5-178COM | 5-178COM |
M. le président. - Je vous propose de joindre ces demandes d'explications. (Assentiment)
De heer Bert Anciaux (sp.a). - De burgemeester van Vorst beval dat de bevolking van de gevangenis van Vorst moet worden begrensd. Daarmee uitte zij voor de zoveelste maal de ergernis en verontwaardiging over de wijze waarop gevangenen in Vorst worden behandeld. Ook een aantal collega's en ik stelden hierover al heel wat vragen.
Blijkbaar halen deze demarches niets uit. Voortdurend, steeds opnieuw en blijkbaar zonder enige gêne blijft men mensen op een onmenselijke wijze opstapelen in een puur middeleeuwse omgeving. De gevangenis biedt plaats voor 402 gevangenen, maar systematisch wordt dit aantal drastisch overschreden.
De gevangenis van Vorst bewijst hoe de FOD Justitie, meer bepaald het Gevangeniswezen, de rechten van de mens aan zijn laars lapt, een rechtsstaat helemaal onwaardig.
Geconfronteerd met deze vaststellingen stelt de woordvoerder van Gevangeniswezen heel laconiek dat de evolutie wordt gemonitord, dat er in de zomer altijd wat minder gevangenen zijn en dat men niet weet wat met de overtallige gevangenen in Vorst aan te vangen. Deze reactie bewijst hoe Gevangeniswezen op een cynische en onduldbare wijze zichzelf failliet verklaart en daarmee alle goede bedoelingen van de minister onderuit haalt. We kunnen hier immers alleen maar spreken van terminaal beleidsfatalisme en onverschilligheid op kap van de honderden mensen die in deze gevangenis worden gepropt.
Wellicht zal de minister weerom antwoorden met een opsomming van plannen, cijfers, overplaatsingen en maatregelen. Daardoor verplicht ze ons om over enkele weken of maanden hieromtrent weer een aantal vragen te stellen. Deze heikele problematiek noopt ons immers om deze wantoestanden te blijven aanklagen en niet toe te geven aan cynisme.
Beaamt de minister dat de toestand van systematische overbevolking in de gevangenis van Vorst een voortdurende en ernstige inbreuk is op de rechten van de mens?
Wanneer zal de overbevolking van de gevangenis in Vorst eindelijk beëindigd zijn en zal de capaciteit van ongeveer vierhonderd gevangenen worden gerespecteerd?
Kan de minister deze termijn waarborgen?
Mijn tweede vraag gaat over het gebrek aan hulpverlening. Een petitie ondertekend door 1600 betrokkenen bij de hulpverlening aan gedetineerden confronteerde de minister nogmaals met het pijnlijke bankroet van ons gevangeniswezen. Een van de in het oog springende klachten betreft het al maandenlange gebrek aan hulpverlening voor de gedetineerden in de gevangenis van Vorst. Volgens een vertegenwoordiger van de dienst Hulp aan gedetineerden ontbreekt het de gevangenen in Vorst sinds 5 maart jongstleden aan hulp en bijstand. Dat betekent dat de gedetineerden al zes maanden lang verstoken blijven van een belangrijke, noodzakelijke dienstverlening en dat hun fundamentele rechten al meer dan een half jaar worden miskend.
Bevestigt de minister de aanklacht van de hulpverleningssector dat de gevangenen in Vorst al een half jaar geen beroep meer kunnen doen op hulpverlening? Beaamt de minister dat daarmee de rechten van de gevangenen worden miskend? Gaat de minister akkoord dat hierdoor de fundamentele principes en doelstellingen van een gevangenisstraf, die in de wet zijn vastgelegd, worden geridiculiseerd?
Hebben de gevangenen van Vorst ondertussen al weer recht op bijstand? Zo ja, hoe komt het aanbod tegemoet aan de vraag?
Mevrouw Annemie Turtelboom, minister van Justitie. - Dat er in België een probleem van overbevolking is, is een open deur intrappen. Ons land wordt daar al dertig jaar mee geconfronteerd. Ofschoon we hard werken aan oplossingen, moeten we eerlijk toegeven dat die er nog niet zijn. Deze legislatuur doen we belangrijke stappen vooruit aangezien er drie nieuwe gevangenissen zullen opengaan. Aan de problematische situatie van Vorst zal een einde komen na de opening van de nieuwe gevangenis in Haren over vier jaar.
We zoeken intussen naar allerlei oplossingen. Met zulke concrete acties proberen we de situatie zoveel mogelijk te verbeteren, ook op korte termijn. Zo heb ik zopas in de Kamer een wetsontwerp ingediend om elektronisch toezicht mogelijk te maken in het kader van de voorlopige hechtenis. Die maatregel, die gericht is op verdachten, moet een positief effect hebben op de bevolking van de arresthuizen, waaronder Vorst. Uiteraard is het de bevoegdheid van de onderzoeksrechter om te kiezen voor opsluiting tijdens de voorlopige hechtenis of voor elektronisch toezicht via een enkelband met gps. Er zitten nu ongeveer vierduizend mensen in voorlopige hechtenis. Indien 5 of 10% ervan via een enkelband hun proces zouden kunnen afwachten, dan moeten we tweehonderd personen minder in een arresthuis onderbrengen. We organiseren hierover infosessies bij de onderzoeksrechters.
Ik heb ook samen met mijn administratie middelen gezocht om de overbevolking in Vorst zoveel mogelijk te beperken, met positief resultaat. In maart zaten er nog 740 gedetineerden; nu ongeveer 640. Dit is een zeer grote verbetering. Het personeel in Vorst heeft de acties trouwens stopgezet.
Iedereen is zich bewust van de situatie en spant zich iedere dag in om de situatie beetje bij beetje te verbeteren. De problematische parameters zullen evenwel pas verdwijnen wanneer deze gevangenis kan worden gesloten en er een alternatief is in Brussel.
Het masterplan wordt thans verwezenlijkt. Met de opening van de gevangenis in Marche-en-Famenne eind 2013 en in Beveren en Leuze eind 2014 zullen er 936 extra plaatsen komen. Tevens voorziet het masterplan erin dat in 2016 de inrichting te Haren wordt gebouwd, die berekend is op 1190 plaatsen en die de omstandigheden van detentie zal aanpassen aan de normen van de 21e eeuw.
Het personeel van Vorst heeft in maart een aantal acties opgezet tegen de overbevolking in de gevangenis. Hierdoor konden de externe diensten de gevangenis wel betreden, maar was het heel moeilijk om contact te hebben met de gedetineerden.
Ondertussen is de situatie in Vorst met de aanzienlijke vermindering van het aantal gedetineerden fel verbeterd. Sinds september wordt de toestand dus geleidelijk aan beter, zodat de gedetineerden ook geleidelijk aan normale toegang krijgen tot de externe diensten.
Mijn kabinet heeft overleg gepleegd met de gemeenschappen. Ze zijn vragende partij om telkens te bemiddelen opdat een minimaal aanbod aan de gedetineerden kan worden gegarandeerd in geval van crisis. Om korter op de bal te spelen werden twee maatregelen getroffen. Er werd een interkabinettenwerkgroep opgericht die tweemaandelijks zal samenkomen en waarvan het eerste overleg in november zal plaatsvinden. We hebben ook afgesproken om indien nodig, bijvoorbeeld bij een crisis, onmiddellijk te communiceren met alle betrokken actoren teneinde een oplossing voor het probleem te vinden.
De heer Bert Anciaux (sp.a). - Ik weet dat de minister en de regering veel initiatieven nemen die op termijn tot oplossingen kunnen leiden...
Mevrouw Annemie Turtelboom, minister van Justitie. - Ook op korte termijn: met de enkelbanden met gps is het de bedoeling om zeer snel verandering te krijgen. Het proefproject loopt. Het wetsontwerp is intussen aangenomen in de Kamercommissie. We houden informatiesessies om uitleg te verschaffen aan de onderzoeksrechters. Zodra de wet is goedgekeurd, kan deze maatregel van start gaan.
De heer Bert Anciaux (sp.a). - Eigenlijk zou iemand op het departement zeer concreet, dossier per dossier, moeten proberen het aantal gevangenen zo laag mogelijk te houden? Wie kan vervroegd vrijkomen, wie kan een enkelband krijgen, wie kan ergens anders terecht? De vermindering van het aantal gedetineerden van 750 naar 640 is inderdaad een goede zaak, maar wie de gevangenis van Vorst kent, moet erkennen dat 640 nog altijd schandalig veel is.
De voorzitter. - Tijdens de voorbije regeringsonderhandelingen had ik voorgesteld om een staatssecretaris voor het gevangeniswezen aan te stellen. Ik vond dat toen een noodzaak en ik blijf erbij dat dit noodzakelijk is. Het gaat immers niet alleen over de bouw van gevangenissen, maar ook over de aanpak van een geheel van problemen van mensen in de gevangenis.