|
|
Plan voor herstel en veerkracht - Genderdimensie (Covid-19)
heractivering van de economie
investering van de EU
gelijke behandeling van man en vrouw
beroep in de gezondheidszorg
gendermainstreaming
| 8/2/2021 | Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 11/3/2021) |
| 6/12/2022 | Antwoord |
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-995
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-996
Op 11 januari 2021 ondertekenden de federale regering en de regeringen van de Gemeenschappen en de Gewesten een akkoord over een eerste versie van het «Plan voor herstel en veerkracht» en de verdeling van de Europese subsidies.
Vervolgens, op 29 januari 2021, heeft de federale regering op voorstel van de geachte eerste minister en de geachte staatssecretaris voor Relance overeenstemming bereikt over het eerste ontwerp van geselecteerde projecten in het kader van de «Faciliteit voor Herstel en Veerkracht (FHV)» die is opgericht door de Europese Unie.
In dat kader zal België 5,9 miljard euro ontvangen om de economie te herstellen, en daarbij vooral in te zetten op duurzaamheid en digitalisering. Het betreft geld dat Europa wil besteden aan de stimulering van de activiteit in de 27 lidstaten, die allen getroffen zijn door een sterke vertraging in de economische groei ten gevolge van de coronapandemie.
Men wil een investeringsplan voorstellen dat ambitieus en samenhangend is en dat gericht is op de verschillende structurerende assen: een as klimaat-duurzaamheid en mobiliteit, een as productiviteit en inclusie en een digitale as.
Het doel van dat plan is de economie weer op gang te brengen en ons land op lange termijn welvarender, veerkrachtiger en groener te maken. Dat vergt massale investeringen.
De plannen van de deelstaten zullen geïntegreerd worden in het globale relanceplan voor België, dat daarna zal worden voorgesteld aan de Europese Commissie.
In het kader van onze werkzaamheden van het Adviescomité voor gelijke kansen voor vrouwen en mannen dat ik voorzit, bestuderen we momenteel de gevolgen van de covidcrisis voor vrouwen. Aangezien de gelijkheid tussen vrouwen en mannen ook een bevoegdheid is van de Gemeenschappen en de Gewesten, is deze vraag volledig op haar plaats binnen de Hoge Vergadering.
De experts die al gehoord zijn in het Adviescomité zijn unaniem: een economische relance is pas doeltreffend als ze ook inzet op de gelijkheid tussen vrouwen en mannen.
Als we echter naar de drie structurerende assen van het relanceplan kijken, zien we dat de investeringen gebeuren in sectoren waar vrouwen zeer zwak vertegenwoordigd of bijna afwezig zijn (ICT, energie, bouw, domeinen waarin slechts 20 % vrouwen zijn tewerkgesteld).
1) Vrouwen stonden en staan nog steeds vooraan gedurende deze coronacrisis. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat ze hun terechte aandeel krijgen in de relanceplannen? Heeft een dergelijk debat plaatsgevonden in de regering, net zoals in Duitsland en Italië?
2) Denkt u niet dat het goed zou zijn een genderdimensie in het relanceplan op te nemen?
3) Is het bovendien niet nodig in de toekomst een werkgroep van experts in gelijkheid tussen vrouwen en mannen op te richten om de impact van gender op elke maatregel te bestuderen? De wetgeving «gender mainstreaming» en «gender budgeting» wordt immers al te vaak slecht of niet toegepast.
4) Tot slot, denkt u niet dat het hoog tijd is voor een substantiële herwaardering van de zorgberoepen, die vooral door vrouwen worden uitgeoefend en die van fundamenteel belang zijn voor onze samenleving, wat overduidelijk bleek tijdens deze coronapandemie?
In het kader van het Europees herstelplan heeft de Europese Commissie de lidstaten uitdrukkelijk gevraagd dat de nationale herstelplannen bijdragen tot de versterking van de gendergelijkheid door de integratie van de genderdimensie.
Op Belgisch niveau werd het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen verzocht de inhoud van het ontwerpplan vanuit een genderperspectief te analyseren en de analyse daarvan werd geïntegreerd in het Belgische Nationale Plan voor herstel en veerkracht (PHV) dat in april 2021 bij de Europese Commissie werd ingediend. In het kader van zijn analyse heeft het Instituut de verschillende projecten ingedeeld volgens hun bijdrage (1e categorie), hun potentiële bijdrage (2e categorie) of hun niet-bijdrage (3e categorie) aan de versterking van de gelijkheid tussen vrouwen en mannen.
Wil een project van de tweede categorie bijdragen tot de versterking van de gelijkheid van mannen en vrouwen in de samenleving, dan moet er sprake zijn van gendermainstreaming (dat wil zeggen dat bij de opstelling ervan rekening moet worden gehouden met de bestaande ongelijkheden tussen mannen en vrouwen in het gebied waar het wordt uitgevoerd) of specifieke acties ter bevordering van de gelijkheid van mannen en vrouwen.
Ter herinnering: een beleid is gendermainstreaming wanneer het is vastgesteld met inachtneming van mogelijke verschillen in de situatie van mannen en vrouwen, het effect ervan op deze situaties, en wanneer het bijdraagt tot de vermindering of opheffing van ongelijkheden tussen vrouwen en mannen.
Gendermainstreaming in het overheidsbeleid verloopt over het algemeen in vier fasen:
1. analyse van de gendersamenstelling van de groepen waarop het beleid is gericht;
2. de verschillen tussen de respectieve situaties van vrouwen en mannen in kaart brengen;
3. bepaal of deze verschillen problematisch zijn wat betreft de toegang tot middelen of de uitoefening van basisrechten;
4. beleid opstellen dat rekening houdt met de resultaten van de verrichte genderanalyse en geconstateerde ongelijkheden voorkomen of corrigeren.
In de loop van deze analyse heeft het Instituut ook de aandacht gevestigd op de structurele onevenwichtigheden tussen mannen en vrouwen op de arbeidsmarkt, met name in de economische sectoren waarop het PHV rechtstreeks betrekking heeft.
In het kader van het in juni 2021 door de regering aangenomen Federale Gendermainstreamingplan heeft de staatssecretaris voor Relance en Strategische Investeringen toegezegd de genderdimensie te integreren in het toezicht op de uitvoering van het Nationaal Plan voor herstel en veerkracht (PHV). De Europese Commissie heeft genderindicatoren vastgesteld in het kader van het toezicht op de herstelplannen van de verschillende lidstaten. Een register van PHV-projecten die betrekking hebben op deze genderindicatoren werd opgesteld door de federale overheidsdienst Beleid en Ondersteuning (FOD BOSA), die verantwoordelijk is voor het toezicht op de uitvoering van het PHV en de rapportering aan de Europese Commissie. Het Instituut heeft regelmatig contact met het kabinet van de staatssecretaris om ervoor te zorgen dat dit toezicht vanuit genderperspectief zo volledig mogelijk is.
Ik sta ook in contact met mijn collega’s van de federale regering over de integratie van de genderdimensie in de projecten waarvoor zij verantwoordelijk zijn, en om hun aandacht te vestigen op de structurele onevenwichten die bestaan tussen mannen en vrouwen op de arbeidsmarkt, en meer bepaald in de economische sectoren die rechtstreeks betrokken zijn bij het PHV.
De Covid-19-crisis heeft de bestaande ongelijkheden verergerd. De overgrote meerderheid van de werknemers in veel zogenaamde essentiële beroepen – gezondheidszorg en persoonlijke verzorging, detailhandel, kinderopvang, schoonmaak, enz. Vooral de meest kwetsbare vrouwen (laaggeschoolde vrouwen, vrouwen met een migrantenachtergrond, vrouwen met een handicap, alleenstaande moeders, enz.). De federale regering steunde daarom mijn voorstel om deze specifieke groep te steunen.
Ik heb een oproep gedaan voor projecten met een budget van 1 500 000 euro ter bevordering van de integratie en het duurzaam behoud van vrouwen, die zich momenteel in een kwetsbare situatie bevinden, op de arbeidsmarkt als werknemer of zelfstandige. Deze oproep tot het indienen van projecten maakt deel uit van het PHV en wordt gefinancierd door het herstelplan NextGenerationEU van de Europese Unie.
Gezien het toenemende economische belang van de STEM (Science, Technology, Engineering and Mathematics) / ICT (Information and communications technology)-sector heeft de Ministerraad in maart 2021 ook overeenstemming bereikt over het federale en sectoroverschrijdende plan «Vrouwen in de digitale sector». Het doel van dit plan is België een coherente strategie te bieden om de coördinatie en de synergie te bevorderen tussen de verschillende initiatieven die worden genomen om vrouwen in STEM/ICT op alle machtsniveaus in ons land te bevorderen.
De strategie is opgebouwd rond de volgende vijf strategische doelstellingen:
– ervoor zorgen dat meer vrouwen afstuderen in de digitale sector (ICT/STEM);
– de integratie van vrouwen op de digitale werkplek of in de digitale sector bevorderen;
– het behoud van vrouwen in de digitale sector bevorderen;
– nieuwe beelden bouwen;
– de genderkloof in specifieke doelgroepen te dichten.
Het plan maakt deel uit van de «Commitment on women in Digital», een verklaring die België in 2019 ondertekende en waarmee ons land aangeeft op Europees niveau op te komen voor de bevordering van vrouwen in de digitale sector (STEM/ICT).
De FOD Economie is belast met de opvolging van dit plan gedurende vijf jaar.
Ten slotte werd onlangs, parallel met het toezicht op en de uitvoering van het federale gendermainstreamingplan, een werkgroep opgericht waarin verschillende federale administraties samenwerken om vooruitgang te boeken bij de effectbeoordeling van het overheidsbeleid. Het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen neemt aan deze werkzaamheden deel en in dit verband zullen initiatieven worden genomen om ervoor te zorgen dat de effectbeoordeling van regelgeving (RIA) en meer in het bijzonder de «gendercomponent» daarvan (gendertoets) in de toekomst beter in het besluitvormingsproces wordt geïntegreerd en gebruikt.