5-111 | 5-111 |
De heer Jean-Jacques De Gucht (Open Vld). - Op 25 januari 2011 kende Egypte de start van zijn Arabische revolutie. Op 30 juni 2012 legde president Morsi van de Moslimbroederschap na democratische verkiezingen de presidentiële eed af. De verkiezingen waren een overwinning voor de Egyptische bevolking. President Moebarak was afgezet, de roep om democratie leek beantwoord.
"Leek" beantwoord. Het Egyptische volk komt immers opnieuw op straat, met net dezelfde vraag als toen: vrijheid en democratie. De economische problemen waarmee Morsi en zijn regering te kampen hebben, zijn namelijk niet de voornaamste reden dat de Egyptische burgers op straat komen. De voornaamste reden is dat ze zich door Morsi bedrogen voelen. Hij en de Moslimbroederschap zijn er niet in geslaagd hen hun revolutie te geven, gehoor te geven aan hun roep om vrijheid en democratie. Morsi ging immers steeds meer dictatoriale trekjes vertonen. De islamitische grondwet van hem en zijn meerderheid is hiervan het bewijs.
De Egyptische burger duldt echter niet langer een dictatuur, maar president Morsi verkiest doof te blijven voor de roep om vrijheid en democratie. Het leger legde hem daarop een ultimatum op, dat onbeantwoord bleef en gisteren resulteerde in een militaire interventie. Morsi zou momenteel op een militaire locatie worden vastgehouden en opperrechter Mansour werd door de strijdkrachten als interim-president aangesteld.
Een probleem lijkt opgelost, maar creëert een militaire interventie geen nieuw probleem? Een civiele en geen militaire maatschappij is immers de wens en het recht van elke Egyptische burger. Laten we hopen dat de militaire leiding woord houdt en de Egyptische burgers hun revolutie teruggeeft.
Hoe schat de minister de ontwikkelingen op het terrein in? Vreest hij dat het conflict zal ontaarden in een burgeroorlog? Wat denkt hij over het optreden van het Egyptische leger? Is het positief en bedoeld om de veiligheid te garanderen en het dodental te beperken? Of bestaat het risico dat het leger en niet de bevolking de regering in handen houdt?
Wat is de diplomatieke positie van België en Europa in deze kwestie? Welke middelen zullen er worden gehanteerd om de democratische vrijheden en rechten van de Egyptische burger te beschermen?
De heer Didier Reynders, vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Europese Zaken. - Ik start mijn antwoord met een opsomming van de feiten en zal het vervolgens over onze reactie en de situatie van de Belgen in Egypte hebben.
Ik heb gisteravond akte genomen van de aankondiging van legerchef Abdul Fatah al-Sisi dat de grondwet wordt opgeschort en de uitvoerende macht wordt overgedragen aan het hoofd van het Grondwettelijk Hof, Adly Mansour.
Er wordt een overgangsplan ingevoerd dat uit vijf elementen bestaat. Ten eerste, president Morsi wordt door het leger opzijgeschoven en in bewaakte residentie geplaatst in een gebouw naast het presidentieel paleis. Hij wordt vervangen door de voorzitter van het Grondwettelijk Hof, die vandaag de eed zal afleggen en die een civiele regering met vakministers zal leiden. Ten tweede, de grondwet wordt tijdelijk opgeschort. Ten derde, er komen vervroegde presidentsverkiezingen. Ten vierde, een commissie zal de grondwet herzien. Ten vijfde, er wordt een verzoeningscommissie opgericht.
Naast generaal al-Sisi waren meerdere hoge vertegenwoordigers van de militaire, civiele en religieuze instellingen aanwezig: de koptische paus, de rector van de Al-Azharuniversiteit, alsook Nobelprijswinnaar Mohamed El-Baradei, die vorige maandag werd benoemd tot voorzitter van de oppositie en van de Tamarodbeweging. Het voorgestelde plan werd door al deze spelers besproken en goedgekeurd. De voornaamste leiders van de Moslimbroeders kregen een verbod om het land te verlaten en hun leider Badie werd gearresteerd. De meeste communicatiekanalen van de Moslimbroeders, zoals radio- en televisiezenders, zijn onderbroken.
De raadgever van president Morsi inzake Buitenlandse Zaken heeft de machtsovername via Facebook als staatsgreep gekwalificeerd en veroordeeld. De dag vóór het ultimatum van het leger waarin het antwoorden op de eisen van de bevolking verwachtte, had president Morsi op uitdagende toon aangegeven dat hij bereid was zijn eigen bloed te laten vloeien om aan de macht te blijven. Ik herinner er ook aan dat meerdere van zijn ministers, waaronder de minister van Buitenlandse Zaken, de voorbije dagen zijn afgetreden.
Een groot deel van de bevolking is tevreden met de recentste ontwikkelingen. Toch blijven de Moslimbroeders en Mohamed Morsi zelf de steun genieten van een niet te onderschatten deel van Egypte. De fout van de president is waarschijnlijk geweest dat hij niet de president van alle Egyptenaren was, terwijl hij dat wel had beloofd, maar eerder de vertegenwoordiger van de Moslimbroeders alleen. Hij werd vorig jaar democratisch verkozen, maar de democratie beperkt zich niet tot het winnen van de verkiezingen. Het impliceert ook dat de winnaars naar de verwachtingen van de hele bevolking luisteren en hen antwoorden bieden.
Ik roep alle partijen op tot dialoog, zodat er een democratische overgang komt waarbij alle geledingen van de Egyptische bevolking worden betrokken en die de democratische eisen van al die geledingen inwilligt. Het is belangrijk om zich van elke vorm van geweld en onderdrukking van de bevolking en politieke spelers te onthouden. Enkel een vreedzaam proces waarin alle politieke machten vertegenwoordigd zijn, ook de Moslimbroeders, kan representatief en duurzaam zijn. Ik hoop dat de nieuwe regering het land met respect voor de rechtsstaat zal leiden door de fundamentele rechten en vrijheden van alle Egyptenaren te waarborgen en door de economie uit het slop te halen. De sociaaleconomische situatie is immers heel verontrustend.
Er moeten dringende maatregelen worden genomen.
Zoals de hoge vertegenwoordigster voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid van de Europese Unie, Catherine Ashton, heeft aangekondigd, blijft de EU de eisen van het Egyptische volk voor democratie en bestuur dat streeft naar inclusie sterk steunen. De actie van België zal die lijn blijven volgen.
Ik plan volgende week een bezoek aan Egypte. Ik hoop in Caïro de belangrijkste politieke spelers en het maatschappelijk middenveld te kunnen ontmoeten om de situatie beter te kunnen evalueren, vooral om een democratische en burgerlijke transitie te steunen.
Onze ambassade in Caïro volgt de situatie van nabij en staat permanent in contact met de Belgische gemeenschap. Gezien de ontwikkelingen van de voorbije dagen worden niet essentiële reizen afgeraden, behalve de reizen naar de toeristische regio's in de omgeving van de Rode Zee en de Golf van Akaba. In die regio's wordt aan de reizigers aanbevolen om heel waakzaam te blijven en in elk geval weg te blijven van iedere vorm van betoging of bijeenkomst. Hen wordt ook aangeraden om bij voorkeur te kiezen voor georganiseerde reizen met een gids. We vragen dus aan alle Belgen om zeer voorzichtig te zijn.
Een oplossing in Egypte is alleen mogelijk via een politieke dialoog met alle partijen. Een oplossing uitsluitend via het leger is onmogelijk. We moeten pleiten voor de opening van een dialoog tussen alle partners, want zo een dialoog is hoogstnodig.
De heer Jean-Jacques De Gucht (Open Vld). - Ik hoop dat de burgers in Egypte binnen afzienbare tijd een democratische regering zullen hebben die rekening houdt met alle geledingen van de bevolking, zonder de mening van de meerderheid op te dringen. De meerderheid werd duidelijk niet door heel de bevolking gedragen.
Ik hoop dat België vanuit Europa het democratiseringsproces verder kan ondersteunen. Ik ben tevreden dat de minister stappen onderneemt in dezelfde richting als die van Europa.