5-2163/1 | 5-2163/1 |
25 JUNI 2013
Ondanks het zwijgen van de Turkse media, die het conflict minimaliseren en niet evenwichtig in beeld brengen, vonden de buitenlandse media een weg om ons in te lichten over de situatie in Turkije. Om af te trappen : persvrijheid is een prominent probleem in Turkije. Vele andere kanalen hebben dit onevenwicht weten te compenseren. De sociale media (Twitter, Facebook, ...) doen voor de regeringstegenstanders dienst als belangrijkste communicatiemiddel dezer dagen, dit tot grote ergernis van premier Recep Tayyip Erdogan die op 10 mei 2013, de elfde dag van protesten tegen hem en zijn regering, de oproerpolitie opdracht gaf tientallen sociale media-gebruikers te arresteren op basis van vermoedens dat deze personen onrust stoken dan wel aanvallen beramen.
Op 11 mei 2013, de twaalfde dag van de protesten, werd daarenboven met behulp van waterkannonnen en traangasgranaten het Taksimplein opnieuw ingenomen door de oproerpolitie. De duizenden manifestanten werden bruusk verdreven van het plein. Dit roept vragen op met betrekking tot het waarborgen van het recht op vrije meningsuiting, het recht op protesteren van deze tegenstanders van de regering.
Bovendien valt de aanpak van premier Erdogan van buitensporig slaan tegenover weinig zalven te laken. Op 10 mei 2013 maakte hij bekend dat hij met de (leiders van) betogers wil praten; op 11 mei 2013 liet hij het Taksimplein gewelddadig ontruimen door de oproerpolitie.
Bovenstaande feiten, samen met de recente berichtgeving over drie doden als gevolg van deze opeenvolging aan protesten, optochten en betogingen zorgen ervoor dat er in Europa diepgaand gediscussieerd wordt over het beleid van de Turkse regering en hier met toenemende bezorgdheid naar gekeken wordt. Dit is geen manier van handelen ten aanzien van burgers binnen een democratie. Burgers hebben vrijheden en rechten binnen een democratie. Het wordt tijd dat Turkije toont of het een democratie is of niet.
Premier Recep Tayyip Erdogan en zijn AK-Partij
De Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP of AK-Partij), wat Turks is voor de Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling, is een Turkse politieke partij die zich karakteriseert als een partij in het politieke centrum met een conservatieve signatuur. Sinds 2002 is de partij aan de macht in Turkije en is haar voorzitter Recep Tayyip Erdogan premier.
Een deel van de Turkse bevolking komt momenteel in opstand tegen haar premier en diens partij om hun ongenoegen te uiten over het beleid van de huidige regering. De katalysator van het vreedzame protest was de beslissing tot de afbraak van het Gazipark, gelegen naast het Taksim plein. Betogers bezetten het park zodat de afbraak niet kon aanvangen waarbij ze hoopten een dialoog te bereiken. Deze actie werd door de politie brutaal neergeslagen, wat bij veel inwoners het startsein gaf om meer en grotere acties te ondernemen. Maar : hoe groter en talrijker de opkomst bij de manifestaties wordt, hoe gewelddadiger ze worden neergeslagen door de politie/de ordetroepen. Een vicieuze cirkel lijkt in de maak.
Premier Erdogan, die eerder in Syrië aan de machthebbers het advies gaf om in dialoog te gaan met de manifestanten en een eerlijke en open conversatie te voeren, minimaliseert de situatie in eigen land en blokkeert elke vorm van dialoog tussen hem (zijn regering) en de regeringstegenstanders/manifestanten.
De premier stelt al sinds het begin van zijn eerste ambtstermijn alles in het werk om, onder zijn gezag, basisprincipes van de seculiere democratie af te zwakken en zelfs om te keren waarbij grondrechten als vrijheid van meningsuiting en vrijheid van protesteren op sluimende wijze beknot worden. Ondanks het feit dat de voorbije tien jaar de Turkse economie met wel 300 % gestegen is, neemt het ongenoegen bij een groot deel van de bevolking alsmaar toe. Dit is een teken aan de wand. Mensen komen niet op straat omwille van sociaal-economische motieven maar wel omwille van een gevoel dat er een democratisch deficit is. De (jonge) burger voelt aan dat zijn rechten en vrijheden niet gerespecteerd worden zoals het in een democratie hoort. Deze opstand moet dan ook in een breder kader gezien worden dan enkel de strijd voor het Gezipark. Dit is een strijd uit vrees voor een autoritair regime dat al te conservatieve waarden oplegt aan de samenleving.
Sinds het begin van zijn ambtstermijn heeft premier Erdogan en zijn conservatieve partij het recht op vrije meningsuiting zichtbaar aan banden gelegd. Er is geen enkel land waar er zoveel journalisten in de gevangenis zitten, « the world's biggest prison for journalists ». De meesten onder hen worden opgesloten zonder enig bewezen misdrijf begaan te hebben noch zicht te hebben op een procesdatum (Rubin, M., « Erdogan's Agenda », http://www.nationalreview.com/article/348422/erdo %C4 %9Fan %E2 %80 %99s-agenda, 16 mei 2013).
In het leger werd menig andersgezinde topofficier geboycot door Erdogan en vervangen door meer volgzame generaals. Naar verluidt verblijft één op vijf andersgezinde topofficieren in de gevangenis. Dit laatste is mogelijk doordat Erdogan de verschillende machten onder invloed van zijn AKP bracht. De AKP levert de president, de eerste minister en de meerderheid in het Parlement. Hierdoor kan de partij via haar president en haar premier haar eigen volgzame rechters benoemen.
Daarnaast geraakt de samenleving in Turkije ook op andere vlakken verzuurd. Vrouwen die voorheen hoge functies invulden werden verjaagd via het conservatief ideaalbeeld dat Erdogan hen oplegde : « een goede Turkse vrouw hoort aan de haard in plaats van een carrière op te bouwen en heeft minstens drie kinderen. » Premier Erdogan verleent daarenboven privileges aan jongeren die naar islamitische scholen gaan zodat zij gemakkelijker kunnen doorstromen naar de universiteiten. Dit kon vroeger niet zomaar (J.V.R., « Stapje voor stapje naar een strenger Turkije », Het Laatste Nieuws, 4 juni 2013, en BBC, « Turkey's women struggle for work », 15 oktober 2012).
Ook werd er recent een nieuwe strenge alcoholwet ingevoerd (ondertussen ondertekend door president Abdullah Gül) en werd een kussend koppel in de metro duidelijk verzocht hun gevoelens niet te openbaren. De Turkse jongeren beschouwen dit laatstgenoemde als een zoveelste bedreiging van hun vrijheid.
De « Better Life Index » van de Organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling (OESO) spreekt deze bevindingen niet tegen. Integendeel, uit deze index kan duidelijk afgeleid worden dat het welzijn in Turkije ondermaats is, toch in vergelijking met zesendertig andere landen (http://www.oecdbetterlifeindex.org/).
De toekomstvisie premier Erdogan en zijn AK-Partij
De AK-Partij ijvert ervoor om de president van Turkije in de toekomst meer macht te geven en dit met het oog op een verkiezing van huidig premier Erdogan als nieuwe president in 2014.
| Yoeri VASTERSAVENDTS. |
| Johan VERSTREKEN. |
| Bert ANCIAUX. |
| Jean-Jacques DE GUCHT. |
De Senaat,
A. gelet op de Universele Verklaring van de rechten van de mens van 1948;
B. gelet op het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten (IVBPR) van 1966, waarbij Turkije partij is;
C. gelet op de resolutie (2013/2664(RSP) die in het Europees Parlement gestemd werd en waarin de acties van de Turkse regering en premier Erdogan betreurd worden en gevraagd wordt om stappen te zetten naar verzoening om verdere polarisatie tegen te gaan;
D. gelet op het statuut van Turkije als kandidaat-lidstaat van de Europese Unie en de toetredingsonderhandelingen die aan de gang zijn tussen Turkije en de Europese unie;
E. gelet op het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie dat ook Turkije zal moeten onderschrijven indien het een Europese lidstaat wil worden en waarvan het verder en verder lijkt af te wijken;
F. gelet op de verklaring van Catherine Ashton, hoge vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid, op 2 juni;
G. gelet op de oproep van de Verenigde Naties (VN) om vreedzame demonstraties toe te staan;
H. gelet op het groot aantal journalisten, studenten, betogers en militaire officieren die willekeurig in de gevangenis worden opgesloten;
I. overwegende dat de demonstraties in Turkije in de stad Istanbul zijn begonnen en zich vervolgens snel naar een aantal andere grote steden in het land hebben uitgebreid en het protest dus over meer gaat dan enkel het Gazi-park;
J. overwegende dat de demonstraties met geweld de kop werden ingedrukt in opdracht van de Turkse regering;
K. overwegende dat er ook positieve tendensen zijn zoals bijvoorbeeld op het vlak van justitie waar recent een hervormingspakket is aangenomen door het Turkse Parlement en de positieve vorderingen in de gesprekken met de Koerden,
Vraagt de federale regering om zowel via een krachtig standpunt van de Europese Unie als langs bilaterale weg :
1. een sterk signaal te geven aan de Turkse regering dat zij het gewelddadig gebruik van politiegeweld tegen vreedzame demonstranten veroordeelt en de schending van vrije demonstratie afkeurt;
2. op te roepen om verdere polarisering te voorkomen door via een democratische weg te komen tot een oplossing;
3. er op aan te dringen een dictatuur van de meerderheid te vermijden en de rechten van de minderheden, zoals het een democratie beaamt, te garanderen en respecteren;
4. een rechtstreekse dialoog op te starten met de Turkse autoriteiten aangaande de garanties voor het vrijelijk kunnen uitoefenen door iedere burger van zijn fundamentele rechten, zoals onder meer — maar niet limitatief — de persvrijheid, de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van manifestatie;
5. in het kader van de toetredingsonderhandelingen te hameren op het respecteren en garanderen van de fundamentele, universele waarden zoals beschreven in het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie als voorwaarde tot toetreding; hierbij moet specifieke aandacht, maar niet uitsluitend, gaan naar de gelijkheid van man en vrouw, persvrijheid, vrijheid van meningsuiting, gelijkheid van elk individu ongeacht de culturele, etnische, politieke en sociale achtergrond of seksuele voorkeur, de scheiding van kerk en staat en de vrijheid van religie;
6. Turkije te ondersteunen om blijvend een duurzame democratische, seculiere rechtstaat te zijn.
13 juni 2013.
| Yoeri VASTERSAVENDTS. |
| Johan VERSTREKEN. |
| Bert ANCIAUX. |
| Jean-Jacques DE GUCHT. |