Schriftelijke vraag nr. 6-452

van Lode Vereeck (Open Vld) d.d. 19 februari 2015

aan de vice-eersteminister en minister van Werk, Economie en Consumenten, belast met Buitenlandse Handel

Internationale investeringen - Samenwerkingsmechanismen - Dynamisering

bevordering van investeringen
investering in het buitenland
cofinanciering

Chronologie

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 6-453

Vraag nr. 6-452 d.d. 19 februari 2015 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

In zijn beleidsverklaring spreekt de minister van Economie de ambitie uit om o.m. het economische weefsel te versterken. Naast initiatieven op het vlak van consumentenbescherming en economische reglementering, alsook een betere informatieverstrekking over de nationale en internationale regelgeving, wil de minister de internationale investeringen bevorderen. Voor wat het laatst genoemde actiepunt betreft, denkt de minister aan "de dynamisering van de samenwerkingsmechanismes tussen de federale en de gewestelijke bevoegde autoriteiten".

Belgische ondernemingen die hun buitenlandse expansie beginnen of wensen verder te zetten, kunnen bij de Belgische Maatschappij voor Internationale Investering (BMI) terecht voor cofinanciering op middellange of lange termijn. Hoewel de projecten op hun haalbaarheid en rendabiliteit worden getoetst en de tussenkomst van de BMI marktconform dient te zijn, zijn de principes van duurzame ontwikkeling en sociaal verantwoord ondernemen eveneens belangrijke criteria voor een eventuele tussenkomst vanwege de BMI. Sinds haar oprichting in 1971 heeft de BMI meegewerkt aan de realisatie van meer dan 300 projecten in meer dan 50 landen.

Het onderwerp van deze vraagstelling betreft samenwerkingsmechanismes die werden aangegaan tussen de federale en de gewestelijke autoriteiten, hetgeen het transversale karakter ervan motiveert.

Ik heb volgende vragen voor de minister:

1. Welke samenwerkingsmechanismes of -verbanden met het oog op het bevorderen van internationale investeringen werden tussen de federale en de gewestelijke bevoegde autoriteiten afgesloten en zijn thans van kracht?

Graag een overzicht met per samenwerkingsmechanisme of -verband een korte omschrijving met vermelding van de bevoegdheden en taken van de betrokken autoriteiten, alsook de looptijd.

2. Kan de minister van Economie toelichten wat precies wordt bedoeld met "de dynamisering van de samenwerkingsmechanismes tussen de federale en de gewestelijke bevoegde autoriteiten", met het oog op het bevorderen van internationale investeringen? Op welke manier tracht de minister deze doelstellingen te realiseren en welke procedure/werkwijze wordt hierbij vooropgesteld? Werden er intussen al acties ter zake ondernomen?

3.

a. Hoeveel internationale investeringsprojecten van Belgische ondernemingen kregen in de periode 2009 - 2014 cofinanciering toegekend door de BMI?

Graag een jaarlijks overzicht van deze projecten met vermelding van de totale projectkostprijs, het bedrag aan cofinanciering en de vestigingslocatie van het begunstigde bedrijf.

b. Hoeveel Belgische ondernemingen uit deelvraag 3a. kregen, naast de financiële steun van de BMI, ook een steunbedrag toegekend vanuit een steunprogramma van een regionale overheid?

Graag een jaarlijks overzicht van deze projecten met desgevallend vermelding van het regionaal toegekende steunbedrag.

Antwoord ontvangen op 24 augustus 2015 :

1) De federale en gewestelijke bevoegde autoriteiten werken samen om zowel buitenlandse directe investeringen (FDI) aan te trekken en Belgische investeringen in het buitenland te ondersteunen. Voor het aantrekken van FDI werd een samenwerkingsakkoord gesloten op 7 februari 1995. Deze samenwerking loopt voortreffelijk en kent een vaste routine waar het werk in de verbindingscel die regelmatig vergadert onder het roterend voorzitterschap van een Gewest en waar ook vertegenwoordigers van de federale overheidsdiensten (FOD) Economische Zaken, Buitenlandse Zaken, Financiën en de premier op aanwezig zijn, niet vreemd aan is. De cel bespreekt het investeringsklimaat in ons land en de toepassing van het akkoord waarbij het voorstellen kan formuleren om regelmatig terugkerende problemen op te lossen.

Wat de Belgische investeringen in het buitenland betreft is de Belgische Maatschappij voor internationale investering (BMI) het federale instrument en kan naar de volgende overeenkomsten worden verwezen :

De BMI beschikt over een aantal financiële hefbomen dankzij samenwerkingsovereenkomsten met de federale overheid (Fondsen voor cofinanciering van investeringsprojecten in Centraal- en Oost-Europa & Azië en eind 2014 ook een overeenkomst afgesloten met haar moedermaatschappij, de Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij – SFPI / FPIM), samenwerkingsovereenkomsten met het Vlaamse Gewest (PMV) en het Waals Gewest (AWEX / SOFINEX) en Europese samenwerking in het kader van EDFI, een organisatie van vijftien Europese instellingen gericht op het financieren van investeringsprojecten in groei- en ontwikkelingslanden.

In 1999 werd op initiatief van BMI een samenwerkingsakkoord afgesloten met AWEX / SOFINEX voor gezamenlijke buitenlandse investeringsprojecten met Waalse bedrijven (looptijd vijftien jaar) en in 2006 werd een gelijkaardig akkoord afgesloten met PMV op Vlaams niveau voor projecten met Vlaamse bedrijven (looptijd zeven jaar). Ondanks het feit dat de looptijd van beide overeenkomsten recent officieel afliep wordt de samenwerking op een « case by case basis » verdergezet (in afwachting van het mogelijk formaliseren van een amendement / aangepaste overeenkomst).

De taakverdeling is dat BMI zich meestal concentreert op de analyse en opvolging van het project op het buitenlandse vlak, waar ook haar toegevoegde waarde ligt en waar zij haar expertise en knowhow ter beschikking stelt van de Belgische bedrijven, terwijl de toegevoegde waarde van gewestelijke instellingen vooral op het lokale / gewestelijke vlak ligt, dat wil zeggen naar de Waalse of Vlaamse onderneming toe waar zij het dichtste bijstaat. De BMI neemt dan ook meestal het voortouw in de buitenlandse analyse en nodigt vervolgens de regionale instanties uit mee te participeren in de financiering en risico’s van het project, steeds op marktconforme basis.

Daarnaast werkt de BMI ook op « case by case basis » samen met andere regionale instanties zoals LRM zonder dat daarvoor een formele samenwerkingsovereenkomst bestaat en waarbij het « buitenlands » aspect steeds de drijfveer is voor een deelname door BMI.

Op Europees niveau was de BMI in 1992 één van de medeoprichters van EDFI (« European Development Financing Institutions »), een instelling met zetel in Brussel die op Europees niveau vijftien verschillende gelijkaardige organisaties als BMI groepeert. Ook al is er een zekere diversiteit tussen deze verschillende instellingen, toch is het hoofddoel voor de meesten onder hen het (co-)investeren in de privésector in groeilanden en/of ontwikkelingslanden.

De BMI is manifest één van de kleinere organisaties binnen deze groepering maar kan en maakt desalniettemin gebruik van de mogelijkheden die dit netwerk biedt. Immers ongeveer de helft van deze instellingen kan « ongebonden » investeren, dat wil zeggen er is geen nationale investeringspartner noodzakelijk wat maakt dat deze instellingen aan de zijde van BMI in « Belgische projecten » kunnen mee investeren. Gezien deze instellingen over omvangrijke middelen beschikken, laat dit BMI toe om ook grotere financieringsbedragen aan te bieden aan de Belgische bedrijven, voornamelijk via haar samenwerking met de Duitse DEG, en dus ook de Belgische bedrijven toegang te verlenen tot deze financieringsbronnen.

2) De samenwerking zal op de twee niveau’s geïntensifeeerd en opgevolgd worden.

Het is vooreerst mijn ambitie om de Gewesten maximaal te ondersteunen opdat er meer buitenlandse investeringsprojecten ontwikkeld zouden kunnen worden. Mijn vertegenwoordiger heeft dan ook aan de leden van de verbindingscel gevraagd om zo spoedig mogelijk een overzicht te produceren van de problemen of hinderpalen die zij binnen de federale regelgeving ondervonden hebben bij de besprekingen met potentiële investeerders. Deze feed back zal dan op het federale niveau voor onderzoek aan de bevoegde minister worden voorgelegd teneinde na te gaan of en hoe deze regelgeving kan bijgestuurd worden. Daarnaast wens ik ook de positie van België in de diverse rankings aan een nader onderzoek te onderwerpen, de achterliggende redenen voor elke rangschikking op te zoeken en er, zo mogelijk, aan te verhelpen. Deze lijsten zijn veelal op perceptie gebaseerd, stroken niet altijd met de realiteit maar hebben wel invloed op de besluitvorming in hoofdkwartieren.

Het is daarnaast duidelijk dat de BMI op haar terrein een erg belangrijke, cruciale rol speelt.

De doelstelling is om enerzijds de samenwerking tussen de federale instrumenten / instellingen onderling te dynamiseren & optimaliseren en anderzijds tussen de federale en regionale instrumenten/instellingen.

Wat de federale instrumenten / instellingen onderling betreft werd recent de samenwerking tussen BMI en haar belangrijkste aandeelhouder, FPIM, verder versterkt via het afsluiten van een nieuw samenwerkingsprotocol. Dit protocol heeft onder andere betrekking op de ondersteuning door BMI van een aantal buitenlandse fondsen waarin FPIM heeft geïnvesteerd evenals bijkomende middelen die ter beschikking worden gesteld voor investeringen van Belgische bedrijven in het buitenland. Onlangs werd een akkoord bereikt met de FPIM die, in schijven, een kapitaalsverhoging van 25 miljoen euro zal ter beschikking stellen. Verder zijn er natuurlijk ook geregeld contacten met andere federale instellingen zoals Delcredere om samen onze internationale investeringen verder te bevorderen.

Wat de samenwerking met de Gewesten betreft is zoals aangegeven recent de looptijd van de samenwerkingsakkoorden afgesloten met AWEX / SOFINEX en PMV officieel afgelopen maar wordt de samenwerking op een « case by case » basis verdergezet in afwachting van het mogelijk formaliseren van een amendement / aangepaste overeenkomst. Binnen sommige regionale instanties zoals PMV is er trouwens ook een interne denkoefening aan de gang over het aangeboden instrumentarium wat mogelijk een impact kan hebben op deze samenwerking.

Verder wordt er ook met andere regionale instellingen nagedacht / samengewerkt over instrumenten om onze internationale investeringen te bevorderen. Zo is er bijvoorbeeld het FINMIX Internationaal initiatief van Flanders Investment & Trade (FIT) en het Agentschap Ondernemen om naast het bestaande FINMIX ook expertenpanels te organiseren inzake financieringskanalen voor bedrijven met internationale ambities. Gezien de ervaring van BMI op dit vlak is zij sterk geïnteresseerd om aan dit initiatief mee te werken.

3) a) In bijlage vindt u een overzichtstabel van de internationale investeringsprojecten van Belgische ondernemingen die door BMI werden ondersteund in de periode 2009-2014. Hierbij vooraf eerst een aantal randbemerkingen :

1) Gezien BMI gebonden is aan strikte confidentialiteitsvoorwaarden, vaak ook via formele NDAs (non-disclosure agreements), worden de namen van de bedrijven / projecten spijtig genoeg niet vermelden doch wordt wel het interne dossiernummer opgenomen waaronder deze in het klassement zijn opgenomen en de informatie steeds traceerbaar is.

2) Naast het investeren in nieuwe projecten is een belangrijk element, zo niet het belangrijkste deel van de activiteit, het opvolgen en ondersteunen van bestaande projecten. Een deel van deze dossiers zijn dan ook niet opgenomen in deze statistieken behalve indien het expansie / vervolginvesteringen betreft. Vervolginvesteringen zijn typisch voor de business en werden in het overzicht aangeduid in het groen (deze dossiernummers herhalen zich ook). Een aantal investeringen betreft ook projecten met dezelfde Belgische onderneming maar dan op andere locaties.

3) Wat de vestigingslocatie van het begunstigde bedrijf betreft veronderstel ik dat gevraagd wordt naar de investeringslocatie en dit werd dan ook zo opgenomen in de tabel (voor de volledigheid worden verder ook statistieken gegeven van de vestigingsregio van de Belgische moedermaatschappij).

4) Investeringen in een project (door BMI maar ook het bedrijf zelf) zijn soms gespreid over een langere periode. In de overzichtstabel worden deze opgenomen in het jaar van de goedkeuring door de Raad van bestuur van BMI en / of eerste storting (behalve voor opvolgingsinvesteringen) en dit voor het volledige goedgekeurde bedrag. Specifiek voor 2014 worden drie projecten opgenomen die goedgekeurd werden door de Raad van bestuur doch nog niet gefinancierd werden (= normaal voorzien in 2015).

5) Wat de totale projectkost betreft werd de inschatting van deze kost op het tijdstip van de investering opgegeven. Projecten zijn echter levende / evoluerende entiteiten die regelmatig bijkomende investeringen vergen welke niet zijn opgenomen in deze tabel, behoudens indien het opvolgingsinvesteringen betreft. Bij de verhouding tussen de bijdrage van BMI en de totale projectkost dient rekening worden gehouden dat alhoewel dit percentage soms laag ligt, dit vaak een essentieel deel uitmaakt van de financieringsbronnen zonder dewelke de totale financiering moeilijk rond raakt. Het betreft immers meestal kapitaal of quasi-kapitaal op buitenlands niveau waarvoor weinig alternatieven beschikbaar zijn (en wat dan ook een belangrijke factor voor de bestaansreden van BMI is).

6) Naast investeringen geeft BMI soms ook korte termijn leningen aan haar klanten, bijvoorbeeld om uit een project te stappen, en om de betalingen te spreiden in de tijd. Deze leningen komen ook in de balans/financiële vaste activa van de BMI en deze cijfers werden ook in de overzichtstabel opgenomen (wel apart).

7) Bij andere cofinancieringen worden enerzijds cofinancieringen door de Gewesten vermeld (PMV / Sofinex) en anderzijds cofinancieringen door federale fondsen. Co-financieringen op Europees vlak of door actoren zoals LRM werden niet in deze tabel opgenomen.

Dit geeft de volgende cijfers: in de periode 2009-2014 werden 29 internationale investeringsprojecten van Belgische ondernemingen ondersteund door BMI, waarvan zes expansieprojecten,dat wil zeggen projecten waar BMI ook voordien al had in geïnvesteerd, en drie projecten die normalerwijze in 2015 zullen worden geïnvesteerd doch reeds in 2014 werden goedgekeurd.

De totale projectkost van deze 29 projecten was ca. 212 miljoen euro waarvan 21,6 miljoen euro gecofinancierd door BMI en een bijkomende 8,3 miljoen euro door regionale / federale fondsen.

Inzake vestigingslocatie van deze projecten op basis van (i) aantal projecten en (ii) het door BMI geïnvesteerd bedrag, was de spreiding als volgt : West-Europa (12 % ; 15 %), Centraal & Oost-Europa (24 % ; 25 %), Azië (36 % ; 24 %), Noord-Amerika (12 % ; 10 %), Latijns-Amerika (8 % ; 16 %) en Afrika (8 % ; 10 %). Wat de Belgische moederondernemingen betreft komt 72 % / 75 % uit Vlaanderen, 16 % / 13 % uit Wallonië en 12 % / 13 % uit Brussel.

Voor de volledigheid worden ook nog bijkomend de zogenaamde « exit leningen » vermeld welke acht projecten betrof voor een totale projectkost van 82,4 miljoen euro waarvan 6 miljoen euro gefinancierd door BMI.

3) b) Van de bovenstaande 29 projecten ontvingen dertien projecten (waaronder twee expansies) bijkomende cofinanciering via regionale of federale fondsen voor een bedrag van 8,3 miljoen euro (of een totale cofinanciering van 30,1 miljoen euro) waarvan acht projecten via de regionale overheden voor een bedrag van 5,1 miljoen euro. Dit omvat niet de eventuele steunbedragen van andere regionale overheden zoals LRM of van Europese zusterorganisaties (EDFI).

Bijlage :