SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2010-2011 Zitting 2010-2011
________________
3 décembre 2010 3 december 2010
________________
Question écrite n° 5-499 Schriftelijke vraag nr. 5-499

de Guido De Padt (Open Vld)

van Guido De Padt (Open Vld)

au secrétaire d'État à la Mobilité, adjoint au Premier Ministre

aan de staatssecretaris voor Mobiliteit, toegevoegd aan de Eerste Minister
________________
Usagers faibles - Nombre d'accidents - Mesures de sécurité - Airbags pour cyclistes et système automatique de freinage Zwakke weggebruikers - Aantal ongevallen - Veiligheidsmaatregelen - Fietserairbags en automatisch remsysteem 
________________
sécurité routière
accident de transport
équipement de véhicule
piéton
véhicule à deux roues
statistique officielle
verkeersveiligheid
ongeval bij het vervoer
automobieluitrusting
voetganger
tweewielig voertuig
officiële statistiek
________ ________
3/12/2010Verzending vraag
1/2/2011Antwoord
3/12/2010Verzending vraag
1/2/2011Antwoord
________ ________
Question n° 5-499 du 3 décembre 2010 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-499 d.d. 3 december 2010 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Dans la réponse à une question écrite antérieure (n° 59 du 15 mai 2008, Chambre, QRVA 52-023 du 23 juin 2008, page 5281) relative aux accidents entre automobiles et cyclistes, il était indiqué qu’il faut évidemment rechercher des solutions visant à réduire autant que possible les conséquences d’un accident entre un cycliste ou un piéton et une voiture.

Pour ce faire, toutes sortes d’essais sont réalisés en vue d’améliorer la capacité des voitures à limiter les dommages corporels en cas de choc avec un usager faible par le recours à des matériaux souples à l’avant et par l’installation d’airbags. De tels systèmes ne peuvent être introduits qu’au niveau européen étant donné qu’ils doivent répondre aux prescriptions européennes en matière d’homologation. Il était également indiqué que les mesures visant à réduire la gravité des lésions, doivent avoir pour but premier d’éviter les accidents impliquant des cyclistes.

Chez nos voisins du nord, TNO a franchi une étape en développant l'airbag pour cycliste. Cinq voitures de service de KPN à Utrecht et à La Haye effectueront le Sensor Field Test pendant un an. Ce système de capteur a pour but de veiller à ce que l'airbag ne s'ouvre qu'en cas de collision effective avec un vélo ou un piéton. Ces voitures ne sont pas encore équipées d'airbag pour cyclistes mais de capteurs permettant de détecter les piétons et les vélos. On teste également le système pour s'assurer qu'il fonctionne quelles que soient les conditions météorologiques. Le système de capteurs peut également être utilisé pour d'autres applications sécuritaires, par exemple le freinage automatique visant à protéger les cyclistes et les piétons. Diverses études réalisées par TNO à la demande du ministère du Verkeer en Waterstaat et du Fietsersbond montrent qu'un système de freinage automatique ou d'airbag installé à l'avant d'un véhicule est la solution la mieux adaptée pour protéger les usagers faibles de la circulation.

Je souhaiterais dès lors obtenir une réponse aux questions suivantes :

1) Le Secrétaire d'État dispose-t-il de données chiffrées relatives au nombre d'accidents survenus avec des vélos en 2007, 2008 et 2009, ventilés selon la gravité des lésions et l'issue fatale ? Les lésions crâniennes sont-elles encore les principales causes de décès ? Quelles autres lésions et causes de décès rencontre-t-on ?

2) Peut-il me donner un aperçu de l'état des recherches dans notre pays et en Europe sur les possibilités d'améliorer les capacités d'une voiture à limiter les dommages corporels en cas de collision ?

3) Peut-il détailler les mesures prises dans notre pays durant ces trois années et demi en vue de prévenir les accidents impliquant des cyclistes ?

4) Estime-t-il toujours que l'installation d'airbags soit un bon système ? Fait-il également confiance au développement d'un système automatique de freinage visant à protéger les usagers faibles de la circulation ?

 

In antwoord op een eerdere schriftelijke vraag (nr. 59 van 15 mei 2008, Kamer, QRVA 52-023 23 juni 2008, p. 5281) betreffende ongevallen tussen personenwagens en fietsers werd verklaard dat het duidelijk is dat dient te worden gezocht naar oplossingen die de gevolgen van een ongeval tussen een fietser of een voetganger en een personenwagen zoveel mogelijk verzachten.

Daartoe worden allerlei proeven uitgevoerd, die de "botsvriendelijkheid" van wagens moeten verbeteren door het gebruik van zachte materialen vooraan en het inbouwen van airbags. De introductie van dergelijke systemen kan echter alleen in Europees verband gebeuren, aangezien zij deel dienen uit te maken van de Europese homologatievoorschriften. Er werd ook gesteld dat de maatregelen die bedoeld zijn om de ernst van de letsels te verminderen in de eerste plaats ongevallen met fietsers moeten voorkomen.

Bij onze noorderburen is TNO begonnen met de volgende stap in de ontwikkeling van de fietsersairbag. Gedurende een jaar gaan vijf serviceauto's van KPN in Utrecht en Den Haag de Sensor Field Test uitvoeren. Dit sensorsysteem moet ervoor zorgen dat de airbag alleen open gaat bij een daadwerkelijke botsing met een fietser of voetganger. Deze auto´s hebben nog geen fietserairbag, maar sensoren voor de detectie van voetgangers en fietsers. Er wordt ook getest of het systeem in alle weersomstandigheden werkt. Het sensorsysteem kan tevens worden gebruikt voor andere actieve veiligheidstoepassingen, zoals automatisch remmen ter bescherming van fietsers en voetgangers. Uit verschillende studies van TNO, uitgevoerd voor het ministerie van Verkeer en Waterstaat en de Fietsersbond, is namelijk gebleken dat een automatisch remsysteem of een airbag op de voorruit van een auto de meest geschikte oplossingen zijn ter bescherming van kwetsbare verkeersdeelnemers.

In dit kader volgende vragen:

1) Heeft de staatssecretaris cijfers over het aantal ongevallen met fietsers in 2007, 2008 en 2009, uitgesplitst per ernst en dodelijke afloop? Zijn hoofdletsels nog altijd de belangrijkste doodsoorzaak? Welke andere letsels en doodsoorzaken komen nog voor?

2) Kan hij een overzicht geven van de stand van zaken betreffende de onderzoeken naar de botsvriendelijkheid van auto's in ons land en in Europa?

3) Kan hij opsommen welke maatregelen de afgelopen drieënhalf jaar zijn genomen om ongevallen met fietsers te voorkomen in België?

4) Blijft hij van oordeel dat het inbouwen van airbags een goed systeem is? Gelooft hij ook in de ontwikkeling van een automatisch remsysteem ter bescherming van de zwakke weggebruikers?

 
Réponse reçue le 1 février 2011 : Antwoord ontvangen op 1 februari 2011 :

J'ai l'honneur de répondre à l'honorable membre ce qui suit :

1. Les chiffres les plus récents sur les accidents datent de 2008. Cette année-là, quatre-vingt-six cyclistes ont perdu la vie dans un accident de la circulation et respectivement 905 et 7 131 cyclistes ont été gravement et légèrement blessés. On a enregistré en tout, 7 696 accidents comptant au moins un cycliste blessé.

Depuis 1991, le nombre de cyclistes légèrement blessés est resté stable ; le nombre de blessés graves et le nombre de tués trente jours a, depuis cette année-là, diminué environ de moitié. Depuis l'an 2000, le nombre d'accidents ayant occasionné des lésions corporelles à un cycliste reste plus ou moins stable. La gravité des accidents avec des cyclistes a diminué de moitié entre 2000 et 2005 et s'est ensuite stabilisée.

Le tableau ci-dessous donne un aperçu du nombre de victimes cyclistes et des accidents avec des cyclistes (chiffres pondérés, 2005-2008)


Tués

30 jours

Blessés graves

Blessés légers

Accidents avec au moins

un cycliste blessé ou tué

2005

71

951

7 020

7 655

2006

91

918

6 840

7 411

2007

90

936

7 028

7 596

2008

86

905

7 131

7 696

Source : Service public fédéral (SPF) Économie DG SIE/Infographie : IBSR (Institut belge pour la sécurité routière)

Aux Pays-Bas, il apparait que 30% des lésions graves des cyclistes sont des lésions à la tête (SWOV-factsheet Fietshelmen, 2007). Une étude allemande ayant analysé en détail les blessures de plus de 3 000 cyclistes impliqués dans des accidents (Otte, 2008) démontre même que la moitié des cyclistes grièvement blessés souffraient d’une lésion à la tête.

2. La directive européenne relative à la protection des piétons et autres usagers vulnérables de la route (devenue Règlement en 2009) a introduit certaines exigences techniques auxquelles doivent répondre les faces avant de véhicules neufs. À ce moment, les règles de protection sont devenues plus sévères (Règlement européen n° 78/2009 du Parlement européen et du Conseil du 14 janvier 2009).

Ce règlement pose également les fondements pour de nouveaux systèmes d'aide. La Commission européenne suit actuellement les développements techniques dans le domaine des exigences de sécurité passive, des systèmes de freinage assisté et diverses technologies de sécurité active visant à mieux protéger les usagers vulnérables de la route. D'ici le 24 février 2014, la Commission reconsidère la faisabilité et l'application de telles exigences plus strictes en matière de sécurité passive. Elle évaluera également le fonctionnement de ce règlement par rapport à l'utilisation et l'efficacité des systèmes de freinage assisté et autres technologies de sécurité active.

3. En ce qui concerne la sensibilisation, de nombreuses campagnes et actions se rapportant aux cyclistes ont été organisées dans la période située entre 2007 et 2010.

La sécurité des cyclistes est largement influencée par l’environnement routier. Les travaux à l’infrastructure exécutés par le gestionnaire de voirie comme par exemple l’élimination des points noirs, l’adaptation des carrefours et ronds-points, l’aménagement de pistes cyclables et des réseaux cyclables, tendent tous à limiter le nombre d'accidents à vélo.

Spécifiquement, une grande attention est attachée aux accidents d’angle mort. Depuis 2003, l'installation de rétroviseurs « angle mort » supplémentaires sur les camions est obligatoire, tandis que les systèmes avec caméra sont également permis. Cela n’empêche pas que tant les chauffeurs de camion que les cyclistes doivent être sensibilisés pour l’angle mort en virant à droite. L’IBSR examine actuellement l’utilité de systèmes complémentaires sur les poids lourds.

4. Une étude exécutée pour le compte de la Commission montre que la protection des piétons pourrait s’améliorer considérablement en combinant des systèmes actifs et passifs. Des systèmes de sécurité actifs comme BAS (Brake Assist System) ou Collision Avoidance System (par lequel le véhicule est freiné automatiquement lors de la présence d’un « obstacle ») peuvent considérablement augmenter la sécurité des piétons et cyclistes. Ces systèmes ne peuvent toutefois pas remplacer, mais doivent compléter les systèmes de sécurité passive qui offrent un niveau de protection élevé.

Ik heb de eer het geachte lid het volgende te antwoorden:

1. De meest recente ongevallencijfers dateren van het jaar 2008. In dat jaar kwamen zesentachtig fietsers om in het verkeer en werden respectievelijk 905 en 7 131 fietsers zwaar en licht gewond. In totaal werden 7 696 ongevallen geregistreerd met minstens één gewonde fietser.

Het aantal licht gewonde fietsers is stabiel sinds 1991; het aantal zwaargewonden en het aantal doden dertig dagen zijn sinds 1991 ongeveer met de helft afgenomen. Het aantal letselongevallen met een gewonde fietser blijft sinds 2000 ongeveer stabiel. De ernst van fietsongevallen is tussen 2000 en 2005 bijna met de helft afgenomen en is daarna gestabiliseerd.

In onderstaande tabel wordt het overzicht gegeven van het aantal fietsslachtoffers en ongevallen met fietsers (gewogen cijfers, 2005-2008)


Doden

30 dagen

Zwaar-Gewonden

Licht-Gewonden

Ongevallen met minstens

een gewonde of omgekomen fietser

2005

71

951

7 020

7 655

2006

91

918

6 840

7 411

2007

90

936

7 028

7 596

2008

86

905

7 131

7 696

Bron : Federale Overheidsdienst (FOD) Economie AD SEI/Infografie: BIVV (Belgisch Instituut voor de Verkeersveiliheid)

In Nederland is gebleken dat 30% van de ernstige letsels bij fietsers hoofdletsels zijn. (SWOV-factsheet Fietshelmen, 2007). Uit een Duitse studie waarin de blessures van meer dan 3 000 in ongevallen betrokken fietsers in detail geanalyseerd werden (Otte, 2008), bleek zelfs dat de helft van de zwaargewonde fietsers een hoofdletsel had.

2. De Europese richtlijn (sinds 2009 Verordening geworden) betreffende de bescherming van voetgangers en andere zwakke weggebruikers introduceerde bepaalde vereisten waaraan nieuwe voertuigen dienen te voldoen aan de voorzijde van het voertuig. Op dat ogenblik werden de beschermingsregels ook strenger gemaakt. (EG Verordening Nr. 78/2009 van het Europees Parlement en de Raad van 14 januari 2009).

Deze verordening legt ook de basis voor nieuwe hulpsystemen. Momenteel monitort de Europese Commissie de technische ontwikkelingen op het gebied van passieve veiligheidseisen, remhulpsystemen en andere actieve veiligheidstechnologieën die zwakke weggebruikers meer bescherming kunnen bieden. Uiterlijk 24 februari 2014 herziet de Commissie de haalbaarheid en de toepassing van strengere passieve veiligheidseisen. Zij zal eveneens de werking van deze verordening ten aanzien van het gebruik en de doelmatigheid van remhulpsystemen en andere actieve veiligheidstechnologieën evalueren.

3. Op het vlak van de sensibilisering werden in de periode 2007-2010 tal van campagnes en acties georganiseerd met betrekking tot fietsers.

De veiligheid van de fietsers wordt in grote mate beïnvloed door de verkeersomgeving. Door de wegbeheerder uitgevoerde infrastructurele ingrepen, zoals het wegwerken van zwarte punten, het aanpassen van kruispunten en rotondes, het aanleggen van fietspaden en fietsroutenetwerken, strekken er toe het aantal fietsongevallen te beperken.

Specifiek gaat er veel aandacht naar het vermijden van dodehoekongevallen. Sinds 2003 zijn bijkomende dodehoekspiegels op vrachtwagens verplicht. Ook camerasystemen zijn toegelaten. Dat neemt niet weg dat zowel de vrachtwagenchauffeurs als de fietsers moeten gesensibiliseerd worden voor de dode hoek bij het rechts afslaan. Het BIVV onderzoekt trouwens op dit ogenblik het nut van bijkomende waarschuwingssystemen op vrachtwagens.

4. Een in opdracht van de Commissie uitgevoerde studie toont aan dat de bescherming van voetgangers aanzienlijk kan worden verbeterd door een combinatie van passieve en actieve systemen. Actieve veiligheidssystemen, zoals BAS (Brake Assist System) of Collision Avoidance System (waardoor het voertuig automatisch wordt afgeremd bij het opduiken van een “hindernis”) kunnen het beschermingsniveau voor voetgangers en fietsers aanzienlijk verhogen. Deze systemen mogen de passieve veiligheidssystemen die een hoog beschermingsniveau bieden, echter niet vervangen, maar dient deze aan te vullen.