De Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen (NMBS) overweegt de afschaffing van vijf treinen per dag op het spitsuur op de lijn Luxemburg-Brussel.

Die treinen zijn populair bij de reizigers die in Brussel werken en die op weekdagen regelmatig naar de hoofdstad moeten komen.

Het betreft de IC 4629 (7.13 uur in Aarlen) en de IC 4631 (9.13 uur in Aarlen) naar Brussel, de IC 4606 (6.25 uur in het station Brussel-Luxemburg), de IC 4614 (14.34 uur) en de IC 4618 (18.34 uur) naar Luxemburg Stad.

De NMBS zou die vijf directe IC-treinen vervangen door twee treinen: de eerste zal om 8.04 uur als stoptrein vanuit Aarlen tot Libramont rijden en de tweede zal vanuit Brussel-Luxemburg vertrekken om 13.34 uur.

Dat zijn twee treinen die buiten het spitsuur rijden en langzamer zijn; de ene zal na 10.00 uur 's morgens in Brussel aankomen en de andere zal in de vroege namiddag vanuit Brussel vertrekken. Men kan zich afvragen in hoeverre de reizigers belangstelling zullen tonen voor dat nieuwe aanbod...

De woordvoerder van de NMBS heeft het over aanpassingen die verband houden met de werkzaamheden op lijn 162.

In Frankrijk en in het Groothertogdom Luxemburg is de lijn volledig onderbroken gedurende werkzaamheden en vaak in rustige periodes, en de treinen worden vervangen door bussen. Op die manier worden de ongemakken beperkt tot een korte periode. België heeft gekozen voor een ander systeem:

- er werden veel wissels afgeschaft, waardoor treinen niet meer over een derde spoor kunnen rijden of elkaar gemakkelijk kunnen kruisen waar door werkzaamheden slechts één spoor in gebruik is;

- men begint tegelijkertijd op verschillende plaatsen op eenzelfde lijn te werken, waardoor er vaak maar één lijn kan worden gebruikt en waarbij er tegelijkertijd overal en nergens wordt gewerkt;

- er wordt overdag - en niet alle dagen - gewerkt, nooit 's nachts en zelden gedurende het weekeinde,

Het wordt niet vaak gezegd, maar de eindeloze duur van de werkzaamheden is ook te wijten aan het typisch Belgische systeem van de 60/40-verdeelsleutel voor de financiering van de spoorweginfrastructuur.

“ Enkel en alleen om de sleutel in acht te nemen werden werven stilgelegd. De inachtneming van de sleutel heeft ook ertoe kunnen leiden dat de investeringen in een gewest werden verhoogd (het bouwen van parkeerterreinen bijvoorbeeld) om in het andere gewest investeringen te kunnen uitvoeren. (...) Omgekeerd kan, om de verdeelsleutel na te leven, een significante vertraging in één gewest ertoe leiden dat werven in een ander gewest moeten worden vertraagd of stilgelegd.”(Zie Rekenhof, Gewestelijk Expresnet - Invoering en financiering, 25 januari 2017, p. 57 en 58.)

Ziehier mijn vragen:

1) Hoeveel werktreinen zijn er op het NMBS-net en hoeveel zijn er ingezet op lijn 162?

2) Waarom kan er 's nachts niet worden gewerkt?

3) Is het niet mogelijk om 's morgens vanuit Aarlen en in de late namiddag vanuit Brussel twee piekuurtreinen te laten rijden?

1) & 2) Volgens Infrabel worden er wel degelijk nachtelijke werken uitgevoerd op as 3.

Voor de herelektrificatie van as 3 werkt Infrabel op spoorgedeelten die continu buiten dienst zijn gesteld. De treinen kunnen dan alleen maar over een enkelspoor rijden. Bovendien voert Infrabel het hele jaar door vrijwel elke nacht werken uit op deze as wanneer het naastliggende spoor buiten dienst moet worden gesteld, en ook in het weekend wanneer omvangrijke werkzaamheden moeten worden uitgevoerd die tijdens de week niet aanvaardbaar zouden zijn.

De werken op het baanvak Habay-Marbehan zijn gestart sinds 2017.

Van 2018 tot 2019 zullen de werken zich van Lavaux tot Habay uitspreiden; op dit baanvak – ongeveer 15 km – zal inderdaad een dienst op enkelspoor worden ingelegd in het kader van de moderniseringswerken van as 3. Deze werken zullen zorgen voor een overschakeling op 25kv tussen Hatrival en de Luxemburgse grens tegen 2020.

Dit moderniseringsprogramma van as 3 moet een verhoging van de snelheid mogelijk maken. Met het moderniseringsprogramma zullen de sporen werkelijk « in een nieuw kleedje worden gestoken » :

– volledige (her)elektrificatie (overschakeling van een spanning van 3 000 volt op een spanning van 25 000 volt) ;

– daarmee overeenstemmende modernisering van de bovenleiding ;

– inspectie en consolidatie van de ondergrond ;

– verbetering van het tracé van de meest strakke bochten (« rechttrekking » van de bochten) ;

– vervanging van de kunstwerken ;

– enz.

Teneinde treinverkeer en grote werken te verzoenen wordt dit grootschalige moderniseringsprogramma per baanvakken uitgevoerd (Namen-Ciney ; Habay-Aarlen ; Aarlen-Hatrival-Lavaux ; enz.).

Voor haar eigen behoeften inzake besturen van werk- en technische treinen beschikte Infrabel op 1 juli 2017 over 295 treinbestuurders – operator bestuurder Infra genaamd – die in het register van de veiligheidsfuncties ingeschreven zijn.

Een operator bestuurder Infra is bevoegd om op in dienst zijnde sporen en op buiten dienst gesteld sporen te rijden en om het rollend materieel van Infrabel te bedienen. Desgevallend voert hij eveneens besturingsprestaties uit om het rollend materieel van de aannemers naar de werfzones te brengen.

Op 1 juli 2017 waren, tot slot, 131 operatoren travaux werken in het bezit van besturingscategorie « werktrein ». Deze besturingscategorie betreft werknemers van de aannemers.

Een operator travaux werken is bevoegd om op buiten dienst gestelde sporen te rijden en wordt bijgevolg uitsluitend ingezet voor het besturen en bedienen van werktreinen of dies meer.

Uitgaande van beide categorieën van operatoren ligt de capaciteit aan werktreinen in de buurt van tweehonderd eenheden. Het aantal werktreinen dat beschikbaar is of op de werf wordt ingezet, is geen beperkende factor voor de moderniseringswerkzaamheden aan de bestaande infrastructuur (de sporen), met behoud van het treinverkeer.

3) Het Vervoersplan 2017-2020 van de Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen (NMBS) houdt rekening met de infrastructuurbeperkingen die door Infrabel werden meegedeeld, te weten de baanvakken die tijdelijk op enkelspoor zullen worden gezet, de vertragingen en de belangrijke infrastructuuraanpassingen. De NMBS houdt rekening met deze gegevens om haar aanbod te bepalen.

De enkelsporen als gevolg van de werven op Lijn 162 zullen aanleiding geven tot een capaciteitsvermindering waardoor beperkingen zullen optreden wat de treinen betreft, inzonderheid tijdens de spits wanneer de basisregeling (klokvaste relaties) moet verzoend worden met het spitsaanbod op korte en lange afstand. 's Morgens zullen trein P 7602 en trein IC 4629 (die omgedoopt wordt tot P 7629) niet langer Aarlen kunnen bedienen, maar Rochefort-Jemelle als vertrekpunt hebben. 's Avonds zullen trein P 8601 en trein IC 4618 (die omgedoopt wordt tot P 8628) beperkt worden tot Rochefort-Jemelle en niet langer Aarlen bedienen. Deze treinen wel zullen nog deel uitmaken van het spitsaanbod naar / vanuit Brussel voor de klanten van de noordelijke kant van Lijn 162. Het klokvaste IC-treinaanbod tussen Aarlen en Brussel blijft wel behouden.

Onderstaande tabel bevat een synthese van de wijzigingen voor de zes betrokken IC-treinen :