SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2022-2023 Zitting 2022-2023
________________
7 mars 2023 7 maart 2023
________________
Question écrite n° 7-1948 Schriftelijke vraag nr. 7-1948

de Tom Ongena (Open Vld)
van Tom Ongena (Open Vld)

au secrétaire d'État à la Digitalisation, chargé de la Simplification administrative, de la Protection de la vie privée et de la Régie des bâtiments, adjoint au Premier Ministre
aan de staatssecretaris voor Digitalisering, belast met Administratieve Vereenvoudiging, Privacy en de Regie der gebouwen, toegevoegd aan de Eerste Minister
________________
Désinformation - Armées de trolls - Acteurs étrangers - Israël - Chiffres et tendances Desinformatie - Trollenlegers - Buitenlandse actoren - Israël - Cijfers en tendensen 
________________
désinformation
Israël
criminalité informatique
desinformatie
Israël
computercriminaliteit
________ ________
7/3/2023Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 6/4/2023)
5/4/2023Antwoord
7/3/2023Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 6/4/2023)
5/4/2023Antwoord
________ ________
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1946
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1947		 Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1946
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1947
________ ________
Question n° 7-1948 du 7 mars 2023 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 7-1948 d.d. 7 maart 2023 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Le collectif de journalistes «Forbidden Stories» a démasqué une société fantôme israélienne qui manipule les élections à l'échelle mondiale, ainsi qu'une société espagnole qui efface le passé en ligne de criminels.

En se faisant passer pour des clients potentiels, des journalistes de «TheMarker», de «Radio France» et de «Haaretz» ont réussi à contacter la «Team Jorge», une mystérieuse société fantôme israélienne qui prétendait avoir influencé trente-trois élections aux quatre coins du monde.

Pour mener des campagnes de désinformation en ligne, la «Team Jorge» a développé un outil maison à la pointe du progrès: «Aims». Il s'agit d'une plateforme logicielle qui permet de créer de faux profils en masse sur les médias sociaux – appelés «avatars» – mais aussi de «faux» articles de presse et de «faux» blogs. Et surtout: de diffuser du contenu de manière coordonnée.

Sur la plateforme «Aims», un simple clic sur un bouton permet de créer de façon très crédible de faux «comptes» de personnes inexistantes sur de nombreux médias sociaux: Twitter, Facebook, Instagram, Amazon, Discord, Reddit, etc. Chaque personnage inventé se voit attribuer un nom et un prénom, une langue, un domicile, un sexe et une date de naissance. Des photos dérobées à d'autres internautes sont utilisées comme images. Le système est si ingénieux qu'il ne peut être détecté par les systèmes de sécurité des grandes entreprises technologiques.

Selon l'interface utilisateur présentée à l'équipe de recherche, «Aims» gérait plus de 39 000 «avatars» en décembre 2022. Les journalistes ont également pu identifier 1 700 comptes Twitter et près de 250 comptes Facebook similaires créés par la plateforme. Il s'avère que tous ces faux «comptes» ont en outre été utilisés dans au moins dix-neuf véritables campagnes de désinformation orchestrées par la «Team Jorge»: de la promotion de l'énergie nucléaire en Californie au dénigrement d'un lanceur d'alerte suisse.

La «Team Jorge» n'a ni numéro de téléphone, ni site web, ni coordonnées, et n'est pas non plus enregistrée en tant que société. La discrétion était également de mise lors des rencontres avec la «Team Jorge». Néanmoins, les journalistes ont pu découvrir qui se cache réellement derrière «Jorge»: Tal Hanan, un Israélien de cinquante et un ans ayant des antécédents dans les «forces spéciales» de l'armée israélienne. Quant au directeur de la «Team Jorge», «Nick», il s'avère être Zohar Hanan, le frère de Tal, expert en polygraphie (technologie de détection des mensonges).

Dans la même ligne que la «Team Jorge», il faut également citer la société espagnole de gestion de réputation «Eliminalia».

Voici comment ils opèrent pour faire supprimer des contenus en ligne: ils publient une copie de l'article sur un site web de fausses nouvelles et falsifient la date de publication pour faire croire que la copie a été publiée plus tôt que l'original. Ils déposent ensuite une plainte pour violation de droits d'auteur. Résultat? L'hébergeur du site concerné est contraint de mettre l'article original hors ligne, C.Q.F.D. (cf. https://www.knack.be/nieuws/wereld/desinformatie op bestelling het israelische team jorge helpt uw vijanden te beschadigen/, et https://www.knack.be/nieuws/wereld/storykillers hoe een spaans bedrijf voor reputatiemanagement uw online verleden uitwist/).

En ce qui concerne le caractère transversal de la question écrite : les différents gouvernements et maillons de la chaîne de sécurité se sont accordés sur les phénomènes qui devront être traités en priorité au cours des quatre prochaines années. Ceux-ci sont définis dans la Note-cadre de sécurité intégrale et dans le Plan national de sécurité 2022-2025 et ont fait l'objet d'un débat lors d'une conférence interministérielle à laquelle les acteurs de la police et de la justice ont également participé. Il s'agit donc d'une matière transversale qui relève également des Régions, le rôle de ces dernières se situant surtout dans le domaine de la prévention.

J'aimerais dès lors vous poser les questions suivantes :

1) L'enquête menée notamment par «Knack» a révélé l'existence d'une société israélienne (la «Team Jorge») qui crée de la désinformation sur commande. Savez-vous si ce collectif – ou d'autres collectifs du même acabit – est également coresponsable de telles campagnes de désinformation en Belgique? Dans l'affirmative, lesquelles, quand cela s'est-il produit et avez-vous pu identifier les commanditaires?

2) Avez-vous déjà été averti(e) que cette entreprise israélienne envisage ou a envisagé de mener des opérations en Belgique? Dans l'affirmative, quelles suites ont été réservées à ces avertissements? D'où provenaient-ils et comment ont-ils été suivis? De même, les autorités israéliennes ont-elles été contactées afin d'éviter que les opérations menées par cette entreprise israélienne ne causent des dommages sociaux dans notre pays?

3) Pouvez-vous indiquer si les personnes qui se cachent derrière cette entreprise (Tal et Zohar Hanan) font l'objet d'une enquête en Belgique ou d'enquêtes connexes quant à d'éventuelles ingérences ou la diffusion de fausses informations? Dans l'affirmative, quels sont les services qui s'en chargent et depuis combien de temps ces personnes sont-elles dans leur collimateur? Quelles conclusions peut-on d'ores et déjà tirer?

4) Avez-vous connaissance d'activités de la «Team Jorge» ne ciblant pas la société belge, mais des entreprises ou des institutions (internationales) situées en Belgique? Dans l'affirmative, quelles sont ces institutions ou entreprises? Pouvez-vous évaluer les intentions qui se cachent derrière ces activités, et identifier les possibles commanditaires?

5) Les services de la société espagnole «Eliminalia» ou d'autres sociétés similaires qui tentent de retirer des contenus d'Internet de manière suspecte ont-ils déjà été utilisés en Belgique? Dans l'affirmative, quel type de contenu était visé? De quelles personnes, entreprises ou institutions s'agissait-il? Les commanditaires ont-ils pu être retrouvés? Combien de fois cela s'est-il produit au cours des deux dernières années? D'après vous, comment les autorités peuvent-elles agir pour contrer les activités de ces entreprises?

 

Het journalistencollectief «Forbidden Stories» ontmaskerde een Israëlisch spookbedrijf dat wereldwijd verkiezingen manipuleert en een Spaanse firma die het online verleden van criminelen uitwist.

Onder een dekmantel slaagden journalisten van «TheMarker», «Radio France» en «Haaretz» er via via in, contact op te nemen met «Team Jorge», een mysterieus Israëlisch spookbedrijf dat zich naar eigen zeggen had gemengd in drieëndertig verkiezingen in alle uithoeken van de wereld.

Voor online desinformatiecampagnes heeft «Team Jorge» een eigen geavanceerd instrument ontwikkeld: «Aims». Met dat softwareplatform kan het massaal nepprofielen opzetten op sociale media – zogenoemde «avatars» – maar ook «fake» persartikels en blogs creëren. En vooral: op een gecoördineerde manier inhoud verspreiden.

«Aims» maakt het mogelijk om met één druk op de knop, op een heel geloofwaardige manier, valse «accounts» voor niet-bestaande mensen aan te maken op tal van sociale media: Twitter, Facebook, Instagram, Amazon, Discord, Reddit, enz. Elk verzonnen personage krijgt een voor- en achternaam, taal, woonplaats, geslacht en geboortedatum. Gestolen foto's van andere internetgebruikers worden als afbeelding gebruikt. Het systeem zit zo vernuftig in elkaar dat het niet gedetecteerd kan worden door de beveiligingssystemen van grote techbedrijven.

Volgens de gebruikersinterface die het onderzoeksteam te zien kreeg, beheerde «Aims» in december 2022 meer dan 39 000 «avatars». Ook konden ze 1 700 Twitteraccounts en bijna 250 soortgelijke Facebookaccounts identificeren die door het platform zijn aangemaakt. Al die valse «accounts» bleken bovendien gebruikt in minstens negentien echte desinformatiecampagnes georkestreerd door «Team Jorge»: van het promoten van kernenergie in Californië tot het zwartmaken van een Zwitserse klokkenluider.

«Team Jorge» heeft geen telefoonnummer, geen website, geen contactgegevens en staat evenmin geregistreerd als bedrijf. Ook tijdens ontmoetingen met «Team Jorge» was discretie hét ordewoord. Toch konden de journalisten achterhalen wie er echt achter «Jorge» schuilgaat: Tal Hanan, een eenenvijftigjarige Israëliër met een verleden in de «special forces» van het Israëlische leger. De directeur van «Team Jorge», «Nick», blijkt dan weer Zohar Hanan, de broer van Tal, een expert in polygrafie (leugendetectietechnologie).

Naast «Team Jorge», heb je ook het Spaanse reputatiemanagementbedrijf «Eliminalia».

Hier is een voorbeeld van hun werkwijze bij content die verwijderd moet worden: plaats een kopie van het artikel op een fakenewswebsite en vervals de publicatiedatum waardoor het lijkt alsof de kopie eerder werd gepubliceerd dan het origineel. Vervolgens dient u een klacht in wegens de schending van het auteursrecht. Resultaat? De «hosting provider» van de website in kwestie ziet zich genoodzaakt om het originele artikel offline te halen. Probleem opgelost (cf. https://www.knack.be/nieuws/wereld/desinformatie-op-bestelling-het-israelische-team-jorge-helpt-uw-vijanden-te-beschadigen/, en https://www.knack.be/nieuws/wereld/storykillers-hoe-een-spaans-bedrijf-voor-reputatiemanagement-uw-online-verleden-uitwist/).

Wat betreft het transversaal karakter van de schriftelijke vraag: de verschillende regeringen en schakels in de veiligheidsketen zijn het eens over de fenomenen die de komende vier jaar prioritair moeten worden aangepakt. Die staan gedefinieerd in de Kadernota Integrale Veiligheid en het Nationaal Veiligheidsplan voor de periode 2022-2025, en werden besproken tijdens een Interministeriële Conferentie, waarop ook de politionele en justitiële spelers aanwezig waren. Het betreft dus een transversale aangelegenheid met de Gewesten waarbij de rol van de Gewesten vooral ligt in het preventieve luik.

Graag had ik dan ook volgende vragen voorgelegd aan de geachte minister:

1) Het onderzoek van onder andere «Knack» legde een Israëlisch bedrijf bloot («Team Jorge») dat op bestelling desinformatie aanmaakt. Heeft u er enig zicht op of dit collectief – of andere soortgelijke collectieven – ook in België mede verantwoordelijk is voor dergelijke desinformatiecampagnes? Zo ja, welke, wanneer was dit en heeft u de opdrachtgevers kunnen achterhalen?

2) Heeft u reeds signalen ontvangen dat dit Israëlische bedrijf de intentie heeft of had om in België operaties uit te voeren? Indien ja, hoe werd hiertegen opgetreden? Vanwaar kwamen deze signalen en hoe werden ze opgevolgd? Werd ook contact opgenomen met Israëlische instanties om te voorkomen dat dergelijke operaties van dit Israëlisch bedrijf hier maatschappelijke schade zouden kunnen toebrengen?

3) Kan u meedelen of de genoemde personen achter dit bedrijf (Tal en Zohar Hanan) in België onderzocht worden of het voorwerp uitmaken van gerelateerde onderzoeken naar mogelijke inmenging of verspreiding van desinformatie? Zo ja, welke diensten doen dit en hoe lang staan deze personen al op hun radar? Welke conclusies kan men reeds trekken?

4) Heeft u weet van activiteiten van «Team Jorge», waarbij ze niet hun pijlen richten op de Belgische maatschappij, maar bedrijven of (internationale) instellingen die zich in België bevinden? Zo ja, welke instellingen of bedrijven? Kan u inschatten welke intenties hierachter zitten, eveneens de mogelijke opdrachtgever?

5) Werd er in België reeds gebruik gemaakt van de diensten van «Eliminalia» of soortgelijke bedrijven die content op bedenkelijke manieren proberen te verwijderen van het internet? Zo ja, welke soort content werd geviseerd? Welke personen, bedrijven of instelling betrof het? Kon de opdrachtgever achterhaald worden? Hoeveel keer gebeurde dit de jongste twee jaar? Hoe kan de overheid hiertegen optreden volgens u?

 
Réponse reçue le 5 avril 2023 : Antwoord ontvangen op 5 april 2023 :

Pour vos questions sur la désinformation, je vous renvoie au Service général du renseignement et de sécurité (SGRS) et à la Sûreté de l’État (VSSE). Ces questions ne relèvent pas de ma compétence.

Voor uw vragen over desinformatie verwijs ik door naar de Algemene Dienst inlichting en veiligheid (ADIV) en de Veiligheid van de Staat (VSSE). Dit valt buiten mijn bevoegdheidsdomein.