|
|
Coronacrisis - Desinformatie - Fake news - Sociale media - Aanpak - Maatregelen (Covid-19)
infectieziekte
epidemie
sociale media
virtuele gemeenschap
desinformatie
| 25/3/2020 | Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 23/4/2020) |
| 22/4/2020 | Antwoord |
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-418
Tegelijk met de coronapandemie woedt er ook een «infodemie», zoals de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) het noemt. Er is veel te veel informatie in omloop; vaak accuraat, vaak helemaal niet. De Russen doen hun best om verwarring te zaaien, maar wij in het Westen (en vooral de Verenigde Staten (VS)) kunnen er ook wat van.
«Het coronavirus is meegenomen door migranten.» Of: «Corona is een biologisch wapen van de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en / of China.» En: «Het virus heeft een duidelijke link met het nieuwe 5G-netwerk.» Ook opmerkelijk: «De EU denkt erover om mensen massaal te gaan vaccineren.»
Het leest als een akelig lijstje. Het is samengesteld door de East StratCom Taskforce, een zogenaamde organisatie van de Europese Unie (EU) met een spannende naam die zich speciaal bezighoudt met Russische nepnieuwscampagnes in de EU. Sinds 22 januari 2020 hebben de onderzoekers 110 gevallen van nepnieuws gevonden op populaire mediakanalen. Niet geschreven door het Kremlin, maar wel van harte verspreid door Russische internettrollen via media die een band hebben met de regering. Het doel: het zaaien van verwarring en verdeeldheid.
Hoeveel impact dit heeft? In Spanje zien we bijvoorbeeld dat RT (voorheen Russia Today, een door het Kremlin gefinancierde zender) op sociale media de twaalfde meest gedeelde bron van coronanieuws is. East StratCom geeft een overzicht van de foute claims die op dit moment rondgaan. Zo zou Wuhan niet de plek zijn van de uitbraak, maar de VS. Ook zouden alle Europeanen in quarantaine zitten, terwijl migranten kunnen gaan en staan waar ze willen.
Of deze: dat hele corona is een grote grap, het bestaat niet eens. En natuurlijk gaan er ook allerlei samenzweringstheorieën rond, vol eeuwenoude voorspellingen van mensen als Nostradamus, een complot dat moet leiden tot een Derde Wereldoorlog, of een ander complot, dat is opgezet door de farmaceutische industrie om nóg meer geld te verdienen dan ze al doet.
Volgens East StratCom zijn de Russische nepberichten gericht op buitenlands én binnenlands publiek. De Russische bevolking krijgt vooral «nieuws» waaruit moet blijken dat de hele ellende wordt veroorzaakt door een buitenlandse agressor (de VS of Westerse laboratoria). Ook wordt benadrukt dat het virus alleen andere, vooral democratische landen treft en dat in Rusland alles uit de kast wordt gehaald om het volk te beschermen. Volgens Natalia Krapiva van Access Now, een organisatie die opkomt voor digitale rechten, is dit in Rusland een bekende tactiek. «De regering wijst vaker naar het Westen als er in Rusland iets misgaat», zegt ze in een interview met de site Euractiv. «Zo hoeft ze zelf geen verantwoording af te leggen en kan ze tegelijkertijd de nationalistische gevoelens wat oppoken.»
Het betreft een transversale aangelegenheid met de Gemeenschappen waarbij een sleutelrol is weggelegd voor de Gemeenschappen, met name het onderwijs om jongeren te leren omgaan met fake news en hen mediawijsheid bij te brengen.
Gezien de ernst van deze desinformatie en de mogelijke gevolgen dat deze kan hebben indien mensen verkeerd geïnformeerd zijn, zou ik u hier de volgende vragen over willen stellen:
1) Bent u reeds op de hoogte dat er zoveel desinformatie over het coronavirus wordt verspreid? Wat had u hier reeds van vernomen?
2) Kan u meedelen of onze veiligheidsdiensten al onderzoek hebben gevoerd? Worden deze corona berichten misbruikt voor politieke doeleinden? Vanuit welke landen wordt dit fake news gecoördineerd? Kan u dit concreet toelichten? Welke politieke motieven schuilen hierachter?
3) Welke stappen bent u van plan om hiertegen te ondernemen? Heeft u hier reeds stappen tegen ondernomen? Zo ja, kan u gedetailleerd de acties en de resultaten toelichten?
4) Heeft u hier al over gecommuniceerd met uw collega's uit het buitenland? Zo ja, wat doen zij? Wordt er gezamenlijk opgetreden?
5) Wordt er vanuit de EU hierop geanticipeerd? Welke maatregelen neemt Europa?
6) Hoeveel «fake news sites» zijn er hier actief mee bezig?
7) Hebben wij een overzicht via welke kanalen er welke informatie verspreid wordt?
8) Welke websites heeft u hiervoor al offline laten halen? Indien dit nog niet het geval is, waarom heeft u dit nog niet laten gebeuren?
9) Worden deze berichten systematisch opgespoord? Indien ja, hoeveel berichten heeft u al getraceerd?
Wat de federale politie betreft is de sectie i2-IRU van DJSOC bevoegd voor de bestrijding van «fake news» in het kader van zijn opdracht om illegale online inhoud met betrekking tot terrorisme, radicalisme, propaganda, gewelddadige extremisme en haatdragende inhoud (hate crime / hate speech) op te sporen.
De sectie heeft de opdracht gekregen om zich te focussen op de opsporing van «fake news» met betrekking tot het coronavirus die op het internet wordt gepubliceerd.
Het «fake news» met betrekking tot het coronavirus wordt, sinds het verschijnen van de ziekte, door DJSOC/i2-IRU opgespoord. Deze inhoud wordt automatisch gerapporteerd aan de platformen door een verzoek tot verwijdering aan te vragen.
Verzoeken om actieve samenwerking werden door de sectie verstuurd naar de grote sociale netwerkplatformen die op het internet aanwezig zijn.
Opgemerkt dient te worden dat «fake news» niet wettelijk gedefinieerd is en het daarom niet mogelijk is de uitgevers te vervolgen zonder dat er sprake is van een kwalijk bedoeling.
Op 30 maart 2020 heeft DJSOC/i2-IRU al 231 feiten met betrekking tot «fake news» ontdekt en gerapporteerd en 16 sites die dit soort inhoud publiceren.
Wat de sites betreft is het, gezien het feit dat er geen wettelijke basis is, moeilijk om de Belgische toegangsproviders of het DNS wettelijk te verplichten om de verwijdering of de omleiding naar de «STOP»-pagina van de overheid te realiseren.
«Fake news» komt regelmatig voor op alle sociale netwerken en internetsites.
Meestal gaat het om inhoud die valse geruchten verspreidt van medische aard, over de oorsprong van het virus, of over de te nemen remedies om de ziekte te voorkomen.
Soms stigmatiseert deze inhoud een minderheid als zijnde verantwoordelijk voor de verspreiding van het virus.
De sectie i2-IRU heeft geen dwangmogelijkheden ten opzichte van de sociale netwerkplatformen en kan alleen verzoeken om verwijdering. De platforms zijn niet verplicht hierop in te gaan.
Voor de andere punten in de vraagstelling verwijs ik het geachte lid naar de antwoorden op de vragen nrs 7-423 en 7-418 gesteld aan de minister van Buitenlandse Zaken en van Defensie en aan de minister van Digitale Agenda, Telecommunicatie en Post, belast met Administratieve Vereenvoudiging, Bestrijding van de sociale fraude, Privacy en Noordzee.