Uit een enquête van Dokters van de Wereld blijkt dat het slecht gesteld is met de gezondheidszorg voor kwetsbare mensen in België. Met de benaming kwetsbare mensen worden onder meer asielzoekers en personen zonder vaste verblijfplaats omschreven.

België is, met een negatieve score van 90 % onder de bevraagden, het slechtst scorende land betreffende toegang tot zorg. Dit terwijl in België toch iedereen daar wettelijk recht op heeft. De oorzaak hiervan is vaak terug te vinden in een gebrekkige communicatie en een te grote administratieve papierberg.

1) Beschikt de geachte staatssecretaris over cijfers van de laatste vijf jaar over de mate waarin

(a) asielzoekers en

(b) personen zonder vaste verblijfplaats beroep doen op gezondheidszorg?

Ervaart zij dat er ten aanzien van deze doelgroepen een onderbescherming is en zo ja, in welke mate?

2) Wordt er voldoende gecommuniceerd met kwetsbare groepen over hun recht op zorg? Op welke manier en via welke kanalen gebeurt dit?

3) Heel wat papierwerk moet verzet worden om gebruik te maken van het recht op zorg door kwetsbare groepen. Welke documenten moeten er ingevuld worden om van dit recht te kunnen genieten? Waar kunnen deze mensen terecht voor hun aanvraag? Is dit papierwerk ook vereist voor urgente patiënten?

4) Bestaat de intentie om de aanvraag voor het recht op zorg voor deze groep mensen te vereenvoudigen?

Het geachte lid vindt hieronder het antwoord op zijn vragen.

1) Er zijn geen cijfers beschikbaar i.v.m. “personen zonder vaste verblijfplaats”. Wel zijn er statistische gegevens beschikbaar betreffende een aantal categorieën van personen waarvoor er een Openbaar Centrum voor maatschappelijk welzijn (OCMW) is tussengekomen en waarvoor er door de Staat een terugbetaling is gebeurd. Zo zijn er voorbeeld gegevens beschikbaar omtrent illegaal in het Rijk verblijvende personen waarvoor een OCMW is tussengekomen en waarvoor er door de staat terugbetaling is gebeurd; in bijlage vindt u voor deze categorie het jaarlijks aantal begunstigden voor jaren 2008-2012. Wat de asielzoekers betreft dient er overigens op gewezen te worden dat zij in principe materiële opvang genieten. Deze materiële opvang, dat gebeurt in een opvangmodi van Federaal Agentschap voor opvang van asielzoekers (FEDASIL) en zijn partners, omvat eveneens het recht op medische zorgen. Aan ieder opvangstructuur is steeds een dokter en verpleegkundig personeel verbonden.

2) De communicatie verloopt grotendeels ofwel via Fedasil en zijn partners, ofwel via de OCMW’s. Via de Programmatorische Overheidsdienst (POD) Maatschappelijke Integratie wordt gepoogd om de OCMW’s zoveel mogelijk instrumenten aan te bieden om de betreffende doelgroep te bereiken. Zo werd in 2013 nog een algemene folder ten behoeve van het grote publiek verspreid i.h.k.v. het project MediPrima.

De asielzoekers worden op verschillende momenten geïnformeerd over hun recht op zorg.

Dit gebeurt op volgende manier en via volgende kanalen.

• Bij de dienst Dispatching:

• Aan elke asielzoeker wordt door de dispatching bij het toewijzen van een opvangplaats een informatiemap overhandigd, waarin onder meer een voorbeeld van een requisitorium zit alsook een informatiefiche voor personen die niet in de opvang zullen verblijven.

• Asielzoekers kunnen met hun vragen terecht in het infopunt van Fedasil. Ze kunnen er ter plaatse ook een aanvraag voor een requisitorium indienen en sedert 15 december 2013 wordt de aanvraag ook volledig ter plaatse afgehandeld.

• In de opvangstructuren:

Alle asielzoekers krijgen een intake-gesprek binnen de 4 dagen na aankomst in de opvangstructuur. Bij deze intake hoort een medische intake waarbij uitleg wordt gegeven over het recht op en de toegang tot de gezondheidszorg (uitleg over onder meer de werking van de medische dienst…).

Tijdens hun verblijf in een opvangcentrum, worden regelmatig infosessies georganiseerd t.a.v. de bewoners waarbij hun rechten en plichten worden toegelicht.

Ook vóór het verlaten van het opvangcentrum wordt er in principe een outtake-gesprek gevoerd. Hierbij wordt onder meer toegelicht hoe het zit met de verdere toegang tot zorg (procedure Dringende Medische Hulp, overdracht medisch dossier…)

Alle zorgverstrekkers werden via een rondschrijven van Fedasil (in 2007 met herinnering in 2012) geïnformeerd over de te volgen procedure voor terugbetaling van de medische kosten voor asielzoekers die niet in een opvangstructuur verblijven.

3) Asielzoekers kunnen wel degelijk gebruik te maken van hun recht op zorg, doch dit is op verschillende manieren geregeld naargelang het feit of zij al of niet in een opvangstructuur verblijven en is tevens afhankelijk van het type opvangstructuur.

• Asielzoekers die in een opvangcentrum van Fedasil verblijven, kunnen op consultatie gaan bij de centrumarts. Deze arts kan eventueel doorverwijzen naar andere artsen of medische diensten. In dit geval levert de medische dienst een betalingsverbintenis (requisitorium) af aan de zorgverstrekker.

• Voor asielzoekers die niet in een opvangstructuur verblijven, is Fedasil verantwoordelijk voor de betaling van de medische kosten.

De asielzoeker zelf, de zorgverstrekker of derde persoon moet vooraf een schriftelijke aanvraag indienen (fax of mail gericht aan de medische cel van Fedasil) voor een requisitorium (schriftelijke betalingsverbintenis).

Voor dringende medische zorgen is het uiteraard niet mogelijk is om op voorhand dergelijke betalingsverbintenis af te leveren. In dat geval kan de zorgverstrekker zijn factuur, vergezeld van een noodzakelijk ‘attest van spoedeisende zorgen’ achteraf naar de cel medische kosten sturen. De cel medische kosten geeft enkel opdracht tot betaling van de factuur als aan de voorwaarden – zoals vastgelegd per koninklijk besluit - werd voldaan.

4) Het project MediPrima heeft als doel om een intensive samenwerking tussen alle betrokken partners (OCMW, zorgverstrekker, behoeftige, Staat,…) te organiseren zodat de administratieve afhandeling sneller en eenvoudiger wordt. Hierbij wordt één centrale gegevensbank gecreëerd en worden de facturen van dringende medische hulp vanuit de ziekenhuizen door de Hulpkas voor Ziekte en Invaliditeitsverzekering (HZIV) betaald en niet meer door de OCMW’s.

De eerste fase van het MediPrima project ging van start op 1 januari 2014.

In de eerste fase van MediPrima is de doelgroep beperkt tot volgende categorieën van personen:

• illegaal in het rijk verblijvend;

• een asielprocedure hebben lopen en ten laste zijn van een OCMW (lokaal opvanginitiatief of financiële steun);

• over een ontvankelijke aanvraag tot machtiging van verblijf om medische reden beschikken (zgn. 9ter).