Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 6-2196

van Lionel Bajart (Open Vld) d.d. 15 januari 2019

aan de minister van Veiligheid en Binnenlandse Zaken

Project Safte - Wapenhandel - Regels - Afstemming - Zware wapens - Onderzoek - Cijfers

wapenhandel
zwarte handel
terrorisme

Chronologie

15/1/2019Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 14/2/2019)
12/2/2019Antwoord

Herindiening van : schriftelijke vraag 6-1839

Vraag nr. 6-2196 d.d. 15 januari 2019 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Uit onderzoek blijkt dat er steeds meer zware wapens beschikbaar zijn in Europa. Zonder een nieuw beleid dreigen nog zwaardere wapens uit conflictgebieden als Oekraïne en Libië in handen te vallen van criminelen en terroristen, aldus een uitgebreid rapport van Project Safte, dat de terroristische toegang tot illegale vuurwapenmarkten in Europa onderzoekt en dat werd uitgebracht door het Vlaams Vredesinstituut.

De jongste jaren zijn bij terroristische groeperingen grote hoeveelheden vuurwapens in beslag genomen, ook oorlogswapens. Het is voor criminelen en terroristen makkelijker dan vroeger om aan sommige types vuurwapens te komen door de toegenomen smokkel uit post-conflictlanden, wettelijke achterpoortjes voor gedeactiveerde wapens en gemakkelijk converteerbare alarmpistolen.

Drie conclusies kunnen worden getrokken :

1) de beschikbaarheid van zware wapens neemt toe in Europa ;

2) ondanks een nieuwe Europese wapenrichtlijn uit 2017 maken illegale wapenhandelaren nog altijd gebruik van verschillen in nationale wetgeving en de gebrekkige naleving van bestaande Europese regels ;

3) zonder nieuw beleid dreigen nog zwaardere wapens zoals raketwerpers uit de conflictgebieden Oekraïne en Libië in handen te vallen van criminelen en terroristen.

In Nederland werden enkele grote wapenvangsten gedaan, waarbij opvallend veel wapens uit Slowakije kwamen. Het betreft automatische geweren en pistoolmitrailleurs van het merk Ceská Zbrojovka. De wapens waren in Slowakije onklaar gemaakt voor gebruik en konden daarom volgens de Slowaakse regels zonder vergunning worden geëxporteerd. Eenmaal in de handen van een kundige wapenexpert konden de wapens echter weer schietklaar gemaakt worden. Er zijn via de Slowakijeroute sinds 2014 naar schatting 10 000 zware wapens op de Europese markt gekomen en een deel daarvan is gebruikt in Brussel en Parijs.

Een opvallende trend is dat steeds vaker wapens in onderdelen worden gekocht, veelal via internet. Dat kan legaal omdat onderdelen, zoals bijvoorbeeld de body van een pistool, in andere Europese lidstaten zonder vergunning verkocht worden.

De verschillende onderdelen worden dan in het eindbestemmingsland verzameld en als een bouwpakket in elkaar gezet.

Zo werden er in de eerste helft van 2015 in Nederland dertig pistolen van het merk Glock in beslag genomen, waarvan de kast legaal in Oostenrijk was gekocht en de andere onderdelen legaal in de VS. Het voorbeeld van de Glock laat zien wat er mis is met de Europese wapenregulering. Zolang het mogelijk is om in Oostenrijk zonder vergunning wapenonderdelen te kopen waarvoor in ons land wel een vergunning nodig is, maakt men het criminelen en terroristen wel heel gemakkelijk.

Wat betreft het transversaal karakter van deze vraag : in het Vlaams regeerakkoord wordt aandacht besteed aan het voorkomen van radicalisering en is er sprake van de oprichting van een cel met experten uit de diverse beleidsdomeinen om radicalisering te voorkomen, te detecteren en te remediëren, met één centraal aanspreekpunt en in samenwerking met andere overheden. De coördinatie van deze cel ligt bij het Agentschap Binnenlands Bestuur. Vooral wat betreft de proactieve aanpak en de handhaving vervult de federale overheid een sleutelrol. In de toekomst zal ook een federale ambtenaar van de FOD Binnenlandse Zaken deel uitmaken van deze cel. Het betreft aldus een transversale aangelegenheid met de Gewesten. Ik verwijs tevens naar het recente actieplan van de Vlaamse regering ter preventie van radicaliseringsprocessen die kunnen leiden tot extremisme en terrorisme.

Ik had hieromtrent volgende vragen :

1) Bent u het eens met het besluit dat de wetgeving van de Europese lidstaten beter op elkaar moet worden afgestemd en kunt u aangeven hoe u dit concreet gaat bewerkstelligen binnen de EU ? Kunt u toelichten of u hieromtrent concrete stappen gaat zetten en kunt u de timing en de inhoud ervan toelichten ?

2) Bent u het eens met de vaststelling dat er op Europees niveau meer onderzoek moet worden verricht naar de risico's van smokkel van wapens en de gevolgen van wapengeweld ? Zo neen, waarom niet ? Zo ja, kunt u concreet toelichten welke stappen u hieromtrent gaat zetten ?

3) Bent u voorstander van een verdere aanscherping van de Europese wapenrichtlijn van 2017 ? Criminelen en terroristen maken luidens het hoger aangehaalde rapport immers gebruik van de hiaten om vuurwapens en oorlogswapens aan te schaffen. Zo neen, kunt u toelichten waarom niet en hoe u dan wel de aangekaarte hiaten gaat aanpakken ? Zo ja, welke hiaten moeten worden aangepakt en wanneer en waar gaat u welke voorstellen doen ?

4) Beschikt u over concrete cijfers wat betreft de beschikbaarheid van zware wapens binnen ons land ? Is er ook bij ons sprake van een toename van aangetroffen zware wapens en kunt u dit cijfermatig toelichten ?

5) Hoeveel zware wapens werden er op jaarbasis aangetroffen en/of in beslag genomen en dit respectievelijk voor de laatste drie jaar ? Welke zijn de meest voorkomende wapens en om hoeveel wapens gaat het per soort ?

6) Hoeveel personen werden respectievelijk de laatste drie jaar op jaarbasis veroordeeld voor handel in illegale vuurwapens alsook voor het bezit van illegale vuurwapens ? Is er sprake van een tendens en kunt u dit toelichten ?

7) Werden er in ons land reeds zware wapens aangetroffen die afkomstig waren uit Oekraïne en / of Libië ? Kunt u dit cijfermatig en zeer concreet toelichten voor wat betreft het type wapens en de aantallen ? Is er sprake van een toename zoals het rapport aangeeft ?

8) Kunt u aangeven of, en zo ja, hoeveel handgranaten er de laatste drie jaar op jaarbasis in beslag werden genomen en / of gebruikt in ons land ? Wat is het land van oorsprong van deze granaten en welke zijn de meest voorkomende ?

Antwoord ontvangen op 12 februari 2019 :

1) Meer dan ooit zijn er de afgelopen jaren rasse schreden voorwaarts gezet in de harmonisatie van de wetgeving van de Europese lidstaten betreffende vuurwapens. Zo heeft de recent geamendeerde Richtlijn 477/91/EEC, de zogenaamde vuurwapenrichtlijn, de Lidstaten verplicht vaak ingrijpende wijzigingen te implementeren in hun nationale rechtsorde met het oog op het afstemmen van de respectieve nationale wetgevingen van de Europese richtlijnen. Verder kan verwezen worden naar implementeringsverordening (EU) 2015/2403 van 19/12/2015 die met ingang van 8 april 2016 de technische standaarden voor de-activering van vuurwapens verstrengde en de voorwaarden vastlegde voor een geharmoniseerd Europees de-activeringscertificaat. De standaarden werden nog verstrengd door een verbeterde implementatie verordening (EU) 2018/337 van toepassing sinds 28/06/2018 om ervoor te zorgen dat gedeactiveerde vuurwapens onomkeerbaar inoperabel werden gemaakt.

De Directie voor de bestrijding van de Ernstige en Georganiseerde criminaliteit (DJSOC) van de Belgische Federale Politie heeft zich zeer sterk geëngageerd om tot een Europese geïntegreerde opsporing en verstoring te komen van individuen en netwerken die de proliferatie van vuurwapens naar het criminele en terroristische milieu mogelijk maken en faciliteren. Illegaal bezit en trafiek van vuurwapens is dan ook een prioriteit in het Nationaal Veiligheidsplan 2016-2019. Vanuit de vaststelling en de overtuiging dat de actuele dreiging en gevaarzetting door het fenomeen van illegale vuurwapentrafiek een geïntegreerde Europese aanpak vereist, participeert de Federale Politie aan het Analytisch Project Firearms & Explosives bij Europol dat instaat voor de coördinatie van de grensoverschrijdende onderzoeken inzake illegale vuurwapentrafiek waarbij twee of meer lidstaten betrokken zijn. Verder heeft België het voortouw genomen om te komen tot een elektronische informatie-uitwisseling, beeldvorming, opsporing, wederrechtelijke voordeelontneming die bijdragen aan een geïntegreerde aanpak van het fenomeen.

2) Vuurwapentrafiek en de bevordering van het vuurwapengeweld betreft een grensoverschrijdend fenomeen. Vanuit de huidige context van een douane-unie, een eengemaakte markt zonder binnengrenzen en een steeds verder schrijdende economische integratie is een geïntegreerde Europese aanpak noodzakelijk. Ook de beeldvorming omrent het fenomeen die een informatie gestuurde aanpak van het fenomeen mogelijk maakt, vergt een Europese dimensie.

Om die reden heeft de Belgische Federale Politie zich geëngageerd om deel uit te maken van multidisciplinaire consortia om mee te werken aan Europees onderzoek rond de modi operandi waarop vuurwapens van het legale circuit worden afgeleid naar criminele en terroristische middens. Verder participeert DJSOC in een beeldvormingsproject rond re- activatie van onklaar gemaakte vuurwapens en een project dat naar de haalbaarheid peilt naar een Europees Centre of Excellence inzake de bestrijding van illegale vuurwapentrafiek.

3) Zoals hierboven reeds uiteengezet wordt er volop werk gemaakt van de implementatie van een sterk aangescherpte richtlijn in de Europese lidstaten. Het komt er nu vooral op aan om de resultaten hiervan te consolideren en mensen en middelen binnen onze rechtshandhavingsdiensten vrij te maken om deze wetgeving in een efficiënte en vooral effectieve aanpak van het fenomeen te vertalen.

4-5) De term "zware" wapens dekt geen duidelijke lading. Voor de United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC) geldt voor kleine en lichte wapens het feit of het draagbaar of transporteerbaar is door één individu. In die optiek worden draagbare raketlanceerders, mortieren en zeker automatische geweren, in sommige gevallen zelfs tot kaliber .50, niet als "zware wapens beschouwd. Onderstaande tabel zijn de cijfers betreffende de vuurwapens die de afgelopen drie jaren in ons land in beslag werden genomen Cijfers van 2018 werden nog niet gevalideerd en geconsolideerd en zijn derhalve nog niet beschikbaar.

What is the total quantity of weapons seized in relation to administrative or criminal offences or unkown circumstances, found and surrendered in your country during the reporting year?

Categories of weapons

Total seized

Found

Surrendered

Remarks

Revolver

2015: 364

2016: 429

2017: 381




Pistol

2015: 554

2016: 687

2017: 747




Rifle

2015: 1529

2016: 2086

2017: 1903




Shotgun (including short shotgun)

n.a.




Machine gun

2015: 12

2016: 13

2017: 19




Submachine gun

2015: 37

2016: 13

2017: 10




Combination firearm





Other weapons; please specify





Unspecified





Total

2015: 2925

2016: 3745

2017: 3614


2015: 2761

2016: 2885

2017: 3079


6) Voor wat betreft de personen die werden veroordeeld voor illegale wapentrafiek en illegaal wapenbezit dient te worden doorverwezen naar het Departement Justitie.

7) Tot op heden werd de centrale dienst DJSOC/Wapens nog niet genotifieerd door de gedeconcentreerde en lokale eenheden omtrent het aantreffen van vuurwapens uit Oekraïne en of Libië in ons land.

8) Er worden door de centrale diensten DJSOC/Wapens en Terro geen cijfers bijgehouden betreffende handgranaten.