(N.): Vraag gesteld in 't Nederlands - (Fr.): Vraag gesteld in 't Frans
Onlangs overleden een tiental mensen in Frankrijk nadat ze besmet waren geraakt met een bacterie die multiresistent is aan antibiotica. Deze bacterie woedde in meerdere ziekenhuizen in het noorden van Frankrijk. Dit werd officieel meegedeeld door de Franse gezondheidsdienst (DGS). In de periode tussen de zomer van 2003 en december 2003 werden 112 mensen besmet met deze bacterie in 21 ziekenhuizen in Noord-Frankrijk.
De « acinetobacter baumannii » die men aantrof, is een bacterie die veelvuldig resistent is aan vele antibiotica. Vooral diensten waar patiënten liggen die erg zwak zijn, meer bepaald op intensieve zorgen, zijn een risicogroep waar verhoogde waakzaamheid een absolute noodzaak is.
Daarom deze vragen :
1. Wordt bij elk geval van besmetting met ziekenhuisbacterie in België systematisch onderzocht of het hier gaat om de multiresistente versie ?
2. In de pers meldde uw woordvoerder op woensdag 10 december 2003 het volgende : « De bacterie is bij onze diensten bekend na meerdere waarschuwingen jaren geleden ». Hoeveel gevallen werden « jaren geleden » vastgesteld en hoe werd de uitbreiding van de besmetting in de hand gehouden destijds ?
3. Doet het probleem zoals in Frankrijk zich voor in België ? Zo ja, hoeveel gevallen van besmetting werden er geregistreerd in 2003 ?
4. Zo neen, worden er preventieve maatregelen genomen om een uitbreiding van de besmetting van Noord-Franse ziekenhuizen naar Belgische te vermijden ?
Antwoord : 1. Het behoort tot de verantwoordelijkheid van de ziekenhuishygiënist om de maatregelen te nemen die zich opdringen.
2. Reeds in oktober 2000 heeft de Hoge Gezondheidsraad een brochure uitgegeven betreffende « Aanbevelingen ter voorkoming van nosocomiale infecties ». De richtlijnen waren aangepast aan de Belgische situatie en steunden op een brede consensus binnen de werkgroep « Hygiëne in de gezondheidszorg ». In de voornoemde brochure werd ook aandacht besteed aan risico-evaluatie en preventie van luchtweginfecties.
In België is de incidentie van A. baumannii de laatste twee jaren toegenomen. Alhoewel deze stijging nog niet significant is, suggereert ze dat ook in de Belgische ziekenhuizen een potentieel verhoogd epidemierisico met deze stam bestaat. Deze stijging moet met enige reserve geïnterpreteerd worden aangezien sinds 2000, Acinetobacter sp. niet meer in de lijst « huidcontaminanten » in het septicemieprotocol voorkomen (aanpassing aan de CDC-definitie). Als gevolg hiervan, kan een zeker aantal episodes slechts door 1 positieve hemocultuur gedocumenteerd worden.
3. Er werden in 2003 geen gekende clusters gerapporteerd in ons land.
4. In oktober 2003 bracht het Franse Institut de veille sanitaire het WIV op de hoogte van problemen van Acinetobacter baumannii in het noorden van Frankrijk. Naar aanleiding daarvan heeft het WIV de volgende maatregelen getroffen :
1) Op 31 oktober 2003 werd met 16 ziekenhuizen (Ath, Baudour, Chimay, La Louvière, Bergen (2), Moeskroen, Doornik (3), Ieper, Izegem, Kortrijk, Roeselare (2), Veurne, Ronse (2)) telefonisch contact opgenomen. Geen van deze ziekenhuizen heeft problemen van een A. baumanii-epidemie gemeld, dus a fortiori ook niet met de epidemische stam uit Frankrijk.
2) Analyse van de gegevens van het nationale toezicht op nosocomiale septicemieën : uit deze analyse blijkt een lichte toename van de incidentie van septicemieën van Acinetobacter baumannii (van 1 % vóór 2003 naar 1,6 % in 2003 van de micro-organismen geïsoleerd in de nosocomiale septicemieën), maar deze toename zou ook aan andere factoren te wijten kunnen zijn (gewijzigd protocol, normale fluctuaties).
3) Voorstelling van het A. baumannii-probleem door dokter Suetens en bespreking op het Federale Platform voor de ziekenhuishygiëne van 19 november 2003. Geen enkele vertegenwoordiger van de regionale platformen sprak toen over een melding van A. baumannii-epidemieën in hun platform.
4) November 2003-december 2003 : Voorbereiding van een enquête voor systematisch onderzoek naar A. baumannii-epidemieën in alle ziekenhuizen in België in samenwerking met het laboratorium van professor Youri Glupczynski van de Cliniques universitaires Mont Godinne (UCL), die de verdachte stammen zal centraliseren met de bedoeling de stammen op te sporen die de ESBL (breedspectrum bètalactamase) die typerend is voor de epidemische stam uit Frankrijk voortbrengen, en die begin december contact heeft opgenomen met het referentielaboratorium in Frankrijk alvorens de enquête voor te bereiden; dokter Michiel Costers legt de brief aan Bapcoc (Belgian antibiotic policy coordination committee) voor het bureau van Bapcoc geeft zijn akkoord op 8 december 2003. De brief en het enquêteformulier worden op donderdag 11 december 2003 naar alle artsenhygiënisten opgestuurd. In deze brief worden de ziekenhuizen dus op de hoogte gebracht van het feit dat, hoewel tot dusver geen enkele epidemie is vastgesteld, het risico bestaat dat deze kiem verspreid wordt, en wordt hun gevraagd om elk probleem rond een A. baumannii-epidemie onmiddellijk aan het WIV te melden en de verdachte stammen naar het referentielaboratorium te sturen.