Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 5-8115

van Nele Lijnen (Open Vld) d.d. 14 februari 2013

aan de vice-eersteminister en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, belast met Beliris en de Federale Culturele Instellingen

Obesitas - Aantal Belgische patiënten - Heelkundige behandelingsmethodes - Aantallen en kostprijs

voedingsziekte
chirurgie
bestedingen voor gezondheid

Chronologie

14/2/2013Verzending vraag
23/9/2013Rappel
29/10/2013Rappel
3/12/2013Herkwalificatie
12/12/2013Antwoord

Geherkwalificeerd als : vraag om uitleg 5-4360

Vraag nr. 5-8115 d.d. 14 februari 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Binnen de heelkundige behandelings-mogelijkheden voor obesitas vinden we de restrictieve ingrepen. Hierbij wordt een volumereductie van het voedsel beoogd. Type-voorbeelden zijn de gastric banding en de sleeve gastrectomy. Andere ingrepen zijn de malabsorptieve ingrepen, ook wel bilio-pancreatische ingrepen genoemd: deze zijn gericht op een verminderde calorieopname door de dunne darm. Tussen deze twee grote groepen in, is er nog de gastric bypass welke voornamelijk restrictief en minder malabsorptief werkt.

De gastric bypass, waarbij de maag wordt verkleind en het spijsverteringsstelsel omgeleid, is met stip de populairste operatie in de strijd tegen obesitas. Op vijf jaar tijd is het aantal operaties met 40 % gestegen van 3 342 in 2004 tot 4 663 in 2008. Volgens de cijfers van het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeits-verzekering (RIZIV) was de maagring lange tijd de meest gangbare ingreep. Maar in vijf jaar tijd daalde het aantal geplaatste maagringen met 60 %. In 2008 lieten 2 242 mensen een maagband plaatsen, in 2004 waren dat er nog 5 495. Redenen voor het succes van de gastric bypass zijn de garantie op gewichtsverlies en het behoud van levenskwaliteit. Iemand met een gastric bypass kan nog vast voedsel eten.

Gezien het voorgaande kader dat ik schetste, kreeg ik graag een antwoord op de volgende vragen:

1. Wat zijn de verschillende voor- en nadelen van de restrictieve ingrepen en de malabsorptieve ingrepen? Hoe vaak, in absolute cijfers, worden deze ingrepen uitgevoerd? Kan de minister cijfers geven voor 2010, 2011 en 2012 en deze opdelen naar soort ingreep (gastric bypass, maagring, enz.)? Verwacht zij dat het aandeel van de gastric bypass nog zal toenemen binnen deze ingrepen? Waarom?

2. Heeft de minister cijfers over de evolutie van het aantal Belgen met obesitas (met een Body Mass Index hoger dan 40)? Heeft zij cijfers over de evolutie van het aantal Belgen met morbide obesitas? Kan zij deze cijfers geven voor respectievelijk 2010, 2011 en 2012? Kan zij deze evolutie verklaren en duiden?

3. Waarom wordt obesitas in België niet erkend als chronische ziekte? Wat zijn de implicaties aangaande de kostprijs voor patiënten die heelkundige behandelingsmodaliteiten ondergaan? Kan ze een realistische schatting van de kostprijs voor de verschillende operaties geven?

4. Klopt het dat het voedingspatroon van de eerste vijf jaren bepalend is voor de latere constitutie van de mens? Zo ja, wordt het belang hiervan voldoende door de verschillende medische en sociale sectoren aangekaart?

5. Kampen de ziekenhuizen met wachtrijen voor deze ingrepen? Kan de geachte minister dit duiden met cijfers?

Antwoord ontvangen op 12 december 2013 :

Samenvattend kunnen we stellen dat alle ingrepen het nadeel hebben dat er een heelkundige ingreep wordt uitgevoerd waaraan inherent steeds risico's verbonden zijn.

De maagband heeft als nadeel dat hij het eetpatroon sterk beïnvloedt. Ook kan door overmatige inname van hypercalorische dranken of semi-vloeibare voeding het beoogde effect verloren gaan. Het voornaamste voordeel is dat het plaatsen van de maagband reversibel is. De ingreep kan op eenvoudige wijze terug ongedaan gemaakt worden.

De derivatie-ingrepen hebben als voordeel dat ze minder ingrijpend het eetpatroon wijzigen; u gaf zelf het voorbeeld in verband met vast voedsel. Het zijn echter ingrepen die in principe definitief zijn en door de malabsorptie aan de basis kunnen liggen van een aantal complicaties gaande van subjectieve ongemakken tot al dan niet selectieve voedingstekorten waardoor de patiënt in vele gevallen levenslang voedingssupplementen zoals vitamines moet innemen. De gevolgen op lange termijn, als deze patiënten ouderen zullen zijn, kennen we nog niet en moet aanzetten tot een restrictieve benadering.

De nomenclatuur bevat de volgende verstrekkingen, uitgevoerd op het spijsverteringsstelsel voor de behandeling van obesitas:

241776 - 241780 Reducerende gastroplastie (Mason, Sleeve) (ter behandeling van obesitas).

241791-241802 Reducerende gastroplastie (Mason, Sleeve) (ter behandeling van obesitas), door laparoscopie.

241813 - 241824 Reducerende gastroplastie door plaatsen van een aanpasbare maagring ("gastric banding") (ter behandeling van obesitas).

241835 - 241846  Reducerende gastroplastie met bileopancreatische of gastrojejunale.

diversie (Scopinaro, gastric bypass, duodenal switch) (ter behandeling van obesitas).

241850-241861 Reducerende gastroplastie met bileopancreatische of gastro-jejunale diversie (Scopinaro, gastric bypass, duodenal switch) (ter behandeling van obesitas), door laparoscopie.

241253-241264 Exeresis van uitgebreide vetschort met functionele hinder : Elliptische resectie.

241275-241286 Exeresis van uitgebreide vetschort met functionele hinder : Resectie met huidplastiek en transpositie van de navel.

241754-241765 Exerese van overtollige huid ter hoogte van een lidmaat, die een functionele hinder veroorzaakt, na een gedocumenteerd en gestabiliseerd gewichtsverlies van ten minste 20 %

De verstrekking 241791-241802 werd sinds 1 januari 2012 uit de nomenclatuur geschrapt. Dit verklaart het hoge cijfer voor de verstrekking 241776-241780 in 2012 aangezien deze vanaf dan de beide verstrekkingen groepeert. Hetzelfde geldt voor de verstrekking 241850-241861 die ook sinds 1 januari 2012 uit de nomenclatuur werd geschrapt en sinds dan onder de verstrekking 241835-241846 wordt gegroepeerd.

GEVALLEN

Nomnr

2010

2011

2012

241776 - 241780

42

25

1.657

241791 - 241802

1.042

1.500

249

241813 - 241824

1.345

1.113

887

241835 - 241846

295

270

6.987

241850 - 241861

5.547

6.989

1.186

Totaal/Total

8.271

9.897

10.966

UITGAVEN

Nomnr

2010

2011

2012

241776 - 241780

17.587

10.006

711.017

241791 - 241802

439.536

638.378

106.194

241813 - 241824

594.396

491.749

400.989

241835 - 241846

253.976

233.478

6.146.572

241850 - 241861

4.769.477

6.058.160

1.032.624

Totaal

6.074.972

7.431.771

8.397.396

GEVALLEN

Nomnr

2010

2011

2012

241253 - 241264

723

772

699

241275 - 241286

3.228

3.421

3.459

241754 - 241765

711

764

893

Totaal

4.662

4.957

5.051

UITGAVEN

Nomnr

2010

2011

2012

241253 - 241264

137.836

147.572

135.637

241275 - 241286

1.045.445

1.116.020

1.138.863

241754 - 241765

55.899

59.146

73.938

Totaal

1.239.180

1.322.739

1.348.438

Het totale aantal gevallen stijgt. Een toenemende prevalentie van overgewicht in West-Europa en de mediatisering van de bariatrische ingrepen kunnen hiervoor een verklaring zijn. Er blijft een tendens tot daling bij de maagring en een stijging bij de gastric bypass. Het aandeel van de gastric bypass operaties op het totaal aantal van de hierboven genoemde ingrepen bedroeg in 2010 70 %, in 2011 73 % en in 2012 75 %.

De tendens in de toekomst valt niet te voorspellen. De ontwikkeling hangt af van wat in de komende jaren zal blijken over efficiëntie en complicaties en de daaruit volgende wetenschappelijke richtlijnen.

Er gebeurt in België geen systematische peiling inzake het BMI van de bevolking. Uit de resultaten van het Performance rapport, dat in januari 2013 werd gepubliceerd, kan wel worden afgeleid dat in 2008 47 % van de Belgische populatie (van 18 jaar of ouder) aan overgewicht leed en 14 % aan obesitas (BMI ≥ 30). Wanneer naar voorgaande metingen wordt gekeken, zien we ook dat deze percentages geleidelijk stijgen.

Het is mijn bedoeling deze cijfers te doen dalen, ik heb hiertoe dan ook de campagne van het Nationaal Voedings- en Gezondheidsplan gelanceerd. Het is mijn doelstelling om aan de hand van preventieve actie de bevolking bewust te maken en te informeren over het belang van een gezonde voeding en levensstijl. Op www.mijnvoedingsplan.be kunnen voedingsadviezen, de wetenschappelijke tekst en het operationeel plan worden geraadpleegd.

De termen “erkend als chronische ziekte” vragen opheldering maar hebben geen specifieke betekenis wat betreft de Belgische situatie. Naar mijn weten beschouwen alle artsen obesitas als een chronische aandoening. Het Observatorium voor chronische ziekten heeft, om maar één enkel voorbeeld te noemen, dit onderwerp in zijn programma ingeschreven.

Voor het materiaal en de heelkundige ingreep (volledig vergoed) kan de kost als volgt worden samengevat:

Ingreep

Honorarium verstrekker

Materiaal(aandeel patient)

Totaal

maagring/

462,96

2180,55

2643,51



(1179,74)


Verkleining

440,92

639,59

1080,51



(74,62)


bypass

895,61

895,61

1791,22

Het voedingspatroon van kinderen is ontegensprekelijk belangrijk. Recente studies tonen zelfs aan dat het risico op obesitas kan worden berekend aan de hand van het BMI van de ouders en het geboortegewicht (PLoS ONE 28 November 2012 Estimation of newborn risk for child or adolescent obesity: lessons from longitudinal birth cohorts). Al deze elementen zijn goed gekend door de medische sector.

Deze ingrepen zijn nooit dringend. Ik heb alleszins geen klachten ontvangen over te lange wachtlijsten.