(N.): Vraag gesteld in het Nederlands - (Fr.): Vraag gesteld in het Frans
Op 15 juli 2005 hield de Senaat een actualiteitendebat over de hongersnood in Niger. Het land werd in 2004 getroffen door een sprinkhanenplaag met desastreuze gevolgen voor de oogst en in 2005 werden we geconfronteerd met een hongersnood omwille van de aanhoudende droogte. De Belgische ontwikkelingssamenwerking heeft vorig jaar dan ook extra middelen vrijgemaakt voor voedselhulp.
In vandaag dreigt een nieuwe crisis. Voor drie miljoen mensen zou er te weinig eten zijn in stock om het jaar door te komen en 350 000 kinderen lijden aan ondervoeding.
Niger is een democratie en er zijn geen interne conflicten, noch corruptie op grote schaal. Het voedselprobleem in Niger is structureel door aanhoudende droogte, verwoestijning en een gebrek aan water.
Door de armoede kunnen boeren geen zaaigoed kopen. Ze zijn verplicht te lenen met hun nog te oogsten gewassen als onderpand. Ze lenen echter tegen marktprijzen, terwijl ze voor hun uiteindelijke oogst slechts een derde van de marktprijs krijgen. Deze overlevingsstrategieën werken de armoedespiraal in de hand.
Noodhulp lijkt dus op lange termijn niet de oplossing. Graanbanken voor zaaigoed, de aanleg van waterputten, de ontwikkeling van tuinbouw ... zijn enkele maatregelen die structureel de permanente voedselcrisis kunnen bestrijden.
Graag kreeg ik een antwoord op de volgende vragen :
1. Wat is de huidige situatie in Niger ?
2. Hoe evalueert de geachte minister de voedselhulp die België vorig jaar leverde ?
3. Welke structurele projecten steunt België via de directe bilaterale samenwerking in het kader van de voedselzekerheid in Niger ?
4. Welke structurele projecten steunt België via het Belgisch overlevingsfonds in het kader van de voedselzekerheid in Niger ?
5. Welke structurele projecten steunt België via de indirecte samenwerking in het kader van de voedselzekerheid in Niger ?
Antwoord : Wat betreft de huidige situatie van de voedselcrisis in Niger, er zullen dit jaar problemen van voedselschaarste zijn, maar op een veel kleinere schaal dan in 2004-2005.
De oogsten 2005-2006 hebben een surplus vrijgemaakt van meer dan 120 000 ton graan en zeer belangrijke overschotten inzake veevoeder voor de dieren, wat toelaat om een evenwicht te bereiken in menselijke en dierlijke voedingsmiddelen, een evenwicht dat zich momenteel concretiseert door een goede stabiliteit van de graan- en veevoederprijzen op de markten, hoewel de graanprijzen nog steeds hoger blijven dan het gemiddelde van de vijf laatste jaren.
Wat betreft de oogst 2006-2007, er worden momenteel bezorgheden geformuleerd tengevolge van de late komst van de regens, wat een moeilijke nutritionele situatie zou kunnen veroorzaken in 2007.
België heeft in 2004-2005 inderdaad meerdere miljoenen euro bijgedragen aan de sector van voedselhulp in Niger. De 1 miljoen euro voedselhulp voor 2005 via het WFP kwamen zeker op het juiste ogenblik en via het juiste kanaal.
Gezien, zoals ik u heb uitgelegd, de situatie verschillend is in 2006 werd er beslist om op een andere manier te helpen : niet door een massale levering van voedselhulp via het WFP, maar langs een meer structurele weg via het FAO dat zoekt naar oplossingen op lange termijn en zaaigoed levert (650 000 euro). We hebben eveneens bijgedragen aan het DNPGCA (Dispositif national de prévention et de gestion des crises alimentaires). Voor dit jaar werd een bedrag van 850.00 euro voorzien voor het « Gemeenschappelijk Fonds van Donoren » dat een financieel fonds is dat stukje per stukje kan worden vrijgemaakt mits de toestemming van de plaatselijke Belgische vertegenwoordiging. Langs dit fonds kunnen acties voor voedselverdeling, voedselzekerheid of landbouw worden gelanceerd en ter plaatse worden ingesteld. Dit DNPGCA heeft langs de andere kant bedragen vrijgemaakt voor de heropbouw van de Nationale Veiligheidsvoorraad geschat op 110 000 ton graan.
Er lopen momenteel verschillende directe bilaterale projecten in de sector van de voedselhulp in Niger, met name inzake veeteelt (Azawak en Rosse Geiten-project) alsook een project voor de steun aan de decentralisatie in Dosso. Een irrigatieproject van 4 miljoen euro in de regio van Tillabéri bevindt zich eveneens in de identificatiefase.
Sinds 2000 kent het Belgische Overlevingsfonds (BOF) een sterke uitbreiding met ongeveer 1,8 miljoen uitgaven per jaar.
Het Belgische Overlevingsfonds draagt in grote mate bij aan de strijd tegen de voedselonzekerheid in Niger : meerdere projecten zijn deze laatste jaren van start gegaan in verschillende regio's van het land (Zinder, Nguigmi, Mayahi, Maradi, Doss, Aguié) en steunen op die manier NGO's (Aquadev, DZG), VN-structuren zoals het UNCDF, UNICEF, IFAD of de BTC (Decentralisatieproject Dosso). Tussen 2000 en 2011 hebben de projecten gefinancierd door het BOF in Niger. bijgedragen, of zullen ze bijdragen, voor meer dan 25 miljoen euro aan de strijd tegen de voedselonzekerheid in Niger.
De Belgische actoren betrokken bij de sector van de voedselhulp in Niger zijn vooral Dierenartsen Zonder Grenzen, Artsen Zonder Grenzen en Aquadev. Andere projecten worden momenteel eveneens bestudeerd, in het bijzonder een dossier ten voordelen van Artsen Zonder Grenzen en van Caritas.
Wat betreft meer specifiek de sector van het onderwijs in Niger, de interventie van België in deze sector bestaat uit een sectorale budgethulp. De Belgische fondsen worden gestort op een « Gemeenschappelijk Fonds » (2 miljoen euro in 2005) beheerd samen met andere kapitaalverschaffers (Frankrijk en Denemarken). De gemeenschap van kapitaalverschaffers heeft, na de anomalieën vastgesteld door de audit, geschreven een reeks opmerkingen overgemaakt aan de Nigerese regering en heeft gevraagd dat maatregelen worden genomen en vergoedingen gebeuren.
In afwachting van een verduidelijking van de situatie, zijn de schijven van 2006 die nog moesten worden gestort (2 miljoen euro voor België), geblokkeerd. De kapitaalverschaffers gaan zich eveneens verenigen om na te gaan welke modaliteiten ze kunnen aannemen voor de toekomst inzak budgethulp. De Nigerese overheid heeft reeds gereageerd op de brief die de kapitaalverschaffers hen hebben gezonden : de minister van Onderwijs werd ontslagen en vervangen door een nieuwe minister (ZEM Ousmane Samba Mamadou), een economicus gespecialiseerd in het beheer van de overheidsfinanciën. Niger heeft zich er eveneens toe verbonden om de omstreden bedragen terug te betalen. We moeten eveneens signaleren dat deze audit openbaar werd gemaakt door de overheid van Niger.
Anderzijds was de Universiteit van Niamey gedurende meerdere dagen gesloten tengevolge van incidenten tussen de politie en studenten die de betaling eisten van verschillende maanden van achterstallige beurzen. De studenten hebben de lessen en de examens hervat na een belofte van de regering om deze beurzen te betalen.
Twee samenwerkingsprojecten met de Universiteit van Niamey zijn beëindigd in 2005. Een derde is nog steeds in uitvoering (strijd tegen de verzanding). Er lopen momenteel gesprekken voor de oprichting van een universitaire samenwerking tussen België (CUD) en de Universiteit van Niamey.