Schriftelijke vraag nr. 7-1486

van Tom Ongena (Open Vld) d.d. 4 februari 2022

aan de minister van Binnenlandse Zaken, Institutionele Hervormingen en Democratische Vernieuwing

Paspoorten - Vervalsing - Islamitische Staat - Identiteitsdiefstal - Privacy - Cijfers en tendensen

namaak
paspoort
terrorisme
gegevensbescherming
Turkije
Oezbekistan
officieel document
fraude
officiële statistiek

Chronologie

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1485
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1487

Vraag nr. 7-1486 d.d. 4 februari 2022 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Uit onderzoek van de krant «The Guardian», blijkt dat er sinds de val van Islamitische Staat (IS) een grote toename is van vervalste paspoorten (cf. https://www.theguardian.com/world/2022/jan/31/revealed-how-fake-passports-allow-is-members-to-enter-europe-and-us). Een bloeiende online-industrie die gespecialiseerd is in valse paspoorten met officiële visa- en reisstempels biedt mensen die banden hebben met Islamitische Staat de mogelijkheid Syrië te verlaten en door te reizen naar het Verenigd Koninkrijk, de Europese Unie, Canada en de Verenigde Staten.

Zo kwam dit onderzoek uit bij een Oezbeek die zich hierin specialiseerde. Het bedrijf van de Oezbeek doet het zo goed dat hij onlangs een nieuw kanaal opende op de versleutelde berichten-app Telegram met de officieel klinkende naam «Istanbul Global Consulting». Uit de groeiende handel kan men afleiden dat gevaarlijke extremisten onder de radar van de veiligheidsdiensten zich overal ter wereld kunnen begeven, aan berechting voor misdaden uit het verleden ontsnappen en mogelijk hun terroristische activiteiten kunnen voortzetten in andere landen dan Syrië.

Westerse veiligheidsfunctionarissen waarschuwden in 2015 dat IS erin geslaagd was belangrijke apparatuur te bemachtigen, zoals blanco paspoortboekjes en printers om Syrische en Iraakse paspoorten te maken Deze paspoorten werden gebruikt om hun strijders te vermommen zodat ze onopgemerkt bleven onder de meer dan één miljoen mensen die, op het hoogtepunt van de vluchtelingencrisis naar Europa vluchtten.

De Oezbeek stuurde verschillende video’s van zijn koopwaar, waaronder nieuwe Franse, Belgische, Bulgaarse en Russische paspoorten die voorzien leken te zijn van authentieke veiligheidswatermerken en hologrammen. Twee Russische paspoorten bevatten UV-gevoelig materiaal dat vervalsing van paspoorten moet tegengaan. Een Belgisch paspoort dat in een scanner wordt gelegd die vergelijkbaar is met degene die in luchthavens wordt gebruikt, blijkt correct te kunnen worden gelezen, waarbij de gegevens van de houder op het beeldscherm verschijnen.

Daarnaast biedt hij nog andere diensten aan: om er zeker van te zijn dat een persoon volledig verdwijnt, kan de Oezbeekse verkoper voor 500 dollar zelfs een Turkse overlijdensakte aanbieden die naar het consulaat van het thuisland kan worden gestuurd.

Er zijn verschillende paspoortopties, afhankelijk van de etniciteit van de klant, de talen die hij spreekt, zijn bestemming en hoeveel hij te besteden heeft.

De duurste optie is een EU-paspoort, dat een klant 8 000 dollar kost, meestal aangevraagd door westerlingen en Arabieren die een beetje Frans spreken en voor Frans of Belgisch kunnen doorgaan. Gewoonlijk komt een EU-burger in Turkije aan met zijn of haar eigen paspoort, verkoopt het aan de Oezbeek en zijn collega’s voor ongeveer 2 500 euro, waarna de pasfoto wordt vervangen door die van een klant. De oorspronkelijke eigenaar van het paspoort beweert vervolgens dat het zijne verloren is en vraagt een vervangend paspoort aan bij zijn of haar consulaat in Istanbul.

De paspoorten worden in het land van herkomst gedrukt en naar het land gebracht waar de cliënt wacht en waar ze officiële stempels krijgen, wat de legitimiteit van het document verhoogt.

Wat betreft het transversaal karakter van de vraag: de verschillende regeringen en schakels in de veiligheidsketen zijn het eens over de fenomenen die de komende vier jaar prioritair moeten worden aangepakt. Die staan gedefinieerd in de Kadernota Integrale Veiligheid, 2016-2019 en het Nationaal Veiligheidsplan 2016-2019 en besproken werden tijdens een Interministeriële Conferentie, waarop ook de politionele en justitiële spelers aanwezig waren. Het betreft aldus een transversale aangelegenheid met de Gewesten en de federale overheid waarbij de rol van de Gewesten vooral ligt in het preventieve luik.

Graag had ik dan ook volgende vragen voorgelegd aan de geachte minister:

1) Hoeveel gevallen van valse paspoorten werden er de jongste vijf jaar in België gemeld? Uit welke landen waren deze paspoorten afkomstig? Welke profielen hebben deze personen meestal? Kan u dit uitvoerig schetsen, uitgesplitst naar land en plaats waar deze personen opgepakt werden?

2) Hoeveel van deze personen waren Syriëstrijders of aangesloten bij IS gerelateerde groeperingen? Aan welke straffen kunnen zij zich aan verwachten?

3) Zijn er data over vervalste Belgische paspoorten die elders in de wereld opduiken en hoeveel zijn het er over de afgelopen vijf jaar? Zijn er trends te bemerken? In welke landen worden deze vervalsingen gemaakt? Gelieve uw antwoord te willen staven.

3) Zijn er in eigen land valse paspoortdrukkerijen ontmanteld? Indien ja, hoeveel waren het er en waar bevonden ze zich precies? Hoeveel valse paspoorten werden in beslag genomen en wat waren de profielen van de daders? Hoe kwamen de personen in kwestie aan de drukapparatuur? Welke straffen staan hierop?

4) In hoeverre zijn onze vingerafdrukken en andere biometrische data veilig in deze tijden van steeds beter uitgekiende paspoortvervalsing?

5) Zijn er reeds extra maatregelen getroffen om onze eigen paspoorten nog veiliger te maken tegen de bovengenoemde praktijken? Indien ja, gelieve hierop een concreet antwoord te willen geven.

5) In hoeverre spelen landen als Turkije en Oezbekistan een rol bij het vervaardigen of afleveren van valse paspoorten (zoals in het artikel vermeld werd)? Kan u dit toelichten?

6) Hoeveel meldingen zijn er de voorbije vijf jaar gemaakt omtrent valse overlijdensakten? Uit welke landen kwamen deze frauduleuze documenten voornamelijk? Zijn hier trends te bemerken?

7) Hoeveel personen met valse paspoorten, die later de Belgische nationaliteit bleken te hebben, werden er de jongste vijf jaar opgepakt? Gelieve indien mogelijk de cijfers gegevens zowel op nationaal als internationaal vlak weer te geven. Welke profielen hadden deze personen meestal en hoeveel van hen waren actief binnen terroristische milieus?

Antwoord ontvangen op 11 maart 2022 :

1) De Centrale dienst ter bestrijding van valsheden/bureau «Documents» (CDBV.D) beschikt niet over informatie over de profielen of locaties van onderscheppingen of arrestaties.

Hieronder vindt u de cijfers waarover wij beschikken, uitgesplitst naar nationaliteit van het document:

Aantal valse of vervalste paspoorten per jaar 2017-2021

De federale gerechtelijke politie (FGP) Brussel/Onderzoeksafdeling 2 (OA2) is sedert 2016 in het kader van het Kanaalplan overgegaan tot de creatie van een specifieke onderzoeksgroep actief in de strijd tegen de documentenzwendel. Deze onderzoeksgroep viseert zowel producenten als zwendelaars of verkopers van valse identiteitsdocumenten. Bij de ontmanteling van productiesites voor valse documenten worden alle in beslag genomen voorwerpen aan een grondige analyse onderworpen.

Het aandeel paspoorten betreft bijgevolg slechts een klein deel van de door ons ontmantelde organisaties aangemaakte valse identiteitsdocumenten. Aangaande de nationaliteit van deze paspoorten kunnen wij stellen dat het hier voornamelijk handelt om Europese paspoorten (waaronder Belgische paspoorten) en paspoorten van buiten de Europese Unie (EU). Met betrekking tot de paspoorten buiten de EU – en voornamelijk deze afkomstig van Afrikaanse landen – gaat het hier hoogstwaarschijnlijk om scans van authentieke paspoorten toegestuurd om valse identiteitskaarten of verblijfsvergunningen te kunnen aanmaken.

Actueel dringen wij aan op een nauwere samenwerking met de buitenlandse politiediensten om zowel de status van het document als de identificatie van de gebruiker te kennen.

Met betrekking tot de profielen van de paspoorten kunnen er twee categorieën van personen worden aangetroffen: vooreerst zijn er de personen die valse identiteitsdocumenten opmaken op eigen naam; anderzijds zijn er de personen, die valse identiteitsdocumenten op een valse naam laten aanmaken.

Voor wat de eerste groep betreft, handelt het hier in België voornamelijk om:

– personen, die met een vals identiteitsdocument proberen Europa binnen te raken, en dit hetzij individueel als door middel van een smokkelorganisatie (de nationaliteit van het aangemaakte Europese document speelt hierbij geen rol);

– personen in irregulier of illegaal verblijf, die door middel van een vals document proberen hun zogenaamde «gewettigde» aanwezigheid in het land te verzilveren;

– personen, die onrechtmatig een rijbewijs proberen te bemachtigen.

De tweede categorie personen dienen ons echter meer zorgen te baren (aanmatigen andere identiteit, enz.), want zij proberen onder de radar van de politie- en veiligheidsdiensten te blijven. Uit ervaring weten we dat wij hierbij terroristen alsook daders van zwaar banditisme vinden.

2) Zoals hoger vermeld zullen deze personen vaak reizen onder een andere identiteit en eventuele fysieke vermomming (zie de daders van de aanslag te Parijs en Brussel/Zaventem).

Op basis van door de FGP Brussel/OA3 verrichte controles in het kader van een gerechtelijk dossier van 2019 blijkt dat een Irakees paspoort door Duitsland is gesignaleerd als «Schengen» met het oog op een inbeslagname in het kader van een strafrechtelijke procedure.

De Duitse Schengensignalering in kwestie werd uitgevaardigd om elk misbruik van de paspoorten die in handen van Islamitische Staat (IS) gevallen zijn te voorkomen, waarbij elk land het initiatief heeft de paspoorten in beslag te nemen als wordt ontdekt dat ze worden gebruikt. Door verder onderzoek kunnen er nog twee andere paspoorten van «Islamitische Staat» worden geïdentificeerd die door de vervalsers zelf zijn gebruikt. Opgemerkt moet worden dat men tussen dit netwerk en terroristische activiteiten geen enkel terro-verband heeft kunnen vaststellen.

Wat de bestraffing betreft, valt deze parlementaire vraag niet onder mijn bevoegdheden maar behoort tot die van de minister van Justitie.

3) CDBV.D heeft zeer weinig feedback uit de hele wereld over valse Belgische paspoorten. Bovendien is het Belgische paspoort zeer moeilijk te vervalsen (door zijn design en veiligheidsconcept), zeker een van de meest ingewikkelde ter wereld.

In het algemeen worden identiteits- en reisdocumenten steeds beter beveiligd, zowel fysiek als elektronisch. Door deze technologische ontwikkeling zijn ze beter bestand tegen aanvallen van vervalsers.

Op verschillende Telegram-kanalen worden verschillende identiteitsbewijzen te koop aangeboden. Op deze manier is het mogelijk een groot aantal foto’s van identiteitsdocumenten uit verschillende landen te bekijken, zowel paspoorten als nationale identiteitskaarten. Deze identiteitsbewijzen komen uit vele landen over de hele wereld, waaronder België.

De FGP Brussel/OA3 heeft een gedeeltelijke en willekeurige controle uitgevoerd op de berichten van een Telegram-kanaal dat parallel met bovengenoemd dossier van 2019 is geïdentificeerd. Wat de Belgische identiteitskaarten en paspoorten betreft, blijkt dat de meeste van deze documenten in onze politiedatabanken worden opgegeven als gestolen of verloren documenten. De omstandigheden van de gemelde verliezen en diefstallen zijn divers (eenvoudige diefstal, gekwalificeerde diefstal, diefstal met inbraak, verlies, enz.). De locaties van de diefstallen of verliezen van documenten zijn verspreid over het hele Koninkrijk. Overigens blijkt zowel uit de berichten als uit de video’s die op dit kanaal werden gepresenteerd dat verschillende soorten valse documenten kunnen worden gemaakt en geleverd.

Hieronder vindt u een overzicht van het aantal opgestarte dossiers sinds 2019 met als label het fenomeen Nationaal Veiligheidsplan (NVP):

«A.14.01 Valsheden en gebruik van valsheden - Identiteitsdocumenten - productie en zwendel»

Zoals hoger vermeld bindt de FGP Brussel/OA2 sedert 2016 met een permanent onderzoeksteam de strijd aan tegen de documentenzwendel. De detectie van de productiesites en de ontmanteling van de criminele organisaties dienaangaande vormen een prioriteit. Sedert de creatie van het team werden er door de FGP Brussel/OA2 in totaal veertien criminele organisatie ontmanteld en dertien productiesites opgedoekt.

Met betrekking tot de aanschaf van de apparatuur voor de aanmaak van valse identiteitsdocumenten (voornamelijk wat betreft de kaarten) is het meeste materiaal vrij te koop in specifieke handelszaken (blanco plastic kaarten, cardprinters, enz.).

De aankoop en het bezit van professionele drukapparatuur is niet verboden, maar de apparatuur die wordt gebruikt om de vervalsingen te maken, kan in beslag worden genomen. Bovendien wordt hij die gebruik maakt van de valse akte of het valse stuk, gestraft alsof hij de dader van de valsheid was.

4) Deze parlementaire vraag valt niet onder mijn bevoegdheden maar behoort tot die van de minister van Buitenlandse Zaken.

5) Deze parlementaire vraag valt niet onder mijn bevoegdheden maar behoort tot die van de minister van Buitenlandse Zaken.

In paspoorten worden regelmatig technologische ontwikkelingen doorgevoerd. CDBV.D vervult een signaalfunctie bij de opvolging van Belgische documenten en verleent technische ondersteuning aan de federale overheidsdienst (FOD) Buitenlandse Zaken bij het opstellen van de technische specificaties.

6) De FGP Brussel/OA2 voerde in het verleden (en nog steeds) onderzoek naar criminele organisaties, die verloren en gestolen identiteitsdocumenten op malafide wijze verkrijgen (heling en doorverkoop) om deze daarna door te sturen naar landen als Turkije, Griekenland, enz.

Deze landen betreffen duidelijk landen van binnenkomst voor Europa. Met betrekking tot de verstuurde documenten weten wij dat deze op twee wijzen kunnen worden gebruikt:

– enerzijds is er het gebruik van deze authentieke identiteitsdocumenten om als «imposter» Europa binnen te reizen;

– anderzijds weten wij dat deze documenten kunnen worden gebruikt om valse identiteitsdocumenten aan te maken.

Deze documenten worden veelal op kanalen zoals Telegram te koop aangeboden. Het gaat hier weeral veeleer om identiteitskaarten dan om paspoorten.

7) Deze parlementaire vraag valt niet onder mijn bevoegdheden maar behoort tot die van de minister van Justitie en die van de minister van Buitenlandse Zaken.

8) Deze parlementaire vraag valt niet onder mijn bevoegdheden maar behoort tot die van de minister van Justitie.