Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 7-907

van Stephanie D'Hose (Open Vld) d.d. 7 december 2020

aan de vice-eersteminister en minister van Economie en Werk

Auteursrechten - Beeldmateriaal - Sociale media - Internet - Klachten - Permission machine - Inningsmethodes

auteursrecht
sociale media
virtuele gemeenschap
internet
bescherming van de consument
foto
intellectuele eigendom
holding
literaire en artistieke eigendom
vennootschapsrecht
bedrijfsbeheer

Chronologie

7/12/2020Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 7/1/2021)
20/1/2021Antwoord

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-908

Vraag nr. 7-907 d.d. 7 december 2020 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Auteursrechten zijn belangrijk en ze zijn essentieel voor veel artiesten. Ook wat betreft foto's moet je rechten betalen. Fotografen hebben daar recht op. Fotografen die het momenteel al moeilijk hebben halen een belangrijk deel van hun inkomen uit de herpublicatie van foto's.

Sinds kort zijn er inningskantoren die namens de fotografen op zoek gaan naar overtredingen. Hierbij wordt specifieke scantechnologie ingezet en wordt er automatisch opgetreden. Diverse zelfstandigenorganisaties en ook mensen die een eenvoudige internetwebsite of een blog bijhouden worden geconfronteerd met zeer agressieve inningspraktijken. Het is voor de inningskantoren van geen tel dat de gebruiker te goeder trouw was en dit voor niet-commerciële doeleinden inzet.

Wat betreft het toekijken op de auteursrechten van afbeeldingen en beeldmateriaal op sociale media en het internet springt één onderneming in het oog, namelijk Permission Machine.

Permission Machine staat in voor de inning van rechten wanneer iemand afbeeldingen gebuikt zonder toestemming. Dit zorgt ervoor dat copyrighteigenaars een vergoeding ontvangen voor hun onrechtmatig gebruikte afbeeldingen. Dat stellen ze alvast zelf.

Volgens hun missionstatement zorgen zij voor het volgende: «Onze combinatie van hoogstaande technologie, handmatige controles en eigen gespecialiseerde juristen, garandeert de topkwaliteit van elk dossier, en dus ook hogere succespercentages. We ondersteunen de fotografen en agentschappen om hen een eerlijke vergoeding voor hun werk te bezorgen.»

In de praktijk blijkt echter dat ze onmiddellijk overgaan tot het opeisen van gelden zonder ook maar vooraf één verwittiging te hebben gegeven. Het betreft dikwijls websites van particulieren die dikwijls zonder er bij te hebben stilgestaan een foto hebben gebruikt zonder de auteursrechten te hebben nagegaan. Niet alleen worden zij aangemaand om onmiddellijk hoge bedragen te betalen per gebruikte foto maar als er niet snel gereageerd wordt volgen een rits aanmaningen waarbij gedreigd wordt met deurwaarderskosten en ook met rechtszaken. In het verleden hebben onder meer UNIZO en Testaankoop hun beklag gedaan over het agressief optreden van deze inningskantoren.

Wat betreft het transversaal karakter van de vraag: de Gemeenschappen in België zijn bevoegd voor de persoonsgebonden materies zoals cultuur. De Federale overheid staat dan weer in voor het auteursrecht en de controle op de collectieve beheersvennootschappen. Het betreft een transversale aangelegenheid met de Gemeenschappen.

Ik had graag de volgende vragen aan u voorgelegd:

1) Kan u meedelen of en zo ja hoeveel klachten de Economische Inspectie heeft ontvangen betreffende de inningspraktijken van gespecialiseerde kantoren die instaan voor de auteursrechten op afbeeldingen en beeldmateriaal op sociale media en het internet en dit op jaarbasis en dit respectievelijk voor de jongste drie jaar en kan u meedelen welke adviezen er hieromtrent gelden?

2) Kan u meedelen onder welke wetgeving dergelijke inningskantoren van auteursrechten vallen en vindt u het normaal dat men niet eerst een waarschuwing geeft alvorens over te gaan tot de inning van dikwijls exorbitante bedragen die bovendien luidens klachten niet in verhouding staan tot het normale tarief voor het gebruik van de foto's? Kan u dit uitvoerig toelichten?

3) Bent u bereid stappen te ondernemen om dergelijke inningskantoren onder te brengen onder dezelfde controlemaatregelen als de collectieve beheersvennootschappen? Zo neen, waarom niet? Zo ja, kan u dit toelichten?

4) Bent u bereid met de sector van de fotografen samen te zitten om met hen te bekijken in hoeverre deze inningskantoren een werkwijze zouden aannemen die overeenstemt of zou aansluiten met deze van de collectieve beheersvennootschappen?

5) Hoe komt het dat deze privébedrijven deze bedragen mogen innen? Welke regels zijn er met andere woorden voor hun van toepassing? Wat is er tussen hen en de overheid afgesproken? Komen zij deze afspraken na?

6) Kan u meedelen of u hieromtrent reeds klachten hebt ontvangen van consumentenorganisaties of zelfstandigen en zo ja, kan u meedelen welke grieven zij hadden en welke stappen u hieromtrent heeft gezet en desgevallend zal zetten?

7) Kan u meedelen welke het uitkeringspercentage is aan de artiesten vanwege deze bedrijven? Zijn er hieromtrent wettelijke bepalingen voorhanden en zo neen, is dit niet aangewezen?

8) Hoe wordt er beleidsmatig omgegaan met deze problematiek in het buitenland? Heeft u een idee wat onze buurlanden hiermee doen?

9) Kan u meedelen in hoeverre dergelijke vennootschappen vallen onder de Controledienst van de beheersvennootschappen van auteursrechten en naburige rechten? Kan u dit uitvoerig toelichten?

10) Ook in Nederland zijn er vele problemen met het bedrijf Permission Machine en veel klachten. Heeft u contact met uw Nederlandse collega om dit probleem aan te pakken? Indien ja, hoe gaat u dit benaderen? Indien neen, waarom niet?

Antwoord ontvangen op 20 januari 2021 :

1) Ik kan u meedelen dat bij de Economische Inspectie in 2018 en 2019 respectievelijk 33 en 56 klachten werden behandeld over Permission Machine. In 2020 werden tot 9 december 36 klachten met betrekking tot Permission Machine geregistreerd. Geen enkele klacht had betrekking op het gebruik van beeldmateriaal via sociale media.

Daarnaast ontving de Economische Inspectie de afgelopen drie jaar 4 klachten over Copytrack, 3 klachten over ImageLaw, 4 klachten over PicRights en 1 klacht over Imagerights. Het gaat hierbij om vennootschappen die in het buitenland gevestigd zijn en die gemandateerd werden door fotografen of fotoagentschappen om op te treden tegen het ongeautoriseerd gebruik van hun foto’s op websites.

Rechthebbenden, zoals fotografen, foto- en nieuwsagentschappen worden geconfronteerd met auteursrechtelijke inbreuken die in digitale context toenemen. Om die inbreuken een halt toe te roepen doen ze in toenemende mate een beroep op externe partijen. Permission Machine biedt in die context als gespecialiseerde onafhankelijke beheerentiteit haar diensten aan.

De klachten worden binnen de federale overheidsdienst (FOD) Economie behandeld door de Controledienst van de beheersvennootschappen van auteurs- en naburige rechten – onderdeel van de Economische Inspectie.

Naar aanleiding van de klachten heeft de FOD Economie een guidance gepubliceerd voor websitehouders om hen bewust te maken van het auteursrechtelijke kader in geval van gebruik van fotomateriaal.

2) Permission Machine wordt sinds 1 januari 2018 erkend als onafhankelijke beheerentiteit en valt onder een beperkt toezicht door de Controledienst overeenkomstig artikel XI.279, § 3, van het Wetboek van economisch recht (WER).

Op die manier valt deze onderneming onder de regels van boek XI van het Wetboek van economisch recht dat werd aangepast naar aanleiding van de omzetting van de Europese richtlijn 2014/26/EU van het Europees Parlement en de Raad van 26 februari 2014 betreffende het collectieve beheer van auteursrechten en naburige rechten en de multiterritoriale licentieverlening van rechten inzake muziekwerken voor het online gebruik ervan op de interne markt.

Overeenkomstig artikel XI.273/18 WER moeten onafhankelijke beheerentiteiten die in België gevestigd zijn of een bijkantoor hebben in België, een verklaring indienen bij de Controledienst alvorens met hun activiteiten te starten. Vervolgens hebben zij de verplichting om een aangifteformulier in te dienen bij de Controledienst, waarvan de modaliteiten en de bij te voegen inlichtingen en stukken bepaald worden in het koninklijk besluit van 11 maart 2018 tot vastlegging van het aangifteformulier voor de onafhankelijke beheersentiteiten, alsook de inlichtingen en de stukken die bij deze aangifte moeten worden gevoegd.

Bij vaststelling van een auteursrechtelijke inbreuk is een fotograaf, of diens vertegenwoordiger of gemandateerde, niet verplicht eerst een waarschuwing te geven. Het argument dat een websitehouder ter goeder trouw handelde, speelt geen rol. Een websitehouder moet steeds nagaan of een foto auteursrechtelijk beschermd is. Naast het gangbare licentie tarief kan een fotograaf een bijkomende schadevergoeding vorderen wegens het weglaten van de bronvermelding, adaptaties aan de foto, enz.

Uit het onderzoek van de Controledienst is gebleken dat de tarieven die Permission Machine hanteert gangbare tarieven zijn, vergelijkbaar met de tarieven van collectieve beheersvennootschappen zoals SOFAM (MULTIMEDIA MAATSCHAPPIJ VAN DE AUTEURSVAN DE VISUELE KUNSTEN). In de gepubliceerde tarieven maakt Permission Machine ook een onderscheid tussen enerzijds commerciële spelers en websites en anderzijds particulieren en verenigingen. De FOD Economie kan niet oordelen over de hoogte van de tarieven, dit behoort tot de appreciatiebevoegdheid van de rechter.

Indien een websitehouder niet ingaat op het licentieaanbod, kan een ingebrekestelling volgen. Uit de dossiers die de Controledienst ontving, kon evenwel niet worden afgeleid dat effectief werd overgegaan tot het instellen van een rechtszaak door Permission Machine.

3) Op onafhankelijke beheerentiteiten is ingevolge richtlijn 2014/26/EU van het Europees Parlement en de Raad van 26 februari 2014 betreffende het collectieve beheer van auteursrechten en naburige rechten en de multiterritoriale licentieverlening van rechten inzake muziekwerken voor het online gebruik ervan op de interne markt een Europees geharmoniseerd kader van controlemaatregelen van toepassing. De Europese richtlijn is omgezet in het Wetboek van economisch recht (artikel XI 279, § 3, WER). Het is voor mij dan ook niet mogelijk om de controle op nationaal niveau uit te breiden.

4) Onafhankelijke beheerentiteiten verschillen in meerdere opzichten van collectieve beheerorganisaties. Het onderscheid tussen deze actoren is daarenboven, zoals ik hierboven al toelichtte, Europees verankerd.

Een onafhankelijke beheerentiteit is een organisatie waarvan het enige doel of hoofddoel erin bestaat om auteursrechten of naburige rechten te beheren voor rekening van meerdere rechthebbenden en in het gezamenlijk belang van deze rechthebbenden. In tegenstelling tot beheersvennootschappen van auteurs- of naburige rechten zijn het organisaties met een commerciële doelstelling die noch direct, noch indirect eigendom zijn van de rechthebbenden.

Permission Machine valt met andere woorden niet onder de zeggenschap van de rechthebbenden (fotografen) die gebruik maken van hun diensten.

5) Overeenkomstig artikel XI.273/18 WER moeten onafhankelijke beheerentiteiten die in België gevestigd zijn, een verklaring indienen bij de Controledienst alvorens met hun activiteiten te kunnen starten. Vervolgens is er de verplichting om een aangifteformulier in te dienen bij de Controledienst, waarvan de modaliteiten en de bij te voegen inlichtingen en stukken bepaald worden in het koninklijk besluit van 11 maart 2018. Permission Machine is een onafhankelijke beheerentiteit die op het Belgische grondgebied is erkend sinds 1 januari 2018.

Er is een beperkte controle overeenkomstig artikel XI.279, § 3, WER. Wanneer de Controledienst klachten ontvangt gaat ze ook na of er inbreuken op het WER werden gepleegd. Tot op heden konden geen inbreuken worden vastgesteld.

6) De Controledienst ontving zowel klachten van particulieren als van belangenorganisaties en zelfstandigen die allen het standpunt van de Controledienst ontvingen. Dit standpunt is niet verschillend gebleken naargelang het statuut van de klager.

Zoals ik reeds heb toegelicht vond er naar aanleiding van alle klachten die werden ontvangen een onderzoek plaats door de Controledienst maar konden geen inbreuken worden vastgesteld.

7) Overeenkomstig artikel XI.269 WER dient een onafhankelijke beheerentiteit informatie te verschaffen aan de rechthebbenden onder meer omtrent de toegewezen rechteninkomsten en de beheerskosten. De wet legt geen minimumpercentage vast, dit behoort tot de individuele afspraken die worden gemaakt tussen een rechthebbende en Permission Machine.

8) Ook in andere Europese landen zijn inningskantoren actief (bijvoorbeeld Copytrack, Imagerights, Getty images) die optreden tegen onrechtmatig gebruik van fotomateriaal in opdracht van de fotografen en fotoagentschappen. Het betreft dus geen Belgisch fenomeen maar een praktijk die ook welgekend is in onze buurlanden.

9) Onafhankelijke beheerentiteiten vallen onder het toezicht van de Controledienst (artikel XI.279, § 3 WER). Het toezichtsniveau is beperkter conform de Europese richtlijn 2014/26/EU. Ik verwijs naar mijn toelichting bij voorgaande vragen.

10) In het verleden heeft de Controledienst beheersvennootschappen reeds contact opgenomen met het Nederlands toezichtsorgaan, met name het College van Toezicht Auteursrechten, waarbij een informatie-uitwisseling over de activiteit van Permission Machine volgde. De voorbije jaren is er geen contactopname meer geweest.