tegelijk blijft het individueel beleid voortbestaan. Dat wordt steeds ingewikkelder : er zijn nieuwe leden uit het voormalige Oostblok voor wie een diplomatiek beleid niet tot de traditie behoort.

Anderzijds zijn er beschouwingen van over de Oceaan die verder moeten evolueren. De Balkan, die een success story was, werd een bron van tegenstellingen tussen de Europese landen. Irak heeft ook tot een breuk geleid. Turkije vormt een probleem. Er is geen erkenning voor de Turkse inspanningen. Het voorgestelde model voor Cyprus heeft niet gewerkt.

De debatten in de EU zijn niet meer in de hand te houden, met alle gevolgen vandien. Het is belangrijk om tot een consensus te komen.

Het systeem van bijzondere gezanten is een interessant experiment. Het gaat om functies met een gemengde inhoud : economisch, politiek, politioneel, militair. Het gaat om een ruim actieterrein : van de Balkan tot in Afrika.

V. Gedachtewisseling

Mevrouw Lizin (Senaat) is ervan overtuigd dat het om delicate onderhandelingen gaat. Zij benadrukt het gezondheidsprobleem in de bezette gebieden. Het is kenmerkend voor het klimaat van wantrouwen dat momenteel heerst. Egypte zal het laatste konvooi medicijnen over de zee moeten versturen, terwijl dat vroeger via Rafah plaatsvond. De WGO-statistieken over Gaza zijn verontrustend, vooral voor kinderen die steeds meer aan tuberculose lijden. Er werd een oproep voor hen gelanceerd op 25 mei 2008 in Genève. Er wordt een resolutie uitgewerkt bij ECOSOC.

De rol van Europa in Rafah is een erg belangrijk punt. Nu is het zo dat, ondanks de EU-politieopdracht, de weg naar Ashkelon versperd is.

Men kan hoe langer hoe minder om de politieke rol van Hamas heen. Tijdens de vorige vergadering van deze commissie voor het Midden-Oosten, wees mevrouw Lizin al op de belangrijke rol van Hamas en op de ontmoeting met Khaled Mechaal in Syrië.

De opening in de onderhandelingen met Syrië is positief als dit enige vooruitgang mogelijk maakt. Het alternatief is dat de gesprekken terug naar af glijden.

Mevrouw Lizin merkt ook op dat er in Caïro steeds meer kritiek komt op het feit dat de bevolking van Gaza gevangen wordt gehouden.

Frankrijk wil voortgaan met de onderhandelingen in samenwerking met Hamas. Mevrouw Lizin is voorstander van die rol van het Franse voorzitterschap.

De heer de Donnea (Kamer) stelt vast dat iedereen zich weer in het Nabije-Oosten bevindt.

Het probleem ligt vooral in het feit dat men tussen twee partijen over een probleem blijft onderhandelen waarvan geen van beiden de essentiële gegevens kent.

Van Palestijnse kant is er Hamas die onder de invloedssfeer van Syrië valt, terwijl dat voor Hezbollah Iran is. In die context dient de verdienste van de Turkse diplomatie erkend te worden. Het is immers noodzakelijk dat de contacten met Hamas behouden blijven. Hamas had trouwens erkend moeten worden na zijn verkiezingsoverwinning. Men moet zich ook buigen over de rol van Iran.

Wat de tegenstellingen tussen de westelijke Jordaanoever en Gaza betreft, dient men zich af te vragen of het vormen van een eenheidsstaat mogelijk is. In Gaza vindt een braindrain plaats. Zou het niet beter zijn tot de vaststelling te komen dat de westelijke Jordaanoever bij Jordanië moet worden gevoegd ?

Hij staat achter de analyse van de heer Otte in verband met Libanon. Toch mag de rol van Hezbollah niet onderschat worden. Is een federale staat leefbaar in die omstandigheden ? Spreker heeft zelf het verschil gemerkt tussen de regio van Beiroet en de zone van Hezbollah : het gaat om twee verschillende werelden.

Wat de samenwerking tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten betreft, dient te worden opgemerkt dat beiden een beperkte invloed hebben en niet onpartijdig zijn. Een oplossing zou beter aan de Arabische wereld worden overgelaten. Spreker denkt hierbij vooral aan de rijke Golfstaten wier economische belangen strijdig zijn met de oorlog.

De heer Dallemagne (Kamer), die aan dezelfde missie deelnam als de heer de Donnea, stelde zich dezelfde vragen. Hij wil echter vertrekken van het Annapolis-proces. Israël heeft er geen enkel belang bij dat Palestina zijn positie consolideert. De Palestijnen hebben echter niet de capaciteit daartoe. Wat zijn de volgende termijnen ?

Hij stelt zich bovendien dezelfde vraag als de heer Otte in verband met Iran. Alles is met elkaar verstrengeld : het nucleaire, olie en Irak. Moet de Europese Unie betrokken worden bij dit proces ? Indien ja, wat zijn dan de verwachtingen van de EU ? Hoe kan de EU voldoen aan de verwachtingen van de anderen ?

De heer Brotchi (Senaat) stelt vast dat er onderhandelingen zijn tussen Israël, Egypte en Hamas. Kan men tot een bestand van 6 maanden komen en wat zal de geografische draagwijdte hiervan zijn ? De oplossing ligt misschien in de verdeeldheid van de Palestijnen.

Wat de relaties tussen de EU en Hamas betreft, dient aan het bezoek van de heer Carter aan de heer Mechaal herinnerd te worden, zonder de contacten tussen mevrouw Lizin en deze laatste uit het oog te verliezen.

Kan men hier daadwerkelijk naar luisteren als er geen officiële dialoog is ? Moet er rekening worden gehouden met een bespreking binnen de Arabische Golfstaten ? Er is ook de Liga van Arabische Landen. Wat met de voorstellen van 2002 ?

Rusland is uit op een erkenning van zijn strategische rol. Quid met de conferentie die in Moskou zou kunnen plaatsvinden ?

De heer Otte antwoordt dat, hoewel Annapolis wel degelijk moest plaatsvinden, dit initiatief een gok en een gewaagde methode blijft. De hoofdrolspelers in Annapolis waren Bush, Olmert en Abbas. Hun zwakke interne en externe legitimiteit zijn reeds lang bekend. De goedkeuring voor Bush, Olmert en Abbas was zwak. Toch menen beide partijen dat er meer vooruitgang is geboekt dan verwacht, waarbij toch een zekere vertrouwelijkheid werd bewaard over de stand van de onderhandelingen.

Zal de kloof kunnen worden gedicht ?

Nadat een akkoord is bereikt, kan hierover een volksraadpleging worden gehouden in beide landen. Het mandaat van Abbas vervalt in januari 2009. Het is heel belangrijk om een mentaliteitsverandering door te voeren want momenteel is daar nauwelijks iets van te merken.

Het ministerie van Defensie neemt de beslissingen in verband met de westelijke Jordaanoever. Er is weinig tegenwicht van de burgermaatschappij omdat Israëlische burgers niet naar de bezette gebieden mogen. De mensen weten niet wat er gebeurt is en willen het niet weten. Het paradoxale hierin is dat de Israëlische economie gezond is, de munt sterk staat en de euro volgt.

Als de Israëlische regering valt, zou er een einde komen aan het Annapolis-proces.

Het probleem van de Palestijnse vluchtelingen kan niet worden opgelost door de Israëli's en de Palestijnen alleen. De Arabische legitimiteit is essentieel om het probleem van de Palestijnse vluchtelingen op te lossen. Het activisme van de Arabische landen en de aloude verdeeldheid van de Arabische landen zijn belangrijke elementen. Iran, Syrië, Egypte en Saoedi-Arabië en de Arabische Liga zijn immers aan de zijlijn blijven staan.

Iran is een dominante speler geworden in de problematiek van het Midden-Oosten. Iran steunt Hezbollah en Hamas. De Europese Unie gaat in Teheran onderhandelen om een oplossing te vinden die het nucleaire probleem overstijgt. Die landen kunnen echter niet rekenen op de steun van de Verenigde Staten. Israël en Turkije zijn voorgegaan zonder de instemming van de Verenigde Staten. Zou de Europese Unie een strategische speler kunnen worden indien zij het partnerschap met Israël en de Arabische landen als hefboom gebruikt ? De Europese Unie is niet zo bekend in de Golf.

Libanon is een beetje een kunstmatig land, een mozaïek van de regio. Persvrijheid bestond daar. Syrië heeft het land echter niet laten vallen. Hassan Nasrallah, de secretaris-generaal van de sjiitische organisatie Hezbollah, sprak verzoenende woorden op 26 mei 2008 door te zeggen dat Hezbollah de wapens niet zou opnemen tegen Libanon. De druzen en de soennieten herbewapenen zich en er heerst een gevoel van mislukking binnen de soennitische gemeenschap. Libanon kent momenteel dan wel een periode van stabiliteit, maar de toekomst blijft onzeker.

Wat Jordanië betreft, is de teruggave van Gaza aan Egypte en de westelijke Jordaanoever aan Jordanië geen realistische optie. De grootste bedreiging gaat uit van het feit dat het sociaal weefsel van de Palestijnse samenleving hoe langer hoe meer uit elkaar valt en als Israël de veiligheidskaart blijft trekken, dan zal er nooit een Palestijnse staat komen. Dat zou een slechte zaak zijn voor alle betrokken partijen, ook voor Israël. Dit betekent ook het einde van de joodse staat want binnen 50 jaar zal er tussen de Jordaan en de Middellandse Zee een Arabische meerderheid zijn.

De Arabische wereld wordt moderner en de Egyptische diplomatie staat op een laag pitje en is buitenspel gezet. De Arabische Liga draagt een Egyptische stempel en heeft niet meer de uitstraling van vroeger. Volgens het Arabische middenveld, nemen de Arabische regimes niet genoeg verantwoordelijkheid op om een oplossing te vinden voor het probleem van de Palestijnen.

Er moet een manier worden gevonden om te onderhandelen met de politieke vleugel van de islam die wordt vertegenwoordigd door Hamas. De contacten van de Europese Unie met Hamas zijn relatief belangrijk. Israël aanvaardt Hamas als gesprekspartner zoals het vroeger de PLO aanvaardde die tegenover Israël ongeveer dezelfde houding heeft als Hamas vóór die veranderde.

De verzoening tussen de Palestijnen is belangrijk en af en toe wordt ze gesteund door Hamas die af en toe de stellingen van Fatah volgde.

Egypte wil de doorgang van Rafah sluiten sinds Hamas aan de macht is gekomen. De doorgang van Kerem Shalom naar Gaza is open. Men moet zich afvragen waarom de milities systematisch die doorgangspunten aanvallen. De situatie blijft onstabiel aangezien er op die plaatsen heel wat aanslagen zijn geweest tegen Israëlische burgers. Egypte wil een staakt-het-vuren bereiken waardoor alle doorgangen naar Gaza zouden worden geopend.

In het begin wilde Egypte niet betrokken worden bij de akkoorden met de Europese Unie. Die stuurt Europese politie en douaniers op voorwaarde dat Egypte voor de veiligheid zorgt aan de doorgangen voor Gaza. Er werd over een bestand gesproken. De Egyptenaren bouwden een muur die lijkt op de muur tussen Bethlehem en Jerusalem. Voor de bewoners van Gaza wordt het leven onmogelijk gemaakt door de Israëlische blokkade en het geweld van Hamas. Egypte moet erin slagen een staakt-het-vuren te verkrijgen.

Het idee van een bestand in het Midden-Oosten zou nuttig zijn voor Israël maar ook voor Hamas dat een bestand van zes maanden voorstelt tot eind 2008.

Rusland heeft al lang een pragmatische en vrij gematigde houding aangenomen zowel op politiek vlak als in verband met de veiligheid. Het stelt voor een conferentie over het Midden-Oosten in Moskou te houden en vraagt aan de betrokken partijen om hierover ideeën naar voren te schuiven.

De heer Lahssaini (Kamer) meent dat de Europese Unie zich niet kritisch genoeg opstelt tegenover de houding van de Verenigde Staten. De Europese Unie bekleedt niet de plaats die haar toekomt hoewel zij een belangrijke investeerder in het Midden-Oosten is.

De situatie op humanitair vlak in Gaza is erg verontrustend, zelfs tragisch. De Europese Unie zou Israël moeten wijzen op zijn verantwoordelijkheid tegenover de vluchtelingen in Gaza.

Stemt de Europese Unie in met de Turkse bemiddeling ?

Hoe staat de Europese Unie tegenover de internationale veroordelingen voor het bouwen van de veiligheidsmuur en de nieuwe nederzettingen ?

Mevrouw Zrihen (Senaat) vraagt of de watervoorziening een probleem vormt in het Midden-Oosten, gelet op de bevolkingsgroei. Verder wijst zij ook op het feit dat Israël waarschijnlijk over kernwapens beschikt.

De presidentsverkiezingen van november kunnen het Annapolis-proces in gevaar brengen.

De heer De Croo (Kamer) is ervan overtuigd dat de sleutel voor de oplossing van het probleem van het Midden Oosten bij de joodse lobby in de Verenigde Staten ligt. Heeft de Europese Unie een doordachte strategie om een gewijzigde aanpak van de Verenigde Staten van het Midden Oosten te kunnen opvangen ? Europa heeft geen militaire macht, maar enkel een geldschietersrol. Europa is dus erg afhankelijk van de Amerikaanse strategie.

De heer Dubié (Senaat) vraagt of Olmert nog voldoende invloed heeft op het buitenlands beleid van zijn land om een akkoord met de Palestijnen af te dwingen. Er is vooruitgang geboekt in de onderhandelingen, maar de Israelische kolonisatie breidt zich nog sneller uit dan in de tijd vóór Annapolis.

De heer Otte geeft de heer De Croo gelijk in zijn scepticisme.

We gaan naar een nieuw verdrag en Europa kan daarvoor haar gewicht in de schaal werpen. Europa heeft dus wel degelijk invloed, al ware het om een strategie te beïnvloeden. Sommige uitzonderingen niet te na gesproken, kan de EU niet verder gaan. Soms speelt de EU wél een avant-garderol, zoals bijvoorbeeld in Iran. Dat is wel geen gevolg van een « bottom-up »-consensus, maar wel omdat de drie grote lidstaten hebben besloten dat de toestand zo niet verder kon evolueren. Gezien de impasse van de VS, was de tussenkomst van Europa welkom. De heer Solana kreeg aldus een mandaat, eerst van de EU, daarna van de Veiligheidsraad.

De EU heeft in zijn externe relaties en acties nog altijd veeleer een normatieve invloed (cf. de verklaring van Venetië of Berlijn). Op die wijze vervulde de EU een pioniersrol, namelijk door het doen accepteren van een twee-staten-oplossing, die nu bewaarheid wordt.

De heer Otte is van oordeel dat op de ingeslagen weg moet verder gegaan worden. De EU heeft nu de instrumenten en moet nagaan hoe ze de volgende Amerikaanse administratie kan beïnvloeden of er een beter partnerschap mee kan uitbouwen.

De verdeeldheid binnen de EU was de schuld van de EU zélf, en niet van de VS. Irak is daarvoor een goed voorbeeld. De EU moet trachten voor een meer eenvormige visie te zorgen. Het was het geval met de VS. Nu komt er een grote test met Rusland. De EU-Raad heeft beslist met dit land nieuwe onderhandelingen te beginnen. Europa heeft overigens geen keuze, vermits het geconfronteerd wordt met een nieuwe wereld, met landen als India en China.

Wat de Europese strategie betreft, is het niet de vraag of men over hefbomen beschikt om iets te ondernemen, maar wel of men invloed kan uitoefenen.

Wat Palestina betreft, heeft men het de afgelopen 10 jaar ongeveer een half miljard euro per jaar gegeven. De Palestijnen krijgen de grootste hulp per inwoner. Het zou erg zijn mocht men dit alleen doen om het geweten te sussen, omdat er geen andere middelen zijn.

Op het hoogtepunt van de intifada had men de hulp kunnen stopzetten zolang het terrorisme niet stopte. Voor Israel was het argument hetzelfde, aangezien het bij gebrek aan Europese hulp had moeten bijspringen.

Grondwettelijk is Europa niet in staat om iets anders te doen. Wij moeten realistisch blijven. Wij moeten ervan uitgaan dat het buitenlands beleid van de grote Europese landen blijft wat het is. Dat is niet hetzelfde als de som van de beleidsmaatregelen die de 27 landen samen nemen. Er zal altijd een land zijn dat neen zegt tegen Israel. Dat maakt het beleid ten opzichte van dit land moeilijk.

Het partnerschap met de volkeren van de regio moet afgestemd worden op de manier waarop men hun houding denkt te kunnen beïnvloeden.

Een discrete manier is mogelijk, maar dit veronderstelt op zijn minst eensgezindheid over bepaalde punten.

Het is evident dat het instellen van een Europese minister van Buitenlandse Zaken de nationale ministers stoort. Occasionele successen zullen moeten aantonen dat het zo beter is.

Ten opzichte van Syrië was het duidelijk : alle lidstaten waren het erover eens dat Syrië een negatieve rol speelde in de regio. Maar de Syriërs hebben de opeenvolgende bezoeken van Europese ministers in Damas als een zwakte beschouwd. Telkens een nationale minister iets zei, werd hij immers tegengesproken door Europese instanties. Zich onthouden is ook een manier om aan buitenlands beleid te doen.

De humanitaire crisis in Gaza moet als dusdanig erkend worden. Ze is evenwel het gevolg van een strategische en veiligheidscrisis. De oorzaken ervan zijn de gevechten tussen Hamas en Israel enerzijds en tussen Fatah en Hamas anderzijds. Het valt spreker op hoe ambigu er in Ramallah wordt gereageerd op de gebeurtenissen in Gaza. Enerzijds betreurt men de humanitaire crisis, anderzijds is men blij dat Hamas wordt aangevallen.

De Europese Unie heeft een kans gemist om invloed uit te oefenen in Gaza. Israel heeft zich uit Gaza teruggetrokken. Men heeft de kans gemist om er een model van Palestijns bestuur van te maken. Men had de geldmassa heel snel — en goed — moeten besteden om de ontluikende staat op te bouwen.

De heer Dubié (Senaat) verklaart dat men voorbeelden als de luchthaven van Gaza niet mag vergeten. Die werd door de Europese Unie gefinancierd. Maar er is nauwelijks een vliegtuig geland. Vervolgens heeft Israël alles vernietigd.

De heer Otte meent dat Europa eerst voorwaarden had moeten opleggen. Hij stelt ook vast dat wanneer Israël een Amerikaanse installatie vernietigt, zij binnen drie maanden worden terugbetaald. De Europeanen ontvangen echter niets.

Wat de Turken betreft, zeggen zij dat zij tussenkomen omdat er Turkse nationale belangen op het spel staan. Zij willen een moslimland worden dat als model kan dienen. Zij willen aantonen dat goed bestuur niet alleen door seculiere gezagsdragers of nationalisten of andere bewegingen bereikt kan worden. Zij willen dit imago versterken. Een akkoord tussen Israël en Syrië zou een aantal grensproblemen kunnen oplossen, onder meer met de Koerden. Turkije beschikt bovendien over heel professionele en competente diplomaten.

Wat de kolonisatie betreft, is Europa heel goed op de hoogte. Israël blijft twee verschillende paden bewandelen : enerzijds is er de uitbreiding van de nederzettingen, die illegaal zijn en het gevolg van opvattingen uit het verleden, en anderzijds het streven naar opname in de internationale gemeenschap.

Blijft nog het waterprobleem, dat niet het hoofdthema is van de onderhandelingen, maar toch een belangrijk aspect ervan. De reden waarom Syrië wil terugkeren naar de grenzen van 1967 is dat het toen toegang had tot het meer van Tiberias. Dit probleem moet op regionaal niveau behandeld worden. Het grondwater bevindt zich veelal op de hoogtes. De rivieren komen uit de Golan en Libanon. Dit is de enige bron van zoet water voor Israel.

Een van de oplossingen voor het waterprobleem is de productie ervan opdrijven. Er bestaan ontziltingsprojecten, waarin Gaza een rol zou kunnen spelen. Gaza beschikt over gasreserves langs de kust, die energie zouden kunnen leveren voor ontziltingsinstallaties. Momenteel is het grondwater in Gaza zo opgebruikt dat het zeewater erin gesijpeld is.

Kernenergie is een ander dossier. Dit heeft te maken met regionale problemen en de regimes die aan de macht zijn. Iran wil kernenergie exploiteren in Saoedi-Arabië, Egypte en elders. Maar wij moeten stap voor stap te werk gaan. Als er een doorbraak komt in het conflict tussen Israël en de Palestijnen, zal dat al een grote stap vooruit zijn.

De Amerikaanse verkiezingen hebben een beperkte impact : de onvoorwaardelijke Amerikaanse steun voor Israël zal blijven. Fundamentalistische christenen hebben een veel grotere invloed dan de joodse gemeenschap. Er zal een « gap » zijn tussen het uittreden van de oude en de komst van de nieuwe administratie. Maar de nieuwe zal zich onvermijdelijk moeten bezighouden met Irak en Iran.

Er moet vooruitgang geboekt worden in Palestina, door het instellen van een Palestijns bestuur. Daarvoor is een akkoord tussen Fatah en Hamas vereist. Dit kan uitmonden in de stichting van een Palestijnse Staat begin volgend jaar, desnoods zonder VN-resolutie.

In de besprekingen die aan de gang zijn, blijft men spreken over een corridor tussen Gaza en de Westoever. Het oprichten van drie Staten is geen realistische oplossing. Niemand wil een Arabisch emiraat in Gaza. Gaza vormt een bedreiging voor Egypte. Indien de moslimbroeders slagen in Gaza, is dat een ramp, nog meer voor de Arabische landen dan voor Israël.

Er is vooruitgang mogelijk, bijvoorbeeld met de steun van Europa, Rusland en sommige Arabische landen.

De rapporteurs, De voorzitters,
Jacques BROTCHI (S).
André FLAHAUT (K).
Marleen TEMMERMAN (S).
Hilde VAUTMANS (K).

(1) Jacques Attali, Une brève histoire de l'avenir, Fayard, 2006.

(2) Jenny Vanlerberghe, Van Antwerpen naar Jeruzalem, Roularta, 2007.