|
|
Tabak en rookwaren - Nicotinezakjes - Verboden middelen - Jongeren - Verslaving - Aanpak - Maatregelen - Overleg met de Gemeenschappen - Cijfers en tendensen
tabak
zwarte handel
jongere
nicotineverslaving
| 5/4/2022 | Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 5/5/2022) |
| 14/11/2022 | Antwoord |
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1565
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1566
In ons land en in Nederland zijn nicotinezakjes populair onder jongeren. De zakjes zijn gevuld met kruiden of poeder en nicotine en worden tussen de wang of lip en het tandvlees gestopt waardoor het lichaam de nicotine snel opneemt. De zakjes, met een nicotinewaarde die soms vijf keer zo hoog is als een sigaret, zijn in Nederland aan een opmars bezig (cf. https://www.nhnieuws.nl/nieuws/300977/nicotinezakjes-makkelijk-te-verkrijgen-en-stoppen-lukt-niet-werkt-verslavend). De zakjes worden «snus» genoemd maar hebben niets te maken met de traditionele Zweedse «snus»-tabak. In plaats van tabak bevatten deze zakjes poeder waar nicotine overheen gesproeid is (cf. https://www.rtlnieuws.nl/editienl/artikel/5295836/illegale-nicotinezakjes-trimbos-instituut-kinderen-basisschool).
De verkoop en het gebruik van tabak is in ons land aan strikte regels onderworpen. De wet verbiedt tabaksreclame verbiedt en bepaalt waar roken verboden is. Snus is in ons land verboden op basis van Europese wetgeving. Ook het importeren van snus is niet toegestaan. Het is verboden omdat er meer nicotine in zit dan wettelijk is toegelaten is. Nicotinezakjes kunnen dus niet in winkels worden gekocht, de handel loopt vooral via sociale media. Inmiddels zijn de prijzen per rol flink gestegen. Jongeren verhandelen ook zelf de zakjes en vragen dan een hogere prijs. Dit is mogelijk doordat minderjarigen zelf de zakjes niet online durven te bestellen.
Het gebruik van snus kan schadelijke effecten hebben: hartkloppingen, hoge bloeddruk en een sneller werkend maagdarmstelsel. Daarnaast is de kans op verslaving reëel. Specialisten zien het dan ook als een opstap richting een nicotineverslaving en roken. Hoe jonger men verslaafd raakt, hoe ernstiger de verslaving kan worden en hoe moeilijker men er van af geraakt.
Als ouder kan men het gebruik van snus bij kinderen herkennen door de volgende symptomen: trillen, paranoïde gedrag, een gele huid en geïrriteerd tandvlees. Vaak verstoppen de jongeren het ronde bakje onder hun bed of in hun kussen.
Het nicotinezakje lijkt op een kauwgomp en daardoor lijken jongeren de nadelige gevolgen van het gebruik niet goed te beseffen.
«Traditionele» snus, op basis van tabak, is verboden in de Europese Unie (EU). Enkel in Zweden en Denemarken mag het worden gebruikt.
Wat betreft het transversaal karakter van de schriftelijke vraag: de beleidsdomeinen welzijn, volksgezondheid en gezin zijn ook gemeenschapsbevoegdheden. De regeling rond tabak en rookwaren vallen hier ook onder. Dit betreft dus een transversale aangelegenheid.
Graag had ik dan ook volgende vragen voorgelegd:
1) Zijn er reeds klachten of signalen geweest over de opkomst van deze nieuwe soort snus bij de ziekenhuizen of elders? Indien ja, hoeveel in de jongste twee jaar en in welke gebieden? Hoe werd omgegaan met deze signalen? Welke stappen werden ondernomen?
2) Zijn er reeds processen-verbaal opgesteld rond het gebruik of bezit van deze nieuwe soort snus? Indien ja, hoeveel in de jongste twee jaar en in welke gebieden? Welke straffen kregen de daders?
3) Zijn er ook signalen dat dit middel op andere plekken voorkomt? Zo ja, welke signalen heeft u hierrond ontvangen? Welke gevolgen geeft u hieraan? Op welke plekken precies duikt dit middel nog op?
4) Welke maatregelen kan de federale overheidsdienst (FOD) Volksgezondheid nemen, al dan niet samen met de Gemeenschappen, om te voorkomen dat dit middel zich verder verspreidt onder de jeugd? Welke maatregelen worden momenteel genomen om nicotinezakjes met onveilige hoeveelheden nicotine te weren? Zijn de huidige maatregelen volgens u voldoende? Indien neen, waarom niet?
5) Zijn er reeds plaatsen of illegale laboratoria ontdekt waar dergelijke zakjes gefabriceerd worden? Zo ja, hoeveel waren er dit de jongste twee jaar? Wat was de geschatte opbrengst per laboratorim en in welke gebieden situeerden ze zich?
6) Controleren de douane of de politie de sociale media op handel in dergelijke middelen? Indien ja, hoeveel handel in nicotinezakjes heeft men reeds ontdekt of gerapporteerd? Wordt er gevolg gegeven aan de oproep aan sociale mediaplatformen om dergelijke groepen, enz., te verwijderen?
7) Kan u meedelen of de douane de jongste twee jaar nicotinezakjes in beslag heeft genomen? Zo ja, over welke hoeveelheden spreken we op jaarbasis? Is er sprake van een toename?
Vooraleer op uw concrete vragen te antwoorden, wil ik graag een aantal zaken verduidelijken, voornamelijk omdat er verwarring mogelijk is met de term «snus».
Er moet een onderscheid gemaakt worden tussen twee soorten producten:
– snustabak (illegaal rookloos tabaksproduct);
– nicotinezakjes (nicotinepouches).
De eerste categorie bevat tabak en valt dus onder de tabakswetgeving. De tweede categorie zijn de nicotinezakjes, kleine poreuze zakjes die gevuld zijn met een vulstof, nicotine, smaakstoffen, en een alkaliserende stof.
Deze bevatten geen tabak en vallen bijgevolg niet onder het koninklijk besluit betreffende het fabriceren en het in de handel brengen van producten op basis van tabak en voor roken bestemde kruidenproducten.
Gezien de zakjes een recreatief gebruik als doel hebben, is het Federaal Agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten (FAGG) van mening dat dit product, net zoals ook de e-sigaret met nicotine, niet onder de geneesmiddelenwetgeving valt, tenzij de grens van 20 mg nicotine per zakje zou overschreden worden.
In onderstaand antwoord wordt de term «snus» beperkt tot tabakzakjes. Voor de recentere producten zonder tabak wordt de term «nicotinezakjes» of «nicotinepouches» gebruikt.
1) Er zijn geen gegevens beschikbaar van de ziekenhuizen over (de effecten van) het gebruik van nicotinepouches. Bij het Antigifcentrum zijn ook geen registraties van incidenten na gebruik van deze producten.
2) & 3) Het bezit of het gebruik van nicotinepouches is niet strafbaar.
We hebben kennis van twee tabaksfabrikanten die deze producten in de handel brengen in België.
Zij trachten deze producten te promoten als zijnde een goedkoper, discreter en minder schadelijk alternatief voor tabak.
Nicotinezakjes zijn verkrijgbaar met verschillende nicotinegehaltes en smaakjes en zijn verpakt in blikjes met een strak ontwerp, waardoor ze meer lijken op een trending product dan op een tabaksproduct. Door onder andere de variëteit in smaken en de aansprekende verpakking kunnen ze aantrekkelijk zijn voor jongeren en leiden tot een nicotineverslaving.
De nicotinezakjes worden voornamelijk verkocht in nachtwinkels, dagbladhandels, supermarkten en discotheken.
Gezien er geen vergunningsvoorwaarden verbonden zijn aan de verkoop van deze producten, hebben wij geen concrete gegevens over het aantal verkooppunten.
Verder vangen wij soms signalen op dat de nicotinezakjes in scholen circuleren, maar hierover hebben wij geen gegevens.
4) Een eerste stap werd gezet door nicotinepouches te beschouwen als soortgelijke producten. Dit maakt de verkoop ervan aan minderjarigen illegaal. De Inspectiedienst van de federale overheidsdienst (FOD) Volksgezondheid voert controles uit op de verkoop aan minderjarigen, maar kan overtredingen enkel op heterdaad vaststellen.
Door deze nicotinepouches te beschouwen als soortgelijke producten, mag men tevens geen publiciteit voeren voor deze producten. De Inspectiedienst van de FOD Volksgezondheid voert controles uit op dit reclameverbod.
Ook de algemene REACH-, CLP- en productveiligheid-regelgeving zijn van toepassing.
Er bestaat momenteel echter geen specifieke productregelgeving rond bijvoorbeeld notificatie, specifieke gezondheidswaarschuwingen of samenstelling van deze producten. De TPD (Tobacco Products Directive) bevat geen enkele definitie die van toepassing is op nicotinezakjes. In verschillende lidstaten vallen deze producten dus in een grijze zone. Hoe nicotinepouches het best kunnen gereguleerd worden, vormt een actueel onderwerp binnen het overleg tussen de Europese Commissie en de lidstaten.
Het FAGG heeft een advies over nicotinezakjes aangevraagd bij de Hoge Gezondheidsraad (HGR). Deze discussies moeten nog opgestart worden.
De FOD Volksgezondheid volgt deze discussies van nabij op en zal een specifiek koninklijk besluit voorbereiden om dergelijke producten specifiek te reguleren.
Naast het verbod op verkoop aan minderjarigen is het van belang om in te zetten op preventie en kwetsbare groepen te beschermen (kinderen, jongeren, niet-rokers, zwangere vrouwen en patiënten met cardiovasculaire aandoeningen). Hiervoor verwijs ik U naar mijn collega’s van de Gewesten.
5) De productie van nicotinezakjes is niet strafbaar.
6) Hiervoor verwijs ik U naar mijn collega’s bevoegd voor de FOD Financiën en de FOD Binnenlandse Zaken.
7) Hiervoor verwijs ik U naar mijn collega bevoegd voor de FOD Financiën.