Schriftelijke vraag nr. 7-1691

van Rik Daems (Open Vld) d.d. 12 juli 2022

aan de minister van Binnenlandse Zaken, Institutionele Hervormingen en Democratische Vernieuwing

Jeugdinstellingen - Geweldpleging - Politie - Interventies - Personeel van de instellingen - Arbeidsongeschiktheid - Cijfers en tendensen

strafgevangenis
jongere
jeugdcriminaliteit
gevangenispersoneel
politie
geweld bij jongeren
gedetineerde
arbeidsongeschiktheid
officiële statistiek

Chronologie

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1690

Vraag nr. 7-1691 d.d. 12 juli 2022 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Enkele jaren geleden kwamen jeugdinstellingen in het nieuws omdat bleek dat er zich bijna wekelijks een gewelddadig incident voordeed (cf. https://www.hln.be/de-krant/bijna-wekelijks-gewelddadig-incident-in-jeugdinstelling~afa50bf8/). In het bijzonder bij «De Grubbe» in Everberg.

Vijfendertig keer was er «een acuut veiligheidsprobleem». Zes keer moest een jongere tegen zichzelf beschermd worden, wegens automutilatie of zelfmoordneigingen. Zes keer was er sprake van fysieke agressie tegen het personeel. In totaal moest het personeel van Everberg in 2016 negenenveertig keer een jongere isoleren, bijna dubbel zoveel als in 2015, en bijna één per week.

De stijging is volgens hen te wijten aan «een beperkte groep jongeren, die steeds opnieuw betrokken is bij incidenten». Al wijzen ze er tegelijk op «dat het aantal agressie-incidenten traditioneel schommelt» (cf. https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20171129_03215120). Daarnaast worden er wegens plaatsgebrek veel jongeren vrijgelaten, ook al hebben ze naar alle waarschijnlijkheid ernstige feiten gepleegd (cf. https://radio1.be/jongeren-verdacht-van-zeer-ernstige-feiten-op-straat-door-plaatsgebrek).

Bij onze noorderburen blijkt dezelfde tendens gaande te zijn. Jonge gevangenen gingen elkaar in 2020 anderhalf keer zo vaak te lijf als in 2018. En ook andere vormen van agressie en geweld kwamen vaker voor in Nederlandse jeugdgevangenissen, zo blijkt uit cijfers die in handen zijn van het NPO Radio 1-programma «Argos».

Het gaat zowel om incidenten waarbij de jonge gevangenen zelf slachtoffer werden, als om gevallen van geweld tegen personeel. De cijfers gaan over allerlei gevallen van geweld in drie Rijks Justitiële Jeugdinrichtingen (RJJI) en in twee particuliere instellingen. Vrijwel allemaal laten ze een flinke stijging zien. Medewerkers en de inspecties waarschuwen al langer voor de omstandigheden.

Het geweld tussen gedetineerden onderling steeg het sterkst: van 270 naar 460 keer. Maar ook geweld tegen personeel nam toe, al zijn cijfers hierover onvolledig. In 2020 werden 144 van deze meldingen opgetekend, maar daarin ontbreekt één van de instellingen. Het jaar daarvoor ging het al om 153 incidenten, terwijl het in 2018 volgens de cijfers 133 keer gebeurde. In de cijfers uit die jaren zijn wel alle jeugdgevangenissen meegenomen. Psychisch en verbaal geweld tegen medewerkers van alleen al de RJJI nam tussen 2018 en 2020 met 42 % toe tot 370 incidenten (cf. https://www.metronieuws.nl/in-het-nieuws/binnenland/2022/04/geweld-jeugdgevangenissen-toegenomen/).

Wat betreft het transversaal karakter van de schriftelijke vraag: de verschillende regeringen en schakels in de veiligheidsketen zijn het eens over de fenomenen die de komende vier jaar prioritair moeten worden aangepakt. Die staan gedefinieerd in de Kadernota Integrale Veiligheid en het Nationaal Veiligheidsplan voor de periode 2022-2025, en werden besproken tijdens een Interministeriële Conferentie, waarop ook de politionele en justitiële spelers aanwezig waren. Het betreft dus een transversale aangelegenheid met de Gewesten waarbij de rol van de Gewesten vooral ligt in het preventieve luik.

Graag had ik dan ook volgende vragen voorgelegd:

1) Hoeveel gewelddadige incidenten vonden in de jongste drie jaar plaats in onze jeugdinstellingen? Kan u deze incidenten per maand en per instelling meedelen? Spreekt men hier van een daling of een stijging?

2) Om welke soort gewelddaden (fysiek, verbaal, enz.) gaat het? Meer specifiek, in hoeveel gevallen gaat het om agressie tegen medebewoners, tegen het personeel of zelfverminking? Kunt u dit in detail beschrijven?

3) Hoeveel keer heeft de politie moeten tussenkomen in dergelijke situaties? Kan u dit uitsplitsen per maand en per instelling?

4) Hoeveel isolaties in het algemeen vonden er plaats de jongste drie jaar in alle instellingen? Kan ook de reden meegedeeld worden?

5) Wat betreft gewelddaden tegen personeel van de jeugdinstellingen, hoeveel personeelsleden werden omwille van dergelijke daden arbeidsongeschikt verklaard en hoe lang?

6) Hoeveel keer in de jongste drie jaar heeft men in de jeugdinstellingen illegale wapen- of drugsincidenten gehad? Hoeveel ontsnappingen waren er in totaal de jongste vijf jaar?

7) Zou u kunnen duiden waaraan het gros van het aantal incidenten toe te schrijven valt?

Antwoord ontvangen op 4 augustus 2022 :

Deze parlementaire vraag valt, behoudens deelvraag 3), niet onder mijn bevoegdheden maar behoort tot deze van de Gemeenschappen.

Wat betreft het aantal keer dat de politie moest tussenkomen, kan ik u wel antwoorden wat volgt.

De Algemene Nationale Gegevensbank (ANG) is een politiedatabank waarin feiten geregistreerd worden op basis van processen-verbaal die voortvloeien uit de missies van de gerechtelijke en bestuurlijke politie. Zij laat toe om tellingen uit te voeren op verschillende statistische variabelen, zoals het aantal geregistreerde feiten, de modus operandi, de voorwerpen gehanteerd bij het misdrijf, de gebruikte vervoermiddelen, de bestemmingen-plaats, enz.

Op basis van de informatie in de ANG is het mogelijk om te rapporteren over het aantal geregistreerde feiten inzake misdrijven tegen de lichamelijke integriteit met als plaatsbestemming kindertehuis of jeugdbescherming.

Deze gegevens zijn afkomstig van de databankafsluiting van 16 mei 2022. De cijfers voor het eerste semester van 2022 zijn momenteel nog niet beschikbaar.

Hieronder vindt u een tabel die het aantal door de politiediensten geregistreerde feiten inzake misdrijven tegen de lichamelijke integriteit met als bestemming plaats kindertehuis of jeugdbescherming bevat, zoals geregistreerd in de ANG op basis van de processen-verbaal, voor de periode 2019-2021 per maand, op het nationale niveau.

Tabel: aantal geregistreerde feiten inzake misdrijven tegen de lichamelijke integriteit met als bestemming plaats kindertehuis of jeugdbescherming

Bron: federale politie.

De bovenstaande feiten zijn allemaal gepleegd in een kindertehuis of jeugdbescherming, maar op basis van de informatie in de ANG is het niet mogelijk om de betrokkenen instellingen te determineren.