5-25

5-25

Belgische Senaat

Handelingen

DONDERDAG 9 JUNI 2011 - NAMIDDAGVERGADERING

(Vervolg)

Mondelinge vraag van de heer Ludo Sannen aan de minister van Klimaat en Energie over «het arrest van het Grondwettelijk Hof tot vernietiging van artikel 41 van de wet van 15 december 2009 die een meerjarentariefsysteem voor distributienettarieven bekrachtigde» (nr. 5-180)

Mondelinge vraag van de heer François Bellot aan de minister van Klimaat en Energie over «het arrest van het Grondwettelijk Hof tot vernietiging van artikel 41 van de wet van 15 december 2009 die een meerjarentariefsysteem voor distributienettarieven bekrachtigde» (nr. 5-187)

De voorzitter. - Ik stel voor deze mondelinge vragen samen te voegen. (Instemming)

De heer Ludo Sannen (sp.a). - De minister, de distributienetbeheerders, de gewesten en de consumenten hebben een probleem en de minister heeft dat probleem gecreëerd.

Het Grondwettelijk Hof heeft in een arrest van 31 mei 2011 gesteld dat de minister niet het recht had om in te grijpen in de methode om de toekomstige tarieven van de netbeheerders te bepalen. Volgens het hof komt dat recht krachtens artikel 37 van de derde elektriciteitsrichtlijn van de EU enkel en alleen aan de CREG toe. De minister heeft via een wettelijk initiatief proberen in te grijpen, hoewel de CREG en de Raad van State de minister hadden gewaarschuwd dat dit tot problemen zou kunnen leiden.

Nu heerst er juridische onzekerheid. Wat is nog de wettelijke basis voor de tarieven die momenteel door de netbeheerders worden geïnd? Wat was de wettelijke basis voor de tarieven die door de netbeheerders werden geïnd? De vzw Dolor denkt eraan naar de rechter te stappen en spoort de consumenten aan om de betaalde bijdragen voor de netbeheerders terug te vorderen.

Er is dus zeer grote onduidelijkheid over de facturen die de burgers krijgen en kregen: moe(s)ten ze betalen of niet? Krijgen ze hun onterecht geïnde gelden terug? Mij lijkt dat niet realistisch. Hoe denkt de minister een wettelijke basis met terugwerkende kracht uit te werken?

Het Belgische elektriciteitsbeleid bestaat grotendeels uit ingrepen in de distributienettarieven. Zo werd de duurzame energie met de groenestroomcertificaten bevorderd. Ook krijgen de netbeheerders sociale dienstverplichtingen opgelegd, zoals de gratis elektriciteit en initiatieven voor isolatie. Het beleid wordt grotendeels door de gewesten gevoerd. Op welke juridische basis kunnen de gewesten een beleid voeren, als enkel en alleen de CREG bevoegd is om de distributienettarieven te bepalen?

Heeft de minister al contact opgenomen met de CREG? Hoe zal de juridische onzekerheid worden weggewerkt?

Hoe kunnen de gewesten een eigen energiebeleid bepalen en sturen, met respect voor de autonomie van de CREG? Voor de uitwerking van een beleid hebben de gewesten de distributienettarieven nodig.

M. François Bellot (MR). - Actuellement, la partie des factures payée pour la distribution de l'énergie perçue sur la base de la loi et de l'arrêté royal contestés pourrait être réclamée aux distributeurs par les consommateurs via les fournisseurs.

Monsieur le ministre, après avoir précisé le montant de la partie des factures indûment perçue, pourrez-vous nous faire savoir quelles pistes de réparation seront proposées pour remédier à cette situation ? Avez-vous effectivement déclaré, comme mentionné dans la presse de ce mercredi 8 juin, que les consommateurs n'auraient aucune possibilité de récupérer les sommes indûment payées ?

Étant donné qu'il ne suffit pas de dire que l'on n'est pas d'accord avec la décision de la Cour constitutionnelle, envisagez-vous une modification de la loi de 2009 pour l'avenir ? Le cadre juridique pour les gestionnaires des réseaux de distribution est en effet redevenu plutôt instable et imprécis. Chargerez-vous la CREG seule d'agir pour corriger les éléments du passé ? Pour l'avenir, accepterez-vous que la CREG seule fixe les tarifs de distribution à appliquer par les gestionnaires des réseaux de distribution ? C'est en effet ce que la directive européenne prévoit : la CREG, régulateur, exerce pleinement ses fonctions et fixe les prix. En cas de désaccord, on le communique à la CREG mais on ne peut se substituer à celle-ci pour fixer soi-même les montants des tarifs de distribution.

De heer Paul Magnette, minister van Klimaat en Energie. - Het Grondwettelijk Hof heeft op 30 mei 2011 artikel 41 van de wet van 15 december tot bevestiging van het koninklijk besluit over de distributietarieven vernietigd.

Op basis van de juridische analyses waarover ik thans beschik, kan ik meedelen dat de bevestigingswet werd vernietigd, met terugwerkende kracht sedert de goedkeuring, en dus niet het besluit betreffende de distributietarieven. We bevinden ons derhalve in de toestand die gold vóór goedkeuring van de bevestigingswet. Ter herinnering: het hof van beroep had in het kader van een beroep tegen de tariefbeslissingen van de CREG de `exceptie van onwettigheid' inzake het tariefbesluit ingeroepen. Het hof weigerde het besluit betreffende de distributietarieven in aanmerking te nemen omdat er geen overleg geweest was met de gewesten en omdat de hoogdringendheid niet voldoende aangetoond was.

De besluiten zijn onwettig, maar alleen voor de partijen die voor het hof van beroep de onwettigheid hebben aangehaald. De in fine door de CREG goedgekeurde tarieven zijn gepubliceerd en werden niet vernietigd.

Inmiddels heeft de Ministerraad van 15 april 2011 het `derde pakket Energie' omgezet en het wetsontwerp tot wijziging van de elektriciteitswet van 29 april 1999 en de gaswet van 12 april 1965 goedgekeurd.

Ce projet est conforme à l'arrêt de la Cour constitutionnelle et il l'anticipe en ce qu'il confie à la CREG une compétence pleine et entière en matière de tarifs. Le régulateur est désormais seul habilité à fixer la méthodologie tarifaire et à approuver les tarifs, ce qui n'était pas le cas sous l'empire de la loi précédente qui transposait les premier et deuxième paquets de libéralisation.

Le gouvernement fédéral ne pouvant plus exercer de compétence en la matière, il appartient à la CREG de prendre une initiative pour asseoir juridiquement les nouveaux tarifs. J'ai pris, avec la CREG, tous les contacts nécessaires à cet effet.

En ce qui concerne la question plus large de l'autonomie de la CREG, au-delà de ses compétences renforcées en matière de tarifs, le projet de loi supprime le droit de suspension des tarifs qui existait dans le chef du gouvernement. Il déplace une série de procédures vers la responsabilité exclusive du Parlement - même si la CREG est autonome, elle doit rester responsable de ses actes directement devant le parlement. Dès l'adoption du projet de loi, il incombera au Parlement d'approuver le budget de fonctionnement du régulateur, de réceptionner son rapport annuel et d'approuver les indemnités des membres du Conseil d'administration.

De heer Ludo Sannen (sp.a). - Bedoelt de minister dat er eigenlijk niets is veranderd? Een artikel van de wet werd verworpen, maar die wet had precies tot doel het bewuste besluit te bekrachtigen. Met andere woorden, de gebrekkige juridische basis voor dat besluit, die aanleiding heeft gegeven tot die wet, is niet verdwenen en dus blijft een juridische discussie mogelijk. Mijn tweede vraag is dus zeker niet beantwoord. Hoe kunnen de gewesten met respect voor de autonomie van de CREG in het kader van een energiebeleid ingrijpen in de distributienettarieven?

M. François Bellot (MR). - Monsieur le ministre, vous n'avez pas indiqué si le consommateur pourrait introduire un recours devant les tribunaux en ce qui concerne l'application des tarifs jugés aujourd'hui illégaux entre 2008 et 2012.

Vous avez mentionné qu'un projet de loi avait été discuté en gouvernement le 15 avril. Quand sera-t-il transmis à la commission ad hoc de la Chambre et du Sénat ?

Je pense qu'à l'avenir, il ne faudra plus qu'un même ministre soit en charge de la défense des consommateurs et de l'énergie car ces fonctions conduisent à défendre des intérêts contradictoires, à savoir ceux des consommateurs et ceux des intercommunales de distribution. L'arrêté et la loi contestés devant la Cour constitutionnelle avaient manifestement pris la défense des gestionnaires des réseaux de distribution.

Pourriez-vous m'apporter un complément d'information par rapport à ces trois éléments ?

M. Paul Magnette, ministre du Climat et de l'Énergie. - Je vous laisse libre de développer toutes les réflexions que vous souhaitez au sujet de la distribution des compétences ministérielles.

Je ne suis pas sûr que l'intérêt des consommateurs se limite aux prix. L'intérêt du consommateur, c'est aussi un service de qualité. Pour avoir un service de qualité, il faut investir. Cheap is not always good.

La loi est annulée mais pas les arrêtés royaux qui la précédaient. Ils continuent de valoir sauf pour les intercommunales qui les avaient contestés. Dans la situation actuelle, les consommateurs ne peuvent donc pas réclamer le remboursement de ce non-dû sur le plan juridique. Du point de vue économique, c'est un autre débat.

Le vide juridique subsiste, mais plus pour très longtemps. Le projet de loi a été adopté par le conseil des ministres en première lecture. Il est à présent soumis au Conseil d'État. Il nous reviendra le 15 juin. Il sera adapté à la lumière de l'avis du Conseil d'État puis adopté en deuxième lecture par le conseil des ministres. Par conséquent, il devrait aboutir au Parlement dans quelques semaines. La CREG peut déjà y travailler et elle aura, dans un délai très raisonnable, l'opportunité de présenter une proposition de méthodologie tarifaire.

Zal dat in het voordeel zijn van de gewesten? Het zal altijd een beetje een probleem blijven zolang de bevoegdheid voor de tarieven federaal blijft, maar de gewesten met allerlei beslissingen kunnen ingrijpen in de tarieven. Vandaar het voorstel om de discussie over de tarieven naar de gewesten over te hevelen. Dat zou meer coherent zijn.