|
|
Slechtzienden en blinden - Musea - Voorbeeld uit het Guggenheim Museum - Interactieve benadering
lichamelijk gehandicapte
faciliteiten voor gehandicapten
museum
| 20/6/2011 | Verzending vraag |
| 5/9/2011 | Antwoord |
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-2558
In het Amerikaanse Guggenheim Museum worden bijzondere inspanningen gedaan voor slechtzienden en blinden. Via het "Mind's eye" programma worden maandelijks speciale bezoeken georganiseerd die via "verbal imaging" en het aanraken ook de slechtzienden en de blinden kunnen genieten van kunst in de musea. Niet alleen worden speciale gidsen voorzien doch elke omschrijving van schilderijen wordt tevens in braille gezet en er worden speciale installaties voorzien. Aparte fora worden voorzien en er wordt ingezet op actieve interactie met workshops. Gidsen worden speciaal getraind op verbale beeldvorming om aldus een kunstwerk accuraat te omschrijven in correcte beeldtermen. Dit is een zeer sterk initiatief dat getuigt van een inclusieve museumervaring voor iedereen. Doorheen de tentoonstellingen staan informatiepalen om de bezoekers extra te informeren.
Graag kreeg ik een antwoord op de volgende vragen:
1) Hoe reageert u op het initiatief van het Guggenheim Museum? Zijn er gelijkaardige initiatieven in onze federale musea en kan u dit concreet toelichten?
2) Worden alle kunstwerken voorzien van brailleomschrijving en kan u dit toelichten naar alle federale musea toe?
3) Worden bij ons de museumintendanten en gidsen getraind op het omschrijven van kunstwerken in beeldtaal voor blinden en slechtzienden? Zo ja, kan u dit toelichten? Zo neen, bent u bereid hieromtrent pilootprojecten op te starten?
4) Kan u aangeven welke budgetten per federaal museum specifiek alsook in het totaal op jaarbasis concreet worden uitgetrokken voor het bijstaan van blinden en slechtzienden? Volstaan deze en kan u dit toelichten?
5) Wordt het museumbeleid naar blinden en slechtzienden toe gecoördineerd? Zo ja, wie doet dit en welke concrete plannen werden de laatste jaren opgezet? Zo neen, behoeft dit niet nadere coördinatie?
6) Hoe kunnen nieuwe technologieën leiden tot een meer interactieve benadering van de kunstwerken ten voordele van blinden en slechtzienden? Kan u toelichten welke initiatieven hieromtrent worden genomen en welke initiatieven u genegen bent?
Het geachte lid gelieve hierna het antwoord op zijn vraag te vinden.
1. De grote federale musea hebben al heel wat ervaring met de opvang van blinden en slechtzienden.
Bij de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België stelt Educateam, en meer bepaald het team “Museum op Maat”, al sinds verscheidene jaren aangepaste rondleidingen voor aan personen met een visuele handicap, doven en slechthorenden, personen met een fysieke en mentale beperking en andere doelgroepen. Zo wordt met een specifieke omkadering de kwaliteit van hun bezoek opgetrokken.
In 2001 ging voor de eerste keer met een reeks animaties in het kader van een sculpturencollectie een specifiek programma van start voor bezoekers met een visuele handicap. Vier jaar later werd in het kader van dat tot EQUINOX omgedoopte programma, in samenwerking met de Brailleliga, een op basis van het esthetische partnerschap en de audiodescriptie uitgewerkte methodologie ontwikkeld, met als doel blinden en slechtzienden kennis te laten maken met de schilderkunst en die te doen appreciëren. Zo bood het programma Equinox vanaf het najaar 2007 en na de fusie van de twee vroegere diensten “Culturele en educatieve diensten” en “Service culturel et éducatif” in een tweetalig Educateam, voor het eerst dat doelpubliek een volledige toegang tot alle collecties van de musea voor oude en moderne kunst, alsook tot de tijdelijke tentoonstellingen die de KMSKB op geregelde tijdstippen organiseren.
Het Museum voor Blinden in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis (KMKG) bestaat sinds 1975. Al heel wat tentoonstellingen hebben er plaatsgevonden om de twee jaar en speciaal bestemd voor die bezoekerscategorie. Op dit ogenblik loopt de tasttentoonstelling “Het versierde lichaam” waarop sieraden en opschik uit niet-Europese culturen te bewonderen zijn. Het is de bedoeling dat blinden en slechtzienden originele werken uit de collecties van de KMKG ontdekken, waarbij geen enkel onderwerp, geen enkele cultuur en geen enkele tijdsperiode over het hoofd wordt gezien. Behalve die specifieke tentoonstellingen zijn er sinds ongeveer vijf jaar in bijna het volledige Jubelparkmuseum becommentarieerde rondleidingen tijdens welke voorwerpen kunnen worden betast.
2. Voor tentoonstellingen in het Museum voor Blinden wordt uiteraard gebruik gemaakt van het brailleschrift. Er is een project op stapel gezet waarbij blinden en slechtzienden ook de andere zalen van de KMKG kunnen doorlopen.
Voor hen die het Magrittemuseum wensen te bezoeken, zijn er boekjes in braille en met grote letters beschikbaar met daarin de citaten van Magritte in het Engels, het Nederlands en het Frans, dankzij de medewerking van de KMSKB en de vzw “Het Federaal Werk De Vrienden der Blinden”.
Ook andere technieken worden aangewend om museumcollecties toegankelijk te maken voor blinden en slechtzienden, zoals verbale beschrijving (waarbij woorden op een kunstwerk worden aangebracht), mondeling commentaar (de context uitleggen waarin het kunstwerk tot stand is gekomen), reliëftekeningen, synesthesieën (de persoon ervaart naast gewone sensaties bijkomende sensaties in andere lichaamsgedeelten of op andere zintuiglijke gebieden) en parallelle auditieve, muzikale, literaire, tactiele, olfactorische en smaakervaringen.
Zo biedt de workshop “Afrika in de vingers” in het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika (KMMA) de deelnemers de mogelijkheid tijdens het gehele parcours dagelijkse en sacrale voorwerpen te ontdekken met behulp van geluidsondersteuning, te weten dierenkreten, muziek of Afrikaanse talen. De natuurlijke, culturele en zelfs culinaire rijkdommen (sommige voedingsmiddelen kunnen worden geproefd) uit Afrika komen zodoende binnen handbereik van iedereen.
3. In de KMSKB werd een kleine werkgroep opgericht om het bewakings- en baliepersoneel attent te maken op de opvang van blinde en slechtziende bezoekers en het verloop van hun bezoek.
Gidsen die blinden en slechtzienden in de musea moeten begeleiden krijgen een interne opleiding om de gepaste technieken aan te leren om die mensen te benaderen. Op hun eerste gidsbeurt staan zij doorgaans onder toezicht van meer ervaren gidsen.
4. De gidsen worden uit eigen middelen betaald. Voor het opzetten van activiteiten voor personen die moeilijk toegang hebben tot cultuur heeft het personeel heel wat tijd en energie nodig. Ook extra middelen zijn noodzakelijk, die musea enkel kunnen vinden via externe financiering (bijvoorbeeld sponsoring) of de organisatie van specifieke evenementen, zoals de liefdadigheidsavond van 6 november 2008 onder het beschermheerschap van prinses Amaury de Mérode, tijdens welke fondsen werden ingezameld voor de voortzetting en de uitwerking van specifieke programma's in het kader van het project “Museum op Maat” bij de KMSKB.
5. Het op personen met een visuele handicap gerichte museumbeleid wordt verzorgd door de educatieve diensten van de musea die de nodige administratieve ondersteuning bieden.
Zij die in de musea verantwoordelijk zijn voor educatieve en pedagogische acties komen bijeen om ideeën uit te wisselen tijdens colloquia die worden georganiseerd met de steun van de Koning Boudewijnstichting en in samenwerking met de representatieve verenigingen (Brailleliga, “Licht en Liefde”, “Handicap et Solidarité”, ...).
Zo is tijdens een congres over audiodescriptie in maart 2007 het concept “Art in the Dark” geboren. De studies terzake, samengebracht onder de titel “La peinture dans le noir” en voorgesteld door Raoul Dutry (Brailleliga) en Brigitte de Patoul (KMSKB), beogen de grondslag te leggen voor het uitwisselen van ervaringen tussen zienden en niet-zienden. Bij dat boek hoort een audio-cd "Paroles aveugles".
Tijdens een informatie-/opleidingsdag in 2007, met als thema “Steden Anders Bekeken, Brussel inclusief”, hebben de twee gidsen/animatoren van de Nederlandstalige educatieve dienst van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN) de wens geuit andere workshops te organiseren voor blinden en slechtzienden bij het KBIN, bovenop de drie al bestaande workshops (“Dino's”, “Noordzee” en “Prehistorie”).
6. Nieuwe technologieën kunnen een belangrijke rol spelen in de autonomie van blinden en slechtzienden. Een eerste belangrijke stap is de websites van de musea “leesbaar” te maken voor alle surfers en de toegankelijkheidsrichtlijnen (navigatie, inhoud, lay-out, interactiviteit) van het Anysurfer-label na te leven.