Belgische Senaat

ZITTING 1998-1999

1 APRIL 1999

Activiteitenverslag 1996-1999 van het Adviescomité voor gelijke kansen voor vrouwen en mannen

VERSLAG

NAMENS HET ADVIESCOMITÉ VOOR GELIJKE KANSEN VOOR VROUWEN EN MANNEN UITGEBRACHT DOOR MEVROUW THIJS

INHOUD

• Inleiding

1. Organisatie
   1. Historiek
   2. Samenstelling
   3. Doelstellingen en bevoegdheden
   4. Reglement
2. Werkzaamheden
   1. Adviezen en verslagen
   2. Activiteiten in het kader van vijftig jaar vrouwenstemrecht
3. Europese Conferentie van parlementaire gelijkekansencommissies (CCEC)
   1. Oprichting
   2. Eerste CCEC : voorzitterschap : Belgische Senaat
   3. Tweede CCEC : voorzitterschap : Portugees Parlement
   4. Derde CCEC : voorzitterschap : Spaanse Cortes Generales
4. Communicatie en informatie
   1. Relaties met de media
   2. Website van de CCEC op het Internet
   3. Publicaties
   4. Relaties met het middenveld
5. Besluit
   • Bijlagen

INLEIDING

Het ontstaan van het Adviescomité begin 1996 situeert zich in het verlengde van de Wereldvrouwenconferentie van de Verenigde Naties in Peking in september 1995. Op deze conferentie werd door alle deelnemende landen het engagement genomen om meer aandacht te besteden aan vrouwen in de politieke besluitvorming.

De oprichting van het Adviescomité voor gelijke kansen voor vrouwen en mannen is een initiatief van alle vrouwelijke senatoren geweest. Dit voorstel werd tijdens de plenaire zitting van 23 november 1995 aangenomen en in het reglement van de Senaat in een nieuw artikel 77bis opgenomen.

Voorliggend verslag biedt een overzicht van de werkzaamheden van het Adviescomité voor gelijke kansen voor vrouwen en mannen van de Belgische Senaat tijdens deze legislatuur.

In een eerste deel worden de historiek, de samenstelling, de bevoegdheden en het reglement van het Adviescomité voorgesteld.

Tijdens zijn eerste legislatuur heeft het Adviescomité een waaier van parlementaire activiteiten ontwikkeld. Het tweede hoofdstuk geeft een gedetailleerd beeld van deze werkzaamheden gedurende de voorbije jaren, waarbij naast gewone vergaderingen, ook een aantal hoorzittingen werden georganiseerd, waarvan een schematisch overzicht te vinden is. Als resultaat van deze vergaderingen bracht het Adviescomité een aantal adviezen en verslagen uit, die kort worden samengevat in dit hoofdstuk. In 1998 werkte het adviescomité voor gelijke kansen voor vrouwen en mannen een volledig programma uit ter herdenking van vijftig jaar vrouwenstemrecht.

Van de activiteiten in dit verband wordt ook een kort overzicht gegeven.

In het derde hoofdstuk komt het Europees project gecoördineerd door het Adviescomité aan bod. Dit project heeft als doel een samenwerkingsverband tussen parlementaire commissies bevoegd voor gelijke kansen van vrouwen en mannen in de lidstaten van de Europese Unie en in het Europees Parlement (CCEC) op te richten. Dit werd mogelijk gemaakt door de steun van de Europese Commissie (DG V - Eenheid Gelijke Kansen) in het kader van het vierde communautair actieprogramma inzake gelijke kansen voor vrouwen en mannen (1996-2000). Als een van de hoogtepunten van dit initiatief vond op 23 mei 1997 in de Senaat de eerste conferentie van de parlementaire CCEC-commissies plaats. Op de conferentie werd een aanbeveling aangenomen met als doel het opnemen van het recht op gelijkheid van vrouwen en mannen in de Europese Verdragen, naar aanleiding van de Top van Amsterdam die de werkzaamheden van de Intergouvernementele Conferentie onder het Nederlands voorzitterschap afsloot.

Het Europees project van het Adviescomité heeft ongetwijfeld bijgedragen tot het geven van gewicht aan het gelijkekansenbeleid op parlementair niveau.

Het bevorderen van de visibiliteit van het parlementaire werk inzake gelijke kansen voor vrouwen en mannen, zowel binnen de Senaat als naar buiten uit, heeft geleid tot het uitwerken van een meervoudige communicatiestrategie, die in het laatste hoofdstuk wordt belicht. Dit gebeurde door middel van persconferenties en persmededelingen, door het uitgeven van publicaties en door het opzetten van een website op Internet toegespitst op de CCEC.

De publicaties van het Adviescomité werden ruim verspreid, en het contact met het middenveld, in het bijzonder met de vrouwenbeweging, werd versterkt.

1. Organisatie

1.1. Historiek

1Het Adviescomité voor gelijke kansen voor vrouwen en mannen werd opgericht op 18 januari 1996 op voorstel van alle vrouwelijke Senatoren (1) als gevolg van de UNO-Conferentie van de Rechten van de Vrouw in Peking (reglementswijziging van 23 november 1995). Het Adviescomité heeft zowel een specifieke als een horizontale bevoegdheid voor gelijke kansen van vrouwen en mannen, zij het louter adviserend. Adviezen en verslagen kunnen zowel op verzoek van andere Senaatscommissies als op eigen initiatief worden uitgebracht.

De nieuwe Belgische Senaat in zijn hoedanigheid van reflectiekamer is de plaats bij uitstek om fundamentele maatschappelijke thema's, zoals gelijke kansen voor vrouwen en mannen, te behandelen. Bovendien kan de Senaat met 26 % vrouwelijke senatoren (19 op 73) beschouwd worden als een motor voor paritaire democratie.

1.2. Samenstelling

Artikel 77bis van het Senaatsreglement voorziet in plaatsvervangers in het Adviescomité. Zo hebben een aanzienlijk aantal senatoren die geen lid zijn regelmatig de werkvergaderingen bijgewoond.

1.3. Doelstellingen en bevoegdheden

Het Adviescomité beoogt de opvolging en de evaluatie van wettelijke initiatieven en van het regeringsbeleid vanuit het gezichtspunt van gelijke kansen voor vrouwen en mannen.

Het wil impulsen geven voor wetgeving en beleid gericht op gelijke kansen via het gebruik van de adviesbevoegdheid en via het ontwikkelen van eigen initiatieven.

Tenslotte wil het de organisatie en de werking van de eigen parlementaire instelling evalueren vanuit het gezichtspunt van gelijke kansen voor vrouwen en mannen.

1.4. Reglement

Het statuut van het Adviescomité wordt bepaald in artikel 77bis van het Reglement van de Senaat :

« 1. Na iedere vernieuwing van de Senaat benoemt de vergadering voor de gehele zittingstermijn uit haar midden een adviescomité dat belast is met het onderzoek van de aangelegenheden die de gelijke kansen voor vrouwen en mannen betreffen.

Het is samengesteld uit vijftien leden die worden aangewezen op de wijze bepaald in artikel 21.

2. Het comité benoemt onder zijn leden, voor de duur van de zitting een voorzitter, een eerste ondervoorzitter en een tweede ondervoorzitter.

3. Het lid van het comité dat een vergadering niet kan bijwonen, kan zich laten vervangen door een lid van zijn of haar fractie. Het lid stelt de voorzitter van die vervanging in kennis.

4. Het comité heeft tot taak, op verzoek van de voorzitter van de Senaat overeenkomstig het bepaalde artikel 24 of op eigen initiatief, adviezen te verstrekken betreffende de gelijke kansen voor vrouwen en mannen.

5. Voor het overige, en binnen de perken van de in deze bepaling omschreven bevoegdheden, regelt het comité zijn werkzaamheden en beraadslaagt het overeenkomstig de bepalingen die op de vaste commissies van toepassing zijn. (Aangenomen op 23 november 1995). »

2. Werkzaamheden

Tijdens deze legislatuur bracht het Adviescomité 10 adviezen uit. Daarnaast werden nog drie verslagen van besprekingen rond specifieke thema's opgesteld. In totaal vergaderde het adviescomité ongeveer 140 uren (2).

In chronologische volgorde bracht het Adviescomité de volgende adviezen en verslagen uit :

2.1. Adviezen en verslagen

Tijdens haar eerste werkingsjaar bracht het Adviescomité volgende adviezen en verslagen uit :

· Advies over de beleidsnota van de regering aan het Parlement betreffende de Intergouvernementele Conferentie van 1996

­ Verslag uitgebracht door mevrouw Delcourt-Pêtre

­ Stuk, Senaat, nr. 1-129/6, 1995-1996

­ De amendementen waarover het Adviescomité zich uitspreekt werden door mevrouw Bribosia, mevrouw Lizin, mevrouw de Bethune, mevrouw Hermans en mevrouw 'T Serclaes ingediend op het ontwerp van memorandum voorgesteld door het federaal Adviescomité voor Europese Aangelegenheden.

­ Aangenomen door het Adviescomité op 1 februari 1996, bij eenparigheid van stemmen voor het eerste amendement, en met 8 stemmen bij 1 onthouding voor het tweede amendement.

Het federaal Adviescomité voor Europese aangelegenheden stelde een ontwerp van memorandum voor over de Intergouvernementele Conferentie 1996. In het licht daarvan sprak het Adviescomité voor gelijke kansen voor vrouwen en mannen zich uit in het voordeel van twee amendementen ingediend op dit ontwerp van memorandum door een aantal vrouwelijke senatoren. Het Adviescomité stelt vast dat, zowel op het Europese als op het nationale vlak, de vrouwen nog steeds sterk ondervertegenwoordigd zijn in de besluitvorming.

Het Adviescomité is van oordeel dat het beginsel van de gelijkheid van vrouwen en mannen als een algemene doelstelling van het Europees beleid dient te worden geformuleerd en pleit in het bijzonder voor de invoering van de notie « paritaire democratie » in het communautaire recht.

· Advies met betrekking tot het wetsvoorstel strekkende om het echtelijke geweld aan banden te leggen en het wetsvoorstel tot opheffing van artikel 413 van het Strafwetboek

­ Verslag uitgebracht door mevrouw Delcourt-Pêtre

­ Stuk Senaat, nr. 1-269/2, 1995-1996

­ Uitgaande van :

­ het wetsvoorstel ingediend door mevrouw Lizin c.s. (Stuk Senaat, nr. 1-269/1, 1995-1996) strekkende om het echtelijk geweld aan banden te leggen;

­ het wetsvoorstel ingediend door de heer Coveliers (Stuk Senaat, nr. 1-300/1, 1995-1996), tot opheffing van artikel 413 van het Strafwetboek

­ Aangenomen door het Adviescomité op 9 juli 1996, bij eenparigheid van stemmen.

Na een hoorzitting met experts bracht het Adviescomité volgend advies uit : het Adviescomité steunt de wetsvoorstellen van mevrouw Lizin c.s. en de heer Coveliers respectievelijk om het echtelijk geweld aan banden te leggen en tot opheffing van artikel 413 van het Strafwetboek, dat een verschoningsgrond voor gewelddaden gepleegd bij betrapping op overspel invoert. Tevens pleit het Adviescomité voor een uitbreiding van de mogelijkheden van het openbaar ministerie inzake het vaststellen van geweldpleging tussen partners en vraagt dat organisaties die hulp verlenen aan slachtoffers van partnergeweld, met instemming van deze laatsten, in rechte kunnen optreden.

Dit wetsvoorstel werd tijdens deze legislatuur wet (3).

· Advies met betrekking tot gelijkberechtiging van mannen en vrouwen inzake de hervorming van pensioenen

­ Verslag uitgebracht door mevrouw Bribosia-Picard

­ Stuk Senaat, nr. 1-387/1, 1995-1996

­ Aangenomen door het Adviescomité op 12 juli 1996, bij eenparigheid van stemmen.

Het Adviescomité stelt vast dat de blijvende ongelijkheden in de pensioenen van mannen en vrouwen veroorzaakt worden door een feitelijke ongelijkheid in de tewerkstelling en het loon en dat bijgevolg specifieke tewerkstellings- en loonmaatregelen moeten worden genomen voor de vrouwen.

Het Adviescomité pleit bijgevolg voor een geleidelijke invoering op termijn van gelijke rechten voor vrouwen en mannen in alle sectoren van de sociale zekerheid en in het bijzonder in de pensioensector op het vlak van de pensioenleeftijd, de berekeningswijze van de pensioenen en het recht op de verschillende sociale uitkeringen.

· Evaluatie van de aangekondigde regeringsmaatregelen in de sector van de werknemerspensioenen, met betrekking tot gelijkberechtiging van mannen en vrouwen

­ Verslag uitgebracht door mevrouw Bribosia-Picard

­ Stuk Senaat, nr. 1-387/2, 1996-1997

­ Goedgekeurd door het Adviescomité op 23 januari 1997, bij eenparigheid van stemmen

Deze evaluatie vond plaats in aanwezigheid van de heer Colla, minister van Volksgezondheid en Pensioenen, in het licht van de beginselen die werden geformuleerd in het advies van 12 juli 1996 (Stuk Senaat, nr. 1-387/1, 1995-1996,).

De regeringsmaatregelen hebben als doel om het pensioenstelsel ook voor de toekomstige generaties betaalbaar te houden. De hervormingen betreffen niet alleen budgettaire operaties, maar ook de aanpassing van het stelsel aan de maatschappelijke veranderingen.

· Evaluatie van de aangekondigde regeringsmaatregelen in de sector van de pensioenen voor zelfstandigen

­ Verslag uitgebracht door mevrouw Nelis-Van Liedekerke

­ Stuk. Senaat, nr. 1-387/3, 1996-1997

­ Goedgekeurd door het Adviescomité op 23 januari 1997, bij eenparigheid van stemmen.

Het Adviescomité maakte zijn oefening met betrekking tot de pensioenhervorming rond door een advies uit te brengen over de aangekondigde regeringsmaatregelen in de sector van de pensioenen voor de zelfstandigen. De ministers van Landbouw en de Kleine en Middelgrote Ondernemingen en van Volksgezondheid en Pensioenen zetten in de vergadering de regeringsmaatregelen uiteen en antwoordden op de gestelde vragen.

Op 18 december 1997 werd door de plenaire vergadering van de Senaat een Resolutie aangenomen betreffende de afgeleide rechten in de sociale zekerheid (4).

· Advies betreffende het Fonds voor Collectieve Uitrustingen en Diensten en de financiering van de kinderopvang

­ Verslag uitgebracht door mevrouw Delcourt-Pêtre

­ Stuk Senaat, nr. 1-678/1, 1996-1997

­ Aangenomen door het Adviescomité op 11 juni 1997, bij eenparigheid van stemmen.

In het vooruitzicht van de interministeriële conferentie over het kind op 23 juni 1997 stelde het Adviescomité voor om een structurele oplossing uit te werken voor de financiering van de kinderopvang.

Door de programmawet van 1996 werd immers de federale financiering van de kinderopvang via het Fonds voor Collectieve Uitrustingen en Diensten (FCUD) stopgezet om ze over te hevelen naar de gemeenschappen. Het Adviescomité vraagt in het bijzonder dat de gemeenschappen en de gewesten tijdig de nodige regelingen zouden treffen om de werking van de betrokken instellingen en diensten te waarborgen.

Het Adviescomité vraagt bovendien dat de bijdrage van 0,05 % van de totale loonmassa (toegekend in het kader van het interprofessioneel overleg) een structureel karakter zou krijgen. Deze middelen mogen niet meer worden aangewend voor andere doeleinden dan die inzake buitenschoolse, flexibele en urgentieopvang.

Overeenkomstig artikel 40 van de wet van 22 februari 1998 houdende sociale bepalingen werd in § 1 tegemoetgekomen aan het advies van het Adviescomité.

· Advies betreffende de evaluatie van het Europese Verdrag van Amsterdam in het licht van de gelijkheid van vrouwen en mannen

­ Verslag uitgebracht door mevrouw Bribosia-Picard.

­ Stuk Senaat, nr. 1-752/1, 1997-1998.

­ Aangenomen door het Adviescomité op 19 november 1997, bij eenparigheid van stemmen.

Het Adviescomité hield een gedachtewisseling met de minister van Tewerkstelling en Arbeid en belast met het gelijkekansenbeleid over de resultaten van de Top van Amsterdam op het vlak van gelijkheid van vrouwen en mannen.

Op basis van hoorzittingen met experts en vertegenwoordigers van het Europees Parlement, het EVV en de vrouwenraden, concludeerde het Adviescomité in zijn advies dat het Verdrag van Amsterdam aangenomen en geratificeerd mocht worden aangezien er inzake gelijke kansen voor vrouwen en mannen op verscheidene punten vooruitgang werd geboekt. Het Adviescomité beveelt bovendien naar de toekomst toe aan dat het fundamenteel recht op gelijkheid van vrouwen en mannen in het Verdrag als zodanig zou worden opgenomen alsook het toevoegen van een specifiek hoofdstuk over de gelijkheid van vrouwen en mannen op andere vlakken dan het beroepsleven zodanig dat er een samenhangende totaalaanpak mogelijk wordt.

· Advies betreffende de inleiding tot een debat over de gevolgen van de informatiemaatschappij

­ Verslag uitgebracht door mevrouw Nelis-Van Liedekerke

­ Stuk Senaat, nr. 1-751/2, 1997-1998

­ Aangenomen door het Adviescomité op 9 juli 1998, bij eenparigheid van stemmen.

Dit advies kadert in het debat over de gevolgen van de informatiemaatschappij dat in het najaar in de Senaat zal worden gehouden. Alle commissies brengen verslag uit over een door hen gekozen thema. Het Adviescomité hield op 30 januari 1998 een hoorzitting met verscheidene experts rond de thema's « Vrouwen en Internet » en « Pedofilie en Internet ». Op basis van deze hoorzitting en na een grondige gedachtewisseling bracht het Adviescomité een advies uit met de volgende krachtlijnen :

a) Vrouwen en Internet

­ er moet meer onderzoek verricht worden naar de impact van de informatie- en communicatietechnologieën (ICT's) op de maatschappij en de arbeidsmarkt;

­ in het licht van de vaststelling dat vrouwen minder participeren aan de nieuwe ICT's in vergelijking tot mannen, stelt het Adviescomité het volgende voor :

1º meisjes moeten bij hun studiekeuze in het middelbaar onderwijs reeds gestimuleerd worden om te kiezen voor wetenschappelijk-technische richtingen;

2º alle scholen moeten de mogelijkheid krijgen hun leerlingen in de klas vertrouwd te maken met de ICT;

3º NGO's en instellingen die de belangen van vrouwen behartigen, moeten worden ondersteund zodat zij opleiding kunnen verschaffen aan vrouwen;

4º de Dienst Gelijke Kansen en de federale Raad voor Gelijke Kansen moeten zo snel mogelijk aanwezig zijn op Internet;

5º producenten van ICT's moeten worden aangemoedigd ICT-apparatuur te ontwikkelen die afgestemd is op de levensstijl en de behoeften van zowel mannen als vrouwen;

6º de toegang tot het vrouwelijk ondernemerschap moet worden ondersteund;

7º de overheid moet erop toezien dat in het bedrijfsleven de nodige vorming wordt voorzien voor alle werknemers;

8º er moet een aanvaardbaar sociaal statuut worden uitgewerkt voor thuiswerkers die kiezen voor teleworking;

9º het monopolie van de Engelse taal op Internet moet worden doorbroken.

b) Pedofilie en Internet

­ de commissie voor Justitie moet de globale problematiek van pedofilie en Internet grondig bestuderen, alsook de politie-provocatie;

­ in beslag genomen kinderpornografisch beeldmateriaal moet centraal op federaal, Europees en internationaal niveau worden gearchiveerd;

­ een structurele samenwerking tussen het Meldpunt Kinderpornografie op Internet van de gerechtelijke politie en het Centrum voor Vermiste en Vermoorde Kinderen moet worden geactiveerd.

· Advies betreffende het voorstel van resolutie betreffende de gelijke kansen voor vrouwen en mannen bij de reorganisatie van de politie en het voorstel van resolutie betreffende het vaststellen van een bijzondere procedure om naar aanleiding van de politiehervorming vrouwelijke politieagenten in dienst te nemen

­ Verslag uitgebracht door de heer Caluwé.

­ Stuk Senaat, nr. 1-754/4, 1997-1998.

­ Aangenomen door het Adviescomité op 9 juli 1998, bij eenparigheid van stemmen.

Dit initiatief was een gezamenlijk initiatief met de commissie voor de Binnenlandse Aangelegenheden.

Vertrekkende van de terzake reeds ingediende resoluties (5) werden er op 20 mei 1998 hoorzittingen gehouden met buitenlandse en Belgische experts. Het Adviescomité beveelde aan beide resoluties goed te keuren mits amendering op een aantal concrete punten.

Het Adviescomité maakte zijn advies over aan de politieke onderhandelaars in het Octopus-overleg. In de wet van 7 december 1998 tot organisatie van een geïntegreerde politiedienst, gestructureerd op twee niveaus, werd een artikel 129 opgenomen dat uitdrukkelijk het volgende bepaalt : « Het statuut van de politieambtenaren waarborgt de gelijke kansen van vrouwen en mannen in de federale en in de lokale politie. Onder voorbehoud van de bepalingen betreffende de bescherming van het moederschap die van toepassing zijn op het personeel van het openbaar ambt, zijn de vrouwelijke personeelsleden aan dezelfde arbeidsvoorwaarden onderworpen als het mannelijk personeel dat tot hetzelfde korps behoort. »

· Adviezen betreffende de Verslagen aan het Parlement van de federale regering ter uitvoering van de wet van 6 maart 1996 strekkende tot controle op de toepassing van de resoluties van de Wereldvrouwenconferentie die van 4 tot 14 september 1995 in Peking heeft plaatsgehad ­ december 1996 en december 1997

Naar aanleiding van de wet van 6 maart 1996, strekkende tot controle op de toepassing van de resoluties van de UNO Wereldvrouwenconferentie (Peking 1995), vinden jaarlijks gedachtewisselingen plaats met de bevoegde ministers. Deze wet ­ die tot stand kwam na een parlementair initiatief van de leden van het Adviescomité (6) bepaalt immers dat de regering en de ministers of staatssecretarissen die belast zijn met het beleid van gelijke kansen voor vrouwen en mannen en van ontwikkelingssamenwerking jaarlijks verslag moeten uitbrengen aan het Parlement over het beleid gevoerd overeenkomstig de doelstellingen van de vierde UNO Wereldvrouwenconferentie. De uitvoering van deze wet wordt in de schoot van het Adviescomité gecontroleerd. Zo vonden in maart 1997 en in februari 1998 gedachtewisselingen plaats met mevrouw M. Smet, minister voor Tewerkstelling en Arbeid, belast met het Beleid van gelijke kansen en met de heer R. Moreels, staatssecretaris voor Ontwikkelingssamenwerking, over hun verslag aan het Parlement.

1) Advies betreffende het Verslag aan het Parlement van de staatssecretaris belast met de Ontwikkelingssamenwerking ter uitvoering van de wet van 6 maart 1996 strekkende tot controle op de toepassing van de resoluties van de Wereldvrouwenconferentie die van 4 tot 14 september 1995 in Peking heeft plaatsgehad ­ december 1996

­ Verslag uitgebracht door mevrouw Thijs;

­ Stuk Senaat, nr. 1-1095/1, 1997-1998;

­ Aangenomen door het Adviescomité op 9 juli 1998, bij eenparigheid van stemmen.

Na de gedachtewisseling met de staatssecretaris voor Ontwikkelingssamenwerking, werden hoorzittingen gehouden met experts, vertegenwoordigers van Europese en internationale organisaties en NGO's.

In zijn advies verklaarde het Adviescomité zich akkoord met de algemene beleidsopties die in het verslag van de staatssecretaris zijn opgenomen, maar benadrukt dat de beleidsprioriteiten onvoldoende worden geconcretiseerd. Er is nood aan een concreet actieplan. Het Adviescomité stelt verschillende maatregelen voor ter stoffering van dergelijk actieplan. Voorbeelden hiervan zijn : de versterking van de cel « Vrouwen en Ontwikkeling » op het kabinet van de staatssecretaris, het valoriseren van de commissie « Vrouwen en ontwikkeling », het verzamelen van statistische gegevens die opsplitsbaar zijn op basis van geslacht, gendereffectrapportage introduceren in de evaluatie van projecten, het valoriseren van het « gender-aspect » in de budgettoekenning, introductie van een positief actiebeleid binnen het ABOS, het organiseren van gendertraining voor de bevoegde ambtenaren, het vrijwaren van het gendersamenwerkingsverband voor de NGO's, het zichtbaar maken van de rol van vrouwenorganisaties uit het Zuiden.

Het Adviescomité stelde tevens maatregelen voor zodat het bestaande instrumentarium om de genderproblematiek op internationaal niveau aan te kaarten, efficiënter zou worden gebruikt.

Tenslotte formuleerde het Adviescomité genderbewuste en op vrouwen gerichte voorstellen met betrekking tot de 5 sectoren of prioritaire actieterreinen waarop de Belgische ontwikkelingssamenwerking zich concentreert.

2) Advies betreffende het verslag aan het Parlement van de minister belast met het gelijkekansenbeleid voor mannen en vrouwen ter uitvoering van de wet van 6 maart 1996 strekkende tot controle op de toepassing van de resoluties van de Wereldvrouwenconferentie die van 4 tot 14 september 1995 in Peking heeft plaatsgehad ­ december 1997

­ Verslag uitgebracht door mevrouw Van der Wildt;

­ Stuk Senaat, nr. 1-1095/2, 1998-1999;

­ Aangenomen door het Adviescomité op 1 april 1999, bij eenparigheid van stemmen.

· Verslag van de Conferentie van de parlementaire commissies bevoegd voor gelijke kansen voor vrouwen en mannen in de lidstaten van de Europese Unie en in het Europees Parlement (IIe CCEC), Lissabon 29 en 30 oktober 1998

­ Verslag uitgebracht door mevrouw Lizin;

­ Stuk Senaat, nr. 1-1318/1, 1998-1999;

­ Goedgekeurd door het adviescomité op 1 april 1999, bij eenparigheid van stemmen.

zie infra punt 3.3.

·Advies betreffende verscheidene voorstellen ter bevordering van de gelijke deelname van vrouwen en mannen aan de politieke besluitvorming

­ Verslag uitgebracht door mevrouw Delcourt-Pêtre;

­ Stuk Senaat, nr. 1-584/2, 1998-1999;

­ Aangenomen door het Adviescomité op 4 februari 1999, bij eenparigheid van stemmen.

Ter inleiding van de bespreking van de verschillende voorstellen met betrekking tot de gelijke deelname van vrouwen en mannen aan de politieke besluitvorming, organiseerde het Adviescomité een hoorzitting met een vertegenwoordigster van de minister, belast met het gelijkekansenbeleid en een academische expert.

Op basis van de besprekingen werd een advies uitgebracht met de volgende krachtlijnen :

­ het Adviescomité is van oordeel dat de artikelen 10, 11, 99 en 104 van de Grondwet moeten worden opgenomen in de lijst van de grondwetsartikelen die voor herziening vatbaar worden verklaard;

­ de wet Smet-Tobback moet als volgt worden geamendeerd :

de eerste twee effectieve plaatsen op de kieslijsten moeten toegewezen worden aan personen van een verschillend geslacht;

de eerste effectieve plaats op de lijst en de eerste opvolgersplaats moeten toegewezen worden aan personen van een verschillend geslacht;

kandidaten van beide geslachten moeten evenwichtig worden gespreid over de kandidatenlijsten;

­ het van toepassing maken van de tweederdenregel die voor alle federale adviesraden geldt, op de bestuursorganen van de Senaat en de afvaardiging van de Senaat in de Parlementaire Overlegcommissie;

­ er moet een specifieke regeling worden uitgewerkt die een senator (en bij voorkeur elk parlementslid) bij zwangerschap/bevalling en adoptie het recht geeft gedurende een bepaalde tijd niet deel te nemen aan de parlementaire werkzaamheden zonder dat deze afwezigheid de parlementaire werkzaamheden in het gedrang brengt;

­ de voorstellen met betrekking tot het afschaffen of het neutraliseren van de lijststem, alsook de mildering van de stemmenoverdracht, moeten nader worden onderzocht, waarbij men zich moet baseren op gegevens die meerdere verkiezingsuitslagen omvatten.

· Verslag over de hoorzitting georganiseerd door het Adviescomité voor gelijke kansen voor vrouwen en mannen over « gelijke kansen voor vrouwen en mannen in de Grondwet : het Portugese voorbeeld »

­ Verslag uitgebracht door de dames Cantillon en Lizin;

­ Stuk Senaat, nr. 1-584/3, 1998-1999;

­ Goedgekeurd door het Adviescomite op 1 april 1999, bij eenparigheid van stemmen.

Op 29 januari 1999 hield het Adviescomité, in aanwezigheid van de pers en verscheidene waarnemers, een openbare hoorzitting over « Gelijke kansen voor vrouwen en mannen in de Grondwet : het Portugese voorbeeld ». Na de inleidende uiteenzetting van professor Miranda, specialist in grondwettelijk recht en hoogleraar aan de rechtsfaculteit van de Universiteit van Lissabon en aan de Portugese Katholieke Universiteit, werd er door de leden en de externe waarnemers met professor Miranda van gedachten gewisseld.

Later trok het Adviescomité de volgende conclusies uit de hoorzitting :

­ de opname van het principe van de gelijkheid tussen vrouwen en mannen in de Grondwet leidt ertoe dat de gelijkheid van vrouwen en mannen een blijvende opdracht wordt voor de overheid, ongeacht de politieke prioriteiten van de verschillende regeringen;

­ noch de sociologische evolutie, noch de zelfdiscipline van de politieke partijen zijn voldoende geweest om zichtbare vooruitgang te introduceren in het domein van gelijkheid van toegang van vrouwen en mannen tot de politieke besluitvorming. Bijzondere wettelijke bepalingen, zoals quota, zijn erop gericht de gelijkheid te bevorderen, zelfs al moet men bepaalde specifieke rechten toekennen aan bepaalde groepen die achtergesteld zijn;

­ de introductie van de paritaire samenstelling van de federale regering in de Grondwet is in België juridisch-technisch mogelijk;

­ Portugal kent, ingeval van zwangerschapsverlof of adoptieverlof van een parlementslid, een wettelijk systeem van tijdelijke vervanging.

2.2. Activiteiten in het kader van vijftig jaar vrouwenstemrecht

In 1998 werd er een volledig programma opgezet ter herdenking van vijftig jaar vrouwenstemrecht. Naar aanleiding van dit jubileumjaar werd door het Adviescomité voor gelijke kansen voor vrouwen en mannen ­ later nogmaals in samenwerking met het Adviescomité voor maatschappelijke emancipatie van de Kamer van volksvertegenwoordigers ­ een informatieve folder uitgegeven. Tevens werd in samenwerking met het vrouwencentrum Amazone een tentoonstelling uitgewerkt met betrekking tot de evolutie van de deelname van vrouwen aan de politiek in België. Bij deze tentoonstelling werd de brochure « Een vrouw, Een stem » uitgegeven.

Op 13 mei 1998 ontvingen beide adviescomités jonge dames die bij de volgende verkiezingen voor de eerste maal hun stem zullen uitbrengen en de vrouwelijke ereparlementsleden. In aanwezigheid van HKH Prinses Astrid werd in het halfrond van de Senaat een debat gehouden over vrouwen in de politiek. Van dit debat werd een beknopt verslag gemaakt.

3. Europese Conferentie van parlementaire gelijkekansencommissies (CCEC)

3.1. Oprichting

3.1.1. Inleiding

Meteen na zijn oprichting heeft het Adviescomité het initiatief genomen om een eigen Europees project op te zetten, met als doel het oprichten van een samenwerkingsverband tussen parlementaire commissies bevoegd voor gelijke kansen van vrouwen en mannen in de lidstaten van de Europese Unie en in het Europees Parlement. Een dergelijk initiatief heeft een baanbrekende impact gehad omdat, op parlementair vlak althans, zoiets nog nooit werd uitgedacht.

Hiervoor heeft het Adviescomité de financiële steun van de Europese Commissie (DGV ­ Eenheid Gelijke Kansen) gevraagd in het kader van het vierde communautair actieprogramma op middelange termijn inzake gelijke kansen voor vrouwen en mannen (1996-2000). Dit actieprogramma werd vastgelegd in het Besluit van de Europese Ministerraad van 22 december 1995.

Reeds begin 1996 heeft het Adviescomité de oproep tot het indienen van voorstellen vanwege de Europese Commissie beantwoord. De parlementaire commissies bevoegd voor gelijke kansen van Ierland en Portugal hebben in hun schrijven van respectievelijk 3 juli 1996 en 10 juli 1996 het initiatief van de Belgische Senaat gesteund.

Vervolgens werd het project op 15 juli 1996 door het Bureau van de Senaat goedgekeurd en in september 1996 door de Europese Commissie geselecteerd. Hiermee kon de cofinanciering in werking treden volgens een verhouding van 60 % vanwege de Europese Commissie en 40 % door de Senaat.

Om dit samenwerkingsverband te realiseren werd een projectcel opgericht bestaande uit twee universitaire medewerkers en een secretariaatsmedewerkster. Het werk werd bovendien dankzij de nauwe samenwerking met de ondersteunende diensten van de Senaat vergemakkelijkt.

Ten slotte werd een logo ontworpen, dat moet bijdragen tot de zichtbaarheid en de herkenbaarheid van dit samenwerkingsverband.

In het logo vind men het man- vrouw-teken terug, met in het midden het parlementair halfrond, terwijl de sterren aan de buitenrand Europa voorstellen.

3.1.2. Belang en doelstellingen

Het initiatief heeft tot doel een structureel samenwerkingsverband op te richten tussen de parlementaire organen bevoegd voor gelijke kansen van vrouwen en mannen in de lidstaten van de Europese Unie en in het Europees Parlement.

Na afloop van het vierde actieprogramma zal deze structuur op een autonome manier functioneren door middel van een roterend voorzitterschap.

De meerwaarde van zo'n Europees samenwerkingsverband situeert zich op twee niveaus.

Ten eerste ontstaat er een verticale Europese integratie. Enerzijds groeit er immers een coherent Europees beleid, gedragen door de parlementaire assemblees van de lidstaten, doordat zij vanaf het niveau van de onderhandelingen toegang hebben tot de noodzakelijke informatie en doordat de democratische controle op de Europese agenda verhoogd wordt. Anderzijds zal door dit parlementair overleg het Europees beleid beter vertaald worden naar het nationale niveau toe, met het oog op het omzetten van communaitaire prioriteiten en richtlijnen in nationaal recht.

Ten tweede ontstaat er een horizontale Europese integratie doordat de parlementaire commissies bevoegd voor het gelijkekansenbeleid voor vrouwen en mannen op de hoogte zijn van wat er in de andere lidstaten op dit vlak gebeurt, informatie en « goede praktijken » kunnen worden uitgewisseld en er ontstaat een grotere synergie door het op elkaar afstemmen van de werkzaamheden.

Het samenwerkingsverband van de parlementaire commissies bevoegd voor gelijke kansen van vrouwen en mannen vormt bijgevolg een essentiële schakel tussen de communautaire instellingen bevoegd voor het gelijkekansenbeleid, de nationale instellingen in dit domein en de burgers vrouwen en mannen, die in Europa leven.

3.1.3. Reglement

1. Ontstaan

De Conferentie van de parlementaire commissies bevoegd voor gelijke kansen van vrouwen en mannen (CCEC) werd opgericht ter gelegenheid van de eerste bijeenkomst van deze conferentie, die op initiatief van de Belgische Senaat op 22 en 23 mei 1997 met de steun van de Europese Commissie plaatsvond, in het kader van het vierde communautair actieprogramma inzake gelijke kansen voor vrouwen en mannen (1996-2000).

2. Doelstellingen

1) Het organiseren van een jaarlijkse conferentie van de parlementaire commissies bevoegd voor gelijke kansen van vrouwen en mannen in de lidstaten van de Europese Unie en in het Europees Parlement, met als doel :

­ een structurele samenwerking tussen de bevoegde parlementaire commissies tot stand te brengen;

­ de communicatie en uitwisseling van informatie tussen deze parlementaire commissies te bevorderen;

­ te beraadslagen over zaken van gemeenschappelijk en van Europees belang;

­ het Europese gelijkekansenbeleid van nabij te volgen;

­ een gezamenlijke communicatiestrategie uit te bouwen.

2) Het stimuleren van de ontwikkeling van het gelijkekansenbeleid binnen het parlementaire actieterrein, waarbij zowel de Europese dimensie haar neerslag in het beleid van de nationale commissies vindt, alsook de rol van de nationale parlementaire commissies op Europees niveau gewaardeerd wordt.

3) Het initiëren van kwantitatief en kwalitatief onderzoek naar de functies en de werkzaamheden van de verschillende parlementaire commissies bevoegd voor het gelijkekansenbeleid, om op een wetenschappelijke onderbouw een Europees geïntegreerde visie uit te bouwen waardoor de opdracht van deze organen en de impact van hun werk gemeten kan worden.

3. Werkprogramma

De Conferentie werd opgericht op initiatief van de Belgische Senaat, met de steun en de cofinanciering van de Europese Commissie, in het kader van het vierde communautair actieprogramma inzake gelijke kansen voor vrouwen en mannen (1996-2000). De Europese cofinanciering is jaarlijks vernieuwbaar overeenkomstig de voorwaarden die door het vierde communautair actieprogramma vooropgesteld zijn, dit tot het einde van het actieprogramma.

Tijdens de opbouwfase (1997) ligt het accent op het oprichten van de onderlinge structurele informatie-uitwisseling en het organiseren van een eerste conferentie, gecoördineerd door de Belgische Senaat.

Tijdens de verankeringsfase van 1998 tot 2000 wordt de nadruk gelegd op de institutionalisering van de Conferentie.

De bedoeling van het project is dat de Conferentie na het jaar 2000 op een autonome manier functioneert.

Concreet is bijgevolg overeengekomen dat het voorzitterschap en de coördinatie van de Conferentie als volgt zou worden overgedragen :

1998 : « Comissao para a Paridade, Igualdade de Oportunidades e Familia » van het Portugees Parlement

1999 : « Comisión Congreso-Senado de los derechos de la mujer » van de Spaanse Cortes Generales

2000 : « Ausschuß für Familie, Senioren, Frauen und Jugend » van de Duitse Bundestag. Vanaf 2001 : het voorzitterschap wordt gekoppeld aan het EU-voorzitterschap.

4. Tekst van het Reglement

(aangenomen op de vergadering van de voorzitters van de betrokken commissies in de Belgische Senaat op 22 mei 1997 en gewijzigd door de IIe CCEC op 30 oktober 1998 in het Portugese Parlement)

« a) De Conferentie wordt jaarlijks gehouden.

b) Het voorzitterschap wordt afwisselend waargenomen door de parlementen van de Lid-Staten van de Europese Unie. Het voorzitterschap van de Conferentie wordt, na de overgangsperiode die afloopt in 2001, uitgeoefend door het EU-voorzitterschap.

c) De parlementaire commissie die het voorzitterschap waarneemt in het tweede semester heeft als taak :

­ de organisatie van de jaarlijkse conferentie

­ de organisatie van een vergadering van het Bureau van de conferentie, gevormd door het Trojka van het voorzitterschap en het Europees Parlement,

­ de publicatie van trimestriële nieuwsbrieven en de operationalisering en actualisering van de CCEC-website.

Indien de in punt b vermelde EU-lidstaat die het EU-voorzitterschap waarneemt, het CCEC-voorzitterschap niet kan opnemen, wordt het voorzitterschap opgenomen door het EU-voorzitterschap van het eerste semester van datzelfde jaar.

d) De conclusies die door het voorzitterschap worden gepubliceerd zijn het resultaat van een consensus die door het voorzitterschap tijdens de plenaire zitting van de Conferentie wordt vastgesteld.

e) De herziening van het reglement geschiedt op schriftelijk voorstel van één of meerdere parlementaire commissies, gericht aan alle andere bevoegde parlementaire commissies in de lidstaten van de Europese Unie en in het Europees Parlement. Het voorstel wordt ingeschreven op de agenda van de eerste Conferentie volgend op de indiening van het verzoek. De goedkeuring van het voorstel tot herziening gebeurt bij consensus.

3.2. Eerste CCEC : voorzitterschap : Belgische Senaat

Wetenschappelijke reflectie

In opdracht van het voorzitterschap van de CCEC werd een wetenschappelijke studie uitgevoerd door mevrouw Ann Carton, wetenschappelijk medewerkster aan de Katholieke Universiteit Leuven, departement sociologie, en door mevrouw Vogel-Polsky, professor emeritus aan de Université Libre de Bruxelles en deskundige voor de Raad van Europa en voor de Europese Commissie.

Deze studie geeft duiding inzake het statuut en de werking van parlementaire gelijkekansencommissies en evalueert het belang van dergelijke gespecialiseerde parlementaire commissies. Dit werk heeft een innoverende waarde. De studies werden gepubliceerd in het Repertorium van de CCEC (7).

Eerste conferenctie

De eerste conferentie van de parlementaire commissies bevoegd voor gelijke kansen voor vrouwen en mannen in de lidstaten van de Europese Unie en in het Europees Parlement heeft op 22 en 23 mei 1997 op uitnodiging van het Adviescomité voor gelijke kansen voor vrouwen en mannen van de Belgische Senaat plaats gevonden, rond het thema « Het recht op gelijkheid van vrouwen en mannen in de Europese verdragen ».

De Conferentie richtte zich hoofdzakelijk tot parlementsleden uit de nationale parlementen en tot Europarlementsleden. Tevens werden enkele vertegenwoordig(st)ers van nationale en Europese vrouwengroepen en deskundigen uit de verschillende lidstaten als waarne(e)m(st)er uitgenodigd.

Tijdens de plenaire openingszitting van de Conferentie op vrijdag 23 mei 1997 werd het samenwerkingsverband officieel gesticht.

In de tweede zitting van de Conferentie werd gedebatteerd over het voorstel van Aanbeveling over « Het recht op gelijkheid van vrouwen en mannen in de Europese Verdragen (8). De Conferentie vond immers plaats drie weken voor de Europese Top van Amsterdam.

Bij de redactie van de Aanbeveling werd zoveel mogelijk rekening gehouden met ideeën die leven binnen een groot aantal vrouwenbewegingen. De Europese Vrouwenlobby, de Europese Vakbondsvereniging en de Nederlandstalige Vrouwenraad hebben inderdaad teksten uitgebracht die eenzelfde gedachtegoed bevatten als de Aanbeveling van de CCEC.

Na een toelichting door deskundigen werd een plenair debat gevoerd over het voorstel van Aanbeveling, dat tot een consensusstandpunt heeft geleid.

Terwijl tot op heden enkel artikel 119 het principe van gelijke beloning voor gelijke arbeid voorzag, heeft de Conferentie zich uitgesproken voor het invoeren van :

1) een nieuw artikel 6bis dat het fundamenteel principe van gelijkheid (V/M) bevat toepasbaar met rechtstreekse werking in alle beleidsdomeinen van de Gemeenschap.

2) een nieuw hoofdstuk over de gelijkekansenpolitiek met de omschrijving van het horizontaliteitsbeginsel, de mogelijkheid tot het voeren van positieve acties en het principe van de pariteit in de politieke besluitvorming.

3) een uitbreiding van artikel 119 naar alle aspecten van de arbeid.

4) het opnemen van het vervolledigd sociaal akkoord in het Verdrag.

Ter afsluiting werd de aanbeveling overhandigd aan de Europese Ministerraad en het Nederlands voorzitterschap, in hoofde van mevrouw Smet, minister van Tewerkstelling en Arbeid en belast met het gelijkekansenbeleid in België, en mevrouw Brouwer, directeur Directie Coördinatie Emancipatiebeleid in Nederland die optrad als vertegenwoordigster van de heer Melkert, Nederlands minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en bevoegd voor het gelijkekansenbeleid.

Website op het Internet

De conferentie van de parlementaire commissies bevoegd voor gelijke kansen van vrouwen en mannen in de lidstaten van de EU en in het Europees Parlement (CCEC) heeft op 27 juni 1997 een website geopend op de site van de Belgische Senaat (http://www.senate.be/CCEC).

Met deze website wil men de onderlinge samenwerking en communicatie tussen de betrokken commissies bevorderen en de parlementaire werkzaamheden inzake gelijke kansen bekend maken bij het groot publiek.

Overeenkomstig artikel 3 van het reglement van de CCEC is elk voorzitterschap verantwoordelijk voor de uitgave van een trimestrieel activiteitenrapport van de leden van de CCEC en voor de operationalisering en de actualisering van de website van de CCEC.

3.3. Tweede CCEC : voorzitterschap : Portugees Parlement (9)

De tweede conferentie van de CCEC vond plaats op 30 oktober 1999 in het Portugees Parlement in Lissabon.

Wetenschappelijke reflectie

Op de tweede conferentie van de CCEC werden de twee volgende academische bijdragen voorgesteld :

1. Evaluatie van de implementatie van een gelijkekansenbeleid

Uiteenzetting door mevrouw Isabel Duarte en mevrouw Maria José Maranhão, onderzoeksters aan het departement sociologie van de universitaire instelling ISCTE te Lissabon

Het opzet van deze studie was het uitwerken van een aantal indicatoren om de effiëntie en de effectiviteit van maatregelen inzake het gelijkekansenbeleid, genomen door de parlementen van de lidstaten van de Europese Unie, te evalueren. Het onderzoek liep van april tot oktober 1998.

Het analytisch model dat werd ontworpen als basis om de implementatie van beleidsmaatregelen te evalueren, was gebaseerd op het doorgronden van de achterliggende communicatie-context op het ogenblik dat de wet tot stand kwam, toegepast en gebruikt werd. Dit werd beschouwd als een conditio sine qua non om het structureel effect van de beleidsmaatregelen (politieke, administratieve en socio-culturele impact) te analyseren.

Dit experimenteel model wordt in latere fase uitgetest.

2. Gelijke kansen voor vrouwen en mannen verankerd in de Portugese Grondwet

Uiteenzetting door professor Jorge Miranda, specialist in grondwettelijk recht en hoogleraar aan de Rechtsfaculteit van de Universiteit van Lissabon en de Portugese Katholieke Universiteit en de heer Antonio Costa, minister voor parlementaire aangelegenheden

In 1997 werd in de Portugese Grondwet een nieuw artikel 109 opgenomen. In combinatie met artikel 9 van de Portugese Grondwet ­ dat algemeen het bevorderen van de gelijkheid tussen mannen en vrouwen als één van de fundamentele taken van de Portugese Staat opsomt ­ is een positief actiebeleid voor gelijke kansen voor vrouwen en mannen wat betreft de uitoefening van burgerlijke en politieke rechten en de toegang tot politieke beleidsfuncties grondwettelijk verankerd. Op basis hiervan wordt door de Portugese regering concrete wetgeving die positieve actiemaatregelen bevat, uitgewerkt.

Door het opnemen van de bepalingen van het nieuwe artikel 109 in de Portugese Grondwet is het niet-uitwerken van positieve actiemaatregelen ter bevordering van de gelijkheid tussen mannen en vrouwen in strijd met de Grondwet en zou het stilzitten van de wetgever op dit vlak dan ook aanvechtbaar zijn voor het Portugees Grondwettelijk Hof.

De Portugese regering heeft een wetsontwerp in het Parlement ingediend met positieve actiemaatregelen om de gelijkheid tussen mannen en vrouwen te bevorderen in de uitoefening van de civiele en politieke rechten alsook de non-discriminatie op basis van geslacht voor de toegang tot politieke functies.

Tweede conferentie

Tijdens de tweede conferentie werden de twee volgende resoluties goedgekeurd :

1) Resolutie betreffende de politieke en beleidsdeelname van vrouwen

Het voorstel van resolutie betreffende de politieke en beleidsdeelname van vrouwen werd ingediend door het Portugees voorzitterschap en roept de politiek partijen en de Europese democratische instellingen op om de gelijke kansen voor vrouwen en mannen te bevorderen bij de samenstelling van de kandidatenlijsten en voor de toegang tot politieke ambten waarin men wordt benoemd zodat een reële en effectieve gelijke deelname van het politieke besluitvormingsproces kan worden bereikt.

De resolutie roept ook de leden van de CCEC op de nationale verantwoordelijke voor de politieke partijen in hun bevoegde parlementscommissies te interpelleren.

Voor de Europese verkiezingen van 1999 roept de CCEC de politieke partijen op om kandidatenlijsten op te stellen waarop mannen en vrouwen op evenwichtige wijze zijn geplaatst.

Tenslotte roept de CCEC alle nationale parlementen op om adequate maaatregelen te treffen om de gelijke kansen voor vrouwen en mannen van de nationale en Europese verkiezingen te garanderen.

2) Resolutie voor een vijfde actieprogramma inzake gelijke kansen voor vrouwen en mannen (2001-2005)

Deze resolutie, ingediend door het Adviescomité voor gelijke kansen voor vrouwen en mannen van de Belgische Senaat, werd ­ na enkele amenderingen door het Europees Parlement ­ goedgekeurd.

In deze resolutie roept de CCEC zijn leden op om vóór juni 1999 een evaluatie te maken van het vierde actieprogramma voor gelijke kansen van vrouwen en mannen, gebaseerd op getuigenissen van NGO's en experts, die bij de tenuitvoerlegging van het vierde actieprogramma betrokken zijn.

Ook wordt de wens uitgedrukt om het vijfde actieprogramma inzake gelijke kansen voor vrouwen en mannen op de agenda te plaatsen van de derde Conferentie van de CCEC in Madrid in 1999.

Tevens nodigt de CCEC de Europese Commissie uit een ontwerp van vijfde actieprogramma uit te werken, gebaseerd op het tussentijds verslag betreffende de uitvoering van het vierde actieprogramma. Ook roept de CCEC de Raad van ministers van de Europese Unie op om snel de principes en uitgangspunten van het vijfde actieprogramma goed te keuren.

Tenslotte roept de CCEC alle nationale parlementen in de Europese Unie op om commissies op te richten, specifiek bevoegd voor de gelijke kansen voor vrouwen en mannen en roept het Europees Parlement op haar commissie voor de rechten van de vrouw mét volheid van bevoegdheid te behouden tot dat de gelijke deelname van vrouwen en mannen aan de politieke besluitvorming wordt bereikt.

3.4. Derde CCEC : voorzitterschap : Spaanse Cortes Generales

Vanaf 1 januari 1999 heeft de « Comisión Congreso-Senado de los derechos de la mujer » van de Cortes Generales het voorzitterschap van de CCEC overgenomen. Op 27 maart 1999 vindt de vergadering van de voorzitters van de CCEC-commissies plaats in Madrid ter voorbereiding van de eigenlijke conferentie in het najaar van 1999.

4. Communicatie en informatie

4.1. Relaties met de media

4.2. Website van de CCEC op het Internet

Zie supra punt 3.4.

4.3. Publicaties

Naast de verslagen en de adviezen die het Adviescomité uitbracht (zie supra punt 3.3) en die als gedrukt stuk van de Senaat beschikbaar zijn, bracht het adviescomité de volgende publicaties uit :

· Verslag van de eerste conferentie van de parlementaire commissies bevoegd voor gelijke kansen van vrouwen en mannen in de lidstaten van de Europese Unie en in het Europees Parlement (CCEC) over : « Het recht op gelijkheid van vrouwen en mannen in de Europese Verdragen ».

Het verslag van de eerste conferentie van de CCEC bevat in een eerste deel de stichting van het samenwerkingsverband tussen parlementaire commissies bevoegd voor gelijke kansen in Europa, samen met een toelichting door een aantal deskundigen over het nut en de zin van zo'n samenwerkingsverband.

Tevens geeft dit document een volledige weergave van het verloop van de werkzaamheden rond de Aanbeveling strekkende tot het opnemen van het recht op gelijkheid van vrouwen en mannen in de Europese Verdragen. Alle toespraken en het verloop van de debatten worden hierin opgenomen.

Dit document werd gerealiseerd met de financiële steun van de Europese Commissie, in het kader van het vierde communautair actieprogramma inzake gelijke kansen voor vrouwen en mannen (1996-2000). Het rapport telt een honderdtal bladzijden en een oplage van vijfhonderd exemplaren per taal (Nederlands, Frans en Engels).

· Repertorium van parlementaire commissies bevoegd voor gelijke kansen voor vrouwen en mannen in de EU-lidstaten en in het Europees Parlement (CCEC).

Het repertorium van de CCEC brengt de parlementaire commissies bevoegd voor gelijke kansen van vrouwen en mannen van de nationale Parlementen van de EU-lidstaten, van het Europees Parlement en van een aantal supranationale parlementaire instellingen in kaart, aan de hand van vergelijkende studies uitgevoerd door twee deskundigen, mevrouw Vogel-Polsky, professor emeritus aan de Université Libre de Bruxelles en deskundige voor de Raad van Europa en voor de Europese Commissie, en mevrouw Carton, wetenschappelijk medewerkster aan de Katholieke Universiteit Leuven, Departement Sociologie. Het repertorium bevat eveneens een handige adressenlijst van de parlementaire commissies die deel uitmaken van de CCEC.

Dit document werd eveneens gerealiseerd met de steun van de Europese Commissie, in het kader van het vierde communautair actieprogramma inzake gelijke kansen voor vrouwen en mannen (1996-2000) en bevat een negentigtal bladzijden. Het heeft een oplage van zevenhonderd exemplaren per taal (Nederlands, Frans, Engels).

· Folder « 50 jaar vrouwenstemrecht »

Naar aanleiding van de herdenking van vijftig jaar vrouwenstemrecht, werd in 1998 door het Adviescomité ­ later nogmaals in samenwerking met het Adviescomité voor Maatschappelijke emancipatie van de Kamer van volksvertegenwoordigers ­ een informatieve folder uitgegeven met gegevens over de aanwezigheid van vrouwen in de politiek in België en Europa en de verschillende Belgische en Europese initiatieven ter bevordering van de aanwezigheid van vrouwen in de politiek.

· Brochure « Een vrouw, een stem »

In 1998 werd in samenwerking met het vrouwencentrum Amazone een tentoonstelling uitgewerkt met betrekking tot de evolutie van de deelname van vrouwen aan de politiek in België. Bij deze tentoonstelling werd de brochure « Een vrouw, Een stem » uitgegeven. Op 13 mei 1998 werd deze tentoonstelling in het perystilium van het Parlement geopend voor het publiek. De tentoonstelling werd later uitgeleend en tentoongesteld in verschillende steden en gemeenten.

4.4. Relaties met het middenveld

Het Adviescomité heeft tijdens haar werkzaamheden zoveel mogelijk geprobeerd een ruime basis te bereiken en te betrekken. Daartoe werden hoorzittingen georganiseerd ter voorbereiding van de adviezen met betrekking tot de evaluatie van het Verdrag van Amsterdam, het Fonds voor Collectieve Uitrustingen en Diensten, de Pekingrapporten van de minister van Tewerkstelling en Arbeid, belast met het Gelijkekansenbeleid en de staatssecretaris voor Ontwikkelingssamenwerking, de herstructurering van de politie, vrouwen en politieke besluitvorming (10).

Een bijzondere aandacht ging uit naar wat leeft binnen de vrouwenbeweging. Zo werd bijvoorbeeld op de Eerste Conferentie van de CCEC een groot aantal vertegenwoordig(st)ers van de vrouwenorganisaties als waarne(e)m(st)er uitgenodigd.

Verder bestaat er ook een formele band tussen het Adviescomité en Amazone VZW, het federaal vrouwencentrum. De voorzitster van het Adviescomité maakt ambtshalve deel uit van de beheerraad van Amazone.

5. Besluit

1. Het Adviescomité heeft zowel een specifieke als een horizontale adviesbevoegdheid voor gelijke kansen van vrouwen en mannen.

Het Adviescomité heeft in de loop van de periode 1996-1999 een reeks waardevolle adviezen geformuleerd waarvan er enkele uitgemond zijn in concrete wetgeving, bijvoorbeeld het advies met betrekking tot het wetsvoorstel strekkende om het echtelijk geweld aan banden te leggen en het wetsvoorstel tot opheffing van artikel 413 van het Strafwetboek : dit voorstel werd tijdens deze legislatuur wet (Belgisch Staatsblad van 6 februari 1998), het advies betreffende het Fonds voor collectieve uitrustingen en diensten en de financiering van kinderopvang : overeenkomstig artikel 40 van de wet van 22 februari 1998 houdende sociale bepalingen werd in paragraaf 1 tegemoetgekomen aan het advies van het Adviescomité, en het advies betreffende de gelijke kansen voor vrouwen en mannen bij de reorganisatie van de politie : artikel 129 van de wet van 7 december 1998 tot organisatie van een geïntegreerde politiedienst bepaalt dat het statuut van de politieambtenaren de gelijke kansen voor vrouwen en mannen in de federale en de lokale politie waarborgt.

2. Het Adviescomité heeft bijgedragen tot het opwaarderen van het parlementair werk en debat. De nieuwe Belgische Senaat in zijn hoedanigheid van reflectiekamer is de plaats bij uitstek om fundamentele maatschappelijke thema's, zoals gelijke kansen voor mannen en vrouwen, te behandelen. Bovendien kan de Senaat met 26 % vrouwelijke senatoren (19 op 73) beschouwd worden als een motor voor paritaire democratie. Het Adviescomité heeft consequent de genderinvalshoek gehanteerd, bijvoorbeeld in het pensioendossier waarbij het unaniem advies van het Adviescomité door de senatoren van de verschillende politieke fracties verdedigd werd tijdens het plenair debat over de pensioenhervorming. Verder heeft het Adviescomité een aantal nieuwe thema's vanuit genderperspectief bekeken, onder andere in het advies over de beleidsnota van de regering aan het Parlement betreffende de Intergouvernementele Conferentie van 1996 en in het advies over de gevolgen van de informatiemaatschappij.

3. Het Adviescomité heeft niet in een ivoren toren gewerkt maar heeft de link gelegd met het maatschappelijk middenveld. Het Adviescomité is tijdens zijn werkzaamheden via hoorzittingen in dialoog getreden met talrijke organisaties onderlegd in de op dat moment behandelde materies. Een voorbeeld hiervan is het advies over de gelijke kansen voor mannen en vrouwen bij de reorganisatie van de politiediensten. Dit contact gebeurde ook via sensibiliseringscampagnes. Bijvoorbeeld naar aanleiding van de viering van 50 jaar vrouwenstemrecht werden jonge vrouwen uitgenodigd naar de Senaat om te debatteren over vrouwen en politiek.

4. Het Adviescomité heeft pionierswerk verricht door een Europees structureel samenwerkingsverband op te zetten tussen de parlementaire commissies bevoegd voor de gelijke kansen voor vrouwen en mannen in de lidstaten van de Europese Unie en in het Europees Parlement (CCEC). Dergelijk initatief heeft een baanbrekende impact gehad omdat op parlementair vlak zoiets nog nooit was uitgebracht. Deze eerste Conferentie van de CCEC vond plaats in de Belgische Senaat onder de stuwende kracht van het Adviescomité. Ieder jaar wordt het voorzitterschap doorgegeven aan een andere lidstaat.

5. Het Adviescomité beschikt, gezien haar statuut, over weinig armslag : het Adviescomité is omwille van het Reglement van de Senaat (artikel 77bis , 4 en 5) beperkt in haar bevoegdheden omdat het niet als een volwaardige commissie wordt beschouwd.

Overeenkomstig artikel 24 van het Reglement van de Senaat kan de Senaatsvoorzitter ambtshalve of op verzoek van een commissie, beslissen dat over een ontwerp of voorstel van wet dat naar een commissie is verzonden, een beredeneerd advies van een andere commissie wordt gevraagd. Overeenkomstig artikel 77bis , 4, van het Reglement van de Senaat kan het Adviescomité daarnaast ook op eigen initiatief advies verstrekken over een ontwerp of voorstel van wet dat bij een commissie aanhangig is of zich op meer algemene wijze uitspreken over aangelegenheden in verband met gelijke kansen voor vrouwen en mannen en hierover in een gedrukt stuk verslag uitbrengen.

In beide gevallen echter gebeurt de bespreking ten gronde door de bevoegde commissie waarbij in het eerste geval de bevoegde commissie de bespreking niet kan afsluiten vooraleer zij het advies heeft ontvangen. Maar het Adviescomité heeft niet echt een garantie dat deze adviezen effectief zullen besproken worden in de bevoegde commissie.

Wil men de bevoegdheden van het Adviescomité voor gelijke kansen voor vrouwen en mannen uitbreiden, dan is een reglementswijziging aangewezen. Men zou van het Adviescomité een volwaardige commissie moeten maken, zoals dit bijvoorbeeld het geval is voor de Commissie voor de rechten van de vrouw van het Europees Parlement. In elk geval moet het Adviescomité voor gelijke kansen voor vrouwen en mannen de mogelijkheid krijgen om een initiatiefverslag waarin een voorstel van resolutie of eindtekst wordt geformuleerd, rechtstreeks aan de plenaire vergadering voor te leggen en daar te bespreken zodat men niet via een andere commissie moet gaan. Bovendien pleit het Adviescomité ervoor dat de huidige taakverdeling van de commissies in de Senaat zou worden herbekeken in functie van de rol van de Senaat als reflectiekamer.

Het voorbereiden en organiseren van belangrijke maatschappelijke debatten zou volgens het Adviescomité, gezien het gegeven aantal senatoren, best worden toevertrouwd aan gemeenschappelijke commissies.

6. Het Adviescomité wil de volgende onderwerpen, waarvan de bespreking reeds door het Adviescomité werd aangevat, naar voor schuiven om te behandelen tijdens de volgende legislatuur :

­ de wijziging van het Reglement van de Senaat om het Adviescomité voor gelijke kansen voor vrouwen en mannen meer bevoegdheden te geven;

­ de herziening van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet voor het opnemen van het bevorderen van de gelijke kansen voor mannen en vrouwen in de Grondwet;

­ alle voorstellen om de deelname van vrouwen aan de politieke besluitvorming te bevorderen;

­ de positie van de vrouwen in de sociale zekerheid, meer bepaald de belangrijke vraag naar de individualisering van de rechten in de sociale zekerheid;

­ bespreking van het Peking-rapport van de federale regering.

Het verslag is goedgekeurd bij eenparigheid van de 10 aanwezige leden.

BIJLAGE 1

ZITTING 1995-1996

ZITTING 1996-1997

ZITTING 1997-1998

ZITTING 1998-1999

BIJLAGE 2
­­­

ADRESSENLIJST VAN DE DOOR HET ADVIESCOMITÉ VOOR GELIJKE KANSEN VAN VROUWEN EN MANNEN GEHOORDE EXPERTS

1. Hoorzitting betreffende het wetsvoorstel om het echtelijk geweld aan banden te leggen

Mevrouw Inge Dewil, voorzitster

Mevrouw Lut Van Parijs, vormingswerkster

« Stichting Vrouwen tegen mishandeling »

Amazone

Middaglijnstraat 10-14

1210 Brussel

Mme Myriam De Vinck, coordinatrice

« Coordination des groupes contre la violence faite aux femmes (COVIF) » et « Centre de prévention des violences conjugales et familiales ASBL »

Rue Blanche 29

1060 Bruxelles

2. Hoorzitting betreffende het Fonds voor collectieve uitrustingen en diensten

Mme Marie-Josée Laloy

Présidente de l'Office de la Naissance et de l'Enfance

86, Avenue de la Toison d'Or

1060 Bruxelles

De heer Johan Verstraeten

Administrateur-generaal

Rijksdienst voor Kinderbijslag voor werknemers/ONAFTS

Trierstraat 70

1040 Brussel

De heer Lieven Vandenberghe

Kind en Gezin

Hallepoortlaan 27

1060 Brussel

De heer de Vos

ACLVB/CGSLB

Koning Albertlaan 95

9000 Gent

Mevrouw Adnet

VBO/FEB

Ravensteinstraat 4

1000 Brussel

Mevrouw Meyns

ACV/CSC

Wetstraat 121

1040 Brussel

De heer Van Daele

ABVV/FGTB

Hoogstraat 42

1000 Brussel

3. Hoorzitting betreffende het nieuwe Europese Verdrag van Amsterdam in het licht van de gelijkheid van vrouwen en mannen

Mevrouw Mieke Van Haegendoren, hoogleraar

Voorzitster

Nederlandstalige Vrouwenraad

Amazone

Middaglijnstraat 10-14

1210 Brussel

Mme Barbara Hellferich

European Women's Lobby

22, rue du Médidien

1210 Bruxelles

Mme Béatrice Hertogs

Confédération européenne des syndicats

155, Bld. E. Jacqmain

1210 Bruxelles

Mme Éliane Vogel-Polsky, Prof. em.

3, chemin des Champs

1380 Lasne

Mme Jacqueline de Groote

Conseil des femmes francophones de Belgique

10-14, rue du Méridien

1210 Bruxelles

4. Hoorzitting betreffende « Vrouwen in de informatiemaatschappij »

Mevrouw Mieke Van Nuland

Directrice

Mevrouw Lut Verstappen

Documentaliste

Amazone

Middaglijnstraat 10

1210 Brussel

Mevrouw Colette de Troy

European Women's Lobby

Rue du Méridien 22

1210 Bruxelles

Mevrouw Gillian Marcelle

Technology policy specialist

The United Nations University

INTECH - Institute for New Technologies

Keizer Karelplein 19

NL-6211 TC Maastricht

Mevrouw Oliva Acosta

Communications expert for the United Nations

Communication for Developpement

Rue de Savoie 95

1060 Bruxelles

M. Ursula Huws

Communications expert for the European Commission

Analytica

46 Ferntower Road

UK - London N5 2JH

De heer Bruno Mens

Voorzitter Directiecomité van de APSD

De heer Roland Walraet

APSD/SGAP

Koningsstraat 47

1000 Brussel

5. Hoorzittingen betreffende « Vrouwen en ontwikkelingssamenwerking »

Mevrouw Roos Maes

Broederlijk Delen

Huidevettersstraat 165

1000 Brussel

Mevrouw Hélène Ryckmans

Le monde selon les femmes

Quai du Commerce 9

1000 Bruxelles

Mme Elisabeth Drory

Commission femmes et développement

AGCD

Rue de Buis 32

1170 Bruxelles

Mevrouw Ria Heremans

UNIFEM

VN-Infocentrum

De Broquevillelaan 40

1200 Brussel

Mevrouw Myriam Keustermans

NCOS

Vlasfabriekstraat 11

1060 Brussel

Mme Brigitte Gloire

OXFAM solidarité

Rue du Conseil 39

1050 Bruxelles

Mevrouw Karin Lievens

OXFAM-solidariteit

Raadstraat 39

1050 Brussel

Mevrouw Lut Vandamme

Vredeseilanden-Coopibo

Blijde Inkomststraat 50

3000 Leuven

WIDE

Mme Van Herpen

Rue du Commerce 72

1000 Bruxelles

Commission européenne

M. Philippe Darmuzey

Chef d'Unité ­ DGVII ­ Unité 8A2 nº 742

Rue de Genève 12

1140 Evere

Mme Danielle de Lame

Musée Royal d'Afrique Centrale

Chaussée de Louvain 13

3080 Tervueren

6. Hoorzitting betreffende « Gelijke kansen voor vrouwen en mannen bij de reorganisatie van de politie »

Europees netwerk van politievrouwen

Mevrouw Trudy Manders

Postbus 1102

NL - 3800 BC Amersfoort

Europees netwerk van politievrouwen

Mevrouw Ingeborg Hofstede

Postbus 1102

NL - 3800 BC Amersfoort

Europees netwerk van politievrouwen

Ms Judy Davison

Président

Commander of the City of London Police HQ

26 Old Jewellery

UK - London EC2R 8DJ

Mevrouw Lieutenant Gwen Merckx

Voorzitster DGP/DPSI

Fritz Toussaintstraat 47

1050 Brussel

Mme Francine Biot

Trésorière

Réunion des Femmes policières belges asbl

Commissaire de police de Charleroi

Rue Général de Gaulle 72

6020 Charleroi

De heer Dirk van Aerschot

DGP/DPOO

Fritz Toussaintstraat 47

1050 Brussel

De heer Marc Bloeyaert

Directeur

West-Vlaamse Politieschool vzw

Koning Leopold III-laan 41

8200 Sint-Andries (Brugge)

7. Hoorzitting betreffende « Gelijke kansenbeleid - Wet Peking »

Mme Lauwers

Conseil des femmes francophones de Belgique

Amazone

Rue du Méridien 10

1210 Bruxelles

Mevrouw Mieke Van Haegendoren, hoogleraar

Voorzitster

Nederlandstalige Vrouwenraad

Middaglijnstraat 10

1210 Brussel

8. Hoorzitting betreffende « Vrouwen en politieke besluitvorming »

Mevrouw Petra Meier

Wetenschappelijk Medewerkster

Vrije Universiteit Brussel

Centrum Politicologie

Pleinlaan 2

1050 Brussel

9. Hoorzitting betreffende « Gelijke kansen voor vrouwen en mannen in de Grondwet : het Portugese voorbeeld »

Prof. Doctor Jorge Miranda

Faculdade de Direito da Universidade de Lisboa

Almeda da Universidade

1699 Lisboa Codex

(1) Zie : Voorstel tot invoeging in het Reglement van de Senaat van een artikel 77bis houdende oprichting van een Adviescomité voor gelijke kansen voor vrouwen en mannen van mevrouw de Bethune c.s., Stukken Senaat, nrs. 1-117/1-4, BZ 1995 en 1995-1996.

(2) Zie voor het schematisch overzicht van de werkzaamheden van het Adviescomité : bijlage 1. Zie voor overzicht van de door het Adviescomité gehoorde experts : bijlage 2.

(3) Belgisch Staatsblad van 6 februari 1998 (err. 18 augustus 1998).

(4) Zie Stukken Senaat, nrs. 1-699/1-4, 1997-1998.

(5) Voorstel van resolutie betreffende de gelijke kansen voor vrouwen en mannen bij de reorganisatie van de politie, ingediend door mevrouw de Bethune c.s., Stuk Senaat, nr. 1-754/1, 1997-1998 en Voorstel van resolutie betreffende het vaststellen van een bijzondere procedure om naar aanleiding van de politiehervorming vrouwelijke politieagenten in dienst te nemen, ingediend door mevrouw Lizin, Stuk Senaat, nr. 1-910/1, 1997-1998.

(6) Zie : wetsvoorstel van mevrouw Lizin strekkende tot controle op de toepassing van de resoluties van de Wereldvrouwenconferentie die van 4 tot 14 september 1995 in Peking heeft plaatsgehad, Stuk Senaat, nr. 1-124/1, 1995-1996.

(7) Zie infra punt 4.3.

(8) Aanbeveling op 27 maart 1997 uitgebracht door het Adviescomité voor gelijke kansen voor vrouwen en mannen van de Belgische Senaat strekkende tot het opnemen van het recht op gelijkheid van vrouwen en mannen in de Europese verdragen in het kader van de intergouvernementele Conferentie. Verslag uitgebracht door mevrouw Bribosia-Picard.

(9) Zie Stuk Senaat, nr. 1-1318/1, 1998-1999.

(10) Zie supra punt 3.2 voor een overzicht van de uitgebrachte adviezen en verslagen.