2-260 | 2-260 |
De heer Vincent Van Quickenborne (VU-ID). - De ministers van Energie van de gewesten en de federale staatssecretaris voor Energie werden het begin juni 2000 eens over een kalender voor de openstelling van de elektriciteitsmarkt. Klanten van de elektriciteitscentrales die meer dan 20 gigawattuur (gWh) per jaar verbruiken, moesten ten laatste op 31 december 2000 kunnen winkelen op de vrijgemaakte stroommarkt. Wie meer dan 10 gWh verbruikt moet ten laatste op 31 december 2002 die vrijheid krijgen. Op 14 juni 2002 besliste de Vlaamse regering dat alle gas- en elektriciteitsverbruikers van 1 juli 2003 af vrij hun leverancier kunnen kiezen.
Er worden in dit dossier belangrijke vragen gesteld.
Om te beginnen valt het te betwijfelen of de vrije elektriciteitsmarkt goedkoper zal worden voor de eindverbruiker. Recentelijk werden de eerste resultaten bekend in San Diego in Californië, waar de liberalisering al langer heeft plaatsgevonden. De prijs voor de eindverbruiker ligt er nu hoger dan vroeger, omdat de marktspelers door de onzekere situatie geen langetermijninvesteringen meer doen en het piekverbruik moeten dekken met aankopen op de open markt. Daar worden prijzen tot 50 maal het normale niveau opgetekend. Een studie van het Amerikaanse ministerie voor energie (DoE) van eind 1999 toont aan dat dit geen alleenstaand voorbeeld is. Elektriciteit is immers een niet-stockeerbaar product. Een tekort geeft bijgevolg aanleiding tot grote prijsschommelingen.
Verscheidene hoofdrolspelers van de liberalisering van de Belgische elektriciteitsmarkt waarschuwden eind november 2002 tijdens een debat van het Energieinstituut van de KULeuven zelfs voor prijsverhogingen. Dat deed onder meer de CREG, de Belgische regulator die moet toezien op de goede werking van de Belgische elektriciteits- en gasmarkt. De voorzitter zei: "Het valt niet uit te sluiten dat de liberalisering leidt tot hogere stroomprijzen voor de eindverbruikers".
Een tweede probleem waarmee afnemers worden geconfronteerd, is de problematiek van de stroompannes en de dips. De stad Tongeren was daarvan getuige gedurende de koude periode van begin december 2002. Was er voordien een rechtstreeks contractueel verband tussen de cliënt en de netbeheerder-leverancier, dan is dit vandaag niet langer het geval. Gevolg is dat nieuwe leveranciers in clausules elke aansprakelijkheid uitsluiten voor tekortkomingen van de netbeheerder. De cliënt blijft meer dan vroeger in de kou staan.
Van de staatssecretaris had ik graag vernomen of hij verwacht dat de elektriciteitsprijzen zullen dalen dan wel stijgen? Is hij zich bewust van een eventuele zwakkere rechtspositie van de cliënt? Op welke manier denkt hij de rechten van de afnemer bij stroomonderbrekingen of dips in de toekomst te kunnen verbeteren?
De heer Olivier Deleuze, staatssecretaris voor Energie en Duurzame Ontwikkeling. - In het raam van de omzetting van de richtlijn van 19 december 1996 werden op federaal en gewestelijk vlak alle nodige maatregelen genomen om ervoor te zorgen dat de openstelling van de elektriciteitsmarkt alle marktsegmenten ten goede komt.
De openstelling voor concurrentie, die in aanmerking komende afnemers in staat stelt om leveringscontracten af te sluiten met de producent of leverancier van hun keuze, is voornamelijk bedoeld om erop toe te zien dat kleine en grote bedrijven alsook consumenten tegen de voordeligste prijs toegang krijgen tot elektriciteit van kwaliteit.
Uit de recentste resultaten van het European Energy Markets Deregulation Observatory blijkt dat er geen lineair verband is tussen openstelling van de markt en tariefdaling. Met andere woorden, in elk scenario - monopolie of vrije markt - is er veel afhankelijk van de politieke keuze inzake de rentabiliteit die wordt toegelaten voor gereguleerde activiteiten, van de manier waarop de markt wordt georganiseerd, van de vraag of de marktwerking vooral de grote dan wel de kleine klanten ten goede komt, van de vraag of er al dan niet een marktwerking is, van de vraag of er slechts weinig spelers op de markt zijn met als gevolg dat het monopolie vrijwel gehandhaafd blijft, en van de vraag of er afspraken tussen de operatoren werden gemaakt.
Er zijn in ons land belangrijke stappen gezet voor een goede marktwerking: een onafhankelijke regulator, een transportnet als aparte vennootschap met openstelling van het kapitaal en regels inzake corporate governance die nergens anders in de Europese Unie te vinden zijn. Er blijft uiteraard het probleem van de beperkte import en de beperkte concurrentie aan de productiezijde. De nieuwe organisatie van de elektriciteitsmarkt in België impliceert een splitsing van de transport-, distributie- en leveringsactiviteiten, die voortaan worden beheerd door afzonderlijke en onafhankelijke entiteiten onder controle van de federale en gewestelijke reguleringsinstanties.
Deze nieuwe structuren vereisen wettelijke en reglementaire bepalingen om de belangen van de consument te beschermen. Die maatregelen betreffen onder meer het invoeren van een systeem dat alle gebruikers ten goede komt, wat inhoudt dat de regulator erop moet toezien dat kruissubsidies tussen categorieën afnemers worden voorkomen. Voorts wordt voorzien in de gelijke behandeling van de klanten van de distributie via een aan perequatie onderworpen maximumprijs; in mechanismen die ervoor zorgen dat de daling van de kostprijs van elektriciteit, inzonderheid als gevolg van de vrije concurrentie en de productiviteitsstijging, de eindafnemers ten goede komt zodat de prijzen voor de huishoudelijke verbruikers aansluiten bij de prijzen toegepast in de buurlanden; ten slotte in het recht op de levering van elektriciteit tegen een voor huishoudelijke verbruikers toegankelijke prijs en tegen specifieke tarieven om de allernoodzakelijkste behoeften te dekken. Ter illustratie dient te worden vermeld dat de verschillende programma's die sinds 1999 zijn toegepast, de prijzen voor de eindafnemers in België, belastingen en toeslagen niet inbegrepen, tot een gemiddeld niveau hebben gebracht ten opzichte van de prijzen toegepast in de meeste buurlanden, namelijk Nederland, Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Bijkomende inspanningen inzake tarieven worden momenteel besproken.
De volgende vergadering van het controlecomité vindt eind januari plaats. Om de kwaliteit en de zekerheid van de leveringen te garanderen, hebben de federale en gewestelijke autoriteiten, elk in het raam van hun bevoegdheid, openbare dienstverplichtingen vastgesteld ten aanzien van de transmissie- en distributienetbeheerders, de producenten en de leveranciers.
Op het einde van de legislatuur zal de transportprijs lager zijn dan bij het begin van de legislatuur, zelfs rekening houdend met de toelagen voor de sociale en groene doelstellingen en met de betaling van het nucleair passief. Met een sterk gereguleerde prijs winnen we op de twee vlakken. Enerzijds komt er een opening van de markt en anderzijds een sterke regulering. Op federaal vlak worden de openbare dienstverplichtingen met betrekking tot de regelmaat en de kwaliteit van de leveringen en de bevoorrading van de afnemers voortaan door het koninklijk besluit van 11 oktober 2002 vastgelegd. Die verplichtingen zijn toepasselijk op de producenten, de tussenpersonen en de transmissienetbeheerder. Het beheer van het transmissienet en de toegang ertoe worden voortaan door een technisch reglement geregeld. Dat reglement is al gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad.
Voor de distributie van elektriciteit, die tot de bevoegdheid van de gewesten behoort, werden verschillende openbare dienstverplichtingen opgelegd aan distributienetbeheerders, leveranciers en tussenpersonen om de zekerheid, regelmaat en kwaliteit van de leveringen aan de verschillende categorieën consumenten te garanderen. Verdere informatie daarover kan bij de bevoegde gewestelijke instanties worden verkregen.
De heer Vincent Van Quickenborne (VU-ID). - Ik dank de staatsecretaris voor zijn antwoord, maar ik kreeg geen antwoord aangaande de clausules die worden opgenomen in de contracten tussen cliënten, leveranciers en producenten en eventuele tekortkomingen op dat vlak, zoals het uitvallen van de stroom en dips. Ik denk daarbij aan bedrijven die continue stroom nodig hebben om bepaalde productieprocessen op gang te houden. Zij kunnen soms worden geconfronteerd met een dip. Het contract wentelt dan de verantwoordelijkheid af. De kleine afnemers worden daar de dupe van. Wat zijn hun rechten? Door het beperkte aantal producenten van elektriciteit en het feit dat die clausules altijd worden opgenomen, zijn er geen mogelijkheden om aan die strenge clausules te ontsnappen.
De heer Olivier Deleuze, staatssecretaris voor Energie en Duurzame Ontwikkeling. - Ik moet in dit verband een "Belgisch" antwoord geven. De relatie tussen de klanten en de bedrijven op het vlak van de distributie is een bevoegdheid van de gewesten wanneer het gaat om het algemeen systeem en de algemene organisatie van de distributie. Indien het gaat om de inhoud van een contract tussen een individuele klant en een bedrijf en de overweging of dit contract regelmatig en conform de gebruikelijke handelsgebruiken is opgesteld, is de federale minister van Economische Zaken bevoegd. Het is bekend dat er momenteel verschillende geschillen aanhangig zijn bij de Raad voor de Mededinging en de Europese Commissie. Het gaat over verschillende contracten en afspraken op het vlak van distributie. Daarbij rijst inderdaad de vraag of er bijkomende maatregelen moeten worden genomen om de openstelling van de markt te verstevigen ten gunste van de klant en ook de vraag of we moeten gaan naar een virtuele terbeschikkingstelling van productiecapaciteit? Voor het antwoord op die vragen wacht ik op de resultaten van de verschillende klachten.
-L'incident est clos.
M. le président. - L'ordre du jour de la présente séance est ainsi épuisé.
La prochaine séance aura lieu le jeudi 16 janvier 2003 à 15.
(La séance est levée à 18 h 30.)