5-105 | 5-105 |
De voorzitster. - Ik stel voor deze mondelinge vragen samen te voegen. (Instemming)
Mevrouw Dalila Douifi (sp.a). - Eergisteren verweet Dirk Cuypers, de topman van de FOD Volksgezondheid, het Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen, FAVV, dat het onvoldoende informatie over het gevaar van de ESBL-bacterie verspreidt. Het ESBL-enzym komt voor op rauw vlees en zorgt ervoor dat mensen die ermee besmet zijn, antibiotica afbreken. Hierdoor kan zelfs een onschuldige infectie gevaarlijk worden.
Uit studies blijkt dat bijna al het kippenvlees, 40% van het kalfsvlees en 13% van het rundvlees in Nederland besmet is. Hoewel er in ons land nog geen onderzoek naar de ESBL-bacterie is uitgevoerd, verklaart het FAVV toch al dat er geen acuut gevaar oor de volksgezondheid is en dat het voldoende is om het vlees goed te bakken.
We stellen ons vragen bij de accuraatheid van zulke beweringen, aangezien we momenteel geen zicht hebben op welke vleessoorten er in ons land vooral met ESBL besmet zijn en hoe ernstig de situatie is.
Is het niet raadzaam om zo vlug mogelijk onderzoek naar de ESBL-bacterie te verrichten, zodat het FAVV zich op duidelijke cijfers en resultaten kan baseren en haar relativerende uitspraken kan staven? Voor de consument is het immers erg belangrijk om te weten hoe groot het risico is dat hij besmet raakt met ESBL na het eten van bijvoorbeeld carpaccio of filet americain. Hoe komt het dat Nederland wel al metingen heeft uitgevoerd en ons land nog niet?
In feite moet de veehouders en de kippenkwekers worden verboden om hun dieren zoveel antibiotica toe te dienen. Zal de minister hierover overleg plegen met minister Laruelle, die voor landbouw bevoegd is?
Mevrouw Lies Jans (N-VA). - Mijn collega heeft de situatie al geschetst. Experts linken de bacterie aan overmatig antibioticagebruik bij mensen en, vooral, bij dieren. Het is pijnlijk om vast te stellen dat ons land veel te weinig doet om het gebruik van antibiotica in de veeteelt aan te pakken. Voor die materie moet ik mij tot minister Laruelle wenden.
Vandaag wil ik het in de eerste plaats over de slechte communicatie van de voorbije dagen hebben. De aanleiding was een bericht in de krant van 25 mei, waarin een expert waarschuwde voor besmetting met de ESBL-bacterie die in vlees voorkomt. Wat daarop volgde, was een ongezien schouwspel waarbij twee topambtenaren in de pers aan het bekvechten gingen over de omvang van het gevaar.
Het FAVV ontkende met klem dat er een gevaar voor de volksgezondheid zou bestaan. De situatie in ons land zou beter zijn dan in de buurlanden en er zou procentueel veel minder kippenvlees besmet zijn. Een dag later klonk het dat er wel een risico bestond, maar dat dat aanvaardbaar was, als het vlees maar goed werd gebakken. Vervolgens kwam er kritiek van de heer Cuypers, topman bij de FOD Volksgezondheid. Hij stelde: "Het FAVV stelt de bevolking gerust en vraagt tegelijkertijd dat iedereen zijn vlees goed bakt. Dat is een dubbel signaal, dat is misleidend." Ook andere instanties, onder andere Test-Aankoop, uitten kritiek. Pas vier dagen later, op 28 mei, verscheen er een gezamenlijk persbericht van het FAVV en de FOD Volksgezondheid, om de burger meer duidelijkheid te verschaffen.
Voor ons is die gang van zaken onaanvaardbaar. Het is niet de eerste keer dat we vaststellen dat twee diensten er niet in slagen om een duidelijke, eenduidige communicatie te voeren. De kwaliteit van ons voedsel moet een topprioriteit zijn. Wij willen geen paniek zaaien, maar de consument heeft wel recht op duidelijke antwoorden en moet actief worden geïnformeerd.
Welke maatregelen overweegt de minister om ervoor te zorgen dat er een proactief en duidelijk communicatiebeleid gevoerd wordt in crisissituaties? Welke acties zal ze ondernemen om de berichtgeving van de FOD Volksgezondheid en het FAVV te coördineren?
Mevrouw Laurette Onkelinx, vice-eersteminister en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, belast met Beliris en de Federale Culturele Instellingen. - Eerst en vooral betreur ik de polemiek rond de verklaring van de voorzitter van de FOD Volksgezondheid. Het gaat hier immers niet over een crisissituatie.
Het FAVV communiceert via verschillende kanalen - website, beurzen, adviezen van het wetenschappelijk comité, jaarverslagen, discussiefora en debatten - over de risico's die voedselproblemen met zich brengen. De crisiscommunicatie van het FAVV gebeurt door de woordvoerders via interviews, persberichten en informatie en feedback via de sociale media. Als een gezamenlijke aanpak nodig is, communiceren het FAVV en de FOD Volksgezondheid via gemeenschappelijke persberichten. Dat was vorige dinsdag trouwens het geval.
De antibioticaresistentie is een niet te onderschatten probleem. Om het probleem te beheren en te verminderen is een verantwoord antibioticagebruik onontbeerlijk. Minder antibiotica gebruiken, zowel in de gezondheidszorg als in de veeteelt, is het belangrijkste. Alle betrokken sectoren moeten hiervoor de nodige inspanningen leveren. De WHO heeft er deze week tijdens haar algemene vergadering trouwens nog eens aan herinnerd. Resistente kiemen, zoals ESBL, bedreigen de volksgezondheid omdat ze een gepaste behandeling van infecties in de weg staan.
De Europese Commissie werkt aan het probleem van antibioticaresistentie in de veeteelt. Er wordt een voorstel uitgewerkt om vanaf 2014 antibioticaresistentie in de lidstaten te monitoren.
We hebben hier niet op gewacht. Het FAVV beschikt over analyseresultaten van de ESBL-bacterie en heeft de aandacht eerst op pluimvee gericht. Er zal op korte termijn ook gestart worden met ESBL-analyses bij runderen, kalveren en varkens.
In 2011 werden 289 analyses uitgevoerd, in 2012 386 en voor 2013 werden tot op heden 170 testen op ESBL uitgevoerd. Het aantal ongunstige resultaten daalt. Waar in 2011 nog 77% van de analyses positief testten op de aanwezigheid van ESBL, was dat aantal in 2012 tot 53% en in 2013 tot 37% gedaald. Er is dus een aanzienlijke verbetering.
Vergeet niet dat wij vandaag beroep kunnen doen op AMCRA, Antimicrobial Consumption and Resistance in Animals. Dat is een initiatief van alle betrokken partijen uit de sector, dat door het FAVV en het FAGG wordt ondersteund en mede gefinancierd. Het kenniscentrum is sinds januari 2012 operationeel en zorgt voor een betere bewustmaking bij de kwekers en veeartsen. Op basis van de AMCRA-adviezen werden voor de sectoren gidsen voor een verantwoord antibioticagebruik opgesteld.
Om dit partnerschap structureel te financieren en het antibioticagebruik te beïnvloeden, zal ik binnenkort een wetsontwerp indienen. Er zal een heffing komen op antibiotica voor dieren en de bevoegdheden van het geneesmiddelenagentschap zullen worden uitgebreid tot het toezicht op het voorschrijfgedrag van veeartsen.
We moeten het antibioticagebruik zoveel mogelijk verminderen, zonder uit het oog te verliezen dat ziektes bij dieren moeten worden bestreden. In het kennisplatform AMCRA zijn alle stakeholders zich ten zeerste bewust van deze problematiek. Door de acties van AMCRA is het antibioticagebruik in de veeteelt in één jaar met 7% verminderd.
Uiteraard is ook goede hygiëne essentieel, zowel bij de operatoren als bij de consumenten. Het FAVV wijst hen altijd op de basisvoorschriften inzake het bakken, de hygiëne en de bewaring van vlees dat rauw gegeten wordt.
Ten slotte verzeker ik dat mijn diensten en die van collega Laruelle goed met elkaar samenwerken, zoals nog is gebleken in de gezamenlijke persberichten van vorige dinsdag van de FOD Volksgezondheid en het FAVV.
Mevrouw Dalila Douifi (sp.a). - Ik ben tevreden met het antwoord van de minister. Ze onderstreept terecht dat het accent op verantwoord antibioticagebruik in de veeteeltsector ligt. De regering is bezig met de voorbereiding van twee wetsontwerpen. Het toezicht op het voorschrijfgedrag van de veeartsen is eveneens essentieel om het probleem aan de oorsprong aan te pakken. Uiteraard moeten zieke beesten kunnen worden behandeld, maar antibiotica mag geen middel zijn om zo goedkoop mogelijk vlees te produceren, ten nadele van de kwaliteit van het vlees en van de gezondheid van de mensen. Ik kijk uit naar de aangekondigde wetsontwerpen.
Mevrouw Lies Jans (N-VA). - Ik ben niet tevreden over de gevoerde communicatie. De minister stelt dat er de afgelopen dagen geen communicatieprobleem is geweest. Dat betreur ik.
Het is absoluut noodzakelijk dat er een duidelijke communicatiestrategie wordt opgesteld door het FAVV, samen met de FOD Volksgezondheid. Daarbij moet de positie van de consument en niet die van de eigen instelling als uitgangspunt worden genomen.
Er moet veel meer proactief worden gewerkt. Er is nood aan duidelijker communicatie en aan duidelijke antwoorden op de vragen die bij de bevolking leven. Op de website van het FAVV was de eerste dagen nadat het probleem in de actualiteit kwam, zelfs geen informatie te vinden. Pas na vier dagen verspreidden het FAVV en de FOD Volksgezondheid een gezamenlijk bericht.