SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2007-2008 Zitting 2007-2008
________________
23 avril 2008 23 april 2008
________________
Question écrite n° 4-854 Schriftelijke vraag nr. 4-854

de Pol Van Den Driessche (CD&V N-VA)

van Pol Van Den Driessche (CD&V N-VA)

à la ministre des PME, des Indépendants, de l'Agriculture et de la Politique scientifique

aan de minister van KMO's, Zelfstandigen, Landbouw en Wetenschapsbeleid
________________
Unité de carrière - Loi du 11 mai 2003 - Arrêtés d’exécution Eenheid van loopbaan - Wet van 11 mei 2003 - Uitvoeringsbesluiten 
________________
carrière professionnelle
régime de retraite
application de la loi
profession indépendante
salarié
arrêté
beroepsloopbaan
pensioenregeling
toepassing van de wet
zelfstandig beroep
werknemer in loondienst
besluit
________ ________
23/4/2008Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 22/5/2008)
21/5/2008Antwoord
23/4/2008Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 22/5/2008)
21/5/2008Antwoord
________ ________
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 4-855 Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 4-855
________ ________
Question n° 4-854 du 23 avril 2008 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 4-854 d.d. 23 april 2008 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Mon ancien collègue Jan Steverlynck a déposé le 16 avril 2002 une proposition de loi modifiant diverses dispositions relatives à la pension de retraite des travailleurs salariés et des indépendants compte tenu du principe de l’unité de carrière (Sénat, doc. Nº 2-1095/1 – 2001/2002).

Il voulait ainsi arriver à ce qu’en cas de dépassement de l’unité de carrière, les années réellement moins favorables tombent, quel que soit le système dans lequel elles ont été prestées.

Cette proposition de loi a été acceptée à l’unanimité par le parlement et a débouché sur la loi du 11 mai 2003 modifiant diverses dispositions relatives à la pension de retraite des travailleurs salariés et des indépendants compte tenu du principe de l’unité de carrière, publiée au Moniteur belge du 24 juin 2003. La loi comporte toutefois un article laissant au Roi le soin de déterminer la date de son entrée en vigueur.

Le 27 octobre 2004, M. Steverlynck a déjà demandé au ministre de l’Environnement et des Pensions de l’époque où en était la publication des arrêtés d’exécution nécessaires à l’entrée en vigueur de la loi (Question écrite nº 3-1679, Questions et Réponses nº 3-29, p. 2017). Il a annoncé qu’il voulait d’abord faire calculer l’impact budgétaire de la mesure.

En 2005, le ministre de l’Environnement et des Pensions de l’époque a de nouveau été interrogé à ce sujet. Il répondit alors qu’il avait la ferme intention d’exécuter la loi du 11 mai 2003. Il laissa également entendre que ses services seraient prêts pour la fin 2005, mais qu’il ne pouvait pas s’exprimer au nom de sa collègue des Classes moyennes.

Le 23 juin 2005, M. Steverlynck a interrogé la ministre des Classes moyennes sur l’état d’avancement du dossier (Demande d’explications nº 3-907, Annales nº 3-119, p. 69). Elle répondit qu’un groupe de travail, composé de collaborateurs des deux organismes de pension concernés – l’Office national des pensions et l’Institut national d’assurances sociales pour travailleurs indépendants –, était en train d’évaluer l’impact de la nouvelle loi. La ministre a déclaré qu’elle suivrait de près les travaux du groupe de travail et que la loi entrerait très rapidement en vigueur. Interrogée sur le calendrier, elle a exprimé l’espoir que les mesures puissent être appliquées à la fin de l’année, donc fin 2005. Nous sommes maintenant en avril 2008, la ministre des Indépendants est toujours la même et nous constatons que, près de cinq ans après sa publication au Moniteur belge, la loi n’a pas encore été exécutée.

La ministre peut-elle me dire dans quelle mesure le groupe de travail a entre-temps progressé ? Quand pouvons-nous espérer la fin des travaux ? Pourquoi le groupe de travail n’a-t-il pas encore pu achever ses travaux ? Quels problèmes concrets empêchent-ils l’exécution de la loi ? Quand les différents services auront-ils terminé tous les travaux préparatoires ? Quand la loi pourra-t-elle finalement entrer en vigueur et à quelles pensions la loi se rapportera-t-elle ?

 

Mijn oud-collega Jan Steverlynck heeft op 16 april 2002 een wetsvoorstel tot wijziging van diverse bepalingen betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers en zelfstandigen met het oog op de uitvoering van het principe van de eenheid van loopbaan ingediend (stuk Senaat 2-1095/1 – 2001/2002). Hiermee wou hij bereiken dat bij overschrijding van de eenheid van loopbaan de effectief minst voordelige jaren zouden wegvallen, ongeacht in welk stelsel die jaren zijn gepresteerd.

Dit wetsvoorstel kreeg de unanieme goedkeuring van het Parlement en resulteerde in de wet van 11 mei 2003 tot wijziging van diverse bepalingen betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers en zelfstandigen met het oog op de uitvoering van het principe van de eenheid van loopbaan, gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 24 juni 2003. In de wet is evenwel een artikel opgenomen dat stelt dat de Koning de datum van inwerkingtreding bepaalt.

Op 27 oktober 2004 vroeg collega Steverlynck aan de toenmalige minister van Leefmilieu en Pensioenen reeds hoever hij stond met het uitvaardigen van de nodige uitvoeringsbesluiten om de wet in werking te laten treden (schriftelijke vraag nr. 3-1679, Vragen en Antwoorden nr. 3-29, blz. 2017). Hij liet weten dat hij eerst de financiële impact van de maatregel wou laten berekenen.

In 2005 werd de toenmalige minister van Leefmilieu en Pensioenen hierover opnieuw ondervraagd. Hij antwoordde toen dat hij de vaste intentie had om de wet van 11 mei 2003 uit te voeren. Hij liet ook verstaan dat zijn diensten tegen eind 2005 zouden klaar zijn, maar dat hij niet kon spreken namens zijn collega van Middenstand.

Op 23 juni 2005 vroeg de heer Steverlynck de geachte minister van Middenstand naar de stand van zaken (vraag om uitleg nr. 3-907, Handelingen nr.3-119, blz. 69). Het antwoord luidde dat een werkgroep, samengesteld uit medewerkers van de twee betrokken pensioeninstellingen – de Rijksdienst voor pensioenen en het Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen – de impact van de nieuwe wet in kaart aan het brengen was. De geachte minister verklaarde dat ze de werkzaamheden van de werkgroep van nabij zou opvolgen en dat de wet zo spoedig mogelijk in werking zou treden. Gevraagd naar de timing, sprak ze de hoop uit dat de maatregelen tegen het einde van het jaar, dus tegen eind 2005, zouden kunnen worden toegepast. We zijn nu april 2008, de minister van Zelfstandigen is nog steeds dezelfde en we stellen vast dat de wet, bijna vijf jaar na haar publicatie in het Staatsblad, nog steeds niet werd uitgevoerd.

Kan de geachte minister mij zeggen hoever de werkgroep inmiddels gevorderd is? Wanneer mogen wij het eind van de werkzaamheden verwachten? Waarom heeft de werkgroep zijn werkzaamheden nog niet kunnen afronden? Welke concrete problemen rijzen er voor de uitvoering van de wet? Wanneer zullen de verschillende diensten klaar zijn met alle voorbereidingen? Wanneer zal de wet uiteindelijk in voege kunnen treden en op welke pensioenen zal de wet betrekking hebben?

 
Réponse reçue le 21 mai 2008 : Antwoord ontvangen op 21 mei 2008 :

En réponse à ses questions, j'ai l'honneur de communiquer à l'honorable membre que l'Institut national d'assurances sociales pour travailleurs indépendants (INASTI) a analysé avec l'Office national des pensions (ONP) de manière approfondie l'applicabilité de la loi du 11 mai 2003 et sa mise en œuvre d'un point de vue fonctionnel, technique et budgétaire.

Il ressort de cette analyse que l'exécution de la loi, dans sa forme actuelle, soulève un certain nombre de difficultés inhérentes notamment à la coexistence des différents régimes de pension.

Ces difficultés peuvent être synthétisées comme suit :

1.  Au niveau fonctionnel

L'exécution de la loi du 11 mai 2003 nécessite la détermination des années les moins favorables au travers des régimes de pension des travailleurs salariés et des travailleurs indépendants, qui doivent être négligées lorsque la somme des fractions représentatives des pensions de même nature dans le régime salarié et dans le régime indépendant dépasse l'unité.

La pension minimum (plafonnée ou non), l'éventuelle réduction en fonction du montant converti de la pension de travailleur salarié, la comparaison nécessaire entre les années parallèles en pension de retraite dans le régime indépendant et en pension de conjoint divorcé dans le régime salarié sont quelques-uns des éléments qui peuvent complexifier la détermination des années les moins favorables et entraîner différents calculs successifs des pensions dans les deux régimes.

2.  Au niveau technique

D'une part, la mise en œuvre de la loi n'est possible que s'il existe un échange de données performant entre l'INASTI et l'Office national des pensions. Ceci passe obligatoirement par un flux électronique.

Le projet Hermès concrétisera l'échange électronique des données entre l'Office national des pensions et l'INASTI ainsi qu'avec le Service des pensions du Secteur public (SdPSP). La mise en production de ce flux, dans sa toute première phase, a débuté entre l'Office national des pensions et deux bureaux pilotes de l'INASTI en avril 2008.

D'autre part, afin de permettre une prise de décision dans les deux régimes de pensions (indépendant et salarié) dans les délais requis, l'INASTI devra disposer plus rapidement des informations relatives à la carrière de travailleur indépendant.

Ces informations, qui sont nécessaires au calcul de la pension, émanent des caisses d'assurances sociales pour travailleurs indépendants.

La création de la banque de données carrière, à l'horizon 2012, doit apporter une réponse satisfaisante à cette problématique.

À côté de la nécessité d'une collecte plus performante des données, une adaptation conséquente du programme de calcul de l'INASTI est nécessaire.

3.  Au niveau budgétaire

Le coût qu'engendrera l'exécution de la loi du 11 mai 2003 se situera essentiellement dans le régime des travailleurs indépendants où des années et trimestres qui sont négligés actuellement devront être pris en compte pour le calcul de la pension.

Le coût peut être direct (fraction de carrière plus importante) mais aussi indirect par exemple suite à l'octroi de la pension minimum alors que sous la législation actuelle, ce serait la pension proportionnelle aux revenus ou une pension minimum plafonnée qui serait octroyée.

En conclusion, la mise en œuvre des nouveaux principes inscrits dans la loi du 11 mai 2003 en matière d'unité de carrière est donc essentiellement subordonnée à la résolution des difficultés aussi bien d'ordre fonctionnel par l'adoption de dispositions légales pouvant être réellement mises en application, que d'ordre technique par la réalisation du projet Hermès, d'une part, et la création d'une banque de données carrière pour les travailleurs indépendants, d'autre part.

Des solutions ont donc été recherchées et trouvées mais leur concrétisation par tous les acteurs concernés demande du temps. Il ne m'est donc pas possible, en l'état actuel du dossier, de fixer une date à laquelle les nouvelles règles seront opérationnelles, ni de préciser si et dans quelle mesure elles bénéficieront d'un effet rétroactif.

In antwoord op zijn vragen heb ik de eer het geachte lid het volgende mee te delen. Het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (RSVZ) heeft met de Rijksdienst voor Pensioenen (RVP) de toepasbaarheid van de wet van 11 mei 2003 en de uitvoering ervan op functioneel, technisch en budgettair vlak grondig onderzocht.

Uit die analyse vloeit voort dat er zich bij de uitvoering van de wet in haar huidige vorm een aantal moeilijkheden stellen, met name inherent aan het samengaan van de verschillende pensioenstelsels.

Die moeilijkheden kunnen als volgt samengevat worden :

1.  Op functioneel vlak

Voor de uitvoering van de wet van 11 mei 2003 is het noodzakelijk om de minst voordelige jaren in de pensioenstelsels van de werknemers en van de zelfstandigen vast te leggen die moeten weggelaten worden als de som van de representatieve breuken van de pensioenen van dezelfde aard in het werknemerstelsel en in het stelsel van de zelfstandigen de eenheid overschrijdt.

Het minimumpensioen (al dan niet begrensd), de eventuele vermindering in functie van het omgerekend bedrag van het pensioen als werknemer, de noodzakelijke vergelijking tussen de parallelle jaren in rustpensioen in de zelfstandigenregeling en in pensioen van uit de echt gescheiden echtgenoot in de werknemersregeling zijn enkele elementen die het vastleggen van de minst voordelige jaren bemoeilijken en verschillende opeenvolgende pensioenberekeningen in de twee regelingen met zich kunnen brengen.

2.  Op technisch vlak

Enerzijds is de uitvoering van de wet enkel mogelijk als de gegevensuitwisseling tussen de Rijksdienst voor pensioenen en het RSVZ vlot verloopt. Dat gaat verplicht via elektronische weg.

Het Hermes-project zal de elektronische gegevensuitwisseling tussen de Rijksdienst voor pensioenen en het RSVZ alsook met de Pensioendienst voor de Overheidssector (PDOS) concretiseren. Deze gegevensuitwisseling, die zich in een beginstadium bevindt, is in april 2008 tussen de Rijksdienst voor pensioenen en twee testkantoren van het RSVZ in productie gegaan.

Anderzijds moet het RSVZ sneller over de loopbaangegevens van een zelfstandige kunnen beschikken opdat binnen de gestelde termijn een pensioenbeslissing (voor de werknemersregeling en de zelfstandigenregeling) kan worden genomen.

Die inlichtingen voor de pensioenberekening komen van de sociale verzekeringsfondsen voor zelfstandigen.

De creatie van de loopbaandatabank tegen 2012 moet voor deze problematiek een bevredigende oplossing bieden.

Naast een betere gegevensinzameling moet ook het berekeningsprogramma van het RSVZ consequent aangepast worden.

3.  Op budgettair vlak

De kostprijs die de uitvoering van de wet van 11 mei 2003 zal meebrengen, zal hoofdzakelijk door de zelfstandigenregeling gedragen worden waar jaren en kwartalen die nu buiten beschouwing gelaten worden, voor het pensioen zullen moeten meetellen.

De kostprijs kan direct (grotere loopbaanbreuk) maar ook indirect zijn, bijvoorbeeld ten gevolge van de toekenning van het minimumpensioen daar waar volgens de huidige wetgeving het proportioneel pensioen (in verhouding tot de inkomsten) of een begrensd minimumpensioen toegekend zou worden.

Tot besluit is de uitvoering van de nieuwe principes van de wet van 11 mei 2003 inzake eenheid van loopbaan dus in essentie afhankelijk van de oplossing van de problemen van zowel functionele aard, door de goedkeuring van wettelijke bepalingen die werkelijk toepasbaar kunnen worden gemaakt, als van technische aard, door de realisatie van het Hermes-project enerzijds en de creatie van een loopbaandatabank voor de zelfstandigen anderzijds.

Er werden dus oplossingen gezocht en gevonden maar de realisatie ervan door alle betrokken actoren vraagt tijd. Ik kan nu dus onmogelijk, in de huidige stand van het dossier, een datum vastleggen waarop de nieuwe regels operationeel zullen zijn of preciseren of en in welke mate ze met terugwerkende kracht zullen ingaan.