Belgische Senaat

ZITTING 2000-2001

22 JUNI 2000

Voorstel van resolutie betreffende de oprichting van een commissie ter evaluatie van de koninklijke prerogatieven

(Ingediend door de heren Vincent Van Quickenborne en Jean-Marie Dedecker)

TOELICHTING

De eerste Belgische grondwetgever leverde voor zijn tijd zeer goed werk. De Belgische Grondwet werd internationaal geprezen om haar liberale principes die de burgerrechten uitermate goed beschermden.

Het Belgische Nationaal Congres koos in 1831 resoluut voor een constitutionele monarchie. Leopold I aanvaardde de functie van monarch slechts na een lange aarzeling, net omdat de Belgische Grondwet op dat moment relatief weinig bevoegdheden toekende aan de monarch.

Sinds 1831, het jaar van het ontstaan van het Koninkrijk België, heeft zich een maatschappelijke evolutie zonder weerga voltrokken. Algemeen enkelvoudig stemrecht voor iedereen, stijging van de welvaart maar ook van het welzijn zorgden ervoor dat België evolueerde tot een moderne welvaartstaat.

Deze zelfde maatschappelijke ontvoogding heeft ook invloed gehad op de manier waarop de bevolking haar politieke instellingen ging benaderen. Door toedoen van de pers en het maatschappelijk middenveld werd de greep van de bevolking op de politiek groter. In zoverre dat « de politiek » een soort zondebokfunctie werd toebedeeld naar aanleiding van een resem schandalen die de hele politieke wereld in diskrediet brachten.

Op uitzondering van de koningskwestie in 1951 met Leopold III in de hoofdrol en de abortuskwestie, waarbij Boudewijn weigerde de abortuswet te tekenen, bleef de monarchie als instelling goed overeind. Dankzij de grondwettelijke bescherming en de continuïteit in hun visie van de recente vorsten Boudewijn en Albert II kan het koningshuis op heel wat aanhang rekenen bij de bevolking, ten koste van andere instellingen zoals de regering, het Parlement en het gerecht.

Toch moeten wij het als moderne democratie aandurven alle instellingen aan een permanente evaluatie te onderwerpen. Dat geldt ook voor de rol van de monarchie.

De jongste jaren is een aantal incidenten opgedoken die op zijn minst bedenkingen opwerpen.

We verwijzen naar de recente uitspraken van Prins Laurent, de onthullingen van een CIA-agent dat Koning Boudewijn de campagne van de tegenkandidaat van de linkse Chileense president Allende heeft gesteund, de onmogelijkheid om het koningshuis te ondervragen over zijn betrokkenheid in Centraal-Afrika, alsook de vermeende miljarden op buitenlandse rekeningen.

Het is dan ook de bedoeling om met deze resolutie de politieke rol van de monarchie objectief te evalueren en desgevallend via gepaste wetgeving aan te passen.

VOORSTEL VAN RESOLUTIE

De Senaat,

A. Overwegende dat er zich in het verleden een aantal gebeurtenissen hebben voorgedaan die de evaluatie van de prerogatieven van de Koning wettigen;

B. Overwegende dat ook andere landen zoals Nederland en Spanje de constitutionele monarchie willen hervormen;

C. Overwegende dat reeds in 1949 een dergelijk initiatief werd genomen met oprichting van de « Commissie er mede belast een met reden omkleed advies uit te brengen over de toepassing van de grondwettelijke beginselen betreffende de uitoefening van de prerogatieven van de Koning en over de verhoudingen der grote grondwettelijke machten onderling »; dat een aantal parlementsleden bij dat advies de opmerking formuleerde dat « de uiterste beknoptheid van het verslag niet heeft toegelaten op een uitgebreide wijze de beginselen en de regels uiteen te zetten die de goede toepassing van het parlementair staatsstelsel bedingen. Er ligt daar een bron van misverstanden voor de toekomst »; dat dit citaat in het licht van de abortusaffaire minstens als vrij accuraat en anticiperend kan worden omschreven;

vraagt de federale regering een commissie op te richten die belast wordt met een onderzoek naar en een evaluatie van de grondwettelijke beginselen betreffende de uitoefening van de prerogatieven van de Koning.