SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2013-2014 Zitting 2013-2014
________________
31 janvier 2014 31 januari 2014
________________
Question écrite n° 5-10999 Schriftelijke vraag nr. 5-10999

de Guido De Padt (Open Vld)

van Guido De Padt (Open Vld)

à la ministre de la Justice

aan de minister van Justitie
________________
Wifi tracking - Collecte de données - Violation de la vie privée - Mesures légales de protection Wifitracking - Gegevensvergaring - Schending van de privacy - Wettelijke beschermingsmaatregelen 
________________
protection de la vie privée
protection des communications
collecte de données
commerce électronique
eerbiediging van het privé-leven
telefoon- en briefgeheim
verzamelen van gegevens
elektronische handel
________ ________
31/1/2014Verzending vraag
28/4/2014Einde zittingsperiode
31/1/2014Verzending vraag
28/4/2014Einde zittingsperiode
________ ________
Question n° 5-10999 du 31 janvier 2014 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-10999 d.d. 31 januari 2014 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

J'ai lu hier qu'une société de marketing mobile était en train d'équiper tous ses restaurants – au nombre de 87 – d'une chaîne de restauration rapide d'un système de wifi tracking. Cette technologie permet de pister le comportement des consommateurs grâce au signal wifi et de savoir combien de personnes entrent dans la chaîne de restauration rapide, quand elles y sont allées, quels produits de l'assortiment elles ont achetés et à quel moment. Elle permet en outre de classifier les clients en fonction de la fréquence de leurs visites, leur âge, sexe et nationalité et de voir quels sites ils consultent en utilisant le réseau wifi de l'établissement. Cette technique est appelée « wifi tracking » et en échange d'un accès wifi gratuit, l'entreprise collecte par le biais de sa plate-forme, un maximum de données issues du smartphone de l'utilisateur. En se connectant, celui-ci fournit non seulement son nom, son adresse, et son âge, mais il met également sa vie en ligne. L'entreprise enregistre les sites que le client consulte pendant qu'il fait ses courses, les liens sur lesquels ils clique et les recherches qu'il effectue. L'entreprise voit en outre combien de personnes achètent, les rayons où le client s'attarde ou combien de temps en moyenne il passe dans le magasin. En se basant sur ces informations, les chaînes de magasins peuvent envoyer automatiquement des messages publicitaires individualisés à leurs clients. Le marketing mobile est un commerce en pleine expansion. L'an dernier, on totalisait 1,5 milliard de smartphones dans le monde, un nombre qui devrait grimper à 5 milliards à l'horizon 2020. BeCommerce, la fédération belge du commerce en ligne, a révélé dernièrement que le chiffre d'affaires des ventes en ligne s'était élevé l'an dernier à 1,8 milliard de dollars, soit une hausse de 18 pour cent par rapport à 2012.

Les grandes entreprises de commerce en ligne sont avantagées du fait qu'elles peuvent collecter une série de données sur leurs clients en pistant, sur internet, leur comportement sur le web. Les chaînes physiques qui collectent un nombre croissant de données par le biais de cartes de fidélité peuvent à présent collecter autant de données que leurs concurrents en ligne par le biais du wifi tracking. Un système qui fait en sorte que le réseau mobile du client passe automatiquement sur le réseau wifi du magasin dans le but de pouvoir suivre ses faits et gestes en tout lieu, par le biais de son smartphone est d'ailleurs en cours d'élaboration. Cela permettra de collecter d'innombrables données sur les clients, voire de prédire les produits qui pourraient l'intéresser dans le futur.

L'annonce selon laquelle des chaînes de magasins s'adonneraient au wifi tracking sans en informer leurs clients a fait dernièrement grand bruit aux Pays-Bas. Même si la plupart d'entre nous, conscients ou non, voyons disparaître nos faits et gestes et notre identité personnelle du domaine de notre vie privée, il faut que nous ayons conscience que cela peut se faire à notre insu.

Je plaide dès lors pour qu'à l'instar de ce que prescrit la « loi caméras », un pictogramme spécifique mettant en garde contre le wifi tracking doive être apposé dans les lieux accessibles au public tels que les commerces, les espaces commerciaux couverts, les shopping centers, les grandes surfaces, les espaces publics des hôtels, cafés, restaurants, gares, salles de sport et de jeux, terrains de sport, les domaines récréatifs et les parcs de bungalows, ainsi que les lieux où un événement est organisé, comme Rock Werchter.

Il faudrait en outre examiner l'opportunité de légiférer pour encadrer les évolutions précitées afin de prévenir les abus. On pourrait par exemple imposer l'utilisation d'un pictogramme.

Voici ma question :

La ministre estime-t-elle qu'il existe actuellement suffisamment de mesures de protection légales contre l'utilisation du wifi tracking ou les abus qui y sont liés ? Se range-t-elle à l'idée d'une obligation légale d'informer les clients de la collecte de données dont ils font ainsi l'objet ?

 

Gisteren las ik dat een mobiel marketingbedrijf bezig is alle restaurants -87 in totaal- van een hamburgerketen uit te rusten met wifitracking. Die technologie maakt het voor winkelketens mogelijk het gedrag van consumenten via het wifisignaal te volgen. Men zal kunnen zien hoeveel mensen naar de hamburgerketen komen, wanneer ze er geweest zijn en welke producten uit het aanbod ze precies wanneer kopen. Daarnaast kan men de klanten individueel opdelen naar regelmaat van bezoek, leeftijd, geslacht en nationaliteit en zal men ook zien welke sites ze via het wifinetwerk in de vestiging bezoeken. Wifitracking noemt men dat en in ruil voor gratis wifi verzamelt het bedrijf via zijn platform zo veel mogelijk gegevens via de smartphone van de gebruiker. Bij het inloggen geeft de gebruiker behalve zijn telefoonnummer, naam, adres en leeftijd ook toegang tot zijn leven online. Men registreert naar welke sites de klant tijdens het winkelen surft, welke links hij aanklikt en welke zoekopdrachten hij doet. Daarnaast ziet het bedrijf hoeveel mensen kopen, bij welke rekken ze langer blijven hangen, of hoeveel tijd ze gemiddeld in de winkel doorbrengen. Op basis van die informatie kunnen winkelketens dan automatisch geïndividualiseerde reclameboodschappen naar hun klanten sturen. Mobiele marketing is een business die in de lift zit. Wereldwijd waren er vorig jaar 1,5 miljard smartphones in omloop en dat aantal zou tegen 2020 stijgen naar 5 miljard. De federatie van Belgische webwinkels, BeCommerce, maakte onlangs bekend dat de onlineverkoop in ons land vorig jaar een omzet van 1,8 miljard dollar realiseerde. Dat is een stijging met 18 procent tegen 2012.

Grote onlinebedrijven zijn in het voordeel, omdat ze een pak data over hun klanten kunnen verzamelen door hun surfgedrag over het hele internet te volgen. Daartegenover staan fysieke ketens die een groeiend aantal gegevens via getrouwheidskaarten verzamelen, maar nu via wifitracking evenveel data kunnen verzamelen als hun onlineconcurrenten. Daarbij wordt overigens gewerkt aan een systeem waarbij het mobiele netwerk van de klant automatisch op het wifinetwerk van de winkel overschakelt met de bedoeling het doen en laten van consumenten overal via hun smartphone te kunnen volgen. Op die manier kan men zeer veel datasets over klanten verzamelen en zal men zelfs kunnen voorspellen in welke producten ze in de toekomst wellicht geïnteresseerd zullen zijn.

In Nederland ontstond onlangs commotie over winkelketens die aan wifitracking doen zonder dat hun klanten daarvan op de hoogte waren. Hoewel de meesten van ons, bewust of onbewust, ons doen en laten en onze persoonlijke identiteit uit de sfeer van de privacy zien verdwijnen, moeten we er ons bewust van zijn dat dit ook ongewild kan gebeuren.

Ik pleit er dan ook voor dat, naar analogie met wat de camerawet voorschrijft, een specifiek pictogram zou worden aangebracht dat waarschuwt voor wifitracking in voor het publiek toegankelijke besloten plaatsen zoals handelszaken, overdekte winkelruimten, shoppingcentra, grootwarenhuizen, publieke ruimtes in hotels, cafés, restaurants, stations, sport- en spelzalen, sportterreinen, recreatiedomeinen en bungalowparken en ook op plaatsen waar een evenement wordt georganiseerd, zoals Rock Werchter.

Tevens moet worden nagegaan of het niet nodig is om de hierboven geschetste evoluties wettelijk te kaderen teneinde misbruiken te voorkomen. Daarbij zou bijvoorbeeld het gebruik van een pictogram kunnen worden opgelegd.

Mijn vraag :

Is de minister van oordeel dat er momenteel voldoende wettelijke beschermingsmaatregelen zijn tegen het gebruik of misbruik van wifitracking? Schaart zij zich achter de idee om de publieke aankondiging van deze vorm van gegevensvergaring wettelijk op te leggen?