3-97 | 3-97 |
De voorzitter. - Ik stel voor deze mondelinge vragen samen te voegen. (Instemming)
De voorzitter. - De heer Armand De Decker, minister van Ontwikkelingssamenwerking, antwoordt namens de heer Karel De Gucht, minister van Buitenlandse Zaken.
De heer Wim Verreycken (VL. BELANG). - Het Tibetaans Centrum in Schoten neemt al sinds april 2004 voorbereidingen voor het geplande bezoek van de Dalai Lama in juni van dit jaar. De organisatoren van het bezoek moesten echter via een journalist vernemen dat diplomatieke druk werd uitgeoefend op de Dalai Lama, waardoor deze zijn bezoek afzegde.
De reden voor deze diplomatieke druk zou te zoeken zijn in het `toevallige' officiële bezoek van koning Albert in dezelfde periode aan China, dat Tibet al sinds 1950 bezet. De uitlatingen van de minister van Buitenlandse Zaken in De Morgen van 7 februari doen minstens de vermoedens rijzen dat voor onze regering de handelsbetrekkingen belangrijker zijn dan mensenrechten, vrijheid en vrije meningsuiting.
Wat alles bijzonder eigenaardig maakt, is dat het bezoek van de Dalai Lama al in april 2004 in diverse kranten werd aangekondigd en dat nauwelijks enkele weken later, op 5 mei, de Chinese premier Wen Jiabao tijdens een bezoek aan Europa, koning Albert zou hebben uitgenodigd voor een officieel staatsbezoek aan China.
Toch verklaarde de minister in een kranteninterview dat het louter toeval is dat de reis van de Dalai Lama samenvalt met het staatsbezoek van koning Albert. Het blijft alleszins onduidelijk waarom de Dalai Lama pas vorige maand op de hoogte is gebracht van het dubbelbezoek.
Klopt het dat de beslissing omtrent het officieel staatsbezoek van de koning aan China in mei 2004 werd genomen, op een ogenblik dat reeds een maand bekend was dat de Dalai Lama ons land zou bezoeken? Waarom werd daarmee geen rekening gehouden? Waarom werd de Dalai Lama pas vorige maand op de hoogte gebracht?
Waarom heeft de minister in de media verklaard dat er niet tegelijkertijd een bezoek van de Dalai Lama aan Vlaanderen en een bezoek van de koning aan China kan plaatsvinden? Waar ligt de onverenigbaarheid van beide zendingen? Waarom kan een geestelijke leider geen privé-instelling bezoeken terwijl koning Albert naar China gaat? Ik vermoed dat de beslissing van de Dalai Lama het gevolg is van een vraag of een suggestie van de Belgische regering. Vindt de regering het opportuun zich te mengen in religieuze aangelegenheden? Meent de minister dat het bezoek van een spirituele leider ondergeschikt is aan het bezoek van de koning aan een dictatoriaal regime dat reeds vijftig jaar Tibet bezet?
Is er vanuit China diplomatieke of andere druk uitgeoefend om het bezoek van de Dalai Lama te dwarsbomen?
Gelet op de bereidheid die de minister aan de dag legt bij het verkondigen van zijn standpunt in andere landen, zoals Congo, had ik graag vernomen wat het officiële standpunt van de regering is over de Chinese bezetting van Tibet?
Mme Isabelle Durant (ECOLO). - Monsieur le ministre, je voudrais vous faire part de mon très grand étonnement.
Samedi dernier, durant une période de vacances parlementaires qui m'a évidemment, comme d'autres, empêchée d'interroger le ministre des Affaires étrangères, j'ai appris, comme tous les téléspectateurs de la RTBF, que la visite toute proche du Dalaï Lama était purement et simplement annulée. Mais, bien plus grave encore, c'est également de cette manière que furent informés les organisateurs qui travaillent depuis plusieurs années, et particulièrement ces derniers mois, à l'organisation de cette visite.
Vous conviendrez, monsieur le ministre, que c'est une première quant à la forme. Mais je voudrais également être informée sur le fond, sur les motivations de cette annulation et ce, d'autant plus que les communications des services et du ministre ont varié jusqu'à présent.
Le premier communiqué faisait état d'une décision prise par les services des Affaires étrangères.
Le second communiqué évoquait une décision du Dalaï Lama lui-même, après que le problème - je vous demande d'ailleurs quel est ce problème puisqu'il s'agit d'une visite privée - lui aurait été soumis.
Depuis, je m'interroge sur la teneur des communiqués, raison pour laquelle je vous interroge aujourd'hui.
La visite royale en Chine, un mois plus tard, est invoquée comme motif. Je ne vois absolument pas le rapport. La France, en 2004, alors qu'elle célébrait l'année de la Chine, a reçu en visite privée le Dalaï Lama sans qu'en aucune manière, cela ait porté préjudice aux relations diplomatiques et commerciales franco-chinoises.
Cette visite n'est d'ailleurs pas seulement celle d'un chef religieux et spirituel. C'est aussi celle d'un prix Nobel de la paix, d'un ambassadeur mondial de la paix. Sa venue était attendue par des dizaines de milliers de personnes en Belgique et à l'étranger, comme en témoignent les dizaines de milliers de visites et de commentaires déposés sur le site des organisateurs et l'ampleur des réactions dans le monde culturel, associatif et de la presse internationale. Il faut voir comment on traite la Belgique sur EuroNews aujourd'hui.
Après les incidents avec les autorités congolaises à propos desquels le ministre lui-même s'est fendu d'une carte blanche dans Le Soir - ce que je trouve amusant -, après sa décision de réduire la politique africaine à une politique humanitaire et de placer sa priorité en Asie, nous assistons aujourd'hui à l'annulation, du jour au lendemain, d'une visite attendue depuis plusieurs années. Je finis par me demander si le ministre a vraiment choisi de se fâcher avec le monde entier.
Mes questions précises sont les suivantes :
Mevrouw Sabine de Bethune (CD&V). - De Dalai Lama, de verbannen spirituele en politieke leider van Tibet, komt in juni niet naar België. Volgens de minister van Buitenlandse Zaken heeft de geestelijke leider dat `uit vrije wil' beslist om geen incident te creëren. In juni gaat koning Albert immers naar China.
België begaat op dit vlak een pijnlijke diplomatieke fout. Economie mag niet primeren op mensenrechten en godsdienstvrijheid. Ongeacht het feit of deze toestand het gevolg is van druk van China dan wel van een fout van Buitenlandse Zaken, blijven we geconfronteerd met een no win-situatie die België had kunnen voorkomen. De Dalai Lama, die de Nobelprijs voor de Vrede kreeg toegekend, verdient de meest respectvolle behandeling, evenals de boeddhistische gemeenschap in België. Het is bovendien ongehoord dat het niet-respecteren van de mensenrechten en de godsdienstvrijheid in China gevolgen heeft voor België. Dat de minister van Buitenlandse Zaken, uit vrees de Chinese overheid te misnoegen, aan de Dalai Lama heeft laten weten dat zijn komst in juni een probleem vormt, betekent een inbreuk op de godsdienstvrijheid en de mensenrechten in ons land.
Graag had ik van de minister vernomen wat de precieze reden is van deze pijnlijke diplomatieke situatie. Welke maatregelen zal de minister nemen om de situatie recht te zetten teneinde de Dalai Lama, de boeddhistische gemeenschap, de mensenrechtenorganisaties en de gehele bevolking van ons land te bewijzen dat wij de godsdienstvrijheid en de mensenrechten eerbiedigen?
De voorzitter. - Ik sluit me aan bij wat hier werd gezegd. Oorspronkelijk ging de uitnodiging van mijn stad uit.
M. Armand De Decker, ministre de la Coopération au développement. - Je vais vous faire part de la réponse préparée par le ministre des Affaires étrangères que j'ai l'honneur et le privilège de représenter au Sénat cet après-midi, comme beaucoup d'autres collègues qui m'ont chargé de répondre à des questions à leur place. Je prends donc les commentaires que vous venez de formuler avec le détachement qui doit être le mien en ce moment.
"Een voorstel van data voor het Staatsbezoek aan China is door de Belgische Ambassadeur in Peking op 24 juni 2004 bezorgd aan het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken. Het ging om een Belgisch voorstel. Op dat ogenblik was het voornemen van de Dalai Lama om België in juni 2005 privé te bezoeken bij de diensten van de FOD Buitenlandse Zaken niet bekend.
Op 22 november 2004 vond te Brussel een ontmoeting plaats met de bijzondere gezant van de Dalai Lama die verslag uitbracht van zijn derde ronde consultaties met de Chinese autoriteiten te Peking. Tijdens dat twee uur durende gesprek is op geen enkel ogenblik melding gemaakt van een bezoek van de Dalai Lama aan België. Op 1 december 2004 heeft een andere gezant van de Dalai Lama Buitenlandse Zaken op de hoogte gebracht van het privé-bezoek van de Dalai Lama aan Brussel in juni 2005. Pas op dat ogenblik is gebleken dat het staatsbezoek aan China en het privé-bezoek van de Dalai Lama gelijktijdig waren gepland.
De Dalai Lama zelf heeft onmiddellijk het probleem ingezien toen hem hierover om advies werd gevraagd. Hij heeft meteen zijn privé-bezoek aan België afgelast. Ook voor de Dalai Lama oversteeg het diplomatieke belang het religieuze. Er kan derhalve op geen enkele wijze sprake zijn van inmenging in religieuze aangelegenheden. Enkel diplomatieke onverenigbaarheid is een essentiële factor geweest, ook bij de overwegingen van de Dalai Lama die, naar zijn eigen zeggen, de betrekkingen van derde landen met China niet wenst te verstoren.
Ik herinner eraan dat een verblijf van de Dalai Lama, waar ook ter wereld, nooit als een `diplomatieke zending' kan worden beschouwd, aangezien hij geen Staat vertegenwoordigt.
Tevens herinner ik eraan dat de Dalai Lama reeds drie keer op privé-bezoek was in België en toen telkens privé-audiënties heeft gehad met leden van de federale regering.
De Chinese autoriteiten hebben op geen enkel ogenblik enige druk uitgeoefend of suggesties of toespelingen gedaan om het bezoek van de Dalai Lama te dwarsbomen. Iedereen die vertrouwd is met het buitenlandse beleid van China weet dat een staats- of officieel bezoek aan China onverenigbaar is met een gelijktijdig verblijf van de Dalai Lama op het grondgebied van de bezoekende staat.
België heeft in 1971 diplomatieke betrekkingen aangeknoopt met China zonder reserves over het grondgebied van de Volksrepubliek China. Het Tibetaans Autonoom Gebied maakt derhalve voor België deel uit van China. Geen enkel land dat diplomatieke betrekkingen heeft met de Volksrepubliek China, betwist dit.
Par ailleurs, les raisons de l'annulation de sa visite privée par le Dalaï Lama sont celles reprises dans le communiqué publié par le SPF Affaires étrangères à cette occasion, à savoir la politique constante du Dalaï Lama de ne pas vouloir perturber les relations entre la République populaire de Chine et un pays tiers. Il n'y a pas d'autres raisons à sa décision.
La décision a été communiquée aux organisateurs par les services du Dalaï Lama. Seuls les organisateurs pourront vous dire comment, quand et par qui cette décision leur a été communiquée.
Comme il s'agit d'une décision prise par le Dalaï Lama, seul ce dernier est en mesure de répondre à votre question.
Les organisateurs sont en contact avec les services du SPF Affaires étrangères. À la suite de ces événements, des contacts ont été établis entre les organisateurs et les services du SPF. Par contre, il est impossible pour l'État de compenser les frais issus d'une décision prise par le Dalaï Lama.
Mes services et moi-même, sommes disposés à recevoir toute délégation qui souhaiterait nous rencontrer à ce sujet. »
À titre personnel, je voudrais ajouter que le Dalaï Lama est toujours le bienvenu en Belgique où il jouit de l'estime de tous. En ce qui me concerne, je serais particulièrement heureux de le rencontrer.
Mevrouw Sabine de Bethune (CD&V). - Het antwoord van de minister is totaal niet overtuigend. In deze zaak is er maar één verliezer, namelijk de Belgische diplomatie en democratie, omdat we niet de moed hebben gehad de Dalai Lama te zeggen dat hij toch welkom is in ons land, ook in juni 2005, ongeacht andere staatsbezoeken. Ik betreur dit ten zeerste, alsook het feit dat er geen rechtzetting is gekomen.
Mme Isabelle Durant (ECOLO). - Monsieur le ministre, je vous demande de communiquer à M. De Gucht que je suis totalement insatisfaite de sa réponse. En effet, si, comme il le dit, il n'y a eu aucune pression des autorités chinoises, pourquoi cette visite n'était-elle pas possible ? Selon lui, tout le monde sait qu'il y a incompatibilité. Qui est ce « tout le monde » ? La visite du Dalaï Lama est une visite privée, contrairement à la visite de nos souverains en Chine qui est une visite officielle.
Enfin, après toutes les erreurs, fautes politiques et diplomatiques que le ministre De Gucht ne cesse de multiplier semaine après semaine, je crois que la politique étrangère de la Belgique aurait beaucoup à gagner de sa démission.
De heer Wim Verreycken (VL. BELANG). - Ik heb in de eerste plaats een opmerking over de chronologie. In april 2004 hebben alle kranten aangekondigd dat de Dalai Lama ons land zou bezoeken. Op 5 mei bezocht de Chinese premier ons land en stelde hij voor onze Koning uit te nodigen. Op 24 juni vroeg de Belgische regering de Chinezen onze Koning te ontvangen. De chronologie toont aan dat hier vals gespeeld wordt.
Er zou een probleem zijn met het bezoek van de Dalai Lama. Hij zou een privé-bezoek brengen, terwijl de Koning een handelsbezoek brengt. Volgens mij is er geen onverenigbaarheid. De minister zegt in zijn antwoord dat er een groot diplomatiek probleem is en dat de Dalai Lama dat heeft begrepen. Anderzijds zegt de minister dat de Dalai Lama geen diplomatieke zending kan leiden. Hoe kan er dan een diplomatiek probleem zijn? Er ontgaat mij iets. Ofwel heeft het woord diplomatiek een dubbele betekenis, ofwel maakt de minister ons iets wijs.
De minister zegt dat wij China sedert de bezetting van Tibet in 1971 nooit enige opmerking hebben gemaakt. Dan is het nu wel hoogtijd. In de krant van eergisteren lees ik: "Volgens Amnesty International zijn in China de voorbije twee maanden 650 mensen geëxecuteerd. Alleen al in de jongste twee weken, net vóór het Chinese nieuwjaar, vonden 200 executies plaats, wat gebruikelijk is voor een feestdag." Hopelijk bezoekt Koning Albert China niet in die periode. Gelet op de opmerkingen van Buitenlandse Zaken over Nepal en op het feit dat er zich onder die aantallen geëxecuteerden ook Tibetanen bevinden, vind ik dat het hoogtijd is dat we China duidelijk zeggen dat we het niet eens zijn met de wijze waarop het communistische China nog altijd Tibet bezet.
De heer Armand De Decker, minister van Ontwikkelingssamenwerking. - De minister van Buitenlandse Zaken heeft in zijn antwoord nooit gezegd dat er geen opmerkingen werden gemaakt aan China.
Je transmettrai au ministre des Affaires Étrangères les commentaires des intervenants.