Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 5-7810

van Inge Faes (N-VA) d.d. 18 januari 2013

aan de minister van Justitie

Autonome werkstraffen - Gebruik - Stand van zaken

officiële statistiek
vervangende straf
geografische spreiding

Chronologie

18/1/2013Verzending vraag
15/4/2013Antwoord

Vraag nr. 5-7810 d.d. 18 januari 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

De autonome werkstraf is een hoofdstraf die wordt uitgesproken in correctionele zaken (voor misdrijven die worden gestraft met een gevangenisstraf van acht dagen tot vijf jaar) of in politiezaken (voor overtredingen die worden gestraft met een gevangenisstraf van een tot zeven dagen). De rechter kan dit soort straf slechts opleggen als de beklaagde op de rechtszitting aanwezig is en zijn instemming geeft of vertegenwoordigd is door zijn raadsman die zijn instemming geeft. Telkens de rechter iemand veroordeelt tot een werkstraf, moet hij ook een vervangende straf bepalen (gevangenisstraf of boete). De duur van de gevangenisstraf of het bedrag van de boete zijn onder meer afhankelijk van de ernst van het misdrijf.

De autonome werkstraf moet worden uitgevoerd bij openbare diensten van de staat, de gemeenten, de provincies, de gemeenschappen of de gewesten, bij verenigingen zonder winstoogmerk of bij stichtingen met een sociaal, wetenschappelijk of cultureel oogmerk. Concrete voorbeelden zijn technische diensten, groendiensten en bejaardentehuizen.

Om het gebruik van de sanctie te kunnen evalueren, had ik graag de volgende cijfers gekregen:

1) Hoeveel autonome werkstraffen werden in 2012 uitgesproken, en dit onderverdeeld in politiezaken en correctionele zaken?

2) Wat is de onderverdeling van de plaatsen waar de autonome werkstraffen werden uitgevoerd?

3) In hoeveel gevallen moest de rechter de vervangende straf uitvoerbaar verklaren omdat de veroordeelde zijn werkstraf niet naar behoren uitvoerde?

Graag de cijfers per gerechtelijk arrondissement.

Antwoord ontvangen op 15 april 2013 :

1) Wanneer de rechterlijke beslissing waarbij de werkstraf wordt uitgesproken in kracht van gewijsde is gegaan, bezorgt de griffier daarvan binnen de vierentwintig uur een uitgifte aan de voorzitter van de bevoegde probatiecommissie en aan het bevoegde justitiehuis dat een justitieassistent aanstelt.   

In principe stemt het aantal nieuwe mandaten van de justitiehuizen dan ook overeen met het aantal door de rechtsprekende instanties uitgesproken werkstraffen. 

Tussen 1 januari 2012 en 31 december 2012 werden er 9564 nieuwe mandaten geregistreerd. Een onderverdeling per rechtsprekende instantie leert ons dat er 5597 nieuwe mandaten afkomstig waren van de correctionele rechtbank, 3368 nieuwe mandaten van de politierechtbank en 520 nieuwe mandaten van het hof van beroep. Daarnaast werden nog 43 dossiers geregistreerd onder de categorie 'andere'. Dit zijn dossiers waarvan de rechtsprekende instantie foutief werd geregistreerd. In 36 gevallen werd de herkomst van het dossier niet ingevuld.   

Tabel 1 toont de onderverdeling van het aantal nieuwe mandaten werkstraf voor 2012 per gerechtelijk arrondissement (bron: DGMJH, 21 januari 2013). 

2)  Een volledige onderverdeling van alle prestatieplaatsen is weinig overzichtelijk gelet op het grote aantal mogelijke werkplaatsen.  

In een onderzoek in het kader van het programma “Actie ter ondersteuning van de strategische prioriteiten van de federale overheid” uit 2007 is meer informatie te vinden omtrent de prestatieplaatsen (LUYPAERT H., e.a. “Werken en leren als straf. Le travail et la formation comme peines.” VUBPress, 2007, 289 pagina's). 

Uit dit onderzoek bleek dat er in 2007, 3651 prestatieplaatsen werden geregistreerd in België, goed voor in totaal 4 862 werkposten. Op veel plaatsen wordt meerdere keren per jaar beroep gedaan. Tabel 2 in bijlage geeft een verdeling van de prestatie- en uitvoeringsplaatsen over de verschillende gerechtelijke arrondissementen. 

Het type van werk is eveneens zeer uitgebreid, bijvoorbeeld: tuinonderhoud, hulp in containerparken, kleine herstellingswerken, eenvoudige administratieve taken, enzovoort (zie ook hierover LUYPAERT H., en andere “Werken en leren als straf. Le travail et la formation comme peines.” VUBPress, 2007, p. 172 en verder).  

3)   In de strafwet is voorzien dat wanneer de rechter een werkstraf oplegt als hoofdstraf, hij ook altijd een vervangende straf (geldboete of gevangenisstraf) oplegt die van toepassing kan worden indien de werkstraf niet wordt uitgevoerd. 

Indien de werkstraf niet of slechts gedeeltelijk wordt uitgevoerd, kan het openbaar ministerie beslissen om de voorziene vervangende gevangenisstraf of geldboete uit te voeren, waarbij rekening wordt gehouden met het gedeelte van de werkstraf dat al werd uitgevoerd. Het is dus het openbaar ministerie en niet de rechter die beslist over de tenuitvoerlegging van de vervangende straf. 

In de justitiehuizen wordt een dossier opgevolgd tot en met het afsluiten van het mandaat. Een werkstraf waarvan de Probatiecommissie beslist heeft om ze over te maken aan het openbaar ministerie, zal afgesloten worden in de justitiehuizen en terug worden gestuurd aan het openbaar ministerie. In het registratiesysteem van de justitiehuizen wordt verder niet geregistreerd welk gevolg er door het openbaar ministerie aan de afgesloten dossiers wordt gegeven. Er is nog geen aansluiting tussen de twee systemen.  

De afgesloten mandaten worden geregistreerd onder verschillende categorieën. We onderscheiden 4 categorieën.  

Het is aan de hand van de derde categorie “mandaat stopgezet/herroeping” dat kan worden nagegaan in welke gevallen het openbaar ministerie de vervangende straf ten uitvoer kan leggen. Het gaat telkens over de mandaten die tussen 1 januari en 31 december 2012 werden geregistreerd als afgesloten. 

In 2012 werden er 9 616 afgesloten mandaten genoteerd. Daarvan waren er 2 059 mandaten (21,41 %) stopgezet. Tabel 3 geeft een overzicht van de afgesloten mandaten van 2012 per justitiehuis  

Tableau 1: Nouveaux mandats PTA

Tabel 1: Nieuwe mandaten AWS 2012 

 

Hof van Beroep/
Cours d'Appel

Correctionele Rechtbank/
Tribunal Correctionel

Politierechtbank/
Tribunal de Police

Andere/
Autres

Niet ingevuld/
non encodé

Totaal/
total

Antwerpen/Anvers

48

698

158

1

3

908

Mechelen/Malines

12

129

61

1

.

203

Turnhout/Turnhout

13

162

82

.

.

257

Hasselt/Hasselt

1

148

11

.

.

160

Tongeren/Tongres

18

128

92

.

.

238

Leuven/Louvain

15

94

75

.

.

184

Brussel/Bruxelles

12

164

179

.

2

357

Dendermonde/Termonde

23

219

175

2

2

421

Gent/Gand

36

459

19

1

.

515

Oudenaarde/Oudenarde

8

82

7

.

1

98

Brugge/Bruges

20

188

12

.

.

220

Ieper/Ypres

5

35

5

.

.

45

Kortrijk/Courtrai

11

138

17

2

.

168

Veurne/Furnes

3

34

31

.

.

68

Totaal Noord/Total Nord

225

2678

924

7

8

3842

Bruxelles/Brussel

53

781

188

9

3

1034

Nivelles/Nijvel

17

184

164

3

2

370

Eupen/Eupen

7

75

45

.

.

127

Huy/Hoei

11

129

214

.

3

357

Liège/Luik

78

584

663

.

1

1326

Verviers/Verviers

20

197

215

.

3

435

Arlon/Aarlen

10

105

103

1

1

220

Marche-en-Famenne/Marche

9

102

208

5

1

325

Neufchâteau/Neufchâteaux

11

60

92

1

2

166

Dinant/Dinant

10

88

122

1

2

223

Namur/Namen

27

126

103

3

.

259

Charleroi/Charleroi

15

235

254

.

4

508

Mons/Bergen

13

143

43

4

2

205

Tournai/Doornik

14

110

30

9

4

167

Total Sud/Totaal Zuid

295

2919

2444

36

28

5722

Total/Totaal

520

5597

3368

43

36

9564

(Bron/Source: DGMJH, 23 januari 2013) 

Tableau 2 : lieux de prestation par arrondissiment judiciaire

Tabel  2 : prestatieplaatsen per gerechtelijk arrondissement 

Gerechtelijk arrondissement

-

Arrondissement judiciaire

Aantal prestatieplaatsen

-

Nombre de lieux

Aantal uitvoeringsplaatsen

-

Nombre de postes

Antwerpen

88

106

Aarlen

 

 

Brugge

290

357

Brussel

487

703

Charleroi

155

158

Dendermonde

76

85

Dinant

190

236

Eupen

15

18

Gent

98

126

Hasselt

161

215

Huy

190

259

Ieper

51

66

Kortrijk

Inbegrepen bij Brugge

 

Leuven

155

280

Liège

239

361

Marche

78

132

Mechelen

81

108

Bergen

165

259

Namen

221

297

Neufchâteau

58

73

Nivelles

145

157

Oudenaarde

79

113

Tongeren

19

21

Doornik

170

205

Turnhout

211

259

Verviers

179

190

Veurne

50

78

Totaal

3651

4862

(Bron: LUYPAERT H., e.a. “Werken en leren als straf. Le travail et la formation comme peines.” VUB Press, 2007) 

Tableau 3 : Mandats clôturés 2012 par maison de justice

Tabel 3 : Afgesloten mandaten 2012 per justitiehuis 

Jaar/Année

2012

Totaal/Total

Afsluitingsreden/Raison de clôture

1.Mandaat voltooid

 

 

1. Mandat mené à terme

2.Mandaat niet uitvoerbaar /niet voortgezet

 

2. Mandat non exécutable/ non poursuivi

3.Mandaat stopgezet /herroeping

 

3.Mandat interrompu/revocation

4.Overleden

 

 

 

4. Décès

Regionale directie/Direction regional0

Justitiehuis/ Maison de Justice

 

 

 

 

 

Noord

Antwerpen/Anvers

660

2

257

1

920

Brugge/Bruges

185

1

40

 

226

Brussel/Bruxelles

284

0

33

2

319

Dendermonde/Termonde

339

 

95

 

434

Gent/Gand

387

2

122

 

511

Hasselt/Hasselt

49

1

31

 

81

Ieper/Ypres

35

 

3

 

38

Kortrijk/Courtrai

175

1

43

 

219

Leuven/Louvain

176

 

51

 

227

Mechelen/Malines

121

1

37

 

159

Oudenaarde/Audenarde

84

1

19

 

104

Tongeren/Tongres

178

3

42

 

223

Turnhout/Turnhout

206

 

42

1

249

Veurne

54

 

14

 

68

Subtotaal Noord/Subtotal Nord

2933

12

829

4

3778

Zuid

Arlon

121

4

23

5

153

Bruxelles

579

4

232

6

821

Charleroi

405

2

160

1

568

Dinant

207

2

55

 

264

Eupen

101

 

15

2

118

Huy

375

3

75

3

456

Liège

995

9

273

7

1284

Marche-en-Famenne

181

1

43

 

225

Mons

191

 

45

1

237

Namur

402

5

69

3

479

Neufchâteau

168

1

34

 

203

Nivelles

286

1

55

2

344

Tournai

114

3

56

 

173

Verviers

414

2

95

2

513

Subtotal Sud/Subtotaal Zuid

4539

37

1230

32

5838

Subtotaal/Subtotal: Nat

7472

49

2059

36

9616

(Bron/source: DGMJH 28 januari 2013)