(N.): Vraag gesteld in het Nederlands - (Fr.): Vraag gesteld in het Frans
Bij het begin van het schooljaar 2004-2005 startte u in de Democratische Republiek Congo (DRC) met de levering van 3 miljoen handboeken Frans en wiskunde aan leerlingen van het vijfde en zesde leerjaar. Volgens uw persbericht over deze actie werden de boeken in Europa gedrukt en uitgegeven door Afrique-Éditions. Het doel van deze operatie is de kwaliteit van het onderwijs in de DRC te verbeteren.
Ik vernam intussen dat een kans werd gemist om via dit project ook de economische ontwikkeling van Congo te steunen. Congolese uitgevers zouden bij dit project niet betrokken geweest zijn, ondanks hun herhaaldelijk aandringen om in te staan voor het drukken en verspreiden van de schoolboeken. Door de verspreiding van de « Belgische » boeken komt hun markteconomische positie onder druk te staan.
1. Waar is de uitgeverij Afrique-Éditions gevestigd ? Op basis van welke overeenkomst kon deze uitgeverij de drie miljoen schoolboeken uitgeven ? Werden in deze overeenkomst bepalingen opgenomen zodat het uitgeven van deze schoolboeken ook de Congolese sector van de uitgeverijen ten goede komen ?
2. Waar werden de schoolboeken gedrukt ? Op basis van welke overeenkomst gebeurde dit ? Werden in deze overeenkomst bepalingen opgenomen zodat het drukken van deze schoolboeken ook de Congolese drukkerijsector ten goede komt ?
3. Is het juist dat de Congolese uitgeverijsector sinds 1997 heeft aangedrongen op samenwerking in het uitgeven, drukken en verspreiden van de schoolboeken ? Waarom werd op dit aanbod niet ingegaan ?
4. Zou het niet beter zijn dat bij gelijkaardige projecten in de toekomst een samenwerking wordt nagestreefd die ook de economische ontwikkeling van het partnerland ten goede komt ?
Antwoord : In antwoord op de gestelde vragen, heb ik de eer het geachte lid het volgende mee te delen.
1.1. « Afrique Éditions » een Afrikaanse uitgeverij met Afrikaans kapitaal, is gevestigd in Kinshasa. Het bedrijf is in 1983 opgericht met de steun van drie Belgische en Canadese uitgeverijen, op basis van de voormalige « Éditions Bobiso ». Het bedrijf is sinds 10 jaar onafhankelijk van deze buitenlandse uitgeveryen gezien de aandelen overgekocht zijn door Congolese aandeelhouders, die vandaag de meerderheid vertegenwoordigen.
1.2. De toewijzingsprocedure kan als zeer transparant worden omschreven. De DRC is één van de weinige landen waar de Belgische ontwikkelingssamenwerking in regie verloopt. Dit betekent dat de Belgische wetgeving voor het toekennen van overheidsopdrachten volledig van toepassing is.
De algemene aanbesteding is gepubliceerd op Europees (in de Journal Officiel de la Communauté européenne), op Belgisch (in het Bulletin der Aanbestedingen) en op Congolees niveau. De aanbesteding was dus open voor concurrentie in Europa en in de RDC. Als criteria voor de toekenning zijn de kwaliteit en de prijs van de waren en de (stringente) toeleveringstermijn weerhouden. Vooral dit laatste criterium was essentieel gezien de doelstelling van het project de verdeling van de boeken plande bij de start van het schooljaar in september 2004.
Van de 16 bedrijven die het lastenboek opvroegen hebben er slechts 2 een offerte neergelegd. De opdracht is toegewezen aan de kandidaat die het laagste bod uitbracht Deze kandidaat stelde ook het product voor dat het best beantwoordde aan de vraag.
1.3. In de Bijzondere Overeenkomst getekend tussen België en de DRC zijn geen bepalingen opgenomen die de opdracht voor het uitgeven van deze boeken reserveren voor of voorkeur geven aan de Congolese sector.
Belangrijk is aan te geven dat de Congolese uitgeverij sector effectief ondersteund is, gezien « Afrique Éditions » (een Congolees bedrijf) de opdracht in de wacht heeft gesleept Daarenboven is de opdracht ingevuld tegen een zeer goede prijs en binnen het voorziene tijdsraam : de start van het schooljaar 2004.
2.1. Afrique Éditions heeft de boeken laten drukken in Polen en Italië.
2.2. De kandidaten hebben op eigen voorkeur en op eigen verantwoordelijkheid subcontractanten gekozen voor het drukken. De Belgische en de Europese wetgeving laat niet toe om de nationaliteit vast te leggen van de onderaannemers.
Afrique Éditions heeft wel de meest moderne drukkerij in de DRC gecontacteerd om een deel van de opdracht (de pedagogische handleidingen voor de leraars) te drukken in Kinshasa. De kosten waren echter hoog en de termijnen beantwoordden niet aan de vooropgestelde termijnen. Daarenboven kon deze drukkerij niet meer dan 100 000 boeken per maand realiseren.
3.1. Er is inderdaad een continue vraag van de Congolese uitgeverij sector naar samenwerking.
3.2. Het weze duidelijk dat als bijzonder objectief van deze prestatie het verspreiden van boeken aan de leerlingen tegen september 2004 is weerhouden, niet het stimuleren van de drukkerijsector van Congo.
Niettemin is er is effectief, zij het partieel, op dit aanbod ingegaan gezien de opdracht is toegewezen aan Afrique Éditions, een Congolese uitgeverij.
Wat het drukken van de boeken betreft, is het is toch gepast de concrete realiteiten van het terrein in de DRC in rekening te brengen.
De BTC heeft begin 2004 het terrein afgetast om de mogelijkheden van de lokale markt van drukkerijen die voor 10 % Congolees kapitaal vertegenwoordigen in schatten. Het resultaat was dat de beste Congolese drukker maximum 100 000 boeken per maand kon drukken indien 24 uur op 24 uur zou gewerkt worden en dat uiteraard zonder stroomonderbrekingen (wat in Kinshasa vandaag de facto onmogelijk is). Indien met deze lokale drukker zou samengewerkt zijn, zou onafhankelijk van de prijs, een tijdsraam van 3 jaar nodig zijn geweest voor het drukken van de 3 miljoen boeken. Op basis van deze situatieschets is het duidelijk dat voor deze punctuele actie onmogelijk kon gewerkt worden met de lokale drukkerijen. Daarom heeft Afrique Éditions er zelf voor gekozen om de boeken te laten drukken in het buitenland.
4. De Belgische directe bilaterale samenwerking plant een gelijkaardige interventie inzake het aanleveren van boeken in het kader van haar actieplan voor de transitieperiode. Daarvoor is voor 2005 tentatief een budget van 10 miljoen euro voorzien. Deze actie past in het luik van het « Programme minimum de partenariat pour la transition et la relance en RDC » (PMPTR) dat een investeringsprogramma van 44 miljoen US dollars naar voor schuift voor het aanleveren van handboeken voor de leerlingen van het lager onderwijs. Het is uiteraard aangewezen dat de Belgische interventie zich inschrijft in een nauwe coördinatie.
De Wereldbank plant hieromtrent eind februari 2005 een specifieke werkgroep rond de schoolboeken voor het lager onderwijs. Bedoeling is om onder leiding van de Congolese autoriteiten een geconcerteerde multi donor-strategie uit te werken. Het maximaliseren van samenwerking met de lokale uitgeverij- en drukkerij sector kan daarbij een bijzonder aandachtspunt vormen, om zo bij te dragen tot de economische ontwikkeling. Dit is in principe mogelijk aangezien naar alle waarschijnlijkheid de tijdsdruk voor het naar de toekomst aanleveren van schoolboeken minder stringent zal zijn. Niettemin zullen ook hier de internationale regels van de concurrentie evenzeer gerespecteerd moeten worden.