Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 6-2219

van Lionel Bajart (Open Vld) d.d. 15 januari 2019

aan de minister van Veiligheid en Binnenlandse Zaken

Europese Toezichthouder gegevensbescherming (EDPS) - Ontwerptekst van de Europese Commissie - Opnemen van vingerafdrukken in identiteitskaart

Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming
identiteitsdiefstal
biometrie
identiteitsbewijs
eerbiediging van het privé-leven
gegevensbank
openbare veiligheid
voorstel (EU)
paspoort

Chronologie

15/1/2019Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 14/2/2019)
12/2/2019Antwoord

Herindiening van : schriftelijke vraag 6-1955

Vraag nr. 6-2219 d.d. 15 januari 2019 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

De Europese Commissie presenteerde op 17 april 2018 een voorstel voor nieuwe paspoorten en identiteitskaarten waarop gegevens van gezichtskenmerken en vingerafdrukken opgeslagen moeten worden. Het beoogde doel is om terrorisme en misdaad tegen te gaan bij het vrije reizen binnen de Europese Unie (EU).

De Europese toezichthouder voor gegevensbescherming stelt in haar Opinie 7/2018 dat het niet noodzakelijk lijkt om zowel gezichtskenmerken als vingerafdrukken in het identiteitsbewijs op te nemen. Ook het verplichte vooronderzoek naar de impact van deze maatregel wijst volgens de toezichthouder niet uit dat dit noodzakelijk is.

Identiteitsfraude kan voldoende worden tegengegaan met maatregelen die minder de privacy schenden, zoals de gezichtsafbeelding die nu reeds voorhanden is.

De Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming (EDPS) vindt het geenszins een uitgemaakte zaak dat als er biometrische gegevens in het paspoort worden opgenomen, dit dan automatisch ook voor de identiteitskaart zou moeten gelden. Identiteitskaarten worden vaak voor hele andere doelen gebruikt dan om te reizen.

De Commissie zou daarom eerst een grondige analyse moeten uitvoeren. Ook moet er vanwege de toezichthouder een expliciet verbod komen op het creëren van centrale databases met deze vingerafdrukken en zouden de gegevens alleen voor de specifiek benoemde doelen mogen worden gebruikt. Volgens artikel 10 van het voorstel van de Europese Commissie mogen de gegevens gebruikt worden voor het bepalen van de echtheid van het identiteitsbewijs en voor het verifiëren van de identiteit aan de hand van de kaart.

Wat betreft het transversaal karakter: de verschillende regeringen en schakels in de veiligheidsketen zijn het eens over de fenomenen die de komende vier jaar prioritair moeten worden aangepakt. Die worden gedefinieerd in de kadernota integrale veiligheid en het nationaal veiligheidsplan voor de periode 2016 2019, en werden besproken tijdens een interministeriële conferentie, waarop ook de politionele en justitiële spelers aanwezig waren. Het betreft aldus een transversale aangelegenheid met de Gewesten waarbij de rol van de Gewesten vooral ligt in het preventieve luik. Identiteitsfraude maakt hier deel van uit.

Ik had hieromtrent volgende vragen:

1) Bent u vertrouwd met Opinie 7/2018 van de Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming (EDPS) over voorstel nr. 2018/0104 van de EU betreffende het opnemen van vingerafdrukken in identiteitskaarten? Kunt u aangeven of de regering en uzelf hieromtrent reeds een standpunt hebben ingenomen en kunt u dit uitvoerig toelichten? Zo neen, waarom niet?

2) Deelt u het standpunt dat gezichtsafbeeldingen en vingerafdrukken beschouwd moeten worden als gevoelige persoonsgegevens en aldus bijzondere bescherming verdienen?

3) Wat is uw reactie op de conclusie van de EDPS dat het desbetreffende EU voorstel niet voldoende rechtvaardigt waarom twee soorten biometrische data (gezichtsafbeelding en vingerafdrukken) op ID kaarten opgeslagen moeten worden, terwijl het gestelde doel ook met minder indringende middelen bereikt kan worden? Kunt u dit zeer uitvoerig toelichten?

4) Deelt u de mening dat de noodzakelijkheid en proportionaliteit van het verwerken van biometrische data zoals vingerafdrukken in deze context opnieuw tegen het licht zou moeten worden gehouden? Zo neen, waarom niet?

5) Bent u het ermee eens met het bijkomend subargument van de Europese toezichthouder dat er een expliciet verbod moet komen op het creëren van centrale databanken met deze vingerafdrukken, dat de gegevens alleen voor de voor de specifieke doelen mogen worden gebruikt en dat in casu de gegevens enkel mogen gebruikt worden voor de controle van de echtheid van het identiteitsbewijs? Kunt u dit zeer gedetailleerd toelichten?

6) Bent u zich bewust van de enorme impact op de privacy die het afnemen van de vingerafdruk inhoudt? Kunt u aangeven wat de stand van zaken is betreffende een eerder voorontwerp van wet dat afgeschoten werd door de privacycommissie?

7) Voor het internationaal paspoort zijn de vingerafdrukken reeds verplicht. Klopt het dat de in het paspoort opgeslagen vingerafdrukken nergens gebruikt worden door de controlerende instanties?

Antwoord ontvangen op 12 februari 2019 :

1) De Opinie 7/2018 van de Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming (EDPS) over het voorstel nr. 2018/0104 van de Europese Unie omtrent de opname van vingerafdrukken op de chip van de identiteitskaarten is gekend. Deze opinie is met de nodige aandacht gelezen. Er is daarbij veel belang geschonken aan het proportionaliteitsbeginsel omtrent de opname van vingerafdrukken op de identiteitskaart. Echter dienen het voorzorgs- en veiligheidsprincipe hierbij ook in achting te worden genomen. Bij de uitreiking van de identiteitskaart zal er over gewaakt worden dat de personen die een identiteitskaart met vingerafdrukken ontvangen minstens 12 jaar oud zijn, zodat ook de eerste eID van een persoon vingerafdrukken kan bevatten.

Daarnaast dient verwezen te worden, zoals u al aangaf, naar de voorgestelde maatregelen die de Europese Commissie op 17 april 2018 heeft gedaan om zowel gezichtsafbeeldingen als vingerafdrukken te verplichten op de identiteitskaarten van alle landen die deel uitmaken van de Europese Unie. Daardoor zou het mogelijk zijn om identiteitsfraude en –diefstal op een effectievere wijze tegen te gaan en tegelijkertijd iets te doen aan de gelijkvormigheid van de kaarten binnen de landen van de Europese Unie. Er wordt hieromtrent gewerkt aan een tekst in het Europees Parlement, die dit verder in detail zal vastleggen. Gezien de vernieuwing van de eID is dit de kans voor ons land om in lijn te liggen met de komende Europese regelgeving, zo kan België een proactieve en toonaangevende rol aannemen.

De maatregelen voor de nieuwe eID, zoals goedgekeurd door de Ministerraad in 2016 en 2017, stemmen overeen met artikel 3 van het voorstel betreffende de veiligheidsnormen, formaten en specificaties. We kunnen dan ook stellen dat de Belgische identiteitsdocumenten en meer in het bijzonder de eID als inspiratie kunnen dienen voor de door de Europese Commissie geformuleerde verordening.

2) Biometrische gegevens zoals gezichtsafbeeldingen en vingerafdrukken zijn zeer persoonsgebonden gegevens. Doordat ze zo persoonlijk zijn kunnen ze ingezet worden om misbruik met identiteitskaarten effectief tegen te gaan. Tegelijkertijd verzekeren mijn diensten dat deze gegevens op een maximale manier beschermd zullen worden. Daarbij zal zowel gebruik worden gemaakt van technische als fysieke beveiliging, zoals dit reeds het geval is bij alle data (gevoelig en niet-gevoelig) die opgeslagen zijn in het Rijksregister en aanverwante databestanden.

3) Deze opinie van het EDPS is met de nodige aandacht gelezen. Het voorstel dat door de Europese Commissie op 17 april 2018 is gepresenteerd, pleit ervoor om zowel het gebruik van gezichtsafbeeldingen als vingerafdrukken op de identiteitskaart voor volwassenen te verplichten. Dit is de meest effectieve manier om misbruiken zoals identiteitsfraude als –diefstal tegen te gaan. De vingerafdrukken zullen in ons land ook enkel maar gebruikt worden om een matching te kunnen uitvoeren. Dit betekent dat de vingerafdrukken enkel op de chip staan en het daarbij enkel mogelijk zal zijn om een vergelijking te maken met de persoon die zich voor de bevoegde ambtenaar bevindt.

Een gezichtsafbeelding is al effectief, maar tegelijkertijd merken verschillende overheidsdiensten een significante stijging in look-a-like fraude. Dit is een vorm van fraude waarbij een persoon zich uitgeeft voor een andere persoon die zeer sterke gelijkenissen met hem vertoont. Om dit soort fraude effectief aan te pakken is de opname van de vingerafdrukken op de chip van de eID een bijkomend veiligheidselement. Op die manier kan misbruik met identiteitskaarten effectiever worden tegengegaan. Verder kan er ook verwezen worden naar de GBA-opinie 17/2008 van 9 april 2008, waarin men stipuleert dat de vingerafdruk betrouwbaarder is dan gezichtsherkenning.

4) Neen, zoals hierboven reeds geschetst zijn de opname van de vingerafdrukken op de chip een noodzakelijk en proportioneel middel om het misbruik met identiteitskaarten effectiever aan te pakken. Gezien de stijging van de look-a-like fraude die verschillende diensten vaststellen, kan deze ingrijpende maatregel een bijkomend hulpmiddel zijn om identiteitsfraude te detecteren. Tegelijkertijd zullen mijn diensten ervoor zorgen dat de beveiliging van deze gegevens op het hoogste niveau is.

5) Er wordt aangesloten bij het argument van de Europese toezichthouder, m.n. dat de vingerafdrukken enkel kunnen gebruikt worden om misbruiken met identiteitskaarten effectiever tegen te gaan. Daardoor zullen deze vingerafdrukken in het werkveld enkel gebruikt worden om een matching-procedure toe te passen, zoals hierboven beschreven. Dit zorgt ervoor dat in het bijzonder look-a-like fraude op een effectievere wijze kan aangepakt worden. Er is ook geen sprake van een centrale databank. Het is verder aan de Europese Commissie en het Europees Parlement om de krijtlijnen te bepalen waarbinnen er in de Europese Unie kan gewerkt worden om de veiligheid van de identiteitsdocumenten zo hoog mogelijk te kunnen houden.

6) Biometrische gegevens, in het bijzonder vingerafdrukken, zijn een privacygevoelig item en daar dient dus met de grootste zorg mee te worden omgesprongen. De wet van 25 november 2018 houdende diverse bepalingen met betrekking tot het Rijksregister en de bevolkingsregisters, waarvan het wetsontwerp op 14 november 2018 werd aangenomen door de Kamer, houdt onder meer in dat op de nieuw afgeleverde identiteitskaarten vingerafdrukken zullen worden opgeslagen. De bezorgdheden die de GBA daarover uitte zijn in de beslissing hierover meegenomen. Er wordt echter geoordeeld dat deze maatregel wel degelijk proportioneel is, gezien de stijging van de look-a-like fraude. De opname van de vingerafdrukken zijn daarbij een bijkomend veiligheidselement dat ervoor zorgt dat misbruik met identiteitsdocumenten effectiever kan worden aangepakt. Tegelijk zal er, zeker gezien de gevoeligheid van dit gegeven, over gewaakt worden dat dit element ook de hoogste veiligheid geniet. Dit zal gebeuren door middel van maximale technische en fysieke beveiliging.

7) Voor deze vraag zal u zich dienen te richten tot mijn collega van Buitenlandse Zaken, onder wiens bevoegdheid internationale reispaspoorten vallen.