Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 5-9134

van Nele Lijnen (Open Vld) d.d. 24 mei 2013

aan de vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Europese Zaken

De verkiezingen in Kenia

Kenia
presidentsverkiezing
rechten van de mens
misdaad tegen de menselijkheid

Chronologie

24/5/2013Verzending vraag
18/6/2013Antwoord

Herkwalificatie van : vraag om uitleg 5-3275

Vraag nr. 5-9134 d.d. 24 mei 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Maandag 4 maart trokken de Kenianen naar de stembus. Na enkele dagen kwam Uhuru Kenyatta als winnaar uit de bus. De steenrijke politicus is wel allesbehalve onbesproken. Hij wordt er door het Internationaal Strafhof van beschuldigd doodseskaders te financieren die de dood van vele mannen, vrouwen en kinderen op hun geweten hebben. In april moet hij zich voor het Strafhof komen verantwoorden. Ondermeer de Verenigde Staten hebben in het verleden al met sancties gedreigd als Kenyatta president werd. De V.S. beschouwt Kenia als een van haar sterkste bondgenoten maar deze verkiezing kan zware gevolgen hebben. Kenyatta heeft William Ruto als running mate en potentiële vice-president. Ook Ruto wordt beschuldigd van misdaden tegen de menselijkheid door het Internationaal Strafhof. Ruto zou moordende bendes van zijn etnische groep, de Kalenjin, tegen de Kikuyu's, de etnische groep van aftredend president Kibaki, hebben georganiseerd. Moge het duidelijk zijn dat de etnische opdeling in Kenia nog altijd een grote invloed heeft. Verschillende journalisten vrezen dat de bevolking nog steeds op een kandidaat stemt enkel en alleen omdat hij van hun etnische groep is. "Het is er een van ons," is een vaak gehoord argument in Kenia.

De internationale gemeenschap keek met argusogen naar Kenia naar aanleiding van het massale geweld en de rellen op de vorige verkiezingsdag, waarbij toen meer dan duizend doden vielen. Dit geweld ontstond toen bleek dat er verkiezingsfraude was gepleegd. Hierop volgden bloedige etnische conflicten. Het geweld was deze keer een stuk beperkter maar toch vielen er weer minstens 19 doden. Ondermeer vier politieagenten werden vermoord. Doden en vluchtelingen zijn een steeds terugkerend fenomeen bij Keniaanse verkiezingen. Tussen 1991 en 2001 ging het over 4000 doden en 600.000 vluchtelingen. Bij de verkiezingen van 2007/8 ging het over 663.000 vluchtelingen, 1163 doden en meer dan 3500 gewonden. Op de website van Buitenlandse Zaken zie ik dat ons land alvast waarschuwt voor een verhoogd risico voor reizigers in Kenia naar aanleiding van de verkiezingen.

Graag had ik de minister volgende vragen gesteld:

Hoe ziet de minister het verloop van de verkiezingsdag en de daaropvolgende dagen? Is er volgens hem sprake van een correcte en democratische verkiezingen?

Hoe evalueert hij het geweld en de moorden op de verkiezingsdag? Heeft hij cijfers over het aantal doden en gewonden bij deze verkiezingen? Is er volgens de minister sprake van etnische redenen? Wat is zijn visie op het steeds terugkerend geweld bij verkiezingen in Kenia?

Deelt de minister de mening van de VS dat er maatregelen moeten volgen nu Kenyatta president is? Indien ja, wat verstaat hij onder maatregelen? Indien neen, waarom niet, gelet op Kenyatta's en Ruto's proces bij het Internationaal Strafhof?

Antwoord ontvangen op 18 juni 2013 :

In vergelijking met 2007-2008 werden er in het kader van de presidentsverkiezingen van 4 maart 2013 weinig gevallen van geweld gemeld. Enkele uren voor de stembusgang werden tijdens een gewelddadig treffen in de kuststreek Mombasa zes politieagenten gedood. Ook onder de aanvallers vielen zes doden te betreuren. Dat was volgens mijn bronnen het enige noemenswaardige geval van geweld.

De Keniaanse bevolking heeft talrijk en vreedzaam deelgenomen aan deze belangrijke stembusgang. Deze verkiezingen, waarbij voor het eerst lokale bestuurders en mandatarissen konden worden gekozen, werden van nabij gevolgd door Europese waarnemers die het democratisch engagement van de bevolking onderstreepten. Een bewijs daarvan is de hoge opkomst van meer dan 80 %.

Momenteel onderhoudt België geen betrekkingen met de pas verkozen Keniaanse president, Uhuru Kenyatta. Binnen de Europese Unie (EU) werd een consensus bereikt dat de betrekkingen met President Kenyatta, die door het Internationaal Strafhof (ISH) in staat van beschuldiging is gesteld, zich moeten beperken. Verder werd beslist dat elk contact van de EU of een van de lidstaten met deze persoon nauwkeurig moet worden afgewogen en dat de EU en alle lidstaten hiervan op voorhand in kennis moeten worden gesteld.

Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen een persoon die op de vlucht is en tegen wie een aanhoudingsbevel werd uitgevaardigd en een persoon die een dagvaarding heeft ontvangen om voor het Hof te verschijnen. In beide gevallen is de persoon door het ISH in staat van beschuldiging gesteld– aangezien het Hof de feiten die de persoon ten laste worden gelegd, heeft bevestigd -, maar in het tweede geval gaat het Hof ervan uit dat een dagvaarding volstaat opdat de persoon voor het Hof verschijnt.

De heer Keynatta onttrekt zich op dit ogenblik niet aan de oproepen van het Hof. Wanneer de heer Kenyatta evenwel zou beslissen om niet langer met het Hof samen te werken, zou het Hof het nuttig kunnen achten een aanhoudingsbevel tegen hem uit te vaardigen. In dat geval zou België net als alle andere Partijen bij het Statuut, het aanhoudingsbevel moeten uitvoeren.