Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 7-1127

van Peter Van Rompuy (CD&V) d.d. 3 maart 2021

aan de vice-eersteminister en minister van Financiën, belast met de Coördinatie van de fraudebestrijding

Federale overheidsdienst (FOD) Financiën - Nieuwe gedragsinzichten - Toepassing - Evaluatie - Samenwerking met de Gewesten - Mogelijke nieuwe projecten

ministerie
inning der belastingen
belastingadministratie

Chronologie

3/3/2021Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 1/4/2021)
14/4/2021Antwoord

Vraag nr. 7-1127 d.d. 3 maart 2021 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Motivering van het transversale karakter van de schriftelijke vraag: naast de federale overheid heeft ook de Vlaamse overheid een beleidscel voor de toepassing van gedragsinzichten. Beide overheden kunnen elkaar versterken bij het efficiënt innen van belastingen.

De federale overheidsdienst (FOD) Financiën integreert nieuwe gedragsinzichten in haar werking. Hiervoor verwijs ik naar mijn schriftelijke vraag nr. 6-2279 van 24 januari 2019.

Na de succesvolle resultaten van een pilootproject met gedragsinzichten op de aanmaningsbrief in de personenbelasting voor het aanslagjaar 2015 werd een opvolgproject op de aanmaningsbrief in de personenbelasting voor het aanslagjaar 2016 opgezet. In totaal werden met de nieuwe interventies voor aanslagjaar 2016 25 miljoen euro aan achterstallige personenbelasting versneld betaald, met 3 miljoen euro aan extra inkomsten en 1,4 miljoen euro uitgespaarde invorderingskosten.

In het kader van het meer interveniëren met het oog op «tax compliance» («de beste schuld is geen schuld») werd een nieuw project gedefinieerd via een «Randomised-Controlled Trial» met gedragsinterventies op het aanslagbiljet in de personenbelasting. Dit project werd gelanceerd in november 2017 en beoogde belastingplichtigen met een positief saldo op hun aanslagbiljet (te betalen artikel) met behulp van gedragsinzichten aan te zetten tot betaling vóór vervaldag. Een verhoogd aantal tijdige en volledige betalingen vermindert de administratieve werklast voor verdere opvolging en eventuele vervolging van belastingschuldigen en voorkomt eventuele nalatigheidsintresten en vervolgingskosten voor deze laatsten.

In dit kader werd een nieuwe «unit» binnen de algemene administratie van de Inning en de Invordering opgezet die zich specifiek zal bezighouden met «Tax Compliance» en de rol die gedragsinzichten hierbij kunnen spelen. Ook is er al contact gelegd met de beleidscel voor de toepassing van gedragsinzichten binnen de Vlaamse overheid voor uitwisseling van ervaringen en inzichten.

Graag vraag ik naar de nieuwe resultaten van de toegepaste gedragsinzichten.

1) Welke projecten aangaande de toepassing van nieuwe gedragsinzichten werden opgestart sinds de aanmaningsbrief in de personenbelasting voor het aanslagjaar 2016? Wat waren de concrete resultaten?

2) Is de nieuwe «unit» voor gedragsinzichten in werking?

a) Wat is de concrete opdracht van deze «unit»?

b) Hoe evalueert de geachte minister de werking?

c) Hoeveel personen en met welke expertise maken deel uit van deze «unit»?

3) Is er een samenwerking met de Vlaamse overheid (of andere Gewesten) voor de uitwisseling van ervaringen en inzichten aangaande de toepassing van nieuwe gedragsinzichten? Hoe evalueert hij deze manier van werken?

4) Welke toepassingen van nieuwe projecten voorziet hij nog?

5) Heeft hij weet van bredere toepassing van nieuwe gedragsinzichten binnen de werking van de federale overheidsdiensten (excl. FOD Financiën)?

Antwoord ontvangen op 14 april 2021 :

1) Na de succesvolle resultaten van ons pilootproject met gedragsinzichten op de aanmaningsbrief in de personenbelasting voor het aanslagjaar 2015 – waarnaar in de vraag reeds verwezen werd – werd een opvolgproject op de aanmaningsbrief in de personenbelasting voor het aanslagjaar 2016 opgezet. In totaal werd met de nieuwe interventies (in vergelijking met de controlegroep, gemeten na veertien werkdagen) 25 miljoen euro aan achterstallige personenbelasting versneld betaald, met 3 miljoen euro aan extra inkomsten en 1,4 miljoen euro uitgespaarde invorderingskosten.

In 2017 kregen deze initiatieven een vervolg met de testing en toevoeging van gedragsinzichten op het aanslagbiljet in de personenbelasting en de aanvullende belastingen. Doel was om via de toevoeging van gedragstechnieken, belastingplichtigen aan te zetten om vroeger, vóór de vervaldag, het verschuldigde bedrag te betalen. Een verhoogd aantal tijdige en volledige betalingen vermindert immers de administratieve werklast voor verdere opvolging en eventuele vervolging van belastingschuldigen langs de kant van de federale overheidsdienst (FOD) Financiën, en voorkomt tezelfdertijd eventuele nalatigheidsintresten en vervolgingskosten voor de belastingplichtigen.

Ook hier kwamen significant-positieve resultaten voort uit de «Randomised-Controlled Trials» met verschillende typebrieven. Dankzij de toepassing van gedragsinzichten op deze brief werd een relatieve stijging met 1,61 % (significant) bekomen van het aantal betalingen op de vervaldag. Voor de 1 094 623 betrokken artikels in de personenbelasting, komt dit in totaal neer op 9 927 bijkomstige artikels met volledige betaling op de vervaldag. Op vlak van betalingen, werd er voor de vernieuwde brieven in totaal 26 042 502 euro surplus betaald op de vervaldag ten opzichte van de controlebrief, wat een versnelde inning in de hand werkt. Deze artikels kunnen intern afgesloten worden en creëren dus geen bijkomende werklast in het proces van de inning (en de invordering) binnen de FOD Financiën. Deze groep van belastingplichtigen werd bovendien op deze manier geholpen om verdere nalatigheidsintresten en potentiële invorderingskosten te vermijden.

Vanaf aanslagjaar 2018 werd de succesvol geteste brief, mét toepassing van gedragsinzichten, verder uitgerold voor alle aanslagbiljetten in de personenbelasting en de aanvullende belastingen met een positief saldo. Dit past bij de strategie van evidence-based policy making binnen de algemene administratie van de Inning en de Invordering, die onderdeel uitmaakt van het werken met gedragsinzichten (test – learn – adapt).

Daarnaast werd ook een gedragsexperiment opgezet ten voordele van de belastingplichtigen met historische betaalmoeilijkheden. Via gedragsinzichten op hun aanslagbiljet in de personenbelasting en de aanvullende belastingen werden deze belastingplichtigen gestimuleerd om – indien gewenst – tijdig (= voor de vervaldag) een afbetalingsplan aan te vragen bij de FOD Financiën om hun personenbelasting gespreid te betalen; een ondersteunende maatregel die beter aansluit bij deze specifieke doelgroep.

Ook hier werden er significant-positieve resultaten geboekt dankzij de toevoeging van gedragsinzichten. De doelgroep die de specifieke, gepersonaliseerde boodschap kreeg met de daaraan gekoppelde optie van aanvraag afbetalingsplan heeft duidelijk meer afbetalingsplannen aangevraagd voor de vervaldag. We zien een relatieve stijging met maar liefst 15 %. Dit resulteerde finaal in 3 114 extra toegekende afbetalingsplannen dankzij de nieuwe gedragsinterventies, en dus evenveel dossiers die zonder gedragstoepassing onbetaald zouden blijven op de vervaldag, en dus mogelijks zouden uitmonden in verdere aanmaning en vervolgingsprocedures (incl. bijkomende kosten). Ook hier dus een win-win voor de belastingplichtige en de fiscale administratie.

2) Het succes van deze nieuwe aanpak, gestoeld op het toepassen van gedragsinzichten op de processen van inning en invordering, resulteerde in het opzetten van een nieuwe dienst, gericht op gedragsinterventies in het kader van de Tax Compliance. In september 2018 werd de dienst «Tax Compliance en Gedragsinzichten» opgericht binnen de pijler Inning van de algemene administratie van de Inning en de Invordering.

a) Deze nieuwe dienst, gericht op gedragsinterventies in het kader van de Tax Compliance, maakt gebruik van de nieuwste inzichten uit de gedragswetenschappen om belastingplichtigen aan te zetten tot een verhoogde Tax Compliance. Zo wordt een gedragswijziging van belastingplichtigen beoogd, om fiscale schulden zo veel mogelijk te voorkomen en tijdige en correcte betalingen van fiscale en niet-fiscale schulden te verhogen.

Voorts worden er ook contacten aangegaan met binnen- en buitenlandse gedragsexperten in de publieke sector om aan kennisuitwisseling te doen en op de hoogte te blijven van de laatste inzichten op dit domein. Op die manier speelt de FOD Financiën een voortrekkersrol in expertisenetwerken omtrent Behavioral Insights binnen onder andere de Organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling (OESO), het Joint Research Centre van de Europese Commissie (EC) en de Intra-European Organisation of Tax Administrations (IOTA).

b) De toepassing van gedragsinzichten en nudging heeft al herhaaldelijk haar toegevoegde waarde aangetoond, en helpt dus ook om het gedrag van belastingplichtigen in goede zin te beïnvloeden. Gedragskennis wordt in toenemende mate aangewend om beleidsinstrumenten en beleidsprocessen te versterken opdat ze ook werkelijk de vooropgestelde effecten bewerkstelligen.

De FOD Financiën heeft deze innovatieve aanpak aangewend als onderdeel van haar opdracht om belastingplichtigen te ondersteunen en te helpen om aan hun fiscale verplichtingen te voldoen. Ze wordt in binnen- en buitenland erkend om haar succesvolle aanpak en resultaten op het vlak van gedragsinzichten.

De aangehaalde resultaten komt zowel de belastingplichtigen (schuldpreventie impliceert minder herinneringskosten, invorderingskosten en nalatigheidsintresten) als de fiscale administratie (verminderde werklast voor aanmaning, opvolging en invordering) ten goede. De FOD Financiën zal dan ook naar de toekomst toe verder inzetten op deze thematiek.

c) De unit bestaat momenteel nog uit een expert met een sociaal-wetenschappelijke achtergrond met praktijkervaring inzake gedragsexperimenten en de toepassing van gedragsinzichten in het kader van een verhoogde Tax Compliance. Een uitbreiding van deze unit wordt in het vooruitzicht gesteld, bij voorkeur via een gerichte werving gezien het specifieke profiel van de unit.

3) De unit «Tax Compliance en Gedragsinzichten» staat in nauw contact met diverse overheidsdiensten en publieke organen die werkzaam zijn rond gedragsinzichten. Zo ook is er frequente kennis- en ervaringsuitwisseling met het team Gedragsinzichten binnen het departement Kanselarij en Buitenlandse Zaken van de Vlaamse Overheid.

Ook werd er al advies verleend aan talrijke andere federale overheidsdiensten, zoals de FOD Werkgelegenheid Arbeid en Sociaal Overleg, de FOD Binnenlandse Zaken, de Kanselarij, de FOD Volksgezondheid en de FOD Sociale Zekerheid. Voor Brussel was er contact met Brussel Fiscaliteit en Actiris. Voor Wallonië was er uitwisseling met de Service public de Wallonie Fiscalité.

Gezien de specificiteit van de expertise is het verder aan te moedigen dat de overheidsorganisaties die aan de slag gaan met gedragsinzichten kennis en ervaring uitwisselen. Ook samenwerkingsverbanden met de academische sector zijn opportuun, gezien de wetenschappelijke expertise die van groot belang is bij het invoeren en testen van gedragsinterventies.

4) Aangezien de communicatie en de dienstverlening aan de belastingplichtigen, burgers en ondernemingen, naar de toekomst toe in toenemende mate digitaal zal verlopen, is het van groot belang om gedragsinzichten ook te gebruiken bij het ontwerp en de vormgeving van digitale communicatie en e-services.

Het platform MyMinfin wint jaar na jaar aan succes en zal in de nabije toekomst hét kanaal zijn voor berichtgeving inzake het fiscale dossier van de belastingplichtige. Belastingen aangeven, betalen, betwisten en aanverwante diensten worden elektronisch aangeboden, wat de bestaande processen eenvoudiger, sneller en veiliger maakt. Gedragsinzichten kunnen ertoe bijdragen dat de belastingplichtige gemakkelijker zijn weg vindt op dit platform en er de wenselijke acties onderneemt, afhankelijk van zijn of haar fiscale profiel en status.

5) Binnen andere beleidsdomeinen en gericht op andere problematieken, zijn er de laatste jaren nog andere gedragsgerichte initiatieven opgestart binnen de federale overheid. Zo heeft de FOD Sociale Zekerheid een gedragsexperiment opgezet rond de problematiek waarbij patiënten niet opdagen voor hun medische afspraak en heeft de dienst voor Uitkeringen van het Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering (RIZIV) bij de FOD Financiën informatie opgevraagd om met gedragsinzichten aan de slag te gaan omtrent de problematiek van arbeidsongeschiktheid.

Bovendien is er een gedragsgericht project op til bij de algemene directie Humanisering van de Arbeid bij de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg op het vlak van welzijn. Ook hier zal de kennis en ervaring bij de gedragsunit van de FOD Financiën als inspiratiebron meegenomen worden bij de opstart van het project.