SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2008-2009 Zitting 2008-2009
________________
12 janvier 2009 12 januari 2009
________________
Question écrite n° 4-2438 Schriftelijke vraag nr. 4-2438

de Helga Stevens (Indépendant)

van Helga Stevens (Onafhankelijke)

au vice-premier ministre et ministre de la Fonction publique, des Entreprises publiques et des Réformes institutionnelles

aan de vice-eersteminister en minister van Ambtenarenzaken, Overheidsbedrijven en Institutionele Hervormingen
________________
SNCB - Trafic ferroviaire entre centres urbains - Horaires - Derniers départs NMBS - Spoorverkeer tussen stedelijke centra - Dienstregeling - Laatste vertrektijden 
________________
Société nationale des chemins de fer belges
transport ferroviaire
transport urbain
loisir
manifestation culturelle
manifestation sportive
Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen
vervoer per spoor
stadsvervoer
vrije tijd
culturele manifestatie
sportmanifestatie
________ ________
12/1/2009Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 12/2/2009)
2/2/2009Antwoord
12/1/2009Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 12/2/2009)
2/2/2009Antwoord
________ ________
Herindiening van : schriftelijke vraag 4-1826 Herindiening van : schriftelijke vraag 4-1826
________ ________
Question n° 4-2438 du 12 janvier 2009 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 4-2438 d.d. 12 januari 2009 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

J'ai constaté récemment, à l'occasion de ma présence à un événement au Sportpaleis, que le dernier train entre Anvers et Gand part à 23 h 06 de la gare d'Anvers-Central. C'est particulièrement tôt, surtout quand on tient compte du fait qu'au Sportpaleis, qui est facilement accessible en tram depuis Anvers-Central, il arrive souvent que des événements ne se terminent que vers 23 h 30.

Quelques recherches nous apprennent que la liaison Anvers-Gand n'est pas l'exception. La plupart des centres urbains ne sont pas reliés entre eux par train vers 23 h-23 h 30. Ce n'est qu'au départ de Bruxelles que quelques trains partent encore après minuit. C'est très regrettable, car les gens sont par conséquent obligés de se déplacer en voiture quand ils veulent, par exemple, assister à un événement en soirée (concert, représentation théâtrale, spectacle de danse, manifestation sportive,...) dans une autre ville que la leur.

Les conséquences de l'afflux de voitures en soirée à la suite de tels événements sont souvent, comme c'est le cas au Sportpaleis, de longues files, de gros embouteillages et des nuisances sonores pour les visiteurs ainsi que pour les riverains, une fois vers l'heure de début et une fois vers l'heure de fin. Les efforts que font les autorités flamandes pour endiguer cette forme d'embouteillage – par exemple la création de P+R avec des liaisons de bus et de trams appropriées, la prolongation sensible de l'horaire de De Lijn dans les centres urbains – sont positifs, mais insuffisants. La SNCB a certainement un rôle à jouer en la matière.

De manière plus générale, je me demande aussi si 23 h (ou 23 h 30 dans le meilleur des cas), qui est aujourd'hui l'heure ultime de l'horaire des chemins de fer, n'est pas trop tôt, notamment pour les liaisons entre les grandes villes. Partir du principe de 24 h ou 01 h comme heure ultime de l'horaire répond à mon sens mieux aux besoins du citoyen, qui préfère certainement rouler jusqu'à une gare proche et voyager ensuite en train, que de faire tout le trajet en auto et supporter des files fastidieuses et énervantes.

J'aimerais dès lors poser les questions suivantes:

La SNCB collabore-t-elle de manière systématique avec les organisateurs de grands événements dans des centres urbains, en vue d'adapter l'offre de train aux visiteurs de ces événements (prolongation de l'horaire, trains supplémentaires,...)?

Dans l'affirmative, la ministre peut-elle me fournir un aperçu des événements pour lesquels ce fut le cas au cours des années 2003 à 2007 (j'aimerais connaître les mesures prises par année, par région et par événement)?

Dans la négative, estime-t-elle souhaitable d'y inciter la SNCB? Quelles démarches envisage-t-elle d'entreprendre? Peut-elle donner un calendrier ?

Estime-t-elle opportun de prolonger jusqu'à 01 h environ l'horaire des chemins de fer pour les liaisons entre les grands centres urbains? Est-elle disposée à faire réaliser une étude indépendante à court terme afin d'examiner l'opportunité d'une telle adaptation de l'horaire?

 

Onlangs stelde ik naar aanleiding van mijn aanwezigheid op een evenement in het Sportpaleis vast dat de laatste trein tussen Antwerpen en Gent om 23u06 vertrekt in station Antwerpen-Centraal. Dit is bijzonder vroeg, zeker wanneer in rekening gebracht wordt dat evenementen in het Sportpaleis, dat vanuit Antwerpen-Centraal vlot te bereiken is per tram, vaak pas eindigen rond 23u30.

Enig speurwerk leert dat de verbinding Antwerpen-Gent niet de uitzondering is. De meeste stedelijke centra staan na circa 23u00-23u30 's avonds niet per trein met elkaar in verbinding. Alleen vanuit Brussel vertrekken na middernacht nog enkele treinen. Dat is erg jammer, want mensen zijn bijgevolg verplicht om zich met de wagen te verplaatsen wanneer ze bijvoorbeeld een avondlijk evenement (muziekoptreden, theaterstuk, dansvoorstelling, sportmanifestaties, ...) in een andere dan de eigen stad willen bijwonen.

De gevolgen van de avondlijke toevloed van auto's ten gevolge van dergelijke evenementen zijn vaak, zoals ook in het geval van het Sportpaleis, grote files en zware verkeers- en geluidsoverlast voor de bezoekers én de buurtbewoners - één keer rond het beginuur en één keer rond het einduur. De inspanningen die de Vlaamse overheid doet om deze vorm van verkeersindigestie in te dijken - bijvoorbeeld het inrichten van P+R's met aangepaste bus- en tramverbindingen, het gevoelig verlaten van de uurregeling van De Lijn in stedelijke centra - zijn positief, maar blijven op zichzelf staande onvoldoende. De NMBS heeft hier zeker een rol te spelen.

Meer algemeen vraag ik me ook af of 23u00 (of in het beste geval 23u30) vandaag de dag als einduur voor de dienstregeling van het spoorverkeer niet te vroeg is, met name inzake verbindingen tussen de grotere steden. Uitgaan van 24u00 of 01u00 als einduur van de dienstregeling beantwoordt mijns inziens beter aan de behoeften van de burger, die zeker verkiest om tot een nabijgelegen station te rijden en vandaar verder per spoor te reizen, dan om het hele traject per auto af te leggen en de tijdrovende en enerverende files te doorstaan.

Graag had ik dan ook volgende vragen gesteld :

Werkt de NMBS op systematische basis samen met de organisatoren van grote evenementen in stedelijke centra, met de bedoeling het treinaanbod af te stemmen op de bezoekers van deze evenementen (verlaten van de dienstregeling, extra treinen, ...) ?

Zo ja, kan de geachte minister me een overzicht bezorgen van de evenementen waarbij dit in de jaren 2003-2007 het geval was (graag per jaar, per gewest en per evenement de genomen maatregelen) ?

Zo neen, acht zij het wenselijk om de NMBS hiertoe te bewegen ? Welke stappen plant zij te ondernemen ? Kan zij een timing geven ?

Acht zij het opportuun om de dienstregeling van het spoorverkeer met betrekking tot de verbindingen tussen de grotere stedelijke centra te verlaten tot circa 1u00 ? Is zij bereid om op korte termijn een onafhankelijke studie te laten uitvoeren die de wenselijkheid van een dergelijke aanpassing van de dienstregeling onderzoekt ?

 
Réponse reçue le 2 février 2009 : Antwoord ontvangen op 2 februari 2009 :

La Société nationale des chemins de fer belge (SNCB) a tout à gagner à se mettre à table avec les organisateurs d'événements de grande ampleur. C'est la meilleure façon de procéder pour mettre sur pied un plan de transport réaliste. Des tarifs spécifiques peuvent également être créés pour soutenir ces événements, comme par exemple un ticket all in (Rock Werchter, Pukkelpop, etc.) ou une B-Excursion (De Gordel, TW Classic, etc.) ce, en fonction de l'événement en question.

À la demande des organisateurs de grands événements (festivals, spectacles, manifestations), la SNCB s'efforcera de transporter une grande masse de voyageurs en un court laps de temps. Dans ces cas, sa politique restera axée sur une couverture des coûts et sur une marge bénéficiaire limitée, pour autant qu'il s'agisse d'initiatives purement commerciales.

La possibilité de mettre en service des trains (de nuit) supplémentaires peut être envisagée dans certains cas, mais uniquement lorsque la rentabilité de ces trains peut être garantie (grâce à une occupation suffisante par des voyageurs payants, ou par exemple via un sponsoring de l'organisateur).

Les événements qui, par le passé, ont bénéficié du soutien de la SNCB sous la forme d'une offre train spécialement adaptée, sont la plupart des événements de masse, comme par exemple :

Evénements

Gare de destination - Endroit de l'événement

Année

Rock Werchter

Louvain - Werchter

Annuel

TW Classic à Werchter

Louvain - Werchter

Annuel

Graspop à Dessel

Mol - Dessel

Annuel

Pukkelpop à Kiewit

Hasselt - Kiewit

Annuel

Pennenzakkenrock à Mol

Mol

Annuel

Dour Festival

St-Ghislain - Dour

Annuel

I Love Techno

Gand

Annuel

Cityparade

Différents endroits

Annuel

De Gordel

Dilbeek-Zaventem-Overijse-St-G.-Rode

Annuel

24 heures vélo de Louvain-la Neuve

Louvain-la-Neuve

Annuel

Carnaval de Binche

Binche

Annuel

VTM Live

Gand

Annuel

Werchter Boutique

Louvain - Werchter

Annuel

Des événements de taille plus modeste sont soutenus si nécessaire par l'ajout de voitures additionnelles dans un certain nombre de trains.

Dans l'état actuel des choses, la SNCB n'envisage pas d'étoffer le trafic de fin de soirée entre les grands centres urbains par des trains du service ordinaire. Le nombre de voyageurs à l'embarquement à bord des derniers trains de la journée est d'ailleurs fort réduit, et les coûts de mise en service de trains supplémentaires le soir sont fortement supérieurs aux recettes. Une légère différence est toutefois à noter entre les jours ouvrables et les samedis et dimanches.

Nombre de voyageurs à l'embarquement (donnée 2007) :

Heure

Semaine

Samedi

Dimanche

22h00 - 22h59

0,79%

2,22%

2,31%

23h00-23h59

0,25%

0,86%

0,71%

0h00- 0h59

0,05%

0,19%

0,11%

Pour avoir une image plus claire d'une organisation éventuelle d'un réseau de nuit, j'ai demandé au Groupe SNCB d'élaborer, en tenant compte de ces éléments, un rapport coûts-bénéfices pour voir s'il est réalisable de faire circuler des trains de nuit sur les grandes lignes, y comprises les lignes Bruxelles-National-Aéroport. J'ai demandé que dans cette analyse, on tienne compte de la possibilité de laisser rouler les trains durant toute la nuit et/ou de l'augmentation du nombre d'heures durant la nuit ainsi que durant la matinée.

Ce rapport coûts-bénéfices n'est pas encore achevé.

Indépendamment des résultats de cette analyse, je crois qu'afin d'anticiper sur l'augmentation actuelle et future du nombre de voyageurs, il vaut mieux utiliser les moyens disponibles en priorité durant la journée, lorsqu'il est possible de drainer un maximum de voyageurs.

Si les pouvoirs publics devaient décider de dégager des moyens supplémentaires pour de nouveaux services de train, ceux-ci devraient plutôt être utilisés pour accroître les fréquences durant la journée. Ceci serait dans l'intérêt d'un grand nombre de clients et permettrait en outre d'attirer beaucoup de nouveaux clients.

De Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen (NMBS) heeft er alle baat bij om met organisatoren van grote evenementen aan tafel te gaan zitten. Het is de beste manier om gericht tewerk te gaan om in de eerste plaats een haalbaar vervoersplan te realiseren. Ter ondersteuning kunnen eventueel ook specifieke tarieven gecreëerd worden zoals bij voorbeeld een all-inticket (Rock Werchter, Pukkelpop, enz.) of B-Dagtrip (De Gordel, TW Classic, enz.), afhankelijk van het soort evenement.

Bij grote evenementen (festivals, optredens, manifestaties) zal de NMBS op vraag van de organisatoren inspanningen leveren om op korte tijd een grote massa reizigers te vervoeren. In deze gevallen blijft haar beleid erop gericht om kostendekkend te zijn en om een beperkte winstmarge te halen voor zover het gaat om louter commerciële initiatieven.

De mogelijkheid om bijkomende (nacht)treinen in te leggen kan in bepaalde gevallen overwogen worden, maar enkel en alleen wanneer de rendabiliteit van deze treinen kan gegarandeerd worden (door voldoende bezetting van betalende reizigers of bijvoorbeeld door sponsoring van de organisator).

De evenementen die in het verleden reeds de steun van de NMBS kregen door middel van een specifiek aangepast treinaanbod, zijn meestal massa-evenementen, zoals:

Evenementen

Bestemmingstation - Locatie event

Jaar

Rock Werchter

Leuven - Werchter

Jaarlijks

TW Classic in Werchter

Leuven - Werchter

Jaarlijks

Graspop in Dessel

Mol - Dessel

Jaarlijks

Pukkelpop in Kiewit

Hasselt - Kiewit

Jaarlijks

Pennenzakkenrock in Mol

Mol

Jaarlijks

Dour Festival

St-Ghislain - Dour

Jaarlijks

I Love Techno

Gent

Jaarlijks

Cityparade

Veranderende locaties

Jaarlijks

De Gordel

Dilbeek-Zaventem-Overijse-St-G. -Rode

Jaarlijks

24 heures vélo van Louvain-la Neuve

Louvain-la-Neuve

Jaarlijks

Carnaval van Binche

Binche

Jaarlijks

VTM Live

Gent

Jaarlijks

Werchter Boutique

Leuven - Werchter

Jaarlijks

Kleinere evenementen worden zo nodig ondersteund door bijkomende rijtuigen plaatsen in een aantal treinen.

Momenteel heeft de NMBS geen plannen om het laatavondverkeer met treinen van de gewone dienst tussen de grote stedelijke centra uit te breiden. Het aantal instappende reizigers op de laatste treinen van de dag is immers zeer klein en de kosten van het inleggen van bijkomende treinen 's avonds liggen vele malen hoger dan de opbrengsten. Er is wel een licht verschil tussen weekdagen en zaterdagen en zondagen.

Aantal instappende reizigers (cijfers 2007)

Uur

Week

Zaterdag

Zondag

22u00 - 22u59

0,79%

2,22%

2,31%

23u00-23u59

0,25%

0,86%

0,71%

0u00 - 0u59

0,05%

0,19%

0,11%

Om tot een beter inzicht te komen over de eventuele organisatie van een nachtnet heb ik aan de NMBS-Groep gevraagd om, rekening houdend met die elementen, een kosten-batenanalyse uit te voeren over de haalbaarheid van nachttreinen op de grote lijnen, inclusief de lijnen naar Brussel-Nationaal-Luchthaven. Ik heb gevraagd om in de analyse rekening te houden met de mogelijkheid om de treinen een hele nacht te laten rijden en/of met een uitbreiding van het aantal uren zowel naar de nacht als in de morgen.

Deze kosten-batenanalyse is nog niet afgewerkt.

Los van de resultaten die deze analyse zal opleveren ben ik van mening dat, om op de huidige en toekomstige reizigersaangroei te anticiperen, het aangewezen is om de beschikbare middelen prioritair in te zetten gedurende de dag, op het moment dat een maximaal aantal reizigers bereikt kan worden.

Indien de overheid zou beslissen extra middelen uit te trekken voor bijkomende treindiensten, dan zouden die best aangewend worden om de frequenties overdag verder op te drijven. Dit zou ten goede komen aan een groot aanal aantal klanten en zou tevens heel wat nieuwe klanten aantrekken.