|
|
Gelijkheid tussen vrouwen en mannen - Ongelijke medische zorg - Gegevens - Eventuele studie
gezondheidsverzorging
gelijke behandeling van man en vrouw
gendermainstreaming
gezondheidsbeleid
chirurgie
| 11/5/2022 | Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 9/6/2022) |
| 14/11/2022 | Antwoord |
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1621
Aangezien aandacht voor sekse- en genderinteracties in het domein van de gezondheid belangrijke gevolgen heeft voor de kennis, het wetenschappelijk onderzoek, de medische zorg, de behandeling, de preventie en de optimalisering van de kosten voor de gezondheidszorg, en bijgevolg zowel betrekking heeft op federale bevoegdheden als op bevoegdheden van de deelstaten, wordt deze vraag terecht in de Senaat ingediend.
Onlangs werd een Canadese studie gepubliceerd in de Journal of the American Medical Association (JAMA) (cf. Christopher J. D. Wallis et al., Association of Surgeon Patient Sex Concordance With Postoperative Outcomes, in JAMA Surgery, 2022, vol. 157, nº 2, p. 146 156). Het doel van de studie was de efficiëntie van ingrepen door mannelijke en vrouwelijke chirurgen te vergelijken volgens het geslacht van de patiënt. Het Canadese medische team dat het initiatief nam voor dit onderzoek heeft 1,3 miljoen gegevens van patiënten en oud-patiënten van bijna drieduizend chirurgen onderzocht over meer dan tien jaar (van 2007 tot 2019).
Volgens de conclusies van die studie liggen de postoperatieve mortaliteitscijfers hoger bij de mannelijke chirurgen in Ontario dan bij hun vrouwelijke collega's. Met andere woorden, vrouwen die worden geopereerd door een mannelijke chirurg hebben een grotere kans op overlijden (32% verhoogd risico), op complicaties en op heropname in het ziekenhuis dan wanneer een vrouw de ingreep uitvoert.
De analyses tonen ook aan dat de resultaten van de ingreep slechter zijn bij vrouwelijke patiënten die door een man worden behandeld. Angela Jerath, klinisch epidemioloog aan de universiteit van Toronto in Canada en medeauteur van de studie zei dat de onderzoekers hadden vastgesteld dat vrouwelijke patiënten behandeld door mannelijke chirurgen 15% meer risico liepen op minder goede resultaten dan vrouwelijke patiënten die behandeld worden door vrouwelijke chirurgen. Volgens haar zijn die resultaten zorgwekkend aangezien er geen verschil zou mogen zijn tussen de geslachten in de resultaten van de patiënten, ongeacht het geslacht van de chirurg.
De conclusies van die studie zijn zorgwekkend te meer daar Canada een land is dat in de 21ste eeuw bekend staat om zijn beleid van gelijkheid en inclusie.
Kunnen er redenen zijn om te vrezen dat dergelijke cijfers ook kunnen gelden voor ons land?
Aangezien verschillen in gezondheid tussen mannen en vrouwen het gevolg zijn van complexe wisselwerkingen tussen biologische, socioculturele en economische factoren, is twijfel gegrond. Sommige specifieke anatomische en fysiologische kenmerken hebben te maken met biologisch geslacht, maar niet allemaal. De invloed van gender, dat verwijst naar de sociale constructie van identiteiten en naar sociale verhoudingen tussen de geslachten, is een factor van ongelijkheid tussen vrouwen en mannen in de gezondheid en in de medische zorg.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft overigens meermaals onderstreept dat vrouwen talrijke ongelijkheden ondervinden op het vlak van ziekte en zorg overal in de wereld.
1) Beschikt u over gegevens met betrekking tot de medische zorg van patiënten volgens geslacht en gender?
2) Bent u op de hoogte van een gelijkaardige studie bij onze Europese buren? Sommigen zijn immers van mening dat de meeste landen van de Europese Unie (EU) vergelijkbaar zijn met Canada op het vlak van beleid en plannen voor gelijkheid tussen de geslachten en we ons dus aan gelijkaardige cijfers in Europa kunnen verwachten.
3) Zou het niet nodig zijn in België een stand van zaken op te maken over de ongelijkheden tussen vrouwen en mannen op het vlak van de medische zorg, naar het voorbeeld van deze Canadese studie?
De cel Doelmatige Zorg van het Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering (RIZIV) analyseert voortdurend de praktijkvariaties sinds 2017. De resultaten van de analyses worden op internet (zie Naar een gezond België: onderdeel Medische praktijkvariaties) per thema gepubliceerd volgens een indeling per systeem en zodra ze beschikbaar zijn. Praktijkvariaties in de gezondheidszorg kunnen vanuit één of meerdere perspectieven worden bekijken. Eén van deze perspectieven betreft het geslacht. Verschillen in gebruikspercentages tussen mannen en vrouwen zijn a priori een weerspiegeling van de epidemiologie van de onderliggende pathologie. Een verschil tussen de sekseverhouding van deze pathologie en de verhouding van de gebruikspercentages moet de aandacht vestigen op de rechtvaardiging van deze therapeutische benadering die verschilt per geslacht.
Bij mijn weten is dit de eerste studie die dat nagaat. Voor alle duidelijkheid: er werd een associatie gevonden van slechtere resultaten bij vrouwelijke patiënten die door een mannelijke chirurg behandeld werden in vergelijking met vrouwelijke patiënten die door een vrouwelijke chirurg werden behandeld. Deze slechtere resultaten werden niet gevonden wanneer men de mannelijke patiënten bij de vrouwelijke chirurg vergeleek met de mannelijke patiënt bij de mannelijke chirurg. De resultaten van deze studie dienen met de nodige voorzichtigheid geïnterpreteerd te worden. In hetzelfde nummer van het tijdschrift wordt een commentaar gegeven op dit artikel en wordt gewezen op verschillende veronderstellingen die de auteurs maken alsook wordt de statistische methode die werd gebruikt in het artikel als onjuist beoordeeld. De mannelijke chirurgen in hun gegevensverzameling zijn veel ouder en werken al langer in de praktijk. In een goed functionerend gezondheidssysteem voor de toewijzing van gevallen zullen meer complexe gevallen hun weg vinden naar meer ervaren chirurgen; inderdaad, ziekere patiënten zullen aandringen op meer ervaren chirurgen. De auteurs noemen ook een langere verblijfsduur en hogere complicatiecijfers als verder bewijs dat mannelijke chirurgen inferieure zorg verlenen, maar deze associaties zijn waarschijnlijk het resultaat van het feit dat mannelijke chirurgen voor ziekere patiënten zorgen. Interessant is dat het enige scenario waar gevallen kunnen worden toegewezen onafhankelijk van de ervaring van de chirurg, met name de spoedeisende chirurgie, vrouwelijke en mannelijke chirurgen niet te onderscheiden resultaten hadden. De auteurs merken dit feit op, en negeren het vervolgens. En tenslotte gebruikten de auteurs gegeneraliseerde schattingsvergelijkingen in plaats van hiërarchische maximum likelihood modellering vanwege «computerbeperkingen».
De in de toekomst opgerichte «Belgian Health Data Authority» heeft tot doelstelling om de toegankelijkheid tot gezondheidsgegevensbanken en dit met respect voor de GDPR en huidige wetgevingen te vereenvoudigen voor wetenschappelijk onderzoek. De linken, dewelke kunnen gemaakt, zodat onderzoekers in staat kunnen zijn om zulke onderzoeken te kunnen uitvoeren, zullen dan ook via deze Autoriteit verlopen. De onderzoeken moeten dan wel op een methodologisch verantwoordde manier worden uitgevoerd zodat men de juiste conclusies kan trekken.