Schriftelijke vraag nr. 7-149

van Guy D'haeseleer (Vlaams Belang) d.d. 22 november 2019

aan de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, en van Asiel en Migratie

Obesitas - Vermageringsoperaties - Medische gevolgen - Mortaliteitscijfers

voedingsziekte
plastische chirurgie
officiële statistiek
sterftecijfer
chirurgie

Chronologie

Vraag nr. 7-149 d.d. 22 november 2019 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

De beleidsdomeinen welzijn, volksgezondheid en gezin zijn een Vlaamse gemeenschapsbevoegdheden en daarin kadert ook obesitas. Dit betreft dus een transversale aangelegenheid.

Mensen die ooit een operatie hebben ondergaan om obesitas tegen te gaan, klagen dikwijls over de nadelige medische gevolgen. Sommigen sterven zelfs naar aanleiding van dergelijke operaties. Verschillende studies wijzen er op dat de gevolgen van vermageringsoperaties dikwijls zeer onderschat zijn.

1) Beschikt uw administratie over cijfers met betrekking tot deze problematiek voor België ?

2) a) Hoeveel mensen stierven de jongste vijf jaar als gevolg van een vermageringsoperatie, opgesplitst al naargelang de gebruikte techniek ?

b) Hoeveel mensen stierven tijdens of kort na de operatie ?

c) Hoeveel mensen stierven na verloop van tijd ?

3) a) In welke mate verschillen de mortaliteitscijfers ten opzichte van deze van andere operaties ?

b) Zijn hier significante verschillen ?

4) a) Is er zicht op de medische problemen op middellange en lange termijn naar aanleiding van dergelijke gebruikte technieken ?

b) Wat zijn de belangrijkste medische problemen ?

5) Werd er reeds berekend wat de kostprijs is van dergelijke operaties, rekening houdend met de medische problemen die er nog op volgen ?

Antwoord ontvangen op 14 april 2020 :

1) Diverse gegevens en tevens de meest recente beschikbare cijfers inzake obesitas chirurgie zijn raadpleegbaar in het gedetailleerde KCE (Federaal Kenniscentrum voor de gezondheidszorg) rapport 316 en het auditrapport Bariatrische heelkunde.

In 2016 werd in België bij 13 382 personen een bariatrische ingreep uitgevoerd (sleeve gastrectomie, gastric banding of Roux-en-y gastric bypass).

2 a) b) c) Actueel zijn er geen mortaliteitscijfers beschikbaar over de afgelopen vijf jaar. De meest recente beschikbare cijfers inzake mortaliteit na bariatrische chirurgie vindt u in onderstaande tabel [1]. Belangrijk om op te merken is dat na twee en vijf jaar [2] de sterftecijfers iets hoger zijn dan bij de algemene bevolking. Echter is het moeilijk om te achterhalen of de mortaliteit voortkomt uit overgewicht of bariatrische chirurgie. Inzake peri-operatieve mortaliteit (binnen de dertig dagen) dient te worden aangehaald dat bariatrische chirurgie in regel laparoscopisch wordt uitgevoerd, wat het risico op complicaties tijdens of na de operatie laag houdt.

Tabel mortaliteit per 1 000 ingrepen

3) a) b) Uit internationaal onderzoek [3] blijkt dat het postoperatief sterftecijfer bij bariatrische chirurgie (1/1 000) vergelijkbaar is met het sterftecijfer bij andere, vergelijkbare laag-risico ingrepen (cholecystectomie, hysterectomie, knie-artroplastiek).

4) a) b) Na een sleeve gastrectomie is er gemiddeld een hoger risico op verslechterende of nieuw optredende gastro-oesofagale reflux (maagzuur terugvloei).

Na een gastric bypass is één van de belangrijkste lange-termijn complicaties het optreden van een interne hernia (interne breuk) die een acute darmobstructie kan veroorzaken, wat een dringende medische behandeling vereist. Dit probleem kan in principe levenslang optreden.

Bariatrische chirurgie kan ook metabole stoornissen en voedingstekorten veroorzaken, die gemiddeld vaker (niet uitsluitend) voorkomen na gastric bypass dan na sleeve gastrectomie of gastric banding. Dit wordt erkend als een frequent probleem met potentieel belangrijke gevolgen. Verder worden er op langere termijn algemene ongemakken, zoals buikpijn, opgeblazen gevoel en misselijkheid geuit door patiënten. Uit observationele gegevens blijkt ook een verhoogd risico op problemen met alcoholgebruik, vermoedelijk in hoofdzaak na een gastric bypass.

Om bovenvermelde medische problemen het hoofd te bieden is levenslange medische opvolging, een correcte inname van voorgeschreven medicatie / supplementen en een levenslange aanpassing van de levensstijl belangrijk.

Actueel voert het KCE een bijkomende studie over bariatrische chirurgie uit. In dit tweede deel komen ondermeer de organisatorische aspecten van de zorg voor bariatrische patiënten aan bod. Zowel pré- en postoperatieve zorg met aandacht voor de lange termijnopvolging zullen worden behandeld.

5) In 2014 kostte één bariatrische ingreep de Belgische ziekteverzekering ongeveer 3 500 euro voor een gastric banding, 4 400 euro voor een sleeve gastrectomie en 5 000 euro voor een gastric bypass. De patiënt betaalt hiernaast ongeveer 1 000 euro à 1 200 euro aan remgeld uit eigen zak (zonder eventuele supplementen voor een eenpersoonskamer). De geschatte Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering (RIZIV) kost voor alle bariatrische chirugie (eerste ingrepen) in 2014 bedraagt 60 105 438 euro [4].

Op korte termijn vergt bariatrische chirurgie dus een investering van de ziekteverzekering, maar deze is relatief laag in verhouding tot de verkregen gezondheidswinst. De gezondheidsvoordelen kunnen zelfs zorgen voor kostenbesparingen op langere termijn, omdat aandoeningen door obesitas (type 2 diabetes, hoge bloeddruk, enz.) kunnen worden voorkomen of uitgesteld.

Hoewel bovenstaande berekening geen rekening houdt met de medische problemen (aangehaald in vraag 4), wordt bariatrische chirurgie actueel erkend als de meest doeltreffende duurzame behandeling op lange termijn voor morbide obesitas (BMI ≥40), en ernstige obesitas (BMI ≥35) in combinatie met bepaalde belangrijke obesitas gerelateerde aandoeningen.

De initiële basisbehandeling voor obesitas blijft echter een wijziging van de levensstijl (voeding en beweging). Met een gezonde levensstijl kan een bariatrische chirurgie en de met zich meebrengende kosten en risico’s worden vermeden. Om in aanmerking te komen voor een terugbetaling van bariatrische chirurgie, dient elke patiënt voorafgaand te bewijzen dat een dieet gedurende minimum een jaar niet succesvol was.

Bariatrische chirurgie dient echter een laatste toevlucht te blijven in de aanpak van obesitas: de rol van preventie met focus op een gezonde levensstijl kan niet genoeg benadrukt worden en dient aan de basis te liggen van de aanpak en het voorkomen van obesitas.