SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2011-2012 Zitting 2011-2012
________________
24 avril 2012 24 april 2012
________________
Question écrite n° 5-6112 Schriftelijke vraag nr. 5-6112

de Jacky Morael (Ecolo)

van Jacky Morael (Ecolo)

au vice-premier ministre et ministre des Affaires étrangères, du Commerce extérieur et des Affaires européennes

aan de vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Europese Zaken
________________
L'accord commercial anti-contrefaçon (ACTA) De handelsovereenkomst ter bestrijding van namaak (ACTA) 
________________
Internet
protection de la vie privée
contrefaçon
propriété intellectuelle
droit d'auteur
ratification d'accord
accord commercial (UE)
internet
eerbiediging van het privé-leven
namaak
intellectuele eigendom
auteursrecht
ratificatie van een overeenkomst
handelsovereenkomst (EU)
________ ________
24/4/2012Verzending vraag
18/6/2012Antwoord
24/4/2012Verzending vraag
18/6/2012Antwoord
________ ________
Herkwalificatie van : vraag om uitleg 5-1921 Herkwalificatie van : vraag om uitleg 5-1921
________ ________
Question n° 5-6112 du 24 avril 2012 : (Question posée en français) Vraag nr. 5-6112 d.d. 24 april 2012 : (Vraag gesteld in het Frans)

L'Accord commercial anti contrefaçon (ACTA en anglais) a été négocié de 2007 à 2010 entre la Commission européenne, mandatée par ses États membres, l'Australie, le Canada, la République de Corée, les Etats-Unis d'Amérique, le Japon, le Royaume du Maroc, les États-Unis mexicains, la Nouvelle Zélande, la République de Singapour et la Confédération suisse.

Son principal objectif est d'établir un cadre international complet pour lutter contre la violation des droits en matière de propriété intellectuelle. Le texte balaye un grand nombre de domaines, allant de la contrefaçon de médicaments, à la piraterie informatique en passant par le téléchargement sur Internet.

Outre les critiques qui ont été formulées par de nombreux acteurs concernant le manque de transparence du processus de négociation, j'y reviendrai, le fond du texte est dénoncé, notamment par le Parlement européen qui a, en septembre 2010, voté une résolution plutôt hostile au Traité. Le Parlement européen et les parlements nationaux ont jusqu'au 1er mai 2013 pour se prononcer sur ce Traité.

Une part importante du traité ACTA porte sur les échanges culturels sur Internet. À ce titre, il m'intéresse particulièrement car vous n'êtes pas sans savoir que ma collègue Freya Piryns et moi-même, à la suite de du sénateur Benoit Hellings, avons déposé une proposition de loi visant à adapter la perception du droit d'auteur à l'évolution technologique tout en préservant le droit à la vie privée des usagers d'Internet (doc. Sénat n° 5-590/1 - 2010/2011). Le précédent ministre en charge, monsieur Vincent Van Quickenborne, a décidé de solliciter l'avis du Conseil de la propriété intellectuelle à l'égard de notre proposition, ainsi qu'à propos de celle du sénateur Miller portant sur la même thématique (doc. Sénat n° 5-741/1 - 2010/2011). Nous sommes toujours dans l'attente de cet avis. L'ACTA entrainera par ailleurs des implications sur la manière dont la Belgique pourra choisir sa solution afin de préserver la liberté d'expression et la vie privée sur Internet tout en protégeant la capacité de création de contenus.

L'objet de ma question écrite porte aujourd'hui essentiellement sur la forme et les procédures qui ont conduit à la rédaction de cet Accord ainsi que sur les procédures d'assentiment par les États membres, dont la Belgique, qui suivront.

Ce texte a en effet été négocié en plusieurs phases de manière extrêmement discrète : votre prédécesseur précisait à cet égard que ni le contenu du mandat de la Commission, ni les documents relatifs aux négociations ACTA, n'ont été rendu publics. Certes, la Commission a régulièrement rendu compte de l'avancement des négociations ACTA aux États membres de l'Union européenne, qui ont été consultés sur les différents chapitres au sein du comité de la Politique commerciale du Conseil et dans des groupes de travail compétents pour des aspects plus spécifiques tels que les mesures aux frontières. In fine, la position belge aura été déterminée dans le cadre des réunions de concertation organisées régulièrement, entre tous les interlocuteurs compétents, par la direction générale Coordination et Affaires européennes de son département. Les Parlements ont donc jusqu'à présent été tenus à l'écart de cet important Traité.

Cela étant, un grand nombre de pays membres de l'Union a déjà signé ce Traité: la Belgique en fait partie.

Pouvez-vous m'expliquer les raisons pour lesquelles ce Traité a été négocié avec si peu de transparence ?

Pouvez-vous nous faire part de la position du gouvernement à l'égard de ce Traité et des menaces en matière de respect des libertés privées qu'il contient ? Le premier ministre polonais a pour sa part déclaré dernièrement " S'il s'avère vrai que ACTA peut constituer un danger à la liberté, nous n'allons pas soumettre cet accord à la ratification au Parlement ".

Enfin, pouvez-vous nous préciser le processus et l'agenda de ratification de ce traité en Belgique ? La tenue d'un débat public, transparent et démocratique sur ce sujet d'importance semble plus qu'urgente.

 

De handelsovereenkomst ter bestrijding van namaak (ACTA in het Engels) werd tussen 2007 en 2010 onderhandeld tussen de Europese Commissie, daartoe gelast door haar lidstaten, Australië, Canada, Korea, de Verenigde Staten, Japan, Marokko, Mexico, Nieuw-Zeeland, Singapore en Zwitserland.

De belangrijkste doelstelling van die overeenkomst bestaat erin een alomvattend internationaal kader vast te stellen om de schending van de intellectuele eigendomsrechten te bestrijden. De tekst behelst een groot aantal domeinen, gaande van namaak van geneesmiddelen tot informaticapiraterij en het downloaden via het internet.

Naast de kritiek van tal van actoren over het gebrek aan transparantie van het onderhandelingsproces, wordt de strekking van de tekst aan de kaak gesteld, vooral door het Europees Parlement, dat in september 2010 een resolutie heeft aangenomen die eerder tegen het Verdrag gekant is. Het Europees Parlement en de nationale parlementen kunnen zich nog tot 1 mei 2013 uitspreken over dit Verdrag.

Een belangrijk gedeelte van het ACTA-Verdrag handelt over de culturele uitwisselingen via internet. Dat interesseert mij bijzonder, want u weet wellicht dat mijn collega Freya Piryns en ikzelf, in navolging van senator Benoit Hellings, een wetsvoorstel hebben ingediend tot aanpassing van de inning van het auteursrecht aan de technologische ontwikkeling, terwijl de persoonlijke levenssfeer van de internetgebruikers beschermd wordt (stuk Senaat nr -5-590/1 – 2010/2011). De vorige bevoegde minister, de heer Vincent Van Quickenborne, heeft beslist het advies van de Raad voor de Intellectuele Eigendom te vragen over ons voorstel, alsook over het voorstel van senator Miller over hetzelfde onderwerp (Stuk Senaat, nr. 5-741 – 2010-2011). Wij wachten nog altijd op dat advies. De ACTA zal overigens gevolgen hebben voor de wijze waarop België een oplossing kan kiezen om de vrije meningsuiting en de persoonlijke levenssfeer op internet te vrijwaren, terwijl het vermogen om inhoud te creëren wordt beschermd.

Het voorwerp van deze schriftelijke vraag heeft hoofdzakelijk betrekking op de vorm en de procedures die geleid hebben tot de redactie van deze overeenkomst, alsook op de procedures voor de instemming door de lidstaten, waaronder België, die daarop zullen volgen.

Over deze tekst werd immers in verschillende stadia zeer discreet onderhandeld: uw voorganger heeft in dat opzicht verklaard dat noch de inhoud van de opdracht van de Commissie, noch de documenten met betrekking tot de ACTA-onderhandelingen openbaar werden gemaakt. De Commissie heeft bij de lidstaten van de Europese Unie weliswaar geregeld verslag uitgebracht over de voortgang van de ACTA-onderhandelingen. Over de verschillende hoofdstukken werden ze geraadpleegd in het Comité Handelspolitiek van de Raad en de werkgroepen bevoegd voor de meer specifieke aspecten, zoals de maatregelen aan de grenzen. Uiteindelijk zal het Belgisch standpunt bepaald worden in het kader van de overlegvergaderingen die door de directie-generaal Europese Zaken en coördinatie van zijn departement georganiseerd worden tussen alle bevoegde gesprekspartners. De Parlementen werden tot dusver dus buiten dat belangrijke Verdrag gehouden.

Toch hebben heel wat lidstaten van de Unie het Verdrag al ondertekend, waaronder België.

Kunt u mij een verklaring geven voor het feit dat over dit Verdrag met zo weinig transparantie werd onderhandeld ?

Wat is het standpunt van de regering ten opzichte van dit Verdrag en het risico met betrekking tot het respect van de persoonlijke vrijheden dat het inhoudt? De Poolse eerste minister heeft onlangs verklaard dat, indien blijkt dat de ACTA een risico kan inhouden voor de vrijheid, het akkoord niet voor ratificatie zal worden voorgelegd aan het Parlement.

Kunt u de procedure en de agenda voor de ratificatie van dit verdrag in België preciseren? Daarover moet blijkbaar dringend een openbaar, transparant en democratisch debat worden gevoerd.

 
Réponse reçue le 18 juin 2012 : Antwoord ontvangen op 18 juni 2012 :

Je remercie l’honorable membre de me donner l’opportunité de m’exprimer sur cet accord qui semble provoquer une certaine agitation depuis quelques semaines.

S’agissant plus précisément de la procédure de négociation suivie dans le cadre de l’'Accord commercial anti contrefaçon (ACTA), celle –ci est celle habituellement suivie dans le cadre de négociations plurilatérales dans le domaine commercial. Au cours de ces négociations, les parties conviennent que les documents relatifs aux négociations ne sont rendus publics qu'avec l'accord unanime de toutes les parties. Dans le cas de l’ACTA, à la suite d’une demande de l’Union européenne (UE) et de ses États membres au cours du 8e cycle de négociation (Nouvelle Zélande, 12-16 avril 2010), les partenaires des négociations ont accepté de publier le texte du projet d’accord dès la fin de ce cycle et de répondre ainsi aux préoccupations exprimées au regard de la transparence. Le texte a donc été rendu public le 21 avril 2010.

Au niveau européen, les négociations ont été menées à la fois par la Commission européenne qui négociait au nom de l’UE et ses États membres, et dans une moindre mesure par la Présidence tournante du Conseil de l’UE en coopération étroite avec la Commission pour certains aspects spécifiques, la grande partie de l’accord relevant de la compétence exclusive de l’UE.

A toutes les étapes de la négociation, les États membres ont été associés. La position européenne était discutée, notamment au sein de groupes de travail, et régulièrement coordonnée au sein du Comité de la politique commerciale du Conseil de l’Union européenne. Chaque gouvernement a eu accès à l’ensemble des documents relatifs aux négociations. En outre, au cours du processus de négociation de l’ACTA, la Commission européenne a régulièrement informé le Parlement européen, les milieux intéressés et le public à propos des objectifs et des grandes lignes des négociations.

Comme vous l’avez relevé, au niveau belge, la position a été discutée et élaborée avec la participation de tous les acteurs compétents au cours de multiples réunions de coordinations organisées par de la Direction générale Coordination et Affaires européennes du Service public fédéral (SPF) Affaires étrangères.

A la lumière de ces éléments, il apparaît que les négociations relatives à l’ACTA n’ont conservé un caractère de confidentialité qu’en application des usages et pratiques habituels en matière de négociations commerciales, sans préjudice de l’information circonstanciée qui fut communiquée par la Commission et les États membres de l’UE.

L’ACTA a été adopté conformément à la procédure suivie dans le cadre de négociations commerciales internationales.

La suite du processus de ratification consiste à soumettre l’Accord au Parlement européen et aux parlements nationaux. Suite à l’accord du Parlement européen, les procédures de ratifications nationales peuvent débuter. En Belgique, la procédure de ratification des traités internationaux implique l’assentiment du Parlement fédéral et donc un contrôle parlementaire.

Au vu des remous que l’ACTA suscite, la Commission européenne a décidé de consulter la Cour de justice de l’UE sur la compatibilité de l’Accord avec le Traité de l’Union en matière de droits fondamentaux. La procédure vient d’être lancée ce 4 avril et celle-ci pourrait durer un certain temps.

Il apparait logique, dès lors, d’attendre l’avis de la Cour de justice de l’UE avant de soumettre l’Accord au Parlement fédéral.

Ik moet het geachte lid bedanken om mij de gelegenheid te geven mij uit te drukken over dit akkoord dat al enkele weken een bepaalde onrust te veroorzaken.

Het betreft meer precies het gevolg van de onderhandelingsprocedure in het kader van de handelsovereenkomst ter bestrijding van namaak (ACTA), deze vindt zoals gewoonlijk plaats in het kader van plurilaterale onderhandelingen op commerciële vlak. In de loop van deze onderhandelingen gaan alle partijen ermee akkoord dat de documenten i.v.m. de onderhandelingen bekend worden gemaakt enkel met de unanieme toestemming van alle partijen. Betreffende ACTA, na een aanvraag van de Europese Unie (EU) en haar lidstaten tijdens de achtste onderhandelingsrond (Nieuw-Zeeland, 12-16 april 2010), hebben de onderhandelingspartners aanvaard de tekst van het akkoordproject bekend te maken op het einde van dit rond en daardoor een antwoord te geven op de bekommernis uitgedrukt inzake transparantie. De tekst werd dus bekendgemaakt op 21 april 2010.

Op Europees vlak werden de onderhandelingen geleid door zowel de Europese Commissie, die onderhandelde namens de EU en haar lidstaten, als, in een mindere maat, door de roterende Voorzitterschap van de Raad in nauwe samenwerking met de Commissie voor bepaalde specifieke aspecten. Het merendeel van het akkoord is een exclusieve competentie van de EU.

De lidstaten werden bijgestaan tijdens elke stap van de onderhandelingen. Het Europese standpunt werd besproken, voornamelijk binnen de werkgroepen, en regelmatig gecoordonneerd binnen het Comité voor het handelsbeleid binnen de Raad van de EU. Elke regering heeft toegang tot alle betrokken documenten. In de loop van de onderhandelingsprocedure van ACTA heeft bovendien de Europese Commissie regelmatig het Europese Parlement, de betrokken sectoren en het publiek op de hoogte gebracht van de objectieven en de grote lijnen van de onderhandelingen.

Zoals u het aangaf werd het standpunt op het Belgisch niveau besproken en uitgewerkt met de samenwerking van alle competente actoren tijdens verscheidene coördinatievergaderingen georganiseerd door de Directie-Generaal Europese Zaken en coördinatie van Federale Overheidsdienst (FOD) Buitenlandse Zaken.

In het licht van deze evenementen blijkt het dat de onderhandelingen in verband met het ACTA een vertrouwelijkheidaspect hebben behouden, alleen maar om de gewoonten en gebruiken betreffende commerciële onderhandelingen toe te passen, zonder afbreuk te doen aan de omstandige informatie gecommuniceerd door de Commissie en de lidstaten van de EU.

Het ACTA werd goedgekeurd conform de te volgen procedure in het kader van de internationale commerciële onderhandelingen.

Nu moet het akkoord goedgekeurd worden door het Europese Parlement en nationale parlementen. Na de goedkeuring van het Europese Parlement kunnen de nationale procedures beginnen. In België, houdt het ratificatieproces van internationale verdragen de goedkeuring van het federale Parlement in en dus een parlementaire goedkeuring.

Aangezien de onrusten veroorzaakt door het ACTA heeft de Europese Commissie beslist om het Hof van Justitie van de Europese Unie te raadplegen over de compatibiliteit van het Akkoord met het EU Verdrag in verband met fundamentele rechten. Het proces is begonnen de data 4 april et zou lang kunnen duren.

Het lijkt dan logisch om te wachten op de beslissing van het Hof van Justitie van de EU vooraleer de goedkeuring van het federale Parlement te vragen.