4-797/1 | 4-797/1 |
5 JUNI 2008
De wereld wordt steeds kleiner. Landen raken wereldwijd meer en meer met elkaar verweven. Economische ontwikkeling, innovatie, armoedebestrijding, klimaatbeheersing, de bevordering van vrede en veiligheid en de strijd tegen terrorisme hangen steeds meer samen en vergen een globale aanpak. De kloof tussen arm en rijk is er evenwel niet kleiner op geworden, die tussen Noord en Zuid zelfs groter. Hoewel de welvaart in de wereld is toegenomen, toch slaan jaarlijks vele miljoenen mensen op de vlucht voor armoede, voor uitbuiting en voor economische ongelijkheid op de wereldmarkt, voor honger, voor (burger)oorlogen en voor falende overheden.
Ons land mag niet berusten in het feit dat de ongelijkheid in de wereld nog steeds zo groot is. Vanuit onze waarden van solidariteit en respect heeft ook ons land de verantwoordelijkheid om deze ongelijkheid te bestrijden. Dit engagement komt niet alleen de mensen in het Zuiden ten goede, ook in België hebben wij belang bij welvaart en stabiliteit in de rest van de wereld. Eens te meer is het duidelijk dat ons lot onlosmakelijk verbonden is met dat van het Zuiden. Ook in dit licht maakt nationalisme steeds meer plaats voor multilateralisme. Dit betekent dat landen niet langer enkel verantwoordelijk zijn voor hun eigen territorium, maar ook verantwoordelijkheid dragen voor hun optreden in de mondiale ruimte. Hierdoor is internationale solidariteit niet enkel een ethische maar evenzeer een feitelijke noodzaak waarbij de landen in het Noorden en het Zuiden voordeel halen.
Aan het einde van het vorig millennium maakte het idee van « global governance » via multilaterale verdragen meer en meer opgang. Deze overeenkomsten leidden tot een structurele opbouw van een mondiaal juridisch kader voor internationale solidariteit. Het orgelpunt van deze evolutie was de ondertekening van de ambitieuze Millenniumverklaring waarbij vrijheid, gelijkheid, solidariteit, verdraagzaamheid, respect voor de natuur en gedeelde verantwoordelijkheid erkend worden als de zes fundamentele waarden van essentieel belang in de internationale betrekkingen in de eenentwintigste eeuw. Deze principes werden vertaald in acht concrete doelstellingen die gehaald moeten worden tegen 2015. De eerste zeven doelstellingen richten zich vooral tot de ontwikkelingslanden zelf, terwijl de achtste, met name het tot stand brengen van een globaal partnership voor ontwikkeling, in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van de landen in het Noorden is. De ondertekening van de Millenniumverklaring in 2000 was bijgevolg een belangrijk kantelmoment omdat ze alle landen een concrete agenda gaf.
Internationale solidariteit kent geen grenzen juist omdat men rekening moet houden met de maatschappelijke context. Internationale solidariteit is ook niet te herleiden tot het departement ontwikkelingssamenwerking alleen, het is eveneens een zaak van de verschillende beleidsdomeinen. Daarom pleiten wij ervoor om deze evolutie en de vertaling ervan in een concreet richtsnoer voor het handelen van de verschillende overheden in ons land, in de Grondwet te verankeren. Aan de basis ligt de overtuiging dat Staten verantwoordelijkheid dragen voor datgene wat zich buiten hun eigen grenzen afspeelt. Terwijl het klassieke concept « Staat » volop aan veranderingen onderhevig is, bevindt onze Grondwet zich nog steeds in een temporeel en geografisch keurslijf. De tijdsdimensie werd reeds opengetrokken met de invoering van artikel 7bis dat duurzame ontwikkeling als algemene beleidsdoelstelling voor de Gemeenschappen, de Gewesten en de Federale overheid vooropstelt bij de uitoefening van hun bevoegdheden.
Dit voorstel beoogt een gelijkaardige oefening op geografisch vlak.
Hiermee zetten we niet enkel de lijn verder van deze recente Belgische grondwettelijke evolutie. Even belangrijk is dat het de idee en de inspanningen van de Europese Conventie ter zake waardeert. Het ontwerp houdende vaststelling van een Grondwet voor Europa bevatte namelijk een dergelijke passage, zoals die ondertussen ook werd overgenomen in het Verdrag van Lissabon tot wijziging van het Verdrag betreffende de EU en het Verdrag tot oprichting van de EG.
Concreet stellen wij, op basis van deze Europese formule, de volgende tekst voor :
« In de betrekkingen met de rest van de wereld handhaven de Federale Staat, de Gemeenschappen en de Gewesten hun waarden en belangen en zetten zich ervoor in. Ze dragen bij tot de vrede, de veiligheid, de duurzame ontwikkeling van de aarde, de solidariteit en het wederzijds respect tussen de volkeren, de vrije en eerlijke handel, de uitbanning van armoede en de bescherming van de mensenrechten, in het bijzonder de rechten van het kind, alsook tot de strikte eerbiediging en ontwikkeling van het internationaal recht, met inbegrip van de inachtneming van de beginselen van het Handvest van de Verenigde Naties. »
Over de precieze formulering dient uiteraard de Constituante zich uit te spreken maar wij wensen met dit voorstel daartoe alvast de mogelijkheid te openen, zodat het debat hierover kan aanvangen.
Onze Grondwet bevat geen preambule waarin algemene beleidsdoelstellingen worden geformuleerd. Verder leent ook titel II zich er niet toe een dergelijke formule in te voeren, vermits het opschrift (« De Belgen en hun rechten ») het toepassingsgebied beperkt.
Recentelijk werd echter een nieuwe titel Ibis in de Grondwet ingevoerd, luidende « Algemene beleidsdoelstellingen van het federale België, de gemeenschappen de gewesten ». Naast het enig artikel 7bis betreffende de duurzame ontwikkeling, biedt deze titel een uitgelezen geschikte plaats voor het formuleren van een algemene beleidsdoelstelling vanwege België (en zijn samenstellende delen) jegens de landen in het Zuiden en de internationale samenleving als geheel.
Qua structuur krijgen we dan de logische opeenvolging : wat is België (Titel I), waardoor laat het zich in grote lijnen leiden, zowel wat betreft de soort ontwikkeling als de houding jegens andere volkeren, niet-inwoners van België (Titel Ibis) en wat garandeert het aan de inwoners (Titel II).
| Sabine de BETHUNE. |
Enig artikel
De Kamers verklaren dat er reden bestaat tot herziening van titel Ibis van de Grondwet, om een artikel 7ter toe te voegen betreffende de internationale solidariteit.
29 mei 2008.
| Sabine de BETHUNE Olga ZRIHEN José DARAS Hugo VANDENBERGHE Luc VAN DEN BRANDE. |