Schriftelijke vraag nr. 7-1733

van Tom Ongena (Open Vld) d.d. 6 september 2022

aan de minister van Binnenlandse Zaken, Institutionele Hervormingen en Democratische Vernieuwing

Druggebruik - Harddrugs - Studenten - Verslaving - Cijfers en tendensen

jongere
student
verdovend middel
epidemie
zwarte handel
officiële statistiek
drugverslaving

Chronologie

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1731
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1732

Vraag nr. 7-1733 d.d. 6 september 2022 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Corona heeft een invloed gehad op het alcohol- en drugsgebruik van studenten. Dat blijkt uit een nieuw rapport van het Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs (VAD). Er werd duidelijk minder alcohol gedronken dan bij de vorige bevraging in 2017. Het gebruik van illegale drugs daarentegen is wel lichtjes gestegen (cf. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/03/29/minder-alcoholgebruik-bij-studenten-in-2021-wel-iets-meer-can/).

Met de enquête «In hogere sferen?» houdt het Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs (VAD) vierjaarlijks de vinger aan de pols. Tussen februari en april 2021 vulden 33 373 studenten aan het Vlaamse of Nederlandstalige Brusselse hoger onderwijs de online vragenlijst in.

Het gebruik van illegale drugs ligt een stuk lager dan dat van cannabis. Toch steeg ook het laatstejaarsgebruik van deze middelen licht. Xtc en cocaïne zijn daarin de meest gebruikte middelen, met respectievelijk 8 % en 5 %. Omdat dit recent vaak onder de aandacht kwam, werd ook het gebruik van lachgas bevraagd. Dit blijkt echter niet courant te zijn onder studenten, met slechts 3 % bij laatstejaarsstudenten.

In de reeks «faqda» van Studio Brussel getuigden eerder dit jaar twee jongemannen anoniem hoe ze met drugs in contact zijn gekomen en hoe het hun leven beïnvloedt. «Mensen weten niet hoe diep coke in onze samenleving verweven zit. In elke business, in elke leeftijdsgroep.» (cf. https://belgium-times.com/samenleving/studio-brussel-reeks-faqda-legt-cocainegebruik-bij-jongvolwassenen-bloot-coke-is-het-dessert/).

Uit onderzoek blijkt dat 8 % van de jongvolwassenen in Vlaanderen recent cocaïne heeft genomen. De twee getuigen hebben door de jaren heen gemerkt hoe steeds meer mensen in hun omgeving cocaïne probeerden.

In Nederland ligt het gebruik nog hoger: de Utrechtse studentenvereniging UVSV/NVVSU luidde de alarmbel over het excessief gestegen gebruik van harddrugs onder studenten sinds corona (cf. https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/als-studenten-zelf-alarm-slaan-over-hun-cocainegebruik-dan-is-er-wat-aan-de-hand~b673ab36/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.advalvas.vu.nl%2F). «Als traditioneel besloten studentenverenigingen eendrachtig alarm slaan over in hun ogen "excessief" gebruik van harddrugs onder alle studenten sinds corona, dan is er wat aan de hand», aldus De Volkskrant.

Bij verenigingen maken de ouderejaars zich nu zorgen om eerstejaars die veel meer cocaïne gebruiken dan zij. Voor corona werd dit nog in toom gehouden. Toen kwamen de lockdowns: geen Koningsdag, geen festivals en alle studentensociëteiten dicht. Opgehokte studenten organiseerden huisfeestjes om niet gek te worden. Zonder controle van de sociëteit kwam de MDMA of cocaïne wekelijks op tafel. Nu zijn de sociëteiten weer open en zijn harddrugs daar nog steeds verboden maar is thuis een verontrustende gewoonte gegroeid.

Sommige Nederlandse studentenhuizen staan al bekend als «drugshuis»: een huis waar het volstrekt normaal is vaak cocaïne te gebruiken.

Wat betreft transversaal karakter: de verschillende regeringen en schakels in de veiligheidsketen zijn het eens over de fenomenen die de komende vier jaar prioritair moeten worden aangepakt. Die staan gedefinieerd in de kadernota integrale veiligheid en het nationaal veiligheidsplan voor de periode 2016-2019, en werden besproken tijdens een interministeriële conferentie, waarop ook de politionele en justitiële spelers aanwezig waren. Het betreft aldus een transversale Gewestaangelegenheid waarbij de rol van de gewesten vooral ligt in het preventieve luik.

Graag had ik dan ook volgende vragen voorgelegd:

1) Hoeveel processen-verbaal werden er opgesteld over druggebruik in studentensteden en -campussen de jongste vijf jaar? Welke straffen werden uitgesproken? Zijn er trends te bemerken sinds de coronacrisis? Zou u dit uit kunnen splitsen per Gewest?

2) Welke soort drugs werden er vooral aangetroffen? Welke soort drugs zijn populair onder studenten en wat is het aandeel van harddrugs? Is er, zoals in Nederland, een toename van het gebruik van harddrugs sinds het einde van de coronacrisis?

3) Hoeveel overdosissen werden geregistreerd onder studenten, op campussen en in studentensteden de jongste vijf jaar? Is hier een trend te bemerken? Kan er een onderscheid worden gemaakt tussen hogescholen en universiteiten?

4) Hoe is het gebruik van harddrugs onder studenten, en jongeren in het algemeen, de laatste jaren geëvolueerd? Worden harddrugs meer door buitenlandse studenten of door Belgische studenten gebruikt?

5) Hoeveel studenten werden de jongste vijf jaar gearresteerd voor het verhandelen en dealen van illegale drugs? Zijn hier trends te bemerken?

Antwoord ontvangen op 6 oktober 2022 :

De Algemene Nationale Gegevensbank (ANG) is een politiedatabank waarin feiten geregistreerd worden op basis van processen-verbaal die voortvloeien uit de missies van de gerechtelijke en bestuurlijke politie. Zij laat toe om tellingen uit te voeren op verschillende statistische variabelen, zoals het aantal geregistreerde feiten, de modus operandi, de voorwerpen gehanteerd bij het misdrijf, de gebruikte vervoermiddelen, de plaatsbestemmingen, enz.

Op basis van bovenstaande definitie van de ANG is het mogelijk om, op basis van de processen-verbaal, te rapporteren over het aantal door de politie geregistreerde feiten inzake «drugsbezit». De redenering die schuilgaat achter deze keuze voor drugsbezit, wordt nader uitgelegd in bijlage.

Verder dien ik het geachte lid te informeren dat het op basis van de beschikbare variabelen in de ANG niet mogelijk is om «studenten» als verdachten op een voldoende kwaliteitsvolle wijze uit de gegevensbank te filteren.

Binnen de politienomenclatuur bestaan wel twee bestemmingen-plaats die relevant kunnen zijn in het kader van deze vragen met betrekking tot studenten in het hoger onderwijs, meer bepaald de bestemmingen-plaats «Hoger onderwijs niet universitair» en «Universiteit».

De onderstaande gegevens hebben steeds betrekking op de periode 2017-2021 en zijn afkomstig van de databankafsluiting van 16 mei 2022.

1) Tabel 1a bevat het aantal door de politiediensten geregistreerde feiten inzake drugsbezit zoals geregistreerd in de ANG op basis van de processen-verbaal voor de steden Antwerpen, Brussel, Gent, Hasselt, Kortrijk, Leuven, Liège, Mons, Namur en Ottignies-Louvain-La-Neuve.

Tabel 1a: aantal geregistreerde feiten inzake drugsbezit «Studentensteden»

Bron: federale politie.

Tabel 1b bevat het aantal door de politiediensten geregistreerde feiten inzake drugsbezit met als bestemming-plaats hoger onderwijs niet universitair en universiteit, zoals geregistreerd in de ANG op basis van de processen-verbaal, op het niveau van de Gewesten.

Tabel 1b: aantal geregistreerde feiten inzake drugsbezit met als bestemming-plaats Onderwijsinstelling per Gewest

Bron: federale politie.

2) Zoals hierboven reeds vermeld, is het op basis van de beschikbare variabelen in de ANG niet mogelijk om «studenten» als verdachten op een voldoende kwaliteitsvolle wijze uit de gegevensbank te filteren. Het is wel mogelijk om te rapporteren over de leeftijd van de verdachten met een onderverdelingen tussen -18-jarigen en de leeftijdscategorie 18-25-jarigen, waaronder de overgrote meerderheid van de studenten vallen. Deze cijfers zijn dus ruimer dan enkel studenten.

Tabel 2 bevat het aantal unieke door de politiediensten geregistreerde verdachten inzake drugsbezit waarbij een onderverdeling wordt gemaakt naar de leeftijdscategorie van de verdachte, in dit geval meer bepaald de «jongeren», alsook naar het type drugs. Deze gegevens worden weergegeven per Gewest.

Tabel 2 : aantal unieke geregistreerde verdachten inzake drugsbezit per leeftijdscategorie (jongeren), per type drugs en per Gewest

Bron: federale politie.

3) & 4) Deze informatie is niet beschikbaar in de ANG.

5) Tabel 3 bevat het aantal unieke door de politiediensten geregistreerde verdachten inzake drugshandel waarbij een onderverdeling wordt gemaakt naar de leeftijdscategorie van de verdachte, in dit geval meer bepaald de «jongeren». Deze gegevens worden weergegeven per Gewest.

Tabel 3: aantal unieke geregistreerde verdachten inzake drugshandel per leeftijdscategorie (jongeren) en per Gewest

Bron: federale politie.

Bijlage:

De redenering die schuilgaat achter de keuze om de cijfers voor drugsbezit (en niet deze van drugsgebruik) te tonen, is de volgende: het gebruik van drugs op zich is namelijk niet verboden. Men kan echter niet gebruiken zonder te bezitten (wat wel strafbaar is – het bezit van alle drugs, ook cannabis, is verboden). Als een gebruiker betrapt wordt, wordt dan ook vaak een proces-verbaal opgemaakt waarin zowel het bezit als het gebruik vermeld worden. De feitcode voor het individueel gebruik van drugs werd na advies van experten binnen politie en justitie afgeschaft eind 2009. Het gebruik in groep was strafbaar tot 2003, maar daarna niet meer. De feitcodes werden bijgevolg afgeschaft in 2004.

Wat wel strafbaar is en onder de politiële criminaliteitsstatistieken wordt gecategoriseerd onder de rubriek «Gebruik» zijn het vergemakkelijken van en het aanzetten tot gebruik, alsook het zich bevinden op een publiek toegankelijke plaats onder invloed van verdovende of psychotrope stoffen, waarbij wanorde, schandaal of gevaar wordt veroorzaakt.

Omwille van bovenstaande redenen worden hier de cijfergegevens m.b.t. drugsbezit gepresenteerd.