Schriftelijke vraag nr. 7-64

van Carina Van Cauter (Open Vld) d.d. 19 september 2019

aan de minister van Veiligheid en Binnenlandse Zaken

Extreemrechts en extreemlinks - Geweldsdreiging - Toename - Indicatoren - Aantal daden van geweld - Handhaving - Deradicalisering

extremisme
radicalisering
geweld
Nederland
officiële statistiek
terrorisme

Chronologie

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-63

Vraag nr. 7-64 d.d. 19 september 2019 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

De Nederlandse Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) waarschuwt voor een groeiend zelfvertrouwen bij rechtsextremisten. De focus blijft gericht op acties tegen de vermeende islamisering van Nederland, de komst van asielzoekers en het veronderstelde verlies van de Nederlandse identiteit. Geweld door eenlingen of kleine groepen is volgens de NCTV denkbaar. Links extremistische groepen hebben de afgelopen maanden nauwelijks acties uitgevoerd.

Nederlandse extreemrechtse groeperingen zijn vooral actief met intimiderende en radicale acties, maar er zijn geen aanwijzingen dat zij gewelddadig zouden willen gaan opereren. Rechts in Verzet (RiV), een afsplitsing van Pegida, is een nieuwe groepering met enkele leden die de laatste periode verantwoordelijk was voor een aantal intimiderende protestacties. Opvallend is verder dat sommige extreemrechtse groeperingen aan zelfvertrouwen lijken te winnen. Daarmee neemt onder meer de kans toe op confrontatiegeweld met extreemlinkse tegendemonstranten. In algemene zin wordt al langer ingeschat dat ernstig extreemrechts geweld voornamelijk voorstelbaar is vanuit snel radicaliserende groepjes of eenlingen.

Wat betreft het transversaal karakter van de vraag : de verschillende regeringen en schakels in de veiligheidsketen zijn het eens over de fenomenen die de komende vier jaar prioritair moeten worden aangepakt. Die staan gedefinieerd in de kadernota Integrale Veiligheid en het Nationaal Veiligheidsplan voor de periode 2016 2019, en werden besproken tijdens een Interministeriële Conferentie, waarop ook de politionele en justitiële spelers aanwezig waren. Het betreft aldus een transversale aangelegenheid met de Gewesten waarbij de rol van de Gewesten vooral ligt in het preventieve luik.

Graag had ik dan ook volgende vragen voorgelegd aan u:

1) Kan u meedelen of uzelf of de respectieve veiligheidsdiensten over informatie beschikken die wijst op een toegenomen zelfvertrouwen bij extreemrechtse groeperingen waarbij het risico op geweld door eenlingen of kleine groepen denkbaar is? Is er met andere woorden een gelijkaardige tendens bij ons zichtbaar als in Nederland wat betreft extreem rechts en / of extreem links? Zo ja, kan u dat toelichten?

2) Kan u meedelen, voor de laatste drie jaar en op jaarbasis, hoeveel rechtsextremistische groeperingen er zijn bijgekomen? Kan u meedelen hoeveel leden en of sympathisanten ze tellen? Zo neen, over welke andere cijfermatige indicatoren beschikt u? Kan u die toelichten?

3) Is er sprake van een toegenomen dreiging van het geweld en / of aanslagen vanwege extreemrechtse groeperingen of individuen? Kan u dat toelichten?

4) Hoeveel daden van geweld, intimidatie en/of pogingen tot aanslagen vonden er de laatste drie jaar plaats vanwege extreemrechtse groeperingen? Is er sprake van een toename? Kan u dat toelichten?

5) Is er sprake van een toegenomen risico van snel radicaliserende extreemrechtse of linkse groepen of eenlingen? Kan u die duiden en meedelen hoe er tegen wordt opgetreden met «counternarrative» en desgevallend ook op het vlak van deradicalisering?

6) Kan u meedelen of er de laatste drie jaar extreemrechtse websites die vanuit ons land opereerden offline werden gehaald op vraag van de politie en / of de inlichtingendiensten? Zo neen, hoe verklaart u dat, aangezien er volgens diverse bronnen sprake zou zijn van een toename? Zo ja, kan u dat cijfermatig duiden?

Antwoord ontvangen op 24 oktober 2019 :

We verwijzen in eerste naar de antwoorden van de Veiligheid van de Staat (VSSE) op uw schriftelijke vraag nummer 7-63 aan de minister van Justitie.

1) De situatie en tendensen met betrekking tot uiterst rechts zijn gelijkaardig in België en Nederland. Naast de reeds lang gekende klassieke rechts-extremistische groeperingen is er een waarneembare toename van individuen en kleine cellen met een rechts-extremistische gedachtengoed die het gebruik van geweld legitimeren.

Wat links-extremisme betreft is er een afname in gewelddadige activiteiten merkbaar. De gewelddaden uit deze hoek kwamen uit een zeer beperkte groep anarchisten, die momenteel, in afwachting van de uitspraak van het juridische proces tegen hen, hun acties zwaar teruggeschroefd hebben.

2) Aantal rechtsextremistische groeperingen de laatste drie jaar:

– 2017: 17;

– 2018: 9;

– 2019: 12.

Het is onmogelijk te bepalen hoeveel leden of sympathisanten een bepaalde groepering heeft omdat niet elke groepering een duidelijke lidmaatschapsprocedure heeft.

3) Momenteel beperkt het rechts-extremisme in België zich haast volledig tot de virtuele wereld. Steeds meer individuen (lone actors) en kleine cellen uiten echter op sociale media hun wens om meer militante acties te ondernemen.

4) De Algemene Nationale Gegevensbank (ANG) is een politiedatabank waarin feiten geregistreerd worden op basis van processen-verbaal die voortvloeien uit de missies van de gerechtelijke en bestuurlijke politie. Zij laat toe om tellingen uit te voeren op verschillende statistische variabelen, zoals het aantal geregistreerde feiten, de modi operandi, de voorwerpen gehanteerd bij het misdrijf, de gebruikte vervoermiddelen, de bestemmingen-plaats, enz.

Op basis van de informatie in de ANG is het mogelijk om te rapporteren over bedreigingen, dat wil zeggen het opwekken van een ernstige vrees voor een aanslag tegen personen of tegen eigendommen.

De onderstaande tabel bevat het aantal door de politie geregistreerde feiten inzake bedreigingen met een opdeling per subklasse, zoals geregistreerd in de ANG op basis van de processen-verbaal, voor de periode 2016-2018 op nationaal niveau. Deze gegevens zijn afkomstig van de databankafsluiting van 26 april 2019.

Tabel: aantal geregistreerde feiten inzake bedreigingen per subklasse

(Bron: federale politie)

Op basis van de politiële criminaliteitsstatistieken is het niet mogelijk om aan te geven of en van welke (extreemrechtse of extreemlinkse) organisatie / groepering deze bedreigingen afkomstig zijn. Bijgevolg kan er geen gedetailleerder antwoord op deze vraag geformuleerd worden.

5) Traditionele countermessaging-campagnes zijn niet altijd evident. Het vertrouwen in overheid en media is zeer klein in rechts-extremistische groepen.

Ondanks alle inspanningen van vele diensten, zullen er altijd rechts-extremistische boodschappen op het Internet circuleren. Het is daarom belangrijk om de bevolking weerbaar en kritisch te maken tegenover extremistische boodschappen.

Op het vlak van deradicalisering, zijn er in ons land momenteel geen specifieke exit-programma’s voor rechts-extremisten. Binnen het Plan R worden ook rechts-extremisten opgevolgd, zowel via de nationale thematische werkgroep als via de lokale taskforces.

6) In 2018 werden 6 gevallen met betrekking tot extremisme (ongeacht links of rechts) ontvangen en uitgevoerd op vraag van inlichtingendiensten.

Betreffende propaganda, terrorisme, radicalisme en gewelddadig extremisme:

In 2017 werden 5 sociale media profielen van groeperingen naar de platforms verwezen.

In 2018 werden 3 sociale media profielen van groeperingen naar de platforms verwezen.

Betreffende de opzoekingen naar beschikbare elementen op Internet ten voordele van de Geïntegreerde Politie in het kader van de gerechtelijke dossiers:

In 2017 werden 9 opzoekingen uitgevoerd.

In 2018 werden 8 opzoekingen uitgevoerd.

Uitvoering van vorderingen betreffende de tijdelijke verwijdering, wissen van domeinnaam of omleiding van illegale websites:

Sinds 2017 werden 3 vorderingen uitgevoerd.