|
|
Cryptomunten - Trading apps - Bots - Oplichting - Cijfers en Tendensen - Strijd - Maatregelen - Samenwerking met de banken en de toezichthouders
elektronisch betaalmiddel
virtuele munteenheid
fraude
bescherming van de consument
economisch delict
toepassing van informatica
| 29/3/2023 | Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 28/4/2023) |
| 25/4/2023 | Antwoord |
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1960
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1961
De applicatie «iEarn Bot» beloofde klanten dat hun investeringen zouden worden afgehandeld door artificiële intelligentie, waardoor hoge rendementen zouden worden gegarandeerd.
Maar deskundigen die het bedrijf – dat beweert in de Verenigde Staten (VS) gevestigd te zijn – hebben onderzocht, zeggen dat het een van de grootste cryptoschandalen tot nu toe zou kunnen zijn (cf. https://metro.co.uk/2023/03/19/thousands-may-have-fallen-for-crypto-trading-app-scam-18466345/).
De handel in cryptomunten is populair geworden, waarbij mensen vaak grote beloningen over een korte periode worden beloofd. Wetshandhavingsinstanties waarschuwen voor het groeiende aantal oplichtingen en raden beleggers aan zorgvuldig te werk te gaan.
Een Roemeens slachtoffer verklaart dat ze honderden euro's heeft verloren toen ze in «iEarn Bot» investeerde.
Klanten die de «bots» kochten werd verteld dat hun investering zou worden afgehandeld door het kunstmatige intelligentieprogramma van het bedrijf, wat een hoog rendement garandeerde.
«Ik investeerde in een bot voor een maand» vertelt het slachtoffer. «Je kon in de app zien hoeveel dollars de bot creëerde: er waren grafieken die lieten zien hoe de investering vorderde. Het zag er heel professioneel uit, totdat ze op een gegeven moment onderhoud aankondigden.» Op dat moment werden geldopnames uit de applicatie enige tijd bevroren.
«Sommige mensen begonnen te zeggen "ik kan niet opnemen... Wat gebeurt er?"», legt ze uit. «Ik deed het verzoek om op te nemen en het geld verdween gewoon. De portefeuille stond op nul – maar ik kreeg nooit het geld op mijn portefeuille.»
In Roemenië werden tientallen hooggeplaatste personen, waaronder overheidsfunctionarissen en academici, overgehaald om via de applicatie te investeren omdat deze werd gesponsord door Gabriel Garais, een vooraanstaand IT-expert in het land.
Wat in Roemenië is gebeurd staat niet op zichzelf. Noch is het uniek voor Roemenië.
Toen Silvia Tabusca, een Roemeense georganiseerde misdaaddeskundige van het Europees Centrum voor juridisch onderwijs en onderzoek, zich ging verdiepen in «iEarn Bot», ontdekte zij dat veel mensen in andere landen ook hun geld hadden verloren door deze applicatie (cf. https://www.bbc.com/news/technology-64939146).
Wat betreft het transversaal karakter van de schriftelijke vraag: de verschillende regeringen en schakels in de veiligheidsketen zijn het eens over de fenomenen die de komende vier jaar prioritair moeten worden aangepakt. Die staan gedefinieerd in de Kadernota Integrale Veiligheid en het Nationaal Veiligheidsplan voor de periode 2022-2025, en werden besproken tijdens een Interministeriële Conferentie, waarop ook de politionele en justitiële spelers aanwezig waren. Het betreft dus een transversale aangelegenheid met de Gewesten waarbij de rol van de Gewesten vooral ligt in het preventieve luik.
Graag had ik dan ook volgende vragen voorgelegd:
1) Hoeveel klachten zijn er reeds binnengelopen tegen de applicatie «iEarn Bot»? Hoeveel klachten waren er gegrond? In hoeveel gevallen ging het om oplichting of zwendel? Is deze applicatie op dit ogenblik nog te gebruiken voor Belgen? Welke straffen krijgen dergelijke daders doorgaans bij dit soort fraude? Wat is de totale geraamde schade bij Belgische slachtoffers, indien er cijfers voorhanden zijn?
2) Hoeveel klachten of processen-verbaal zijn er op dit ogenblik binnengekomen of zijn lopende omtrent «crypto apps» of applicaties die «bots» gebruiken om investeringen te automatiseren? Zo ja, hoeveel in de jongste drie jaar? Zijn er tendensen merkbaar?
3) In hoeverre kan de overheid «appstores» en dergelijke ervan overtuigen dergelijke bedrieglijke applicaties te weren uit hun assortiment? Welke maatregelen zijn er reeds en welke staan in de steigers? Zijn er ook dergelijke frauduleuze applicaties van Belgische makelij? Zo ja, hoe wordt hiertegen opgetreden?
4) Werkt de overheid reeds samen met banken om geldstromen die voortkomen uit bedrieglijke applicaties, cryptoinvesteringsbots, enz., te blokkeren, indien blijkt dat vergaarde inkomsten uit frauduleuze praktijken afkomstig zijn? Zo ja, op welke wijze? Zo neen, waarom niet?
5) Welke verstrengingen beoogt men momenteel concreet tegen dergelijke investeringsapplicaties en daaraan gelinkte crypto-activiteiten? Welk kader hanteert men op dit ogenblik? Welke elementen hiervan vragen volgens u op een opfrissing? Welke plannen staan in de steigers hieromtrent? Wanneer zou deze verstrenging volgens u ten vroegste doorgevoerd kunnen worden?
6) Welke instrumenten hebben onze toezichthouders voor dergelijke bedrijven die buiten de Europese Unie (EU) zijn gevestigd en hun diensten hier aanbieden, maar niet altijd aan de hier geldende wetgeving voldoen? Hoe vaak werden dergelijke instrumenten in de jongste drie jaar ingezet?
1) De Economische Inspectie en de Autoriteit voor financiële diensten en markten (Financial Services and Markets Authority –FSMA) hebben geen meldingen ontvangen over deze applicatie.
Vervolging van fraude met cryptoapplicaties of applicaties die bots gebruiken behoort niet tot de bevoegdheid van de federale overheidsdienst (FOD) Economie. Ik verwijs u dan ook graag door naar de heer Vincent Van Quickenborne, vice-eersteminister en minister van Justitie en Noordzee voor meer informatie over de aanpak en het vervolgingsbeleid inzake dit fraudefenomeen.
Noch de FSMA, noch de Economische Inspectie beschikt over specifieke cijfers over de totale geraamde financiële schade van dit fraudefenomeen.
2) De FSMA heeft in het tweede semester van 2021 en in 2022 respectievelijk zes en elf klachten ontvangen over deze trading software of education applicaties. Van 1 januari 2023 tot en met 31 maart 2023 ontving zij tien klachten.
De FOD Economie registreert niet specifiek het aantal meldingen over cryptoapplicaties of applicaties die bots gebruiken die werden ingediend bij het Meldpunt.
3) Noch de FOD Economie, noch de FSMA heeft kennis van dergelijke Belgische frauduleuze applicaties.
Indien de Economische Inspectie hierover meldingen zou ontvangen, zullen deze meldingen geanalyseerd worden en indien nodig zal een controle ingesteld worden. Indien het onderzoek uitwijst dat het een frauduleuze applicatie betreft zal de Economische Inspectie op basis van haar bijzondere bevoegdheden, geregeld in boek XV van het Wetboek van economisch recht, een kennisgeving verzenden naar de appstore met het verzoek deze applicatie uit hun assortiment te halen. Wanneer een verdachte kan geïdentificeerd worden die zich op het Belgisch grondgebied bevindt, wordt deze persoon verhoord en wordt desgevallend een proces-verbaal aan het parket overgemaakt.
De FSMA is niet bevoegd om de intrekking van bepaalde applicaties te eisen. Wel kan de FSMA de blokkering van de toegang tot frauduleuze websites solliciteren door dossiers waarin waarschuwingen worden gepubliceerd over te maken aan het parket. Hierbij vraagt de FSMA om de toegang te blokkeren.
4) Om tot een gecoördineerde aanpak van fraude met cryptomunten te komen werden reeds diverse inspanningen geleverd door de overheid en de financiële instellingen. Wanneer de FOD Economie of de FSMA, na analyse van de meldingen, vaststelt dat er een Belgisch bankrekeningnummer gebruikt is bij deze frauduleuze praktijken zal hij of zij de bevoegde financiële instelling hiervan informeren, waardoor deze zo nodig het bankrekeningnummer kan blokkeren. Zowel Belgische als buitenlandse bankrekeningnummers die in het kader van frauduleuze activiteiten gemeld werden aan de FSMA of de FOD Economie, worden aan de Cel voor financiële informatieverwerking (CFI) gecommuniceerd.
De uitwisseling van informatie wordt onder meer voorzien in het kader van het Nationaal Platform Massafraude, dat de betrokken diensten, zoals de federale gerechtelijk politie en het Centrum voor cybersecurity België (CCB) samenbrengt.
Op 18 juni 2021 is daarenboven een specifiek platform in het leven geroepen die private stakeholders, zoals de banksector en publieke stakeholders, zoals de Nationale Bank van België (NBB) samenbrengt in de brede strijd tegen witwassen en fraude. In het kader van dit platform worden ook typologieën van frauduleuze cryptostructuren uitgewisseld.
5) Zowel in Europa als in België is de wetgeving recent sterk geëvolueerd. Cryptoplatformen werden onder het toepassingsgebied van de Belgische antiwitwaswet gebracht naar aanleiding van de omzetting van de recentste antiwitwasrichtlijn. Daardoor moeten deze platformen ook een constante waakzaamheidsplicht aan de dag leggen en bijvoorbeeld de regels inzake «Know your customer» en «Know your transaction» respecteren. Europa werkt ook verder aan de Europese verordening inzake markten in cryptoactiva (MiCa) met als doel consumenten te beschermen tegen enkele van de risico’s die gepaard gaan met beleggen in cryptoactiva en hen te helpen frauduleuze regelingen te vermijden.
De MiCa-verordening zal naar verwachting tegen 2024 in werking treden in de Europese Unie (EU). Het voorstel van Mica-verordening stelt geharmoniseerde vereisten vast voor uitgevers die cryptoactiva in de hele EU willen aanbieden en voor aanbieders van cryptoactivadiensten die een vergunning willen aanvragen om hun diensten op de Europese interne markt aan te bieden. Zonder dergelijke vergunning zullen de aanbieders van cryptoactivadiensten dergelijke diensten niet meer kunnen aanbieden in de EU.
6) Dergelijke ondernemingen beschikken niet over enige vergunning of inschrijving om financiële diensten en producten aan te bieden in België. Daarnaast is de commercialisering aan retailbeleggers van bepaalde financiële instrumenten die via de software toegankelijk zijn (zoals CFD’s (contract for difference), forex (Foreign exchange market – valutamarkt), en cryptoderivaten), in België verboden. Tot slot plegen deze entiteiten vaak ook andere strafbare feiten zoals piramideverkoop of oplichting. Om die reden publiceren zowel de FSMA, als de FOD Economie regelmatig waarschuwingen over de ondernemingen die op illegale wijze actief zijn in België. Het CCB voert regelmatig sensibiliseringsactiviteiten uit om de Belgische burgers te wijzen op de gevaren van malafide mobiele applicaties. De laatste Safeonweb.be sensibiliseringscampagne die in oktober 2022 werd gelanceerd, had als hoofddoel de burgers te sensibiliseren voor de veiligheid van mobiele toestellen. Deze campagne, getiteld «OK is niet altijd OK», werd verspreid via video- en radiospots, alsook via sociale media. De FOD Economie waarschuwt voor frauduleuze entiteiten via persberichten, via zijn website en via zijn sociale netwerken zoals de Facebookpagina «Pasoplichting». In 2022 publiceerde de FSMA 267 waarschuwingen ten aanzien van frauduleuze entiteiten. In 2021 waren dit er 156 en in het eerste kwartaal van 2023 werden 43 waarschuwingen gepubliceerd. Wanneer de FSMA of de FOD Economie in een dossier over aanwijzingen van strafbare feiten beschikt, maakt zij of hij dit over aan de gerechtelijke autoriteiten. Hierbij vraagt de FSMA om de toegang tot de frauduleuze websites te blokkeren. In 2022 heeft het parket de toegang geblokkeerd tot 299 websites op verzoek van de FSMA.