SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2013-2014 Zitting 2013-2014
________________
26 mars 2014 26 maart 2014
________________
Question écrite n° 5-11266 Schriftelijke vraag nr. 5-11266

de Dalila Douifi (sp.a)

van Dalila Douifi (sp.a)

au vice-premier ministre et ministre des Affaires étrangères, du Commerce extérieur et des Affaires européennes

aan de vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Europese Zaken
________________
l'incitation à la violence envers les musulmans par les moines bouddhistes du Myanmar het aanzetten tot antimoslimgeweld door boeddhistische monniken in Myanmar 
________________
Birmanie/Myanmar
bouddhisme
bouddhiste
islam
musulman
lutte contre la discrimination
Birma/Myanmar
boeddhisme
boeddhist
islam
moslim
bestrijding van discriminatie
________ ________
26/3/2014Verzending vraag
5/5/2014Antwoord
26/3/2014Verzending vraag
5/5/2014Antwoord
________ ________
Herkwalificatie van : vraag om uitleg 5-4599 Herkwalificatie van : vraag om uitleg 5-4599
________ ________
Question n° 5-11266 du 26 mars 2014 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-11266 d.d. 26 maart 2014 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Le premier groupe de travail UE-Myanmar s'est réuni du 13 au 15 novembre à Yangon et à Naypyidaw. Durant ces trois jours, il s'est penché sur les progrès réalisés sur différents plans, sur les défis politiques et économiques qui attendent encore le pays, et sur la manière dont l'Union européenne pourrait en l'occurrence aider le Myanmar.

Avec ce groupe de travail, l'Union européenne entend mettre en commun ses connaissances et son expérience et celles du Myamar afin d'améliorer la vie de la population dans tous les domaines. Il est indéniable que beaucoup de progrès ont été réalisés depuis 2011. Un nombre considérable de prisonniers politiques ont ainsi été libérés, des avancées ont été réalisées en matière de liberté d'expression, de réunion et d'association et des initiatives ont été prises en vue de pacifier la société multiethnique qui caractérise le Myanmar et d'arriver à une conciliation nationale.

La libération d'Aung San Suu Kyi et le retour sur la scène politique officielle de la Ligue nationale pour la démocratie sont d'autres étapes qui ont été franchies dans la transition pacifique vers la démocratie et qui ont insufflé un dynamisme positif dans la la vie politique.

Le pays reste cependant confronté à des défis en termes de paix, de conciliation nationale, de démocratisation, de respect des droits de l'homme, de renforcement des structures étatiques et de développement économique. Ces défis ont d'ailleurs été abondamment soulignés dans les conclusions du Conseil des ministres des Affaires étrangères du 22 juillet 2013 relatives au cadre dans lequel l'Union européenne expose sa politique et son aide au/(à la) Myanmar/Birmanie.

L'ouverture du pays a mis en lumière des clivages sociaux qui ont été étouffés des décennies durant. Tout porte à croire qu'une partie des moines bouddhistes veulent mettre à profit l'autorité morale et politique dont ils jouissent dans le pays pour utiliser ces clivages au détriment de la population musulmane du Myanmar.

Le mouvement 969 mené par des moines de premier plan est caractérisé par une rhétorique violemment anti-musulmane. Ce mouvement encourage les bouddhistes à boycotter les commerces musulmans et prône une loi limitant les unions interreligieuses. Ils font état de complots musulmans qui visent à faire main basse sur le pays, mettent en garde contre des projets de mariages contre paiement entre musulmans et femmes bouddhistes en vue de convertir ces dernières, sèment la peur parmi la population, affirmant que des djihadistes s'infiltreraient partout, ce qui provoque un échauffement des esprits.

Lorsqu'un incident oppose des musulmans et des bouddhistes, des clans bouddhistes profitent du climat d'anarchie et d'impunité pour assouvir leur colère en agressant des musulmans et en pillant et saccageant leur maisons, leurs commerces et leurs mosquées.

Dans ses conclusions de juillet, le Conseil a encore affirmé qu'il fallait poursuivre ceux qui incitent à la haine et à la violence et les leaders politiques et religieux ont été encouragés à prendre une position anti-extrémiste. Toutefois, par solidarité, ils s'abstiennent de critiquer cette propagande anti-musulmane. Pour des moines bouddhistes modérés, critiquer d'autres moines relève du tabou, ce qui fait que seules les voix intolérantes trouvent un écho.

Ce problème interne risque aussi d'avoir des répercussions régionales. Les violences au Myanmar ont multiplié les départs des musulmans qui fuient l'État de Rakhine; beaucoup risquent le voyage vers la Malaisie ou vers un autre pays de la région. Nombreux sont ceux qui y laissent la vie ou sont victimes de bandes cruelles ou de trafiquants. Le nombre de ces réfugiés est devenu une préoccupation pour les pays voisins tels que la Thaïlande, la Malaisie et l'Indonésie.

Des agressions perpétrées à l'encontre de travailleurs immigrés bouddhistes en provenance du Myanmar ont fait cinq tués en Malaisie. Des violences ont également opposé des bouddhistes et des musulmans du Myanmar dans un centre de détention en Indonésie. Des habitants bouddhistes de Rakhine ont également été attaqués au Bangladesh, leur maisons ont été incendiées et leurs temples vandalisés. Tous ces événements semblent directement liés aux tensions croissantes entre communautés au Myanmar. Les tensions et les violences sont un terrain fertile pour les radicaux. Ce pays devra s'attaquer à ce phénomène qui est l'un des défis majeurs auquel il devra sans aucun doute faire face.

Je souhaiterais obtenir une réponse aux questions suivantes :

1) La question de l'incitation, de la part des moines bouddhistes, et plus particulièrement du mouvement 969, à la violence envers les musulmans a-t-elle été évoquée lors de la réunion du groupe de travail UE-Myanmar ?

2) Avez-vous connaissance de mesures – tant structurelles qu'à court terme – prises pour combattre la rhétorique anti-musulmane et pour apaiser les tensions croissantes entre communautés ?

3) Quelles démarches l'Union européenne peut-elle et compte-t-elle entreprendre pour soutenir le Myanmar dans ce cadre ?

4) Êtes-vous au courant des progrès intervenus dans les discussions de paix entre le gouvernement du Myanmar et les rebelles de la province de Kachin ?

5) Pouvez-vous me dire si des avancées ont été réalisées ces derniers mois pour que les Rohyngya du Myanmar puissent mener une existence qui soit plus conforme à la dignité humaine ?

 

Van 13 tot 15 november vond in Yangon en Naypyidaw de eerste EU-Myanmar Task Force plaats. Tijdens de driedaagse kwam de vooruitgang die op verschillende vlakken al geboekt is ter sprake, net als de politieke en economische uitdagingen waar het land nog voor staat, en welke bijdrage de Europese Unie hierbij kan leveren.

Met de task force wil de Europese Unie haar kennis en ervaring bundelen met de kennis en ervaring in Myanmar om het leven van de bevolking op alle vlakken te verbeteren. Sinds 2011 is er onmiskenbaar heel wat vooruitgang geboekt. Zo werd een aanzienlijk aantal politieke gevangen vrijgelaten, werden er stappen gezet inzake de vrijheid van meningsuiting, vergadering en vereniging en werden er initiatieven genomen om tot vrede en nationale verzoening te komen in de multi-etnische samenleving die Myanmar kenmerkt.

De vrijlating van Aung San Suu Kyi en de terugkeer van de Nationale Liga voor Democratie naar het formele politieke toneel waren andere mijlpalen in de vreedzame transitie naar democratie en hebben voor een positieve dynamiek gezorgd in het politieke leven.

Toch blijven er uitdagingen, op het vlak van vrede en nationale verzoening, democratisering, respect voor de mensenrechten, versterking van de staatsinstellingen en de economische ontwikkeling van het land. Deze uitdagingen werden ook uitgebreid beklemtoond in de conclusies van de Raad van Ministers van Buitenlandse Zaken van 22 juli 2013 over het kader waarbinnen de Europese Unie haar beleid en steun aan Myanmar/Birma uiteenzet.

Met de opening van het land, komt de maatschappelijke verdeeldheid naar boven, die gedurende decennia onderdrukt is geweest. Het lijkt erop dat een deel van de boeddhistische monniken hun moreel-politieke autoriteit in het land willen benutten en gebruik maken van die verdeeldheid, ten kosten van de moslimbevolking in Myanmar.

De 969-beweging, geleid door prominente monniken, kenmerkt zich door felle antimoslimretoriek. De beweging moedigt boeddhisten aan om moslimzaken te boycotten en wil een wet die huwelijken tussen de twee godsdiensten beperkt. Ze maken gewag van moslimcomplotten om het land over te nemen, waarschuwen voor plannen om moslims tegen betaling met boeddhistische vrouwen te laten trouwen om hen zo te bekeren, jagen de bevolking angst aan voor jihadi's die overal zouden infiltreren en zorgen er zo voor dat de gemoederen verhit raken.

Wanneer er een incident ontstaat tussen moslims en boeddhisten, maken boeddhistische bendes gebruik van het klimaat van wetteloosheid en straffeloosheid om hun woede te koelen door de moslims aan te vallen en hun huizen, winkels en moskeeën te plunderen en te verwoesten.

In de conclusies van juli stelde de Raad nog dat wie aanzet tot haat en geweld vervolgd moet worden en werden politieke en religieuze leiders aangemoedigd om een standpunt tegen extremisme in te nemen. Uit respect voor de boeddhistische solidariteit blijft kritiek op deze antimoslimpropaganda echter uit. Invloedrijke gematigde boeddhistische monniken vinden het een taboe om andere monniken te bekritiseren. Hierdoor krijgen enkel de intolerante stemmen gehoor.

Dit interne probleem dreigt ook regionale gevolgen te hebben. Door het geweld in Myanmar is er een sterke stijging van het aantal moslims die de Rakhine-staat ontvluchten; velen wagen de tocht naar Maleisië of elders in de regio. Heel wat mensen laten hierbij het leven of worden het slachtoffer van wreedaardige bendes of handelaars. Het grote aantal is een zorg geworden voor de buurlanden, vooral Thailand, Maleisië en Indonesië.

In Maleisië zijn er reeds aanvallen geweest op boeddhistische migratiearbeiders uit Myanmar, met vijf doden als gevolg. Er brak ook geweld uit tussen boeddhisten en moslims uit Myanmar in een Indonesisch detentiecentrum. Boeddhistische bewoners van Rakhine werden ook aangevallen in Bangladesh, waarbij hun huizen verbrand en hun tempels gevandaliseerd werden. Al deze voorvallen lijken direct gelinkt aan de escalerende spanningen tussen de gemeenschappen in Myanmar. De spanningen en het geweld zorgen voor een vruchtbare context waarin radicalisering zou kunnen plaatsvinden. Dit fenomeen aanpakken is dus ongetwijfeld een van de sleuteluitdagingen voor het land.

Graag kreeg ik een antwoord op volgende vragen:

1) Is het aanzetten tot geweld tegen moslims door boeddhistische monniken en specifiek door de 969-beweging ter sprake gekomen tijdens de bijeenkomst van de EU-Myanmar Task Force?

2) Hebt u weet van maatregelen - zowel structureel als op korte termijn - die worden genomen om de antimoslimretoriek tegen te gaan en de oplopende spanningen tussen de gemeenschappen te doen bedaren?

3) Welke stappen kan en zal de Europese Unie zetten om Myanmar hierbij te ondersteunen?

4) Bent u op de hoogte van de vorderingen in de vredesbesprekingen tussen de regering van Myanmar en de rebellen in de Kachin-provincie?

5) Kunt u mij zeggen of er de laatste maanden al stappen gezet zijn voor een menswaardiger bestaan van de Rohingya in Myanmar?

 
Réponse reçue le 5 mai 2014 : Antwoord ontvangen op 5 mei 2014 :

1) Au cours des discussions de la task force UE-Myanmar, tous les défis auxquels le Myanmar doit faire face ont été abordés, donc aussi la violence entre les communautés et le sort des Rohingyas.

Dans la déclaration commune publiée par la task force UE-Myanmar à l’issue des discussions, la Haute Représentante, Mme Ashton, et le représentant du Gouvernement du Myanmar, U Soe Thane, condamnent la violence entre les communautés et promettent de soutenir tous les efforts visant à exposer les causes de cette violence et à promouvoir la liberté et la conciliation.

2) Le Gouvernement du Myanmar n’avait jamais été préparé à affronter une telle violence.

Il a donc tardé à agir. Pourtant, le président Thein Sein a appelé à la tolérance zéro à l’égard de la violence entre les communautés.

Les coupables sont de plus en plus souvent poursuivis en justice. Alors qu'au début, les poursuites judiciaires visaient surtout les musulmans, on constate aujourd’hui que les auteurs bouddhistes d’actes répréhensibles sont plus nombreux à être incarcérés et traduits en justice.

3) L’UE veut s’attaquer à la violence entre les communautés par trois canaux différents : premièrement, elle contribue au développement d’une force de police compétente qui a le sens des responsabilités et qui bénéficie de la confiance de toutes les communautés. Dans cette perspective, l’UE a établi une mission d’assistance policière. Deuxièmement, elle s’oppose à l’impunité des personnes qui se sont rendues coupables d'actes de violence ou d’incitation à la haine ou aux violences entre les communautés. Par extension, l’UE demande également aux dirigeants religieux de se prononcer clairement contre l’extrémisme.

Et pour finir, l’UE insiste auprès du Gouvernement pour qu'il élimine les causes de ces tensions en vue d'aboutir à des solutions durables. Cela signifie aussi que les besoins spécifiques des Rohingyas doivent être pris en compte et qu’il est indispensable que la citoyenneté soit accordée à ces derniers.

4) De nombreux groupes ethniques armés ont (par le passé) conclu séparément des accords de cessez-le-feu avec le gouvernement. Ce n’est pas le cas des Kachins, mais des négociations sont en cours. Le gouvernement a entre-temps entamé des discussions avec l’ensemble des groupes ethniques (au lieu de les aborder un à un), afin de conclure un cessez-le-feu national. Il s’agirait d’un accord global unique. 13 groupes se sont ainsi réunis (pour former l’Équipe de coordination pour le cessez-le-feu national - NCCT – et le Conseil fédéral des Nationalités unies - CFNU) et procèdent régulièrement à des discussions. Leur prochaine réunion prévue le 20 janvier sera axée sur la préparation d'une réunion entre le gouvernement et les différents groupes qui se déroulera dans l’État de Karen du 24 au 26 janvier. Ce sera la seconde réunion de ce type (une première réunion similaire a eu lieu en novembre). Un consensus a déjà été atteint pour plusieurs points de l’accord, alors que d’autres demeurent ouverts. Selon le ministre Aung Min, plus de 80 % des points font déjà l’objet d’un consensus, mais les plus sceptiques disent qu’on est encore très éloigné d’un accord. Le gouvernement espère arriver à un accord national d’ici le mois de février.

5) La situation des Rohingyas ne connaît actuellement aucune progression, ni en ce qui concerne leur bien-être ni par rapport à leur accès à la citoyenneté.

Et pourtant, l’aide humanitaire internationale est très présente dans l’État de Rakhine où vivent la majorité des Rohingyas. L’UE a par exemple libéré des ressources considérables depuis 2007 : près de 24 millions d’euros ont ainsi été attribués à l’aide humanitaire. En dehors de cela, l’UE a octroyé depuis 2012 un montant de soutien d'environ 7 millions d’euros pour plusieurs projets d’aide alimentaire ou de soins de santé initiés par diverses ONG. En 2013, elle a poursuivi ce soutien.

L’objectif était de répondre aux situations d’urgence nées des conflits et des violences qui ont éclaté en 2012 entre les communautés de l’État de Rakhine. De son côté, la Belgique finance pour un montant de 150 000 euros un projet de l’UNESCO dans le nord de l’État de Rakhine, et ce, par le biais du budget de prévention de conflit. Le projet vise à optimiser les relations intercommunautaires grâce à l’accès à l’éducation.

L’Union européenne continue d’insister auprès des autorités du Myanmar sur le fait que le bien-être des Rohingyas doit être garanti et que la citoyenneté doit leur être accordée, conformément aux conclusions émises récemment par le Conseil des Affaires étrangères de décembre et après les conclusions d’avril 2013. J’ai moi-même plaidé cette cause au cours de mes rencontres avec les membres du Gouvernement du Myanmar et je continuerai, ainsi que l’Union européenne, à m'engager sur cette voie.

1) De besprekingen van deze taskforce EU-Myanmar hadden betrekking op alle uitdagingen waarmee Myanmar wordt geconfronteerd, waaronder het geweld tussen de gemeenschappen en het lot van de Rohingya’s.

In de gezamenlijke verklaring die de taskforce EU-Myanmar na afloop bekendmaakte, veroordelen de Hoge Vertegenwoordiger, mevrouw Ashton, en de vertegenwoordiger van de Regering van Myanmar, U Soe Thane, het geweld tussen de gemeenschappen en zeggen ze hun steun toe voor alle inspanningen die worden gedaan om de oorzaken van het geweld bloot te leggen en vrijheid en verzoening te bevorderen.

2) De Regering van Myanmar was niet op dergelijk geweld voorbereid.

De respons liet dan ook op zich wachten. Toch riep president Thein Sein op tot nultolerantie ten aanzien van het geweld tussen de gemeenschappen.

Er word steeds vaker een vervolging ingesteld tegen de daders. Terwijl in het begin weliswaar vooral moslims werden vervolgd, kan worden vastgesteld dat nu ook meer en meer boeddhistische daders worden gevangengezet en voor het gerecht gebracht.

3) De EU wil het geweld tussen de gemeenschappen aanpakken via drie kanalen : ten eerste draagt ze bij aan de ontwikkeling van een bekwame politiemacht met verantwoordelijkheidszin, die het vertrouwen geniet van alle gemeenschappen. Vanuit deze optiek zette de EU een missie voor politiebijstand in. Ten tweede kant ze zich tegen de straffeloosheid van wie zich schuldig heeft gemaakt aan geweld tussen de gemeenschappen of heeft aangezet tot haat en geweld. In het verlengde hiervan pleit de EU ervoor dat de religieuze leiders zich tegen het extremisme zouden uitspreken.

Tenslotte dringt de EU bij de Regering erop aan de oorzaken van deze spanningen weg te werken om tot duurzame oplossingen te komen. Dat betekent ook dat er rekening moet worden gehouden met de behoeften van de Rohingya’s en dat hen het burgerschap moet worden toegekend.

4) Heel wat gewapende etnische groepen sloten (in het verleden) aparte staakt-het vuren akkoorden af met de regering. Bij de Kachin gebeurde dit nog niet en de onderhandelingen gaan door. Intussen startte de regering gesprekken met de etnische groepen samen (in plaats van groep per groep) om een nationaal staakt het vuren af te sluiten. Dit zou één omvattend akkoord zijn. 13 groepen verzamelden zich (in het Nationwide Ceasefire Coordination Team - NCCT - en in de United Nationalities Federal council - UNFCA) en houden geregeld besprekingen. Hun volgende vergadering gaat door op 20 januari, ter voorbereiding van een vergadering tussen de regering en de groepen die zal plaatsvinden in Karen staat op 24-26 januari. Dit zal de tweede vergadering van zijn soort zijn (een eerste dergelijke vergadering vond plaats in november). Over een aantal punten van het akkoord is reeds consensus, maar sommige punten liggen nog open. Volgens minister Aung Min zou er al consensus zijn over 80 % van de punten, maar sceptici zeggen dat een akkoord nog verder af staat. De regering hoopt op het nationaal akkoord rond te krijgen tegen februari.

5) Momenteel valt er geen vooruitgang te bespeuren in de situatie van de Rohingya’s, zowel wat hun welzijn betreft als hun toegang tot het burgerschap.

Toch wordt er veel internationale humanitaire hulp geboden in de Staat Rakhine waar de meeste Rohingya’s leven. Zo trok de EU bijvoorbeeld sinds 2007 aanzienlijke middelen uit, met name ongeveer 24 miljoen euro voor humanitaire bijstand. Daarnaast verleende de EU vanaf 2012 een steunbedrag van om en bij 7 miljoen euro voor een aantal projecten van ngo’s inzake voedselhulp of gezondheidszorg. In 2013 zette ze die steun voort.

De bedoeling hiervan was een respons te bieden op noodsituaties die ontstonden ingevolge het geweld tussen de gemeenschappen dat in 2012 in de Staat Rakhine losbarstte. België, van zijn kant, financiert middels het budget conflictpreventie ten bedrage van 150 000 euro een project van de UNESCO in het noorden van de Staat Rakhine. Het project heeft ten doel door middel van toegang tot onderwijs een betere verstandhouding te bewerkstelligen tussen de gemeenschappen.

De Europese Unie blijft er bij de autoriteiten van Myanmar op aandringen dat het welzijn van de Rohingya’s wordt gewaarborgd en dat hen het burgerschap wordt toegekend, zoals recent nog in de conclusies van de Raad Buitenlandse Zaken van december en na de conclusies van april 2013. Ook ik heb daar tijdens mijn ontmoetingen met de leden van de Regering van Myanmar voor gepleit en ik zal in de toekomst daarvoor blijven ijveren, net als de Europese Unie.