3-173 | 3-173 |
De voorzitter. - Ik stel voor de mondelinge vragen samen te voegen. (Instemming)
De heer Hugo Vandenberghe (CD&V). - Vorige week vrijdag heeft The New York Times het verhaal gebracht dat de CIA sedert 2002 permanent beschikt over de gegevens van alle internationale financiële transacties die via Swift, waarvan het hoofdkantoor in België is gevestigd, worden verricht.
Die gegevens slaan niet enkel op de financiële transacties in de Verenigde Staten maar ook op de financiële transacties in België, in de Europese Unie en die vanuit de Europese Unie met andere continenten.
Het zal de regering niet onbekend zijn dat in de 46 landen aangesloten bij de Raad van Europa artikel 8 van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de fundamentele vrijheden, dat het recht op privacy beschermt, van toepassing is.
Een afwijking van artikel 8 is maar mogelijk als daarvoor een wettelijke basis voorhanden is en met het oog op het bereiken van een doelstelling die als beschermwaardig wordt opgesomd in artikel 8 EVRM. De Belgische Grondwet bevat trouwens een gelijkaardige bepaling.
Artikel 8 EVRM is ten aanzien van gegevens met een persoonlijk karakter die als het verlengstuk van de fysieke privacy moeten worden aangezien, een bepaling met directe werking in de Belgische en Europese rechtsorde, die volgens de rechtspraak een positieve verplichting aan de staten oplegt om effectieve maatregelingen te nemen teneinde inbreuken op de privacy te verhinderen.
Op grond van de gegevens waarover we vandaag beschikken blijkt dat de financiële transacties die door de CIA werden gecontroleerd niet enkel betalingen in de Verenigde Staten betreft, maar eveneens betalingen van Europese oorsprong.
Tot op heden heeft geen enkele overheid en geen enkele van de betrokken partijen verduidelijkt krachtens welke wettelijke bepalingen het optreden van de CIA in deze zaak verantwoord is.
Bij een eerste benadering kan dus al worden gezegd dat een evidente inbreuk werd gemaakt op artikel 8 EVRM, aangezien geen enkele van de betrokken partijen in staat is de wetsbepaling aan te wijzen op grond waarvan de operatie is doorgevoerd.
In de mate dat het gaat om de strijd tegen het terrorisme diende de Amerikaanse overheid de voorgestelde politiële maatregel, bijzondere opsporingstechniek of gerechtelijke maatregel, te laten uitvoeren of te vragen om uit te voeren via het federaal parket dat daartoe bevoegd is. De Amerikaanse overheden hebben echter op geen enkel ogenblik het federaal parket bij de besluitvorming en bij de uitvoering van de Swiftoperatie betrokken.
Dient de regering niet onmiddellijk de nodige maatregelingen te nemen om een einde te maken aan de Swiftoperatie aangezien artikel 8 EVRM de Belgische Staat verplicht positieve maatregelen te nemen om de privacy van zijn burgers te beschermen, een artikel overigens dat van toepassing is in de 46 landen van de Raad van Europa?
Mevrouw Anke Van dermeersch (VL. BELANG). - Zoals we allen intussen uit de pers weten, hebben het Amerikaanse ministerie van Financiën en de Amerikaanse diensten CIA en FBI sinds eind 2001 toegang tot het dataverkeer van Swift, waarvan het hoofdkantoor in Terhulpen is gevestigd. Naar verluidt gebeurde dat doelgericht met het oog op de bestrijding van het wereldwijde terrorisme.
In februari 2002 werd de Nationale Bank van België, als toezichthouder op Swift in België, op de hoogte gebracht van de Amerikaanse inzage. Er blijven echter nog vele onduidelijkheden bestaan over de voorwaarden en de wettelijkheid van de operatie, over wie er op de hoogte van was enzovoort.
Zijn er reeds besluiten voorhanden van de onderzoeken die de Veiligheid van de Staat, de Cel voor Financiële Informatieverwerking en eventuele andere instanties hebben gevoerd en zo ja, hoe welke?
Wat heeft de Nationale Bank van België sinds ze ervan in kennis werd gesteld, precies gedaan met de informatie van Swift?
Werd de regering of een van haar leden op de hoogte gesteld door de Nationale Bank van België of door een andere instantie, zij het formeel of informeel, en zo ja, wanneer en in welk kader gebeurde dat?
Bestaan er regels en procedures voor de communicatie van dergelijke materie van de Nationale Bank van België naar de regering en werden die gerespecteerd? Met andere woorden, was de Nationale Bank wettelijk gezien verplicht de regering op de hoogte te brengen van de operatie of niet?
Indien dat niet het geval is, mogen we dan van regeringswege initiatieven verwachten om voor dergelijke zaken wel een meldingsplicht in te voeren, of vindt de regering dat niet opportuun?
Heeft de Nationale Bank er al enig zicht op welke gegevens precies door de VS-instanties werden opgevraagd en kan worden gewaarborgd dat dit strikt beperkt bleef tot informatie in het kader van terrorismebestrijding en bijvoorbeeld geen betrekking had op voor ons land gevoelige informatie? Ik denk bijvoorbeeld aan economische spionage.
Moet bij dat soort operatie het bankgeheim en de wetgeving op de privacy worden gerespecteerd?
Zal de regering nu ze kennis heeft van de operatie, de inzage van de CIA in het internationale geldverkeer verder blijven gedogen en desgevallend regulariseren?
Mevrouw Laurette Onkelinx, vice-eerste minister en minister van Justitie. - De Belgische regering heeft via de internationale pers kennis genomen van het Swiftdossier. Ik heb hierover onmiddellijk een rapport gevraagd aan de Staatsveiligheid, evenals een juridisch advies aan de Cel voor Financiële Informatieverwerking. De minister van Financiën heeft van zijn kant een rapport gevraagd aan de Nationale Bank van België.
Het College van Inlichtingen en Veiligheid dat gisteren vergaderde, heeft de verschillende documenten onderzocht. De documenten werden ook overgezonden aan het Vast Comité I en aan de parlementaire begeleidingscommissie.
Volgens de documenten werden noch de Staatsveiligheid, noch de Cel voor Financiële Informatieverwerking er vooraf van op de hoogte gebracht dat Swift de gegevens die het behandelt, doorgeeft aan het Amerikaanse departement van de schatkist. Alleen de Nationale Bank van België was op de hoogte van dat mechanisme.
Het Amerikaanse departement van de schatkist heeft bevestigd dat het instructies heeft gegeven aan Swift en dat het bedrijf opereert via zijn operatoren in de Verenigde Staten. Dat was ook al gebleken uit de documenten.
De Belgische regering deelt de bezorgdheid van de regering van de Verenigde Staten om de financiering van het terrorisme efficiënt te bestrijden, maar ze wenst dat wel te doen met respect voor de rechtsstaat en voor de rechten en vrijheden van de burgers.
Volgens de informatie die we kregen van de Staatsveiligheid en van de CFI gaat het om een complex mechanisme en is er meer informatie vereist om een uitspraak te kunnen doen over de juridische draagwijdte van de operatie.
De regering heeft het College Inlichtingen en Veiligheid gevraagd om de zaak verder te analyseren en na te gaan of de belangen van België en van zijn burgers werden geschaad en of een inbreuk werd gepleegd op de Belgische wetten. Het College Inlichtingen en Veiligheid werd tevens belast met de evaluatie van de bestaande controlemechanismen. Het moet nagaan of die mechanismen aan de huidige situatie zijn aangepast.
De regering zal de conclusies van het College Inlichtingen en Veiligheid overzenden aan het Comité I en aan de parlementaire begeleidingscommissie.
De heer Hugo Vandenberghe (CD&V). - Ik dank de minister voor het algemene voorbehoud dat ze maakt bij de operatie Swift.
De minister heeft echter niet aangegeven op welke bepaling Amerikaanse overheidsinstanties zich kunnen beroepen om een inzagemechanisme in België op te zetten. Volgens mij bestaat daarvoor geen enkele wettelijke basis.
Met mijn vraag wil ik er de regering vooral op wijzen dat ze vanuit het oogpunt van het internationaal recht aansprakelijk is als de toestand zich bestendigt en ze niet optreedt.
Premier Blair is gisteren veroordeeld door het High Court in Londen omdat hij burgers opsluit zonder daarbij het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens na te leven. Verenigingen voor de bescherming van de fundamentele rechten en vrijheden zullen in 33 landen juridische acties voeren.
We mogen ons gelukkig prijzen dat de vrije pers haar rol van waakhond in de democratie heeft gespeeld. België is betrokken bij een wereldwijd incident. We zullen dan ook niet rusten totdat het laatste radertje van het mechanisme is blootgelegd. We mogen nu geen voorbarige besluiten trekken, maar te gepasten tijde zullen we de conclusies moeten trekken. Ik dank de voorzitster dat ze het Comité I met de zaak heeft belast.
Mevrouw Anke Van dermeersch (VL. BELANG). - Het antwoord van de minister heeft mij niet veel wijzer gemaakt want het voegt niets toe aan de verklaring die ze in de Kamer van Volksvertegenwoordigers al heeft afgelegd naar aanleiding van vragen die over de zaak werden gesteld.
De operatie mag niet worden geminimaliseerd. De voorbije vijf jaar heeft de Amerikaanse minister van Financiën maar liefst 10.000 opzoekingen gedaan. Dat wijst er trouwens op dat er in de gegevensbestanden niet erg gericht wordt gezocht. Bankgegevens vallen onder de noemer `verwerking van persoonsgegevens op Belgisch grondgebied' wat met zich brengt dat de wet op de bescherming van het privé-leven van toepassing is. Ook bij de uitwisseling van gegevens over de strijd tegen het terrorisme moet onze rechtsstaat, de privacy en de rechten en vrijheden van onze burgers worden gerespecteerd. Ik ben ervan overtuigd dat de Verenigde Staten goed werk leveren in de strijd tegen het terrorisme. Onze bevoegde instanties zijn, bewust of onbewust, op dat gebied immers weinig actief en stellen zich eerder terughoudend op. Ik begrijp dan ook dat iemand het vuile werk moet opknappen, maar toch maak ik mij zorgen over het feit dat de regering blijkbaar niet kan zeggen welke gegevens wel en welke gegevens niet aan de VS worden meegedeeld. Veel van de internationale betalingen die via Swift gebeuren - bijgevolg weet men ook wie wat aan wie betaalt - zijn economische gegevens en zeer belangrijk voor onze economie. De internationale uitwisseling van gegevens gebeurt normaal via bestaande, beveiligde en geijkte fiscale procedures en inlichtingen in dat kader mogen uitsluitend met de toestemming van de bevoegde instanties worden vrijgegeven. Dat is een goed werkend geheel en het blijft voor mij een groot raadsel waarom de bestaande procedures bij de Swiftoperatie niet werden gevolgd.
De voorzitter. - Ik stel vast dat de regering vertrouwen stelt in het Comité I en in de parlementaire begeleidingscommissie die volgende week over de zaak zal bijeenkomen.