Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 5-9193

van Marie Arena (PS) d.d. 5 juni 2013

aan de staatssecretaris voor Asiel en Migratie, Maatschappelijke Integratie en Armoedebestrijding, toegevoegd aan de minister van Justitie

Het Europees Agentschap voor het beheer van de operationele samenwerking aan de buitengrenzen (Frontex)

Frontex
politiek asiel
illegale migratie
asielzoeker

Chronologie

5/6/2013Verzending vraag
10/6/2013Antwoord

Herkwalificatie van : vraag om uitleg 5-3439
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-9192

Vraag nr. 5-9193 d.d. 5 juni 2013 : (Vraag gesteld in het Frans)

Verschillende organisaties uit het middenveld hebben de voorbije maand een sensibiliseringscampagne gevoerd in verband met Frontex, het Europees agentschap voor het beheer van de operationele samenwerking aan de buitengrenzen van de Lidstaten van de Europese Unie. Dat agentschap, dat in Polen is gevestigd, is verantwoordelijk voor de coördinatie van de activiteiten van de grenswachten die de grenzen van de Europese Unie met de niet-Lidstaten beveiligen.

Frontex is via de Lidstaten in het bezit van een veertigtal helikopters en vliegtuigen, een honderdtal boten en ongeveer 400 stuks aan uitrustingsgoederen zoals radars, sondes, camera's, enzovoort. Die middelen stellen het agentschap in staat de grensgebieden te bewaken om de onderdanen van derde landen buiten het Europees grondgebied terug te drijven. Het budget van het agentschap is gestegen van 6 miljoen euro in 2006 tot 88 miljoen euro in 2011.

De Lidstaten blijven wettelijk verantwoordelijk voor de grenscontrole en voor de operaties die daarmee samengaan. Overigens vallen de activiteiten van de medewerkers van Frontex voornamelijk onder de bevoegdheid van de Lidstaten die hun grenswachten detacheren voor de operaties van het agentschap, dat zelf weinig personeel tewerkstelt.

Het agentschap geniet nochtans een grote autonomie, het heeft een eigen rechtspersoonlijkheid waardoor het gemachtigd is vrij overeenkomsten te ondertekenen met derde landen of met internationale of Europese organisaties.

Sinds tien tot vijftien jaar klaagt het middenveld regelmatig de mensenrechtenschendingen aan waartoe het door het agentschap gevoerde veiligheidsbeleid heeft geleid: onmenselijke en vernederende behandeling, het niet respecteren van het asielrecht, uitwijzing van migranten, in het bijzonder naar derde landen als Libië – waar het respect voor de mensenrechten niet is gegarandeerd. De druk is des te sterker daar het Handvest van de grondrechten juridisch bindend is sinds de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon en daar de Raad van Europa en het Europees Hof voor de Rechten van de Mens al een uitspraak hebben gedaan op dat gebied.

In 2011 opende de Europese ombudsman overigens al een onderzoek tegen Frontex aangaande het respect van de grondrechten. Ingevolge de herziening van het reglement van het agentschap in oktober 2011 werden maatregelen ingevoerd, waardoor het respect van de grondrechten in het kader van de activiteiten van het agentschap kon worden verzekerd en het principe van niet-uitwijzing werd bekrachtigd. Het slagen van die herziening hing af van het vermogen van het agentschap om haar doelstelling inzake de veiligheid te verzoenen met het respect voor de grondrechten.

Volgens het middenveld lijkt die evolutie vandaag niet echt te hebben plaatsgevonden. De recente campagne klaagt nog steeds verschillende gevallen aan waarin het respect voor het principe van de niet-uitwijzing van asielzoekers niet werd gegarandeerd, net zoals het respect voor de grondrechten niet werd verzekerd.

Bijgevolg blijven er nog verschillende actuele vragen betreffende de werking van het agentschap en haar evolutie:

Is er een evolutie in de kosten van de financiering van Frontex ten opzichte van de verkregen resultaten? Waar ligt de verantwoordelijkheid in geval van schending van de grondrechten van migranten – bij de Europese staten of bij de derde staten? Welke informatieregeling bestaat er waardoor de Belgische regering de overeenkomsten tussen Europa en de emigratielanden kan controleren? Wordt de Belgische regering op de hoogte gehouden van de aard van die overeenkomsten en van de manier waarop ze tot stand komen? Zo ja, hoe?

Hoe staat het met de opeenvolging van verantwoordelijkheden en beslissingen die in gang worden gezet in het kader van militaire grenscontroleoperaties, waarbij gebruik wordt gemaakt van de grensmacht?

Antwoord ontvangen op 10 juni 2013 :

Het geachte lid vindt hieronder het antwoord op haar vraag. 

Net zoals voor alle andere Europese agentschappen is de budgettaire procedure van de Europese Unie ook van toepassing op het jaarlijks budget van het agentschap Frontex. 

Frontex heeft alle gezamenlijke operaties afzonderlijk ingeschreven in het budget en een financiële rapportering over de uitgaven gegeven. Alle operaties worden afgesloten met een evaluatie door het Agentschap en de deelnemende Lidstaten. Later wordt ook een eindrapport opgesteld. De lidstaten controleren de activiteiten en de financiën van Frontex via hun vertegenwoordiging in de Raad van Bestuur, waarin de Europese Commissie ook twee zetels heeft. 

De gezamenlijke acties worden altijd georganiseerd op verzoek van de gastlanden en onder hun verantwoordelijkheid. ;Onze Belgische politiemensen die in het buitenland worden ingezet mogen dus uitsluitend in aanwezigheid en onder de verantwoordelijkheid van de grenscontroleurs van de organiserende landen optreden. 

Bij elke deelname is er verplicht vooraf een informatiebijeenkomst. Hier worden meer bepaald de nationale regels van het gastland inzake het gebruik van geweld uiteengezet. 

Alle deelnemers aan Frontexoperaties dienen een gedragscode te volgen die specifieke bepalingen over het naleven van de fundamentele rechten en het recht op internationale bescherming bevat. De deelnemers zijn ook verplicht schendingen van de mensenrechten aan het Agentschap te melden. Uitsluitend de lidstaat tot wie de betrokken grenswacht behoort is voor het nemen van tuchtmaatregelen bevoegd en verantwoordelijk. 

In overleg met de Lidstaten maakt Frontex momenteel werk van een specifieke gedragscode voor gezamenlijke operaties van gedwongen terugkeer. 

Onder de recente ontwikkelingen bij Frontex op het gebied van de mensenrechten is er bijvoorbeeld de aanwijzing van een ‘Human Rights Officer’, die een specifiek toezicht uitoefent en ook verslag uitbrengt bij het onafhankelijk Adviesforum dat Frontex en de Raad van Bestuur bijstaat inzake mensenrechten. 

Dit Adviesforum is samengesteld uit Amnesty International, Caritas, de Churches' Commission for Migrants in Europe, de Raad van Europa, het European Asylum Support Office, de Europese Raad voor Vluchtelingen en Asielzoekers, het Europees Bureau voor de grondrechten, de Internationale Katholieke Commissie voor Migratie, de Internationale Organisatie voor Migratie, de Jesuit Refugee Service, het Office for Democratic Institutions and Human Rights, het Platform for International Cooperation on Undocumented Migrants, het Rode Kruis en het Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen en de Staatlozen van de Verenigde Naties. 

Voordat Frontex effectief een samenwerkingsovereenkomst met een derde land kan sluiten, wordt aan de Raad van Bestuur de toestemming gevraagd om de onderhandelingen te starten. 

Na het afronden van de onderhandelingen moet het ontwerp van samenwerkingsovereenkomst nog worden goedgekeurd door de Raad van Bestuur. 

Frontex organiseert geen militaire operaties; dergelijke operaties behoren immers niet ;tot de opdracht van het Agentschap.