5-959/1 | 5-959/1 |
15 APRIL 2011
In mei 2011 vinden in Spanje gemeenteraadsverkiezingen plaats. In de Baskische autonome regio zal men kunnen kiezen tussen de traditionele Spaanse partijen en enkele gematigde nationalistische partijen.
De afgelopen jaren werden echter vele Baskische partijen buiten de wet gesteld omdat ze verdacht werden banden te hebben met het ETA (Euskadi Ta Askatasuna). In enkele gevallen hielden de betrokken politieke partijen een dubbelzinnige en veelal onduidelijk discours, door toedoen van enkele leden die de gewapende strijd voor onafhankelijkheid van de ETA verheerlijkten.
Ondertussen heeft de Spaanse regering vele radicale ETA militanten opgepakt en hebben de partijen een interne dynamiek meegemaakt onder invloed van democratische krachten. Zij ondervinden tot vandaag nog altijd de gevolgen van het verleden, en mogen niet deelnemen aan verkiezingen of het beleid voeren.
De afgelopen maanden zijn er enkele nieuwe Baskische partijen opgericht, die ontstaan zijn uit de assen van de oude, zoals Batasuna. De metamorfose die ze hebben ondergaan houdt in dat ze in hun statuten elke vorm van geweld verwerpen en zich enkel bezig houden met democratische strijd om onafhankelijkheid te bereiken/meer autonomie te verkrijgen.
Partijen zoals Sortu en Abertzale Left hebben onlangs hun kandidatuur ingediend bij de centrale kiescommissie in Madrid om legalisatie te bekomen en aldus deel te kunnen nemen aan de komende gemeenteraadsverkiezingen van mei 2011. Dat ze dit zullen bekomen is echter niet zeker. Bepaalde juristen en politici zijn verdeeld over de bedoelingen van de Baskische nationalistische partijen die zich in een nieuw kleedje hebben gestoken.
1. Stappen in het proces
1.1. De « Verklaring van Altsasua »
Op 14 november 2009 werd het democratische vredesproces van Izquierda Abertzale voorgesteld te Altsasua. De koerswijziging naar politieke dialoog en het inzetten van louter democratische middelen in de politieke strijd wordt hier een eerste maal geofficialiseerd :
« In de afgelopen jaren is er vooruitgang geboekt bij een aantal kwesties, die niet alleen wenselijk maar ook mogelijk waren, om op een positieve manier voor alle burgers een verandering van de cyclus teweeg te brengen : in een open politiek debat, vooral in het laatste decennium, perfect gepositioneerd om knopen te ontwarren en om oplossingen te realiseren; bij de inzet en de onvermoeibare strijd van duizenden mensen en maatschappelijke sectoren die er in geslaagd zijn werkelijke politieke veranderingen op de drempel van de mogelijkheden te tillen, met als doel de noodzaak om de kwade gevolgen van dit conflict achter zich te laten. Een koerswijziging ter vervanging van de gewapende confrontatie, de blokkade en het ontbreken van de hoop op een dialoog, een akkoord en een vrij stabiele en duurzame oplossing van het land. (...)
Het basisinstrument voor de nieuwe politieke fase is het democratische proces en de uitvoering ervan, wat een unilaterale beslissing van Izquierda Abertzale is. Om dat te bereiken moet er gestreefd worden naar bilaterale of multilaterale akkoorden met Baskische politieke actoren, met de internationale gemeenschap en met de staten om het conflict op te lossen. (...)
De politieke dialoog, inclusief en op gelijke voet, wordt het belangrijkste instrument voor het bereiken van overeenkomsten tussen de politieke gevoeligheden van het land. Het linkse nationalisme toont zijn volledige bereidheid om deel uit te maken van die dialoog. (...)
Het democratisch proces moet de kans krijgen zich te ontwikkelen in de volledige afwezigheid van geweld en zonder inmenging, met behulp van wegen en middelen van zuiver politieke en democratische aard. We gaan uit van de overtuiging dat deze strategie, via politieke en democratische weg, ons in staat zal stellen beleidsontwikkelingen te bereiken via het democratische proces. Zuid-Afrika en Ierland zijn voorbeelden. »
Men verwijst expliciet naar de « Mitchell Principles ». Dit zijn de principes die senator George John Mitchell naar voor schoof wanneer hij bemiddelde tijdens de onderhandelingen die leidden tot het Goede vrijdagakkoord van 1998. De principes werden door alle politieke betrokkenen in het Ierse proces ondertekend, ook door Sinn Féin. Deze ondertekening zette druk op het IRA (Irish Republican Army, Iers Republikeins Leger) dat uiteindelijk ontwapende. De zes grondregels zijn :
1. door middel van democratische en exclusief vredevolle middelen de politieke problemen oplossen;
2. de totale ontwapening van alle paramilitaire organisaties;
3. de garantie dat de ontwapening verifieerbaar is door een onafhankelijke commissie;
4. afzien van oppositie tegen inspanningen van anderen, tegen het gebruik van macht of ermee te dreigen om zo de gang van zaken te beïnvloeden;
5. zich neerleggen bij de voorwaarden van het akkoord eenmaal aanvaard, en zich er toe verbinden om, bij eventuele onenigheid over bepaalde aspecten, via democratische en vredevolle weg deze aspecten bij te sturen;
6. dringend bepleiten dat dodelijke wraaknemingen of folteringen stoppen en effectieve stappen ondernemen om dit te vermijden.
De tekst is te zien als de openingstekst voor een breed intern debat binnen de Baskische beweging.
1.2. « Zutik Euskal Herria »
Een volgende stap is de resolutie « Zutik Euskal Herria »/ « Stand Up Euskal Herria » (16 februari 2010). Deze slottekst van het debat kwam tot stand na deelname van meer dan 6 500 mensen in allerlei assemblees in geheel Zuid-Baskenland. Het manifest pleit voor een niet-gewelddadige aanpak van het conflict :
« The democratic process must be developed in the complete absence of violence and without interference. Dialogue and negotiation among the political forces should be governed by the principles of Senator Mitchell. No-one will use force or threaten the use of force in order to influence the course or result of the multiparty negotiations nor to try to modify any agreement which results from them. »
1.3. De « Verklaring van Brussel »
Op 29 maart 2010 stelde mensenrechtenadvocaat Brian Currin uit Zuid-Afrika een internationale verklaring voor in Brussel. Verschillende internationale personaliteiten (Nobelprijswinnaars, gewezen staats- en regeringsleiders en academici gespecialiseerd in conflictoplossing) roepen de Baskische afscheidingsbeweging ETA op tot een staakt-het-vuren en de Spaanse regering tot « een gepast antwoord ».
De integrale verklaring luidt als volgt :
« Statement by International Leaders in Conflict Resolution and Peace Processes
We, the undersigned, welcome and commend the proposed steps and new public commitment of the Basque Pro-independence Left (Abertzale Left) to « exclusively political and democratic » means and a « total absence of violence » to attain its political goals.
Fully carried out, this commitment can be a major step in ending the last remaining conflict in Europe.
We note the expectation that the coming months may present a situation where the commitment to peaceful, democratic and non-violent means becomes an irreversible reality. To that end, we appeal to ETA to support this commitment by declaring a permanent, fully verified ceasefire.
Such a declaration appropriately responded to by Government would permit new political and democratic efforts to advance, differences to be resolved and lasting peace attained. »
1.4. Het akkoord van Gernika
Het akkoord van Gernika — letterlijk een « akkoord ten behoeve van een scenario voor vrede en democratische oplossingen » (« Bake bidean ateribide demokratikoen akordioa ») — werd op 25 september 2010 ondertekend door achtentwintig belangrijke Baskische organisaties : vijf politieke partijen, vakbonden en heel wat middenveldorganisaties. Deze vragen « aan ETA en aan de Spaanse regering de nodige besluiten te trekken en de nodige initiatieven te nemen die toelaten om een scenario van gegarandeerde geweldloosheid en progressieve politieke normalisatie te configureren ».
Dergelijke « toestand van geweldloosheid'moet onder meer gebaseerd zijn op de volgende elementen :
— « De verklaring door ETA van een permanent, unilateraal en door de internationale gemeenschap controleerbaar staakt-het-vuren, als uitdrukking van de wil om tot een definitief einde te komen van de gewapende activiteit. »;
— « De erkenning van burger- en politieke rechten, door activiteiten en ontwikkelingen van politieke projecten toe te laten, in overweging nemend de erkenning en de bescherming, zonder enige uitzondering, van alle mensenrechten die er de basis van uitmaken. In dat verband eisen wij de afschaffing van de « Ley de Partidos Políticos » (Partijenwet) en de benoeming van een juridisch instrument dat zich moet bezighouden met de schendingen van de fundamentele rechten. »;
— « Het verdwijnen van alle mogelijke bedreigingen, vervolgingen, arrestaties en folteringen tegen iedere persoon om reden van zijn politieke activiteit of ideologie. »;
— « De opheffing van beperkende maatregelen of verbodsbepalingen opgelegd aan independistische militanten en organisaties omwille van hun politieke activiteit. ».
Ten slotte bevestigt men ook hier het belang van de Mitchell-principes bij het verloop van het vredesproces.
2. Opzet
Deze resolutie heeft tot doel steun te verlenen aan de legalisering van deze nieuwe democratische Baskische partijen die het geweld afzweren teneinde deel te kunnen nemen aan de gemeenteraadsverkiezingen van mei 2011. Het miskennen van de interne reorganisatie en initiatieven van de Baskische nationalistische partijen zou het democratisch karakter van het centrale gezag in diskrediet kunnen brengen en hun goede wil in het vredesproces in vraag stellen.
| Karl VANLOUWE Piet DE BRUYN. |
De Senaat,
A. overwegende dat de politieke, sociale en culturele onderdrukking van de Baskische bevolking tijdens het autoritaire regime van generaal Franco heeft geleid tot een gewapende bevrijdingsstrijd;
B. gelet op het feit dat de gewapende strijd van de ETA al tot 820 slachtoffers het leven kostte en duizenden verwondde en dat elke vorm van terrorisme onaanvaardbaar is;
C. gelet op het feit dat het Baskisch conflict het laatste in Europa overblijvende conflict is dat recent nog mensenlevens heeft gekost;
D. gelet op het feit dat Spaans Baskenland sinds 1978 de onder Franco ontnomen autonomie grotendeels gereconstrueerd is en de status van « historische regio » heeft verkregen;
E. overwegende dat de autonome regio over een regering en parlement bezit met weliswaar beperkte macht;
F. overwegende dat de helft van de inwoners van Spaans Baskenland de Baskische taal spreekt;
G. gelet op het feit dat de Spaanse overheid elke expliciete nationalistische partij in Baskenland heeft gebannen van het politieke bestel op verdenking van banden te hebben met de ETA;
H. gelet op het criminaliseren van politieke partijen en strekkingen, net als het verbieden van referenda en betogingen door de Spaanse overheid;
I. gelet op het feit dat alle Baskische politieke partijen zich recent hebben afgekeerd van de militaire strijd van de ETA en een vreedzame oplossing vooropstellen, en dit in hun statuten vermelden;
J. verwijst naar een verklaring van de ETA (Euskadi Ta Askatasuna) van 5 september 2010 om een permanent staakt-het-vuren in te voeren van hun kant, en de internationale gemeenschap oproept dit te komen observeren;
K. gelet op het feit dat sedert 2009 binnen de Baskische politieke groeperingen een proces bezig is waarin de brede nationalistische beweging alle gebruik van geweld expliciet veroordeeld en hun doelen met politieke middelen willen bereiken :
• 14 november 2009 : de Verklaring van Altsasua;
• 16 februari 2010 « Zutik Euskal Herria » : verklaring waarin het gebruik van geweld wordt afgezworen en aankondigd exclusief de democratische middelen te gebruiken;
• 25 september 2010 : het akkoord van Gernika « ten behoeve van een scenario voor vrede en democratische oplossingen »;
• sinds november 2010 : oprichting van nieuwe Baskische nationalistische partijen die expliciet het geweld afzweren, afstand nemen van de ETA, teneinde als een volwaardige democratische politieke partij behandeld te worden;
L. verwijst naar de Verklaring van Brussel van 29 maart 2010 en die ondertekend werd door 21 prominente intellectuelen en politieke leiders, waaronder Brian Currin, The Nelson Mandela Foundation, Nobelprijslaureaten Betty Williams, John Hume, aartsbisschop Tutu en president F.W. De Klerk;
M. gelet op de uitnodigingen aan de internationale gemeenschap om mee te betrekken in het Baskisch vredesproces in de vermelde manifesten;
N. overwegende artikel 1 van het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten (1966) dat zegt dat « alle volkeren het zelfbeschikkingsrecht bezitten. Uit hoofde van dit recht bepalen zij in alle vrijheid hun politieke status en streven zij vrijelijk hun economische, sociale en culturele ontwikkeling na. »;
O. verwijzen naar resolutie 967 van het Vlaams Parlement van 16 februari 2011 betreffende het ondersteunen van het Baskische vredesproces;
P. overwegende dat door het democratisch engagement die mogelijk een nieuwe periode van Baskische politiek inleidt die geweldloos is en het vredesproces een grote stap vooruit brengt,
Vraagt de regering :
1. de Spaanse en Baskische regering op hun verantwoordelijkheid te wijzen om dit vredesproces constructief mee vorm te geven;
2. de Spaanse regering te vragen de inspanningen van de Baskische nationalistische partijen te belonen door hen toe te laten deel te nemen aan de gemeenteraadsverkiezingen van mei 2011;
3. de Raad van de Europese Unie (EU) en de Europese Commissie te verzoeken :
a) volle steun te leveren aan het Baskisch vredesproces;
b) het staakt-het-vuren van de ETA te controleren en te rapporteren.
18 maart 2011.
| Karl VANLOUWE Piet DE BRUYN. |