|
|
Salafisten - Geweldsdreiging - Nederland - Salafisering van noodlijdende moskeeën - Antidemocratische activiteiten - Propaganda - Financiële ondersteuning door buitenlandse landen - Aanpak in België
financiering van terrorisme
radicalisering
islam
religieus conservatisme
extremisme
terrorisme
internet
financiering
| 15/1/2019 | Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 14/2/2019) |
| 8/4/2019 | Antwoord |
Herindiening van : schriftelijke vraag 6-1967
De Nederlandse Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) waarschuwt er in een recente mededeling voor dat de invloed van het salafisme in Nederland verder groeit.
Het NCTV stelt een nieuwe onrustwekkende tendens vast, namelijk de vermenging van salafisme en jihadisme. Een deel van de salafistische beweging propageert en legitimeert actieve onverdraagzaamheid en antidemocratische activiteiten. Ook is er sprake van een halfslachtige of vergoelijkende houding ten aanzien van jihadistisch geweld. Hiermee vormt op termijn een deel van de salafistische beweging een mogelijke dreiging tegen de nationale veiligheid.
De Nederlandse socioloog Mohammad Soroush ging drie jaar undercover bij salafisten en hij waarschuwt in niet mis te verstane woorden: "Als het erop aankomt is er van loyaliteit ten aanzien van de Nederlandse democratie en haar wetten geen sprake. Salafisten sturen aan op een confrontatie." (cf. De Volkskrant, 14 september 2018, blz. 12).
De NCTV bevestigt deze vaststelling: "Er is sprake van salafistische individuen die verhuld in religieuze termen terroristisch geweld legitimeren en propageren. Het salafisme is groeiend. Het is financieel sterk genoeg om noodlijdende moskeeën en islamitische centra te salafiseren."
Dit laatste is bijzonder onrustwekkend daar aldus moskeeën en geloofsgemeenschappen die een gematigde leer volgen aldus overgenomen worden en vervolgens gesalafiseerd worden. Dikwijls ontvangen de salafistische predikers en hun gebedshuizen financiële steun vanuit het buitenland.
Wat betreft het transversaal karakter van de vraag: de verschillende regeringen en schakels in de veiligheidsketen zijn het eens over de fenomenen die de komende vier jaar prioritair moeten worden aangepakt. Die staan gedefinieerd in de kadernota Integrale Veiligheid en het Nationaal Veiligheidsplan voor de periode 2016 2019, en werden besproken tijdens een Interministeriële Conferentie waarop ook de politionele en justitiële spelers aanwezig waren. Het betreft aldus een transversale aangelegenheid met de Gewesten, waarbij de rol van de Gewesten vooral ligt in het preventieve aspect.
Graag had ik volgende vragen voorgelegd aan u:
1) Hoe reageert u op de vaststellingen van het Nederlandse NCTV dat de invloed van het salafisme verder toeneemt? Stelt u een gelijkaardige tendens vast in ons land? Zo ja, kan u dit toelichten? Zo neen, waarom niet en waar liggen dat de verschillen ten opzichte van Nederland wat betreft het beleid?
2) Kan u meedelen of uzelf of de veiligheidsdiensten over informatie beschikken aangaande het aantal landgenoten die aanhanger zijn van het salafisme? Kan u tevens meedelen hoeveel salafistische predikers in ons land op vaste basis actief zijn?
3) Kan u meedelen en dit voor de jongste drie jaar op jaarbasis hoeveel wahabistische moskeeën, vzw's en jeugdbewegingen er respectievelijk zijn bijgekomen? Zo neen, over welke andere cijfermatige indicatoren beschikt u? Kan u deze toelichten?
3) Is er ook in ons land sprake van steun vanwege landen zoals Saudi Arabië aan de moskeeën, predikers, missiekantoren islamseminaries, enz.? Zo ja, kan u concreet toelichten wat de bedragen zijn en waaruit de concrete steun bestaat en dit opgesplitst naar specifieke moskeeën, gebedshuizen en vzw's? Zo neen, kan u dit toelichten?
4) Kan u meedelen of er moskeeën of missieposten door Saudi Arabië, Qatar of andere Arabische landen rechtstreeks of onrechtstreeks worden ondersteund? Zo ja, kan u meedelen over dewelke moskeeën of missieposten dit zijn en om welke bedragen het gaat op jaarbasis?
5) Kan u toelichten hoe salafistische websites die onder meer op ons land gericht zijn worden aangepakt? Kan u meedelen hoeveel salafistische sites gericht zijn op ons land? Kan u ook meedelen hoeveel salafistische groeperingen actief zijn in ons land? Waar zijn deze gevestigd?
6) Kan u meedelen welke initiatieven er worden genomen om de verspreiding van wahabistische propaganda via het internet te weren door het gebruik van een counternarrative? Kan u dit concreet toelichten?
7) Is er ook in ons land sprake van een groeiend aantal moskeeën en islamitische centra die via financiële ondersteuning worden gesalafiseerd, zoals onlangs werd vastgesteld in Nederland door de NCTV? Kan u dit concreet toelichten? Zo neen, hoe verklaart u dit?
8) Is er ook in ons land sprake van een vermenging van salafisme en jihadisme waarbij een deel van de salafistische beweging niet alleen actieve onverdraagzaamheid propageert maar tevens antidemocratische activiteiten legitimeert en propageert? Kan u dit concreet en uitvoerig toelichten? Kan u meedelen hoe u dit gaat counteren?
1) Hoewel de Veiligheid van de Staat (VSSE) in 2017 in de brochure « Salafisme in België – Mechanismen en realiteit » vaststellingen deed die gelijkaardig waren aan de vaststellingen van het Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) is het nodig om enkele punten te onderlijnen. In België wordt er effectief een toename van het aantal groepen en initiatieven gelieerd aan het salafisme waargenomen. Echter, het salafisme is een complex fenomeen met een voortdurend veranderende samenstelling. De laatste jaren is er de opkomst geweest van nieuwe manieren om het salafisme te verspreiden. Een uitstekend voorbeeld hiervan is de ontwikkeling van salafistisch materiaal op de sociale media (voornamelijk op Facebook en Twitter), op platformen als YouTube en op diverse andere fora. Deze nieuwe ontwikkeling is nog aan het groeien in omvang. Echter, de gemakkelijke toegang tot dit materiaal en de overproductie van dit salafistisch materiaal ten opzichte van meer gematigde stemmen zorgen voor een zeer grote zichtbaarheid voor de salafistische beweging terwijl het in werkelijkheid slechts om een zeer kleine minderheid van de totale moslimbevolking gaat.
2) Hoewel het salafisme door haar activistische inslag zeer zichtbaar is, blijft het een relatief marginaal fenomeen in België. Op het totale aantal moslims in België zijn er slechts enkele duizenden die gezien kunnen worden als aanhangers van het salafisme. Wat betreft het aantal salafistische predikers zijn er geen exacte cijfers voor handen, ruwweg zijn er een honderdtal aanhangers van het salafisme actief als prediker.
3) Moskeeën, religieuze centra en onderwijsinstellingen waar veel moslims samenkomen, zijn voor salafisten uitgelezen doelwitten om mensen te bekeren. Nu en dan circuleren er cijfers van het aantal salafistische moskeeën in België of in buurlanden. Vaak gaat het dan om al te simplistische voorstellingen van de feiten, die beter genuanceerd kunnen worden.
De heersende ideologie binnen een moskee is net zo complex als de religie zelf. De onderlinge meningen verschillen vaak en regelmatig is er ook een machtsstrijd aan de gang.
Verder kan de vraag gesteld worden hoe gedefinieerd kan worden of een bepaalde moskee of centrum salafistisch is. Is dit een moskee waarvan de verantwoordelijken salafistisch zijn ? Een moskee waar de imam de salafistische visie op de islam probeert te verspreiden ? Een moskee waarvan de bezoekers aanhangers zijn van het salafisme ? Of een moskee of centrum dat gefinancierd wordt door niet gouvernementele organisaties (ngo) van salafistische aard ?
Er kunnen moskeeën bestaan die gefinancierd worden door salafistische ngo’s maar waarvan de directie en de imam een moderne visie op de islam prediken. Tegelijk zou diezelfde moskee geregeld kleine groepjes salafisten over de vloer kunnen krijgen, die proberen om andere bezoekers te bekeren.
Het is duidelijk dat de realiteit van het salafisme in een moskee, een religieus centrum of een onderwijsinstelling veel complexer is dan ze lijkt. Wanneer men het heeft over een organisatie die gekend is als salafistisch dan gaat het over een plaats waar er een salafistische imam preekt, of waar het bestuur een aanhanger is van het salafisme of een centrum dat financiering ontvangt van een ngo van salafistische aard.
Er zijn geen cijfers beschikbaar over hoeveel salafistische organisaties er jaarlijks bijkomen. Algemeen zijn er iets minder dan honderd organisaties actief in België die gezien kunnen worden als salafistisch. Het gaat hier om de som van de moskeeën, religieuze centra en onderwijsinstellingen waar er ten minste een van volgende elementen aanwezig is : een salafistische imam, een bestuur dat een aanhanger is van het salafisme, financiering van een ngo van salafistische aard of een deel van de bezoekers die aanhangers zijn van het salafisme.
4), 5) & 8) De VSSE volgt binnen het kader van zijn wettelijke bevoegdheden bepaalde extremistische fenomenen (artikel 8 van de organieke wet van 30 november 1998 met betrekking tot inlichtingendiensten), waaronder het islamitisch extremisme. Hieronder valt ook het opvolgen van moskeeën en organisaties die financiering ontvangen vanuit het buitenland. Dit fenomeen van buitenlandse financiering wordt door de VSSE vanuit twee invalshoeken benaderd : inmenging en extremisme. Vanuit het oogpunt van inmenging kan deze buitenlandse financiering – en de buitenlandse invloed die er vaak mee gepaard gaat – problematisch zijn. Het kan bovendien worden gebruikt als een middel om bepaalde bevolkingsgroepen, religieuze strekkingen of personen te controleren of te viseren.
Vanuit het oogpunt van de strijd tegen extremisme is het effect van de buitenlandse financiering van Belgische moskeeën en de controle door buitenlandse overheden niet geheel eenduidig. Sommige landen promoten bijvoorbeeld een gematigde versie van de islam (en proberen de invloed van het salafisme in te dijken), terwijl landen uit de Golf een veel striktere visie trachten te verspreiden (al dient daaraan te worden toegevoegd dat deze landen zich evenzeer afzetten tegen terroristische groeperingen als IS).
Behalve privé donaties ontvangen een aantal moskeeën steun vanuit de Golfstaten. In sommige gevallen neemt deze steun de vorm aan van rechtstreekse financiële hulp afkomstig van diplomatieke of semi-officiële stichtingen of van ngo’s. In dit opzicht, werd het Islamitische en Cultureel Centrum van België (ICCB) rechtstreeks door de Moslim Wereld Liga gesubsidieerd. De Moslim Wereld Liga is een ngo, actief wereldwijd, die in 1962 werd opgericht en die haar hoofdkwartier in Mekka heeft.
Daarnaast genieten de moskeeën ook soms een indirecte hulp vanuit het buitenland, bijvoorbeeld in de vorm van gratis Korans of lesmateriaal of doordat bekende buitenlandse predikers deze moskeeën bezoeken en helpen bij het inzamelen van giften.
Wegens de gevoeligheid van dit onderwerp en de nog lopende onderzoeken is het niet mogelijk om een exhaustief overzicht te geven van de moskeeën en organisaties die financiële steun vanuit het buitenland ontvangen. Bovendien is het geven van globale cijfers en bedragen vooralsnog niet eenvoudig aangezien dergelijke buitenlandse steun aan moskeeën binnen het huidige wettelijk kader inzake inmenging en extremisme dikwijls moeilijk te traceren is.
De verschillende salafistische bewegingen hebben zeer snel hun voordeel kunnen doen met de opportuniteiten die aangeboden worden door het Internet voor het verspreiden van hun ideologie. Naast de traditionele websites hebben de salafisten zich zeer snel gericht op de sociale media (Facebook, Twitter), platformen als YouTube en applicaties zoals WhatsApp.
Op dit moment beschikt de dienst niet over globale cijfers over deze verschillende online initiatieven. Er dient ook opgemerkt te worden dat verschillende salafistische organisaties een website hebben waarvan de inhoud niet altijd publiekelijk extremistisch is. Langs de andere kant is het heel gemakkelijk om online salafistisch materiaal te vinden dat geproduceerd is in het buitenland. Vaak zelfs vertaald in het Nederlands, Frans of het Engels.
6) Het voeren van een counter narrative valt niet onder de bevoegdheid van de VSSE.
7) Wat betreft het aantal salafistische groeperingen in België wordt verwezen naar vraag 3). In het algemeen bevinden er zich salafistische groeperingen in heel België, met een grotere concentratie in de grote steden.
8) Zie vraag 4).
9) Traditioneel verwerpt het salafisme de Westerse democratie, de seculiere wetgeving alsook de basisprincipes van een democratie. Een klassiek voorbeeld is de oproep om niet te gaan stemmen tijdens verkiezingen. In feite worden verkiezingen gezien als de wil om afbreuk te doen aan God. Enkel God heeft de autoriteit om wetten te maken en om dus de menselijke samenleving te organiseren.