(N.): Vraag gesteld in het Nederlands - (Fr.): Vraag gesteld in het Frans
Volgens artikelen 45 en 58 van de wet van 27 juni 1921 betreffende de verenigingen zonder winstoogmerk, de internationale verenigingen zonder winstoogmerk en de stichtingen, kan een stichting of een internationale vereniging zonder winstoogmerk (IVZW) die in het buitenland is opgericht in ons land een zetel van werkzaamheden openen. Deze zetel is een duurzame inrichting zonder afzonderlijke rechtspersoonlijkheid waarvan de activiteiten in overeenstemming zijn met het doel van die stichting of IVZW.
Wanneer het een buitenlandse vereniging zonder winstoogmerk (VZW) betreft, volgens artikel 26octies van diezelfde wet, blijkt dat zij een of meerdere centra van werkzaamheden kan openen in een arrondissement, waar het centrum werkzaam is.
1. Hoewel de wet duidelijk omschrijft wat men moet verstaan onder « zetel van werkzaamheden », doet de wet dit niet voor een « centrum van werkzaamheden ».
Wat mag men onder een « centrum van werkzaamheden » dan verstaan ?
2. De wet maakt een onderscheid tussen buitenlandse VZW's en buitenlandse IVZW's. Een buitenlandse IVZW met een zetel van werkzaamheden in België is aan minder strenge regels onderworpen dan een buitenlandse VZW.
a) Zo bepaalt artikel 26octies dat de stukken van een buitenlandse VZW op de griffie moeten worden neergelegd in de taal van de rechtbank waar het dossier wordt gehouden. Welke taalvereisten gelden voor stukken van de IVZW's ?
Mogen bepaalde notulen van de IVZW's het Engels als voertaal gebruiken ?
Is voor de vertaling van het dossier een beëdigde tolk vereist ?
b) IVZW's dienen geen ledenlijst neer te leggen en hoeven geen register van de leden te worden bij te houden. Waarom niet ?
3. De IVZW moet een doel van internationaal nut nastreven (artikel 46 van voorgenoemde wet). Wat wordt verstaan onder dit « internationaal nut » en betekent dit dat zij op internationaal vlak activiteiten dient te ontplooien ?
4. Hoeveel internationale VZW's, met zetel in België, zijn er ?
5. Hoeveel buitenlandse VZW's hebben één of meerdere centra van werkzaamheden in België ? Hoeveel centra zijn er ?
Antwoord : 1. Onder « centrum van werkzaamheden » mag men een « centrum in België van waaruit zij haar activiteiten voert » verstaan.
Aangezien deze regeling in grote mate geïnspireerd is op het statuut van het bijkantoor van een buitenlandse vennootschap, is de situatie van een dergelijk centrum enigszins te vergelijken met het in België gevestigde bijkantoor van een buitenlandse handelsvennootschap. Zodra « op een bepaalde plaats een duurzame activiteit wordt gevoerd onder lokale leiding, en deze lokale leiding de bevoegdheid heeft om de vereniging te verbinden » bestaat er een « centrum van werkzaamheden ».
Alhoewel de notie « centrum van werkzaamheden » in de wet niet wordt omschreven, wordt algemeen aangenomen dat de definitie gegeven aan het vergelijkbare begrip « zetel van werkzaamheden » in artikel 45 van de wet van 27 juni 1921 betreffende de verenigingen zonder winstoogmerk, de internationale verenigingen zonder winstoogmerk en de stichtingen tevens kan gelden als omschrijving van het begrip « centrum van werkzaamheden » vermeld in artikel 26octies van dezelfde wet.
2. a) Voor het neerleggen van stukken van buitenlandse IVZW's voorziet artikel 58 van voornoemde wet geen enkele taalvereiste.
Aangezien bijna al deze stukken echter, ingevolge artikel 51, § 3, van voornoemde wet, tevens gepubliceerd moeten worden in de Bijlagen van het Belgisch Staatsblad, dienen zij logischerwijze vertaald, neergelegd en gepubliceerd te worden in één van de drie Belgische landstalen.
Artikel 58 werd inmiddels door artikel 289 van de programmawet van 27 december 2004 opgeheven. Wanneer dit artikel 289 in werking zal treden, zal dus voor buitenlandse verenigingen enkel maar de mogelijkheid van artikel 26octies overblijven.
b) De wet voorziet geen enkel verplichting tot het neerleggen van een ledenlijst en het bijhouden van een ledenregister.
De wetgever heeft zich altijd soepel willen opstellen tegenover IVZW's en ze aan zo weinig mogelijk verplichtingen en beperkingen willen onderwerpen. De formaliteiten voor de oprichting van een internationale vereniging mogen niet te zwaar zijn. Het is belangrijk dit voordeel dat België heeft ten opzichte van de andere landen te behouden. De formaliteiten mogen niet worden verzwaard. De zorg moet zijn de hier gevestigde internationale verenigingen te blijven bekoren en andere verenigingen aan te trekken. De internationale verenigingen zijn immers zeer belangrijk, op economisch vlak en op het vlak van tewerkstelling. Ook spelen deze internationale verenigingen een belangrijke rol op cultureel en wetenschappelijk vlak.
3. De notie « internationaal nut » is geïnspireerd op artikel 1 van de Europese Overeenkomt van 24 april 1986 inzake de erkenning van de rechtspersoonlijkheid van internationale niet-gouvernementale organisaties.
Volgens het toelichtend verslag van deze Europese Overeenkomst is het belangrijk dat het doel « nuttig is voor de internationale gemeenschap en bijdraagt tot de verwezenlijking van de doelstellingen en beginselen van het Handvest van de Verenigde Naties en het statuut van de Raad van Europa ».
Uit de voorbereidende werken van de huidige wet van 27 juni 1921 blijkt dat het internationaal nut veronderstelt dat het maatschappelijk doel ook nut heeft voor mensen, dieren of zaken buiten België ».
Een internationale vereniging zonder winstoogmerk dient met andere woorden niet alleen open te staan voor zowel Belgen als vreemdelingen, maar dient tevens activiteiten te hebben met een internationale dimensie.
Deze internationale dimensie bestaat bijvoorbeeld als de vereniging activiteiten heeft in diverse landen of indien de vereniging activiteiten heeft met een grensoverschrijdend effect of nut.
Zo zal wetenschappelijk onderzoek haast altijd een internationaal nut hebben daar de wetenschap alle mensen aanbelangt, een humanistische activiteit zal pas een internationaal nut hebben als ze eveneens gericht is op het buitenland zoals de uitbouw van humanitaire projecten in derde Wereldlanden.
4. Er zijn ongeveer 3 751 internationale verenigingen zonder winstoogmerk met zetel in België.
5. Deze informatie, die beheerd wordt door de Kruispuntbank van ondernemingen, werd aan de Kruispuntbank opgevraagd, die hierover echter geen specifieke informatie kon verschaffen. De door de Kruispuntbank gebruikte codes « rechtsvormen » laten niet toe de buitenlandse VZW's te onderscheiden van de buitenlandse vennootschappen. De Kruispuntbank heeft beloofd deze problematiek te onderzoeken.